Morgunblaðið - 01.03.1961, Page 14

14
MORCV y rtlAÐIÐ
Miðvikudagur 1. marz 1961
Sveinafélag skipa-/^sv
■ ir ^ •, * Mm
smiða 25 ára
HTNN 1. marz 1936
Sveinafélag skipasmiða í Reykja
vík. Atburður þessi gerðist á
Hótel Heklu á aðalfundi Skipa-
og bátasmiðafélags Reykjavík-
ur, en það félag var stofnað
tveim árum áður, en í því voru
bæði meistarar og sveinar.
Tildrögin að stofnun þessa
undanfara Sveinafélags skipa-
smiða voru þau, að nokkrir
skipasmiðir komu saman í Iðn-
skólanum og ræddu nauðsyn
þess að stofna sérfélag fyrir
skipasmiði í einhverri mynd,
þar sem iðnlöggjöfin var komin
í fullan gang og skipasmiði talin
sérstök iðngrein.
Samkoma þessi kaus sér þrjá
menn til þess að gera uppkast
að félagslögum og skyldu þau
lögð fram, þegar þessi hópur,
kæmi saman næst.
í nefnd þessari voru Hafliði |
J. Hafliðason, Pétur Ottason og,
Eyjólfur Gíslason, eri þeir höfðu
allir verið í dönskum skipa-^
smiðafélögum.
Nefndarmennimir gerðu upp-1
kast að félagslögum og höfðu tilj
hliðsjónar lög Trésmiðafélags-
ins og lög danskra skipasmiða. |
íæir urðu einnig ásáttir um, að
til að byrja með stæði félagið j
saman af meisturum og svein-j
um, því að öðrum kosti væri j
tæplega hægt að mynda félag
með skipasmiðum fyrst um ginn.
Skipasmiðir í þá daga áttu sér
hauk í horni, þar sem var þá-
verandi borgarstjóri Jón Þor-
láksson. Hann hafði sterkan á-
huga á því að koma á innlendri
skipasmíði og að hér yrðu að
minnsta kosti smíðuð fiskiskip
úr eik. Hann ræddi oft við skipa
smiði um nauðsyn þess, að þeir
mynduðu með sér félagsskap,
því að án félags gætu þeir engu
komið til leiðar með það að
flytja skipasmíðina inn í landið.
Hinn 29. apríl 1934 var boðað
til fundar með skipasmiðum í
Baðstofu iðnaðarmanna. Einar
var stofnað Einarsson setti fundinn
stjórnaði honum.
Fundarmenn staðfestu lög
þau, er undirbúningsnefndin
hafði samið. í þeim segir m. a.:
„Tilgangur félagsins er, að efla
samheldni milli skipa- og báta-
smiða hér í bæ og framfarir í
þeirri iðn, og að gera sér allt far
um að vinnulaun við skipa. og
bátasmíði svari kröfum timans“.
En vegna þess, að í félagin voru
einnig meistararnir, eða vinnu-
veitendurnir, segir svo í 14. gr.:
„Rísi upp kaupdeila við vinnu-
veitendur hefur sá félagsmaður,
sem hefur einn eða fleiri félags-
menn í vinnu ekki rétt til þess
Héraðslæknirinn
í Stykkishólmi
kvaddur
STYKKISHÓLMI, 25. febr. —
Ólafur P. Jónsson héraðslæknir,
sem gegnt hefur héraðslæknis-
störfum í Stykkishólmslæknishér
aði um 13 ára skeið lætur nú af
því embætti, þar sem hann hef-
ur fengið veitingu fyrir Álafoss-
héraði og flytzt nú þangað. í til-
efni af brottför læknisins var
honum og kcmu hans haldið veg-
legt samsæti í samkomuhúsinu í
Stykkishólmi í gærkvöldi og var
þar samankomið um 150 manns,
til þess að þakka lækninum störf
hans í þágu héraðsins og kveðja
þau hjónin. Ólafur hefur verið
mjög vinsæll í starfi og sýnt mik
inn dugnað í hvívetna, en læknis
héraðið er stórt og erfitt og nær
yfir fimm hreppa sýslunnar.
ÓlafUr Guðmundsson, sveitar-
stjóri stýrði samsætinu og tók
þátt í því fólk úr öllum hreppum
læknishéraðsins og fulltrúar
hreppanna fluttu læknishjónun-
um kveðjur og árnaðaróskir, og
var þeim færð silfurskál að gjöf
frá íbúum læknishéraðsins. Alls
20 manns tóku til máls í samsæt-
inu og að lokum ávarpaði læknir
gestina og þakkaði þann heiður
er þeim hjónum hefði verið sýnd
ur og þann vinarhug og traust,
sem þeim hefði jafnan mætt. Sam
sætið var mjög ánægjulegt í alla
staði.
Sigurður Þórðarson
að sitja á fundi meðan kaup-
deila er til umræðu.“
Einar Einarsson var í einu
hljóði kosinn formaður félagsins
og var hann driffjöður þess þau
tvö ár, sem það starfaði. Með
honum í stjórn voru kosnir Haf-
liði J. Hafliðason, gjaldkeri, og
Stefán Richter, ritari. Vara-
menn: Pétur Ottason, Guðmund
ur Gíslason og Jakob Richter.
Skipa- og bátasmiðafélagið fór
nú að sinna hagsmunamálum
skipasmiða. Atvinna var lítil í
iðninni, því að þá eins og nú
var sú stefna ríkjandi að smíða
fiskiskip íslendinga erlendis. En
af hálfu hins opinbera var skipa
smiðum borin á brýn vankunn-
átta og áhaldaleysi.
Árið 1935 var samþykktur
kauptaxti fyrir félagið og skyldi
kaup sveina á fyrsta ári vera kr.
1,55 á kl. 50% hærra £ eftirv. og
100% hærra í næturvinnu. Það
kom brátt í ljós, að meistarar
og sveinar gátu ekki með fullu
samlyndi unnið saman í því
stéttarfélagi, sem hér hafði ver-
Mér hefur orðið tíðrætt
um Skipa- og bátasmiðafélag
Reykjavíkur vegna þess að það
varð vísirinn að Sveinafélagi
skipasmiða. Þar fengu skipa-
smiðir sinn fyrsta lærdóm í fé-
lagsmálum. Þar mættust og urðu
að vinna saman vinnuþiggjand-
inn og vinnuveitandinn, og þeg-
ar reynslan hafði leitt í ljós, að
breytinga var þörf á því skipu.
lagi, þá skildu þessir aðilar með
friði.
Sveinafélag skipasmiða hefur
aldrei verið fjölmennt félag
Frá stofnun þess hafa 106 skipa-
smiðir verið teknir inn í félagið
Núna eru 39 starfandi skipa-
smiðir í því. Hinir 67 eru fæst-
ir komnir yfir landamærin held
ur hafa þeir orðið að leita sér
lífsframfæris í öðrum starfs-
greinum, þar sem skilningur
gengið og hefur félagið þar ým-
ist verið eitt að verki eða með
öðrum félögum innan Alþýðu-
sambandsins. Núna síðustu árin
hefur verið samstarf milli þess
og félaga blikksmiða, bifvéla-
virkja og járniðnaðarmanna.
Á fundum félagsins hafa
menn verið ófeimnir við að
halda fram skoðunum sínum og
þar, ekki síður en í öðrum stétt-
arfélögum, hafa þær verið skipt
ar bæði í félags-og þjóðmálum
og oft deilt óvægilega, en sé
það gert undirhyggjulaust hefur
félagsheildin ekkert að óttast.
Eitt ættu þó allir skipasmiðir
að geta verið sammála um á
þessum tímamótum félags
þeirra og það er, að Sveinafélag
skipasmiða hefur verið meðlim.
um sínum góður skóli.
Ákveðið hefur verið að gefa
út sögu félagsins á þessu ári og
hefur Gunnar M. Magnúss, rit.
höfundur, að mestu lokið við
handritið af henni.
Laugardaginn 4. marz minnast
skipasmiðir afmælisins með
hófi að Tjarnarkaffi.
Sigurður Þorkelsson.
Hafliði J. Hafliðason
valdhafanna hefur verið sá, að
hugur og hönd hins íslenzka
iðnaðarmanns séu þess ekki um
komin að veita íslenzkum sjó-
mönnum þá þjónustu, sem þeir
eiga tilkall til.
Það gefur auga leið, að í fá-
mennum félagsskap sem hjá
skipasmiðum skiptast félags-
störfin á flesta félagsmenn. Þó
er það alltaf svo, að nokkrir
menn lenda á oddinum, og ber
þar hæst Sigurð Þórðarson og
Hafliða J. Hafliðason, og í þakk
lætisskyni fyrir störf þeirra hafa
þeir verið kosnir heiðursfélagar.
Sigurður Þórðarson var fyrsti
formaður félagsins. Á annan tug
ára var hann kosinn formaður
og auk þess til margra annarra
trúnðarstarfa.
Hafliði J. Hafliðason var ár-
ið stofnað, og það, sem þá eink-jum saman gjaldkeri félagsins og
um greindi á um var það, að gegndi auk þess öðrum trúnað-
sveinar vildu takmarka aðgang
nema að jðninni vegna hins
mikla atvinnuleysis. Á fundi í
desember 1935 minntist Páll
Pálsson á það hvort ekkj væri
rétt að skipta félaginu vegna
þess að margir sveinar töldu
sig með því fá betri aðstöðu til
að koma fram hagsmunamálum
sínum.
Leið nú fram til aðalfundar 1.
marz 1936. Þá kom fram tillaga
um að skipta félaginu og var
hún samþykkt með öllum greidd
um atkvæðum, og hurfu meist-
ararnir formlega úr félaginu.
Nafni félagsins var breytt í
Sveinafélag skipasmiða
stjórn kosin. Formaður
var Sigurður Þórðarson og með-
stjórnendur Hafliði J. Hafliða-
son, Hjálmar Árnason, Bjarni
Einarsson og Þorleifur Thorlaci-
us.
arstörfum. Árið 1937 gaf hann
til sjóðsstofnunar í félaginu upp
hæð þá, er hann hafði fengið að
launum fyrir teikningu af varð-
bát fyrir Skipaútgerð ríkisins,
og varð þetta fé grundvöllurinn
að Styrktarsjóði félagsins.
Formenn félagsins, auk Sig-
urðar Þórðarsonar, hafa verið
þessir: Bjarni Einarsson, Har-
aldur Guðmundsson, Sigurberg
Benediktsson og Helgi Arnlaugs
san.
Núverandi stjórn skipa: Sig-
urður Þorkelsson, formaður,
Halldór Örn Þórðarson, vara-
formaður, Jón Óskarrson, ritari,
og nýjEinar Einarsson og Jón Egg-
hennar ertsson, meðstjórnendur. Magn-
ús Jónasson, gjaldkeri, utan
stjórnar. Varamenn: Jón Óli
Ólafsson og Leifur Grímsson.
í baráttunni fyrir bættum
hag félagsmanna hefur á ýmsu
Er það bezt komib v/ð Hrafnisiu ?
ÞAÐ hefur verið minnzt á safn
lifandi fiska (í Mbl. 4. 2.: Dr.
Finnur Guðmundsson).
Ef úr því yrði, að slíkt safn
yrðr byggt, sem er mjög æski-
legt, þá mun koma að því, að
velja því stað í bænum.
Ég hef fyrir löngu hugsað
þetta mál, en nefnd grein kem-
ur mér til þess, að skýra frá
hugmynd minni. Hún er sú, að
safnið verði í samband við Dval
arheimili aldraðra sjómanna að
Hrafnistu, undir umsjá þess, en
að sjálfsögðu undir stjóm sér-
fróðra manna. Tel ég víst að
heimilismennirnir hefðu ánægju
af því að hafa safnið hjá sér.
Ekki mun það spilla ánægju
gestanna, þeirra, sem eiga þar
skyldmenni, vini eða afa, að
geta um leið heimsótt þá í
dvalarheimilinu.
Jafnvel þjóðir, sem aðallega
lifa á iðnaði og landbúnaði,
eiga söfn lifandi fiska. Það er
því sjálfsagt að við, sem öflum
erlends gjaldeyris, bæði harðan
og mjúkan, svo að segja ein-
göngu með fiski, ættum að
eiga slíkt safn. Jafnframt er
rétt að benda á það, að ferða.
menn, erlendir, eru jafnan gest-
ir á fiskasöfnum (akvarium).
Því hefur verið hreyft, að
flytja styttu Leifs heppna á lóð
Dvalarheimilisins, en þeirri ráð-
stöfun hef ég ekki verið hlynnt-
ur til þessa, með tilliti til þes9
hve staðurinn er út úr áberandi
umferðaræðum bæjarins. En
með tilliti til staðsetningar
fiskasafns við heimilið, þá
mundi ég endurskoða það álit
mitt, meðan ekki hefur verið
bent á hentugan stað. Samein-
ing safnsins og styttunnar
mundi færa gildi beggja upp í
æðra veldi — gera hvorttveggja
verðmeira og meira áberandi.
Tilvalið ætti einnig að vera
að hafa klakstöð í sambandi við
Dvalarheimili sjómanna, en ef
til vill er það ekki heppilega
staðsett til þess — og þó?
Ef áhugi er á að byggja safn
fyrir lifandi fiska, þá ætti að
staðsetja það sem fyrst, því að
það er skilyrði fyrir því, að
hægt sé að teikna heppilegt hús-
næði fyrir það.
Ólafur Þórðar.
Kthugasesnd
HINN 10. febr. s.l. birtist í leið
ara vikublaðs eins, sem nýlega
hefur hafið göngu sína hér í bæ,
samsetningur, sem ætlað var að
fjalla um íslenzk rannsóknar-
mál.l þessari ritsmíð var vikið
mjög ómaklega að skólafélaga
okkar, Stengírmi Hermanns-
syni, framkvæmdastjóra Rann-
sóknarráðs ríkisins, gert lítið úr
námsferli hans og hann talinn
hafa komið heim eftir nám er-
lendis með rétt sæmilegt „próf“.
Er þannig gefið til kynna að
námi hans og námsárangri hafði
verið áfátt.
Þar sem ofangreint vikublað
hefur neitað að birta leiðrétt-
ingu okkar við algjörlega til-
hæfulausan óhróður um Stein-
grím og okkur þykir mjög miður
að ranglega hefur verið skýrt
frá námsárangri hans, óskum
við þess að eftirfarandi komi
fram:
Steingrímur á glæsilegan
námsferil að baki. Hann lauk
stúdentsprófi 1948 frá Mennta
skólanum í Reykjavík með mjög
góðri einkunn. Hann var inspec-
tor sholae stúdentsprófsárið,
sem talar vissulega sínu máli
fyrir þá sem til þekkja.
Steingrímur fór strax til
Bandaríkjanna og stundaði nám
í rafmagnsverkfræði við Illinois
Institute of Technology, þar sem
við undirritaðir höfum m. a.
stundað nám. Steingrímur lauk
3ar rafmagnsverkfræðiprófi
með ágætiseinkunn á einu ári
skemmri tíma en venja er.
Vegna ágætrar frammistöðu
hlaut Steingrímur 1500 dala
stydk frá California Institute of
Technology til framhaldsnáms
við þann skóla. Sá skóli er af
mörgum talinn annar af tveim
ur fremstu verkfræðiskólum
Bandaríkjanna og er sérstak-
lega kröfuharður. Þaðan lauk
Steingrímur masterprófi árið
1952, eftir eins árs nám við
ágæta frammistöðu.
Einnig er gefið til kynna, að
Steingrímur hafi komið beint
frá námi og orðið framkvæmda-
stjóri Rannsóknarráðs. Þetta er
ekki heldur rétt. Eftir að Stein
grímur lauk prófi 1952 starfaðl
hann um skeið erlendis. Síðan
réðst hann í þjónustu Áburðar-
verksmiðjunnar hf., starfaði við
Rafmagnsveitu Reykjavíkur og
vann síðar aftur um skeið er-
lendis, þannig að hann réðst
ekki í þjónustu Rannsóknarráðs
fyrr en i árslok 1957.
Okkur virðist sjálfsagt og eðli
legt, að mál eins og rannsóknar
málin séu rökrædd hvar sem við
á, en við getum ekki séð að
nokkur ávinnugur geti verið að
ritsmíðum um þau af því tagi
sem að ofan getur. Það virðist
ekki spá góðu um framtíð blaðs
þess, sem hér um ræðir, að
blanda inn í málflutning sinn læ
víslegum, ósönnum aðdróttun-
um um menntamenn sem
vinna að vísinda- og tæknimál
um þjóðarinnar af áhuga og at-
orku.
Sýnist okkur íslenzkri blaða
mennsku lítill fengur í nýliða,
sem hefur göngu sína jafn
ábyrgðarlaust og hér um getur.
Reykjavík, 21. febrúar 1961
Björn Sveinbjörnsson,
Bunólfur Þórðarson,
Sveinn Björnsson,
Þorbjörn Karlsson.