Morgunblaðið - 23.11.1962, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 23. nóv. 1962
'07! GVNBLAÐiD
Vegna aukinnar sparifjármyndunar
þarf minna erlent lánsfé en áður
Á FUNDI neðri deildar Alþingis
í gær var frumvarp ríkisstjórnar
innar um heimild til 240 millj.
kr. framkvæmdalántöku í Eng-
landi samþykkt samhljóða, sem
lög frá Alþingi.
l
Enginn ágreiningur um efni
frumvarpsins.
Birgir Kjaran (S) framsögu-
jnaður meirihluta fjárhagsnefnd-
ar, kvað engan ágreining hafa
orðið um efni frumvarpsins,
nefndarmenn
hefðu orðið sam-
mála um nauð-
syn lántökunnar.
hins vegar hefðu
menn ekki orðið
á eitt sáttir um
meðferð málsins,
minnihlutinn
(SkG), teldi rétt
að skilgreina í
sérstökum lögum, hvernig láns
fénu skyldi varið, en meirihlutinn
mælti með frumvarpinu óbreyttu.
Þó einn nefndarmanna, (LJ) með
fyrirvara.
Hljómleikar
Alþýðu-
kórsins
«ALÞÝÐUKÓRINN“ hefur hald-
ið fimm söngskemmtanir í
kirkju Óháða safnaðarins undan-
farið við mikla aðsókn. Stjórn-
andi kórsins er dr. Hallgrímur
Helgason tónskáld. Kórinn hef-
ur tekið sífelldtim framförum
síðan dr. Hallgrímur tókst á
hendur stjórn hans, og var söng-
pr kórsins að þessu sinni með á-
gætum og jafnbeztur. öll voru
Jriðfangsefnin eftir íslenzka höf-
ttnda nema eitt: „Agnus Dei“, úr
As-dúr Messu Schuberts, sem
kórinn flutti af myndugleik,
Studdur af ágætum undirleik
©uðmundar Jónssonar, píanó-
leikara. Dr. Halígrímur hefur
gert mikið af þvi að raddsetja
gömul lög og ný eftir ýmsa höf-
unda. Að þessu sinni voru 11
®5g með raddsetningum hans —
Oftir fimm höfunda. Lögin voru
misjöfn að gæðum, sem vonlegt
er, en sum af lögum Ingunnar
Bjarnadóttur báru af hvað þýð-
leik snerti. Þá fannst mér stund-
'ítm um of flóknar raddsetningar
Við sum laganna. Það var gam-
an að heyra lög Helga Helgason-
ar: „Þið þekkið fold“ og „Víðblá
ins veldi“, „Yfir fornum frægðar
ströndum“ og „Veit þá engi, að
eyjan hvíta“. Þeir bræðurnir
Jónas og Helgi Helgasynir voru
merkismenn, og sum af lögum
þeirra lifa góðu lífi með þjóð-
inni, eins og hver önnm- þjóð-
lög. Tvö lög voru þarna eftir
Sigursvein D. Kristinsson og
raddsetning á einu íslenzku þjóð-
lagi, tvö lög eftir stjórnanda
kórsins, dr. Hallgrím, og að lok-
um „Biðjið, hrópið" úr óratórí-
unni „Friður á jörðu“ eftir
Björgvin Guðmundsson. Nutu
öll þessi lög sín prýðisvel I með-
ferð kórsins og bar allur söngur-
inn vott um mikla smekkvísi og
framúrskarandi dugnað stjórn-
andans. Þegar þess er gætt að
raddgæði kórsins eru æði mis-
jöfn, er næsta undravert hversu
góður árangurinn er. Þetta skilja
þeir bezt, sem lengi hafa feng-
izt við að æfa kóra um ævina.
Söngur Alþýðukórsins var til
sóma, bæði fyrir söngfólkið og
stjórnandann.
P. f.
Lánsfjár meiri þörf en áður.
Skúli Guðmundsson (F) taldi
ekki vafa á, að lánsfjárins væri
þörf. Vegna ráðstafana ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum og
þeirrar dýrtíðar, sem þær hefðu
valdið, hrykki hið innlenda fjár-
magn miklu
skemur en áður
til að mæta þörf
inni fyrir fram-
kvæmdafé. Því
sé meiri þörf en
áður fyrir erlent
lánsfé.'
Þá kvað hann
upphaflega hafa
verið gert ráð
fyrir í frumvarpinu, að ríkis-
stjórnin ein skipti lánsfénu milli
einstakra framkvæmda. í efri
deild hefði því þó verið breytt
þannig, að skipting lánsfjárins
skuli ákveðin í samráði við fjár
veitinganefnd Alþingis, sem þing
maðurinn taldi til bóta. Hins veg
ar væri hin eina eðlilega aðferð
sú, að Alþingi ákveði skiptinguna
með lögum, og kvaðst hann flytja
breytingartillögu þar að lútandi.
Ekki við nein rök að styðjast.
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra, kvað rétt, þar sem hvað
eftir annað hefði komið fram við
umræðumar, að það sé venja,
þegar Alþingi samþykkir lög um
heimild til lántöku, að skipting
lánsfjárins sé þá
einnig ákveðin
með lögum, að
rifja upp nokkur
dæmi, er sýni, að
þessar staðhæf-
ingar Framsókn-
armanna eigi
ekki við nein rök
að styðjast. En
ef föst venja
A FUNDI neðri deildar Alþingis
í gær deildi Gylfi Þ. Gíslason,
viðskiptamálaráðherra, hart á
Lúðvík Jósefsson og Karl Guð-
jónsson fyrir flutning þeirra á
frumvarpi um stuðning við at-
vinnuvegina, en í útreikningum
frumvarpsins kvað ráðherrann
skekkju, er næmi hundruðum
milljóna, og væri Alþingi litils-
virðing sýnd með slíkum til-
löguflutningi. — Er ráðherrann
hafði lokið ræðu sinni, var frek-
ari umræðum frestað, þar sem
liðið var að lokum fundartím-
ans.
SKEKKJA UM 100%
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, kvað sér hafa
komið í hug, er hann hafði lesið
frumvarpið og greinargerð þess,
að líklega væri ekki fjarri lagi,
að hér væri á ferð eitt fráleit-
asta plagg, sem lagt hefði verið
fyrir Alþingi, síðan það var end-
urreist. En aðalefni þess er að
lækka útgjöld sjávarútvegsins
um 400 millj. kr. með vaxta-
lækkun (100 millj.), lækkun vá-
tryggingagjalda (90 millj.),
lækkun útflutningsgjalda (160
millj.), lækkun flutningsgjalda
(20 millj.) og öðrum ráðstöfun-
um (50 millj.), sem síðan gerði
mögulega 25—30% hækkun fisk-
væri um að skipta lánsfé með
lögum, væri að sjálfsögðu mjög
óeðlilegt að rjúfa þá venju.
Kvað hann engan vafa á því,
að samkvæmt stjórnarskránni
þurfi lántökuheimild að vera í
lögum; hins vegar sé engin á-
kvæði að finna í henni né heldur
eru nokkrar venjur um, að skipt
ing lánsfjárins til þeirra stofn-
ana eða aðila, sem eiga að njóta
þess, skufi vera löggjafaratriði.
Kvaðst hann hafa athugað nokk-
ur lög um þessi efni, og tilgreindi
hann ýmis lög frá undanförnum
árum, þar sem þetta kemur skýrt
fram.
Minna erlent fé þarf til
framkvæmda nú en áðui.
Þá kvað xáðherrann það mik-
inn misskilning hjá SkG, að efna
hagsráðstafanir ríkisstjórnarinn-
ar hefðu gert það að verkum, að
allar framkvæmdir væru miklu
dýrari og þess vegna meiri þörf
en áður fyrir erlent lánsfé. Að
sjálfsögðu þyrfti ekki að skýra
fyrir þingheimi, að sú gengisbreyt
ing, sem lögfest var 1960, var að
efni til orðin áður en þessi ríkis-
stjórn tók til starfa. Gengið var
fallið og það stórkostlega í tíð
vinstri stjórnarinnar. Hún var þvi
fyrst og fremst staðfesting á því
gengisfalli, sem áður hafði orðið,
og sem raunverulega var miklu
meira en þær tvær grímuklæddu
gengislækkanir gáfu til kynna,
sem vinstri stjórnin beitti sér fyr
ir.
Þá vék ráðherrann að því, að
bankar og sparisjóðir hefðu nú
og á næstunni miklu meiri mögu
leika_til að lána til fjárfestingar
og verklegra framkvæmda, þar
sem sparifjármyndun í landinu
hefði vaxið meir en nokkru sinni
verðs og 20%
hækkun vinnu-
launa. — Kvað
ráðherrann
þetta s v o frá-
leitar fullyrðing
ar, að þær væru
gjörsamlega ó-
samboðnar fyrr-
v e r a n d i ráð-
herra sjávarút-
vegsmála og formanni eins þing-
flokkanna. Færði hann síðan
rök að þessum staðhæfingum
sínum.
Fyrst gerði hann grein fyrir,
hverju lánsfé sjávarútvegsins
næmi hjá lánastofnunum. — Hjá
Seðlabankanum nemur það 610
millj., vaxtalækkun frumvarps-
ins næmi því 29,6 millj. kr. Hjá
viðskiptabönkunum nemur það
um 700 millj., vaxtalækkun því
12 millj., og hjá öðrum aðilum
970 millj. og vaxtalækkunin 10
millj. Eða alls nemur heildar-
'vaxtalækkunin, sem gert er ráð
fyrir í frumvarpinu, rúmum 50
millj. kr., en ekki 100 millj.,
eins og segir í greinargerðinni.
„Hér er því villa um 100% — og
er það ekki versta villan, eins og
ég mun koma að síðar“, sagði
ráðherrann.
Þá er gert ráð fyrir að lækka
útflutningsgjöldin niður í það,
sem þau voru 1961, en með því
í sögu landsins. Þveröfugt við
það, sem SkG sagði, þarf því
hlutfallslega minna erlent fjár
magn til verklegra framkvæmda
nú en áður en til efnahagsráðstaf
ana ríkisstjórnarinnar kom.
Greiðslubyrðin.
Skúli Guðmundsson (F) kvað
ráðherrann hafa farið alllangt aft
ur í tímann og tilfært ýmis lán,
þar sem ekki hefðu verið ákvæði
um skiptingu lánsfjárins. Kvað
SkG söguna ekki nema hálfsagða
með þessu, þar sem hinna lag-
anna væri ógetið, þar sem skipt
ingin væri tilgreind. Hins vegar
kvaðst hann aldrei hafa haldið
því fram, að það væri venja, held
ur eðlilegra. Þá hefðu þær upp-
lýsingar verið gefnar, að greiðslu
byrðin vegna erlendra lántaka
hefði numið um 10% af gjald-
eyristekjunum og þótt óskaplega
alvarlegt. Nú hefðu sér borizt
þær upplýsingar úr efri deild, að
þetta væri 15—20% og komið nið
ur í allháar upphæðir.
11% af gjaldeyristekjunum —
15—20% af útflutningstekjunum.
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra, kvaðst hafa í frum-
ræðu sinni á miðvikudag getið
þess, að vextir og afborganir af
lánum næmu 550 millj. á þessu
ári. Kvaðst hann telja rétt, að
fram kæmu hinar réttu hundraðs
tölur, þar sem tölur hans væru
ekki réttar. Greiðslubyrðin sl.
ár nam 524 millj. kr., heildar-
gjaldeyristekjurnar 4530 millj.
Greiðslubyrðin því um 11,5%. í
ár nemur greiðslubyrðin 550
millj., en gjaldeyristekjurnar eru
áætlaðar um 5000 millj. kr.
Greiðslubyrðin því um 11% eða
nokkru lægri.
Skúli Guðmundsson (F) kvaðst
hafa það eftir Ólafi Björnssyni og
segir í greinargerð frumvarps-
ins, að sparist 160 millj. En með
hliðsjón af því, að nær allar tekj
urnar af hækkun útflutnings-
gjaldanna renna til tryggingar-
kerfis fiskiskipa og Aflatrygg-
ingarsjóðs, kvað ráðherrann
vandséð, hvernig sjávarútvegur-
inn í heild ætti að hagnast á
þessu. M.ö.o. hér á að bjarga hag
sjávarútvegsins með því að
lækka gjöld, er hann fær sjálfur.
100—125 MILLJ.
EN EKKI 400 MILLJ.
Þá er í frumvarpinu gert ráð
fyrir að lækka vátryggingar-
gjöld um helming, úr 140 millj.
í 70 millj., án þess þó, að færð
séu rök fyrir, hvernig slíkt und-
ur geti gerzt. Nær öll vátrygg-
ingin fer í gegnum hið opinbera
vátryggingarkerfi, en þar nema
gjöldin rúmlega 100 millj. Kvað
ráðherrann mega gera ráð fyrir,
að einhver vátrygging ætti sér
stað þar fyrir utan, en aldrei
sem næmi 40 millj. Hér væri
því bæði ofreiknað og hagnað-
urinn út í bláinn. Þó kvaðst hann
ætla, að með algjörri endur-
skipulagningu mætti lækka vá-
tryggingargjöldin mjög veru-
lega.
Þá er engin áætlun um, hvern-
ig lækkun flutningagjalda um
Morgunblaðinu, að greiðslubyrð-
in næmi 15—20%.
Hér gætir þess misskilnings, að
Ólafur Björnsson miðaði í ræðu
sinni í efri deild við útflutnings-
tekjurnar, sem eru nokkuð lægri
en heildargjaldeyristekjur þjóð
arinnar, þar sem um ýmsar duld
ar tekjur er að ræða, svo að báð
ar tölurnar eru réttar, greiðslu-
byrðin nemur 11% sé miðað við
heildargjaldeyristekjurnar, en
15—20% sé aðeins miðað við út-
f lutningstekj urnar.
Björn Pálsson (F) kvaðst telja
æskilegra, að Alþingi ákvæði
skiptingu fjárins, þar sem alþing
ismenn ættu þá hægar með að
koma athugasemdum sínum að.
Frumvarpið var síðan sam-
þykkt og vísað til 3. umræðu. Var
síðan boðað til nýs fundar og
málið tekið til 3. umræðu.
Lúðvík Jósefsson (K) lagði
fram breytingartillögu þess efnis,
að fjárveitingarnefnd gerði tillög
ur um skiptingu fjárins við ríkis
stjórnina.
Fjármálaráðherra, Gunnar Thor
oddsen, kvaðst ekki sjá, að það
væri heppilegri vinnubrögð, að
frumkvæðið væri hjá fjárveiting
arnefnd en ríkisstjórninni. Þessi
breytingartillaga var síðan felld
og frumvarpið samþykkt sem lög
frá Alþingi.
Almannavarnir
A FUNDI neðri deildar Alþingis
í gær var frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um almannavarnir sam-
þykkt í neðri deild og sent for-
seta efri deildar til afgreiðslu.
Þá skýrði Birgir Finnsson frá
því, að heilbrigðis og félagsmála-
nefnd hefði orðið ásátt um að
mæla með samþykki frumvarps
um almannatryggingar og var
frumvarpið samþykkt og visað
til 3. umræðu.
Einar Olgeirsson (K) kvað
frumvarpið um almannavarnir
eitt þýðingarmesta málið, er
rætt væri á Alþingi. Höfuðágrein
ingurinn væri um gildi hervarn-
anna á íslandi, en Alþýðubanda-
lagsmenn hefðu haldið því fram,
að frá herverndinni stafi fyrst
og fremst hættan.
20 millj. sé framkvæmanleg. Og
varðandi þær 50 millj. sem eftir
eru, vakti ráðherrann athygli á,
að algjört einsdæmi væri í laga-
setningu að setja verðlags-
ákvæði um umboðslaun er-
lendra borgara. Kvað ráðherr-
ann sparnað af þessum tveim
liðum aldrei geta numið meir en
nokkrum tugum milljóna, svo að
heildarsparnaðurinn eftir á-
kvæðum frumvarpsins næmi þá
100—150 millj., en ekki 400
millj. kr., eins og segir í grein-
argerðinni.
En til þess að gera sér grein
fyrir, hve langt þessar 400 millj.
ná til þess, sem ætlazt er
til í frumvarpinu, kvað ráðherr-
ann nauðsynlegt að gera grein
fyrir launa- og hráefniskostnaði
í framleiðslukostnaði sjávarút-
vegsins. Um það séu að vísu
engar öruggar hagskýrslur til,
svo að styðjast yrði við áætlan-
ir, en fyrir löngu mundi komið
fram, ef þar skakkaði miklu. Ef
þau útflutningsverðmæti, er
Lúðvík Jósefsson reiknaði með,
yrðu lögð til grundvallar, mundi
hækkun vinnulauna um 20%
nema 140 millj. kr. og hækkun
fiskverðs um 25—30% nema 500
—600 millj. kr. Útgjaldahækkun-
in yrði þá 640—740 millj. kr.
Samkvæmt eigin forsendum og
eigin sparnaðaráætlun, svo frá-
leit sem hún væri, næmu út-
gjöldin 200—300 millj. meir, en
sparnaðurinn segði til um. Kvað
ráðherrann ekki hægt að kom-
ast hjá því að átelja slík vinnu-
brögð, enda ætti jafn vönum
þingmönnum ekki að líðast að
bera fram slíkar tillögur og
hampa fram tölum, svo að skakk
aði hundruðum milljóna. Þetta
gæfi tilefni til að staðhæfa, að
hinu háa Alþingi væri í raun og
veru lítilsvirðing sýnd.
Eitt fráleitasta plagg, sem
lagt hefur veriö fyrir Alþingi