Morgunblaðið - 01.06.1960, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvik'tirtaerur t. iúní 1960
Endur-
hæfing
fbtlaðra og lam-
aðra er þjóð-
hagsleg nauðsyn
UNDANFARNA daga hefur dval
izt hér á vegum íslenzkra yfir-
valda, og The World Rehabili-
tation Fund, alþjóðlegs sambands
fatlaðra og lamaðra, bandarísk-
ur læknir, Dr. Grynbaum.
Kom hann hingað i því skyni
að vera til ráða um innréttingu
og fyrirkomulag hinnar nýju
deildar í Landspítalanum, sem
einkum ætluð verður fötluðum.
Blaðamönnum gafst tækifæri
til að ræða við lækninn í gær á
City HoteJ og sagði hann þar, að
hann hefði orðið mjög hrifinn að
mörgum atriðum í heilbrigðis-
málum hér og þeim árangri, sem
náðst hefði í útrýmingu ýmissa
sjúkdóma, nefndi þar til dæmis
berklana.
Talaði Dr. Grynbaum um þá
nauðsyn, sem væri að efla þá
grein læknaþjónustunnar, sem
nefndist endurhæfing (Rehabili-
tation), en í því væri fólgið að
þjálfa það fólk, sem íyrir slysum,
lömunum og alls konar fötlun
hefði orðið, svo og að það gæti
tekið þátt í atvinnulífinu á ný. —
Margirí sem fatlast hafa á ein
hvern hátt, sagði læknirinn, geta
aldrei aftur unnið þau störf, sem
þeir höfðu búið sig undir og
verða því hálfgerð byrði sjálfum
sér og öðrum, en fjlödi fólks sem
að esinhverju leyti er lamað eða
bæklað á annan hátt getur lært
önnur störf og tekið fullan þátt
í atvinnulífinu.
Einnig eru margir, sem ekki
eru færir um fulla vinnu, en gætu
unnið t. d. hálfan vinnudag. En
það fólk þarf að eiga samastað
þar sem það er undir læknis-
hendi, en fær jafnframt tæki-
færi til að leysa þau störf af
hendi, sem þrek þess leyfir.
Sagði Dr. Grynoaum jafn-
framt, að oft væri unnt að lækna
Mynd þessi er tekin í sjúkrastöð The World Rehabilitation
Fund í New York. Þar er islenzkur læknir, Haukur Þórðar-
son við framhaldsnám. Á myndinni er hann að þjálfa stúlku,
er hryggbrotnað hafði í bílslysi. Sagði dr. Grynbaum, að Hauk-
ur lyki námi sínu væntanlega 1962.
fólk, sem slasaðist á mun
skemmri tíma, ef það fengi rétta
meðferð og þjálfun nægilega
fljótt. Og þá þyrfti og að gera
sér grein fyrir því, að með hækk-
andi meðalaldri fólks ykist þörf-
in fyrir góðan samastað þess í
ellinni, þar sem það gæti fengið
þá hjúkrun, sem kynni að þurfa
og því gæfist kostur á að vinna
að svo miklu leyti, sem það hefði
þrek til.
Reykjalundur
Dr. Grynbaum lagði áherzlu á
það, að þar sem íslendingar
hefðu þegar náð svo frábærum
árangri í meðferð berklaveik-
innar og minntist í því sambandi
á Reykjalund, sem hann var
mjög hrifinn af, þá væri að sínu
áliti rétt að beina einhverju af
því fjármagni og þeim húsakynn
um, sem til væru í því skyni til
að bæta aðstæður lamaðra, fatl-
aðra, vangefinna og geðveilla.
Aðspurður kvaðst hann ekki
sjá neitt því til fyrirstöðu að t. d.
á Reykjalundi störfuðu saman
bæði fyrrverandi berklasjúkling
ar og lamaðir og fatlaðir, sem
áð einhverju leyti gætu unnið.
Dr. Grynbaum sagði, að skrið-
ur hefði fyrst verulega komizt á
þessi mál í Bandaríkjunum eftir
heimstyrjöldina síðari, en aðal-
forvígismaður þar hefði verið
Dr. Howard Rusk. En áhugi sagði
hann að væri vaxandi fyrir mál-
um þessum í Bandaríkjunum
Rockefeller æflar
oð hlýða kallinu
ÞAÐ hefur vakið mikla at-
hygli í Bandaríkjunum, að
Nelson Rockefeller, ríkis-
stjóri í New York, hefur nú
breytt nokkuð fyrri ákvörð-
un sinni um að hann vildi alls
ekki fara í framboð sem for-
setaefni republikana. — Að
vísu telur hann sig enn ekki
forsetaefni en gaf út yfirlýs-
ingu fyrir nokkrum dögum,
að hann skyldi hlýða ef „kall-
ið kæmi“ frá republikana-
flokknum.
Það sem Rockefeller á við með
þessu er, að ef það gengi í stappi
á flokksþinginu í Chicago að á-
kveða forsetaefni flokksins og
enginn fengi hægan meirihluta,
þá skyldi hann gefa kost á sér ef
flokkurinn samþykkti svo til ein
róma að leita til hans.
Menn segja að litlar líkur séu
til að republikanaflokkurinn
verði í vandræðum með að á-
kveða forsetaefni sitt, svo að
varla muni koma til þess, að
Nelson Rockefeller verði til þess
kvaddur. Virðist mönnum sýnt
að öllu óbreyttu að Richard Nix-
on núverandi varaforseti verði
skjótlega kosinn forsetaefni
flokksins, því að hann virðist
enga samkeppni hafa haft í próf-
kosningum þeim sem fram hafa
farið. Þó tala menn um það að
stjarna Nixons hafi hnigið nokk-
uð upp á síðkastið og bendi skoð-
anakannanir til þess að hann hafi
Htlar vonir um að ná endanlega
kosningu sem forseti Bandaríkj-
anna. Ef mönnum þætti sýnt að
Nixon væri vonlaus í forseta-
kosningum gæti svo farið að fylg
ið hryndi frá honum á flokks-
þinginu og menn komist á þá
skoðun að sá eini maður sem
geti bjargað flokknum sé hinn
frjálslyndi og vinsæli Rockefell-
er.
Það virðist ver* þessi mögu-
leiki sem Rockefeller miðar við.
Hann hefur hins vegar lýst því
yfir, að hann muni á engan hátt
berjast fyrir því að komast í fram
boð né heldur hafa nokkur áhrif
í þá átt á bak við tjöldin, að
flokkurinn leiti á hans náðir.
Þá lét Rockefeller skína í það,
að hann myndi sjálfur sitja
flokksþing republikanaflokksins,
Nelson Rockefeller ríkisstjóri
en áður hafði hann þvertekið
fyrir það að fara til þings af
ótta við að flokksþingið myndi
einróma kveðja hann til að vera
i framboði sem varaforseti. En
Rockefeller er ákveðinn í því að
gefa ekki kost á sér sem vara-
forsetaefni við hlið Nixons.
Swissair
til Keflavíkur
í GÆRDAG var von á DC-8 þotu
frá Swissair til Keflavíkur. Var
það fyrsta þotuflug swissneska
félagsins á flugleiðinni Ziirich —
New York. Vegna óhagstæðra
veðurskilyrða var flugáætlun-
inni breytt á síðustu stundu og
hafði þotan viðkomu í Prestwick
á Skotlandi og flaug þaðan án
viðkomu yfir hafið. Annars ætlar
Swissair að láta DC-8 þotur sínar
á þessari flugleið koma við í
Keflavík í sumar til að taka elds
neyti. Verða það þrjár til fjórar
lendingar á viku. Þessar ráðstaf-
anir eru þó ekki til frambúðar,
því reiknað er með að lokið verði
nauðsynlegri lengingu flugbrauta
á Shannon-flugvellinum á íriandi
í ágúst og munu Swissair-þoturn-
ar þá koma þar við á vesturleið.
Með haustinú væntir félagið þess
að unnt verði að setja aflmeiri
hreyfla á DC-8 þoturnar svo að
jafnaði verði hægt að fljúga án
viðkomu milli Zúrioh og New
York.
Vélskornur túnþökur
Afgreiðum túnþökur í Brefðholtslandi rétt innan
við Frystihúsin í Kópavogi alla virka daga frá kl.
8—8. — Sendum einnig heim.
Gróðrastöðin við Miklatorg
Simar 22-8-22 og 19-7-75.
Bókabúð Æskunnar
verður lokuð fimmtudaginn 2. júní til kl. 1,
vegna jarðarfarar Jens E. Nielssonar
stórritara.
Bókabuð Æskunnar
Heilavefur ræktaður
FJÓRIR bandarískir læknar,
sem starfa við háskólann í
Texas, þeir Alastair, Cunn-
ingham, Daugherty og Ry-
lander, hafa nýlega gert til-
raunir, sem markað geta tíma
mót í rannsóknum á heilan-
um. Þeim hefur tekizt að
greina rafboð frá heilavef,
sem hefur verið ræktaður í
tilraunaglasi um tveggja
vikna skeið. Þetta er talið
1 fyrsta sinn, sem vart verður
slíkra boða frá heilavef, sem
vaxið hefur utan lífveru.
Margir höfðu áður reynt að
greina slík boð, en engum
tekizt það. Að vísu hafði tek-
izt að greina boð frá úttaug-
um og frá heilum lifandi
fóstra. Astæðan fyrir því að
þetta tókst ekki var sennilega
sú, að þeir vökvar, sem reynt
var að láta heilavefinn vaxa
í utan lífveru, voru ekki
nægilega líkir vefjavökvum
lífvera. Öll nauðsynleg efni
voru í þessum vökvum, en að
því er virðist ekki í réttum
hlutföllum.
Tilviljun
Hinir bandarísku vísinda-
menn fundu rétta aðferð við
ræktun heilavefsins, er þeir
voru að reyna að bæta starf-
semi hjartavöðvafruma, sem
uxu utan lífveru. 1 heilt ár
rannsökuðu þeir vefjavökva
til þess að geta blandað vökva
sem hefðu sömu samsetningu.
Með þessum vökva tókst þeim
að bæta starfsemi hjarta-
vöðvafruma og þegar þeir
reyndu að láta heilavef vaxa í
honum tókst það strax. Enn-
fremur tókst þeim fljótlega
að £reina rafboð frá horium,
sem líktust þeim boðum, sem
myndast í heilum lifandi vera.
Er hér var komið urðu
læknarnir að ganga úr skugga
um ,að rafboðin kæmu í raun
og veru frá heilavefnum. í
sex mánuði gerðu þeir til-
raunir með dauðan heilavef
og rifu sundur tæki sín til
þess að vera visir um, að raf-
boðin ættu ekki upptöku í
þeim. Að loknum þessum til-
raunum komust þeir að þeirri
niðurstöðu, að þessi boð gætu
hvergi átt upptök nema í hin-
um ræktaða heilavef.
Árangur þeirra tilrauna,
sem þessir læknar hafa gert,
er í sjálfu sér afar athyglis-
verður, en þó er sú aðferð
sem þeir notuðu við tilraun-
irnar enn athyglisverðari, því
að hún mun geta af sér nýjar
rannsóknir og nýja þekkingu
á heilanum.
Nú eru horfur á því, að tak-
ast megi að rekja þróun heila-
starfseminnar í vaxandi heila,
finna hvar og hvenær rafboð
fyrst myndast, og í hvaða róð
hinir ýmsu hlutar heilans
taka að bæra á sér. Ennfrem-
ur má rannsaka nákvæmlega
áhrif eðlisfræðilegra og efna-
fræðilegra breytinga á hinn
ræktaða heilavef. Með þessum
hætti má margt læra um
áhrif lyfja og sjúkdómsvalda
á heilavef