Morgunblaðið - 17.05.1961, Blaðsíða 12
12
MORGVNBLAÐ1Ð
Miðvik'udagur 17. maí 1961
fltogmtfrfafrife
Utg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannesser.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
UPPBYGGINGIN I SVEITUNUM
IITAN UR HEIMI
Innrósín á Kúbu
1 síðasta Alþingi beitti Ing-
** ólfur Jónsson, landbún-
aðarráðherra, sérfyrirþví, að
framlög ríkissjóðs samkvæmt
lögunum um landnám, rækt-
un og byggingar í sveitum,
væru hækkuð verulega. Til-
gangur þessara hækkana,
sem leiða munu af sér auk-
inn stuðning, bæði við bygg-
ingar og ræktunarfram-
kvæmdir, er fyrst og fremst
sá að vega upp á móti aukn-
um tilkostnaði vegna efna-
hagsmálaaðgerða síðustu ára.
Hætta var talin á því, að
nokkrir verst stæðu bænd-
urnir gæfust bókstaflega upp,
vegna þess, hve dýrar nauð-
synlegar framkvæmdir eru
órðnar, ekki hvað sízt á ný-
býlunum, sem ráðizt hefur
verið í að byggja á síðustu
árum.
Samkvæmt frásögn Pálma
Einarssonar, landnámsstjóra,
hér í blaðinu í gær, hafa síð-
an árið 1947, er landnámslög-
in voru sett, verið samþykkt-
ar byggingar 719 nýbýla og
159 uppbyggingar eyðijarða,
eða samtals 878 jarða. Við
síðustu áramót voru 755 þess
ara býla komin það langt
áleiðis að þau voru búrekstr-
arhæf. Er því augljóst, að á
sviði nýbýlamálanna hefur
verið um merkilega uppbygg
ingu og þróun að ræða á síð-
astliðnum 14 árum.
★
Nýsköpunarstjórnin hafði
eins og kunnugt er forystu
um endurskoðun landbúnað-
arlöggjafarinnar og mikla efl
ingu sjóða landbúnaðarins,
Ræktunarsjóðsins og Bygg-
ingarsjóðsins. Hafa þessar
stofnanir síðan veitt miklum
fjölda bænda nauðsynlegan
stuðning til byggingar- og
ræktunarframkvæmda. Land-
námið hefur haldið áfram
hröðum og öruggum skref-
um. Framleiðsla landbúnað-
arafurða hefur aukizt stór-
kostlega, nýbýlahverfi hafa
risið í flestum landshlut-
um og eyðijarðir hafa verið
byggðar upp.
Núverandi ríkiss.tjórn hef-
ur sýnt ákveðinn vilja til
þess að þessi þróun geti hald
ið áfram. Til þess ber einnig
þjóðarnauðsyn. Landbúnaðar
framleiðslan þarf að verða
miklum mun fjölbreyttari en
hún er í dag. Sérsaklega verð
ur að leggja áherzlu á meiri
fjölbreyttni í ræktun garð-
ávaxta og grænmetis. Hér á
landi ríkir grænmetisskortur
meginhluta ársins. En án
grænmetis getur þjóðin ekki
verið. Einnig er mjög nauð-
synlegt að ostaframleiðsla
þjóðarinnar verði gerð fjöl-
breyttari og betri. Er það
mikið hagsmunamál bænda,
sem nú fá yfirleitt lægra
verð fyrir þann hluta mjólk-
urinnar, sem fer til ostagerð-
ar og annarrar vinnslu.
★
Enda þótt jarðhitinn hafi á
síðustu árum verið tekinn í
vaxandi mæli í þjónustu land
búnaðarins, erum við þó enn-
þá alltof skammt komnir á
því sviði. í heilum lands-
hlutum eru hverir og laugar
lítt eða ekki hagnýttar til
ræktunar grænmetis- og
ávaxta. Við svo búið má ekki
standa. Jarðhitinn er ein
verðmætasta auðlind lands
okkar. Hann er hægt að
hagnýta á fjölmarga vegu.
ASÍUFÖR
VARAFORSET ANS
17' ennedy, Bandaríkjaforseti,
** hefur sent Lyndon B.
Johnson, varaforseta sinn, í
heimsókn til nokkurra Suð-
austur-Asíulanda. Tilgangur-
inn með þessari sendiför er
vafalaust sá að fullvissa
þjóðir þeirra um stuðning
Bandaríkjanna og að afla sér
sem gleggstra upplýsinga um
ástandið þar.
Því miður eru horfur í þess
um heimshluta ekki bjartar
um þessar mundir. í Laos
hefur að vísu tekizt sam-
komulag um vopnahlé milli
kommúnísta og hinnar veiku
og ráðreikulu stjórnar lands-
ins. í Genf situr ráðstefna að
störfum og ræðir framtíð
þess. Lítil ástæða er til bjart-
sýni um framtíð Laos sem
sjálfstæðs ríkis. Herir komm-
únista, sem fengið hafa vopn
frá Kínverjum og Rússum,
hafa ríflega hálft landið á
sínu valdi. Er nú helzt rætt
um einhverskonar hlutleysis-
stjórn með þátttöku komm-
únista.
★
í Suður-Vietnam hefur
kommúnistum einnig or&ið
vel ágengt með moldvörpu-
starfsemi sinni. Þar situr
veik stjórn að völdum, sem
margir telja að tæplega muni
verða langlíf.
BANDARÍSKA tímaritið TJ. S.
News and World Report hefur
reynt að afla sér upplýsinga um
ástæðuna fyrir því að „innrásin"
í Kúbu mistókst svo herfiiega,
sem raun l»er vitni. Segir tíma-
ritið að það liafi aldrei verið
launungarmál að kúbanskir
flóttamenn hafi fengið vopn og
þjálfun hjá bandaríska hernum.
Hinsvegar hvílir leynd mikil yf-
ir orustunni örlagaríku um Bahia
Cochinos, eða Svínafjörð, sem
hófst fyrir sólarupprás hinn 17.
apríl sl. og lauk um sólsetur 19.
apríl. Það sem vantar að út-
skýra er: hvað kom fyrir, hvers-
vegna, og hvern þátt áttu Banda-
ríkin í úrslitunum.
Margir þeirra Kúbumanna,
sem áttu forustuna að leiðangr-
inum, telja að Bandaríkin hafi
svikið þá, Og að stór hópur ung-
menna hafi gengið út í dauðann
vegna svikinna loforða Banda-
ríkjanna.
Bandaríkjamenn neita þessum
ásökunum. Þeir segja að Kúbu-
menn hafi dregið ályktanir, sem
ekki voru rökreistar. Deilan virð
ist aðallega snúast um það hvort
Bandaríkin hafi heitið innrásar-
hernum stuðningi bandaríska
flughersins. Einnig er um það
deilt hvort lofað hafi verið að
senda 15.000 til 30.000 manna
herlið frá þrem Ameríkuríkjum
til Kúbu strax og innrásarher-
inn hafði komið sér fyrir á
ströndinni, og bráðabirgðarík-
isstjórn flóttamanna mynduð á
Kúbu.
• 1325 hermenn
Samkvæmt upplýsingum þeirra
sem bezt þekkja allar aðstæður,
var innrásarherinn skipaður 1325
mönnum. Samkvæmt hernaðar-
áætluninni átti að gera innrás
við Coshinos, mynda í skyndi
ríkisstjórn andstæðinga Castros
á Kúbu, sækja síðan fram þvert
yfir eyjuna um Matanza eða Las
Villas. Auk áðalinnrásarinnar við
I Thailandi, Burma, Kam-
bodia, á Formósu og í Malaja
löndum ríkir einnig mikill
uggur og óvissa um framtíð-
ina. Kommúnistahættan grúf
ir eins og dimmur skuggi yf-
ir þjóðum þessara landa. Eng
inn veit„ hvar eða hvenær
útþennslu- og hernaðarstefna
kommúnista verður stöðvuð.
— Suðaustur-Asíubandalagið
reynir að hamla gegn henni
en hefur enn sem komið er
lítið orðið ágengt.
Um árangurinn af för vara
forseta Bandaríkjanna verð-
ur engu spáð. Ekki er ólík-
legt að hann muni komast að
raun um að sú hjálp, sem
Bandaríkin eru nú að veita
þessum þjóðum, komi full-
seint.
Cochinos, áttu smærri flokkar
að ganga á land annarsstaðar á
Kúbu. Þegar sókntn var hafin,
átti neðanj arðarhrey fingin að
standa fyrir skemmdarverkum
Og uppreisnum gegn Castro. Inn-
rásarherinn lagði upp frá Puerto
Cabezas í Nicaragua í fimm skip-
um, en bandarískir tundurspill-
ar fylgdu skipunum þar til þau
voru sex mílur frá ströndinni.
Einnig var bandarískt flugvéla-
móðurskip með í leiðangrinum,
en það nam staðar 30 mílur frá
ströndinni.
Skömmu áður en innrásin
hófst flugu könnunarflugvélar
yfir ströndina og sögðu þar allt
með kyrrum kjörum. Ekkert
benti til þess að Castro hefði
þar her sinn viðbúinn að mæta
innrásarhernum.
• Innrásin
Landganga hófst kl. 2 um morg
uninn 17. apríl, Og var ekkert
viðnám veitt. Innrásarhérinn var
búinn léttum vopnum. Þeir höfðu
að vísu sex skriðdreka, en það
tók nokkurn tíma að koma þeim
á land. Aðallega voru þeir búnir
vopnum úr síðari heimsstyrjöld-
inni, m. a. skriðdrekabyssum,
sem reynzt höfðu gagnslausar
gagnvart rússneskum skriðdrek-
um í Kóreu.
Innrásarherinn hafði 15 B-26
sprengjuflugvélar og nokkrar
flutningaflugvélar, sem fluttu
fallhlífarhermenn að umferðar-
æð um 40 kílómetrum frá inn-
rásarstaðnum. Sprengjuflugvél-
arnar hófu árásir, en Castro her-
inn var betri flugvélum búinn.
Hann sendi vopnaðar æfingaþot-
ur af gerðinni T-36 Og T-37,
bandarískar vélar, sem komast á
um 1000 kílómetra hraða á klst.
Talið er sennilegt að flugmenn-
irnir hafi verið tékkneskir eða
rússneskir, að minnsta kosti
kunnu þeir vel til verka. Þarna
voru hinsvegar engar rússnesk-
ar MIG þotur, eins og sumir hafa
haldið fram.
Sprengjuflugvélar innrásar-
hersins komu frá flugstöðvum í
1000 kílómetra fjarlægð. Banda-
rískar orustuþotur fylgdu þeim
yfir hafið, en skildu við þær
fimm mílum frá ströndinni.
0 Beiskja
Það er hérna, sem beiskja
flóttamanna kemur til sögunnar.
Stjórnendur innrásarinnar segja
að þeim hafi verði heitið því að
bandariskar þotur yrðu sendar
til hjálpar innrásarhernum. Þeg-
ar í óefni var komið við Svína-
fjörð var beðið um þessa hjálp,
en þeirri beiðni synjað. Banda-
rískir flugmenn lýstu yfir sam-
úð sinni með innrásarhernum en
sögðu að þeim væri bannað að
taka þátt í bardögum.
Kúbumenn segjast hafa verið
sannfærðir um að flugvélar frá
móðurskipinu kæmu til aðstoðar,
annars hefðu þeir ekki gert inn-
rásina.
Við rannsókn í Washington
kemur í ljós að í gamalli áætlun
um innrás á Kúbu hefur Eisen-
hower stjórnin gert ráð fyrir að
bandarískar flugvélar verndi
flutningaskipin. En Kennedy
forseti lýsti því yfir snemma I
apríl að Bandaríkin myndu eng-
an beinan þátt taka í árás á
Kúbu. Þegar áætlunin var gerð
var þar hvergi minnst á flug-
véla aðstoð. En svo virðist sem
þessi ákvörðun hafi aldrei verið
skýrð fyrir Kúbumönnum, sem
gengu á land í þeirri trú að
bandarískar flugvélar kæmu
þeim til aðstoðar.
• Flugher Castros slgursæll
Árangurinn varð sá að flug-
her Castros tókst fljótlega að
granda 6 af fimmtán sprengju-
flugvélum innrásarhersins og
loftvarnarskyttur skutu niður
þrjár 1 viðbót.
Einnig tókst flugvélum Castros
að sökkva tveim af fimm skip-
um innrásarhersins. Með öðru
skipinu sukku loftskeyta- Og tal-
stöðvatækin, með hinu megnið af
skotfærabirgðunum. Eftir fyrsta
daginn tókst engum báti að kom-
ast til lands og fékk því innrás-
arherinn hvorki skotfæri, vatn,
matvæli né liðsauka;
Á öðrum degi innrásarinnar,
hinn 18. apríl, hóf Castro sókn
og tefldi fram allt að 25 her-
fylkjum. Á 36 klukkustundum
tókst honum að ráða niðurlögura
innrásarhersins.
Varðandi herlið frá þeim
Ameríkuríkjum, sem surnir leið-
toga Kúbumanna halda fram að
hafi átt að senda til aðstoðar við
innrásarherinn, segja Bandaríkja
menn að þeim hafi verið alls
Framh. á bls. 14.
1 fangelsi Castros.
Hermenn Castros voru viðbúnir á innrásarstað