Morgunblaðið - 23.11.1962, Blaðsíða 13

ff Föstudagur 23. nóv. 1962
MORGTJTSBl AÐÍÐ
13
Hvað segja þeir í fréttum
Bækur um spiritisma eru
eftirsóttastar
J ÓLABÆKURNAR eru farnar
að streyma á markaðinn fyrir
nokkru. Morgunblaðið hefur
rætt við Oliver Stein, bók-
sala og útgefanda,' um bækur
og erfiðleikana við að gefa
þær út.
Oliver Steinn sagði m.a.:
Bókaútgáfan á erfitt um
þessar mundir. Útgáfukostn-
aður hækkar á hverju ári, en
bækurnar dragast aftur úr í
verðlagi.
— Ekkert er eins erfitt fyrir
útgefandann og vaxandi dýr-
tíð, því hlutfallið á milli þess,
sem prentað er, og þess, sem
verður að selja til að standa
Sigurður Jónsson
undir kostnaði, hækkar stöð-
ugt.
— Meðalupplag á bók er ná
lægt 2000 eintökum. Það er þó
mjög á reiki og væri jafnvel
réttara að segja á milli 1500—
2500. Ógerlegt er að segja,
hvað þarf að selja af slíku
upplagi. Það er allt undir því
komið, hversu mikið er lagt í
bókina að frágangi og allri
gerð. I
— rPrentkostnaður allur,
pappír og bókband hefur hækk
að mikið í ár. Bækurnar hafa
að vísu hækkað, en hlutfalls-
lega mjög lítið í samanburði
við hækkunina á útgáfukostn-
aði.
— öðru hvoru er útgefand
inn svo heppinn að hitta á
sölubók, en gegnum sneitt er
mikil áhætta á að gefa út
bækur.
— Á ákveðnu tímabili verða
sveiflur á þeim tegundum
bóka, sem fólk vill lesa. Fyrir
nokkrum árum voru ferða-
bækur mikið keyptar, en nú
eru þær í öldudal.
— Seinustu árin hefur mest
verið keypt af skáldsögum og
ævisögum, en undanfarið hafa
bækur um spiritisma verið eft
irsóttastar.
— Ekki er áð vita ennþá,
hvers konar bækur verða eftir
sóttastar fyrir þessi jól. Mik-
ið er nú af ævisögum og tvær
bækur um spiritisma eru þeg-
ar komnar út. önnur verður
örugglega mikil sölubók. Það
veit ég, því hana gef ég sjálf-
ur út.
Minna um amatöra.
— Margir hafa álitið, að mik
ii uppgrip væru í bókaútgáfu
og auðvelt að verða ríkur á
henni. Minna er um það núna,
að amatörar gefi út bækur.
Virðist sem ýmsir hafi áttað
sig, enda eykst áhættan með
hverju árinu.
— Þrátt fyrir allt er ekkert
eins ódýrt og bók til tæki-
færisgjafa. Eg lenti í því fyr
ir nokkru að þurfa að kaupa
handa kunningja mínum tæki-
færisgjöf. Eg sá ekkert, sem
eitthvað var varið í undir 500
krónum. Hins vegar var fjöldi
bóka fyrir 200 krónur, sem ég
var ánægður með sem gjöf
og auðvitað gaf ég manninum
bók.
— Það er einmitt þetta at-
riði, að bækur eru svona ó-
dýrar miðað við aðra hluti,
sem gerir það kleift hér að
gefa svona mikið magn bóka
út og halda uppi útgáfustarf-
seminni.
íslenzkar bækur ódýrastar.
— Allar erlendar bækur eru
fluttar inn tollfrítt. Til þess að
Oliver Steinn
halda úti innlendri bókaútgáfu
þurfum við að borga ríkinu
34—46% toll af bókapappír og
28—54% toll af pappa og ann
ars til bókbands.
— Þrátt fyrir þetta eru ís-
lenzkar bækur þær ódýrustu
í heimi miðað við frumút-
gáfu. Ekki er hægt að miða við
pocketbækur.
— Sem dæmi um erfiðleik-
ana við útgáfu hér má nefna
litprentun. Það er erfitt að
gefa út bók hér í litum án
þess að hún verði óhóflega
dýr.
— Eg hef látið prenta lita
myndabækur fyrir börn í Dan-
mörku. Tollurinn af þeim er
49%, ef þær eru- með íslenzk
um texta. Ef ég flyt sömu bæk
ur inn með dönskum texta
eru þær tollfrjálsar.
Dómnefnd um bækur.
— Mér finnst, að hér heima
þyrfti að koma á fót dóm-
nefnd manna, sem hefðu vit á
bókum og bókagerð. Hlutverk
þeirra væri að dæma útlit og
frágang bókanna — hina tekn
isku hlið útgáfunnar. Þeirra
stimpill væri eins konar gæða
mat í þessum efnum.
— Þetta yrði til þess að
samkeppnin milli prentsmiðj
anna og bókbandsstofnanna
yrði meiri og afleiðingin betri
Framhald á bls. 14.
Innan við 3 Þúsund orð í
Passíusálmunum
BLAÐAMAÐUR og Ijósmynd
ari frá Morgunblaðinu litu inn
til dr. Jakobs Benediktsson-
ar uppi í húsakynnum orða-
bókarmanna fyrir nokkru.
Þegar við komum inn er
Jakob að fletta spjöldum í
spjaldskrárkassa, og við ná-
um að smella af honum mynd
þannig. Síðan spyrjum við
hann frétta af orðabókinni.
Betra að Þjðna eldra
fólki en ungu
í BLA.ÐAMANHAKLÚBfBN -
UM í turni Hótel Borgar
þjóna stundum ungir piltar,
sem eru við nám á hótelinu.
Morgunblaðið spjallaði við
einn þessara ungþjóna, Sig-
urð Jónsson. í klúibbnuim eitt
krvöldið, um starf ungþjóns-
ins og nám hans.
— Hvað er þjónsnúmið
langt, Sigurður?
— Það tekur þrjú ár, tvö á
hóteli og eitt í Matsvei-a- og
veitingaþjónaskólanum.
— Hver eru launin á náms
tímanum?
— fyrsta árið fáuim við
1.849.85 á mánuði, 2.466.46
annað árið og 3.699.20 þriðja
árið. Við erum ekki á prósent
um meðan á námstímanum
stendur. Vinnutíminn er mjög
misjafn, en alls ekiki undir
48 tímum á viku.
— Er þjónsstarfið erfitt?
— Það getur vei það
stundum. Þegar eitthvað er
að gera að ráði er mikið um
hlaup og oft erilsamt.
— Hvað um viðslkiptavin-
ina, eru þeir kurteisir?
— Fólk er yifirleitt kurteist
en stundum er stapp við
drukkna menn. Betra er að
þjóna eldra fólki en ungu.
Unga fólkið er heimtufrek-
ara.
— Hvernig er með þjórfé?
— Það er líitið um það mað
ur. Hér heima er ekki algengt
að fólk gefi þjórfé. það heyr
ir til undantekninga.
— Hvernig er vinnu yikkar
hagað?
— Við vinnum undir stjórn
yfirþjónsins eins og hinir
þjónarnir. Við erum í námi
hjá einum áfcveðmum þjóni,
en við vinnum fyrir þá alla
og þeir borga okkur sameigin
lega kaup. Yfirleitt er starf
ungþjónsins við eldri þjóna
ágætt.
— Stöfcfkva gestirmir sitund
um frá ógreiddum reikning-
um?
— Ekki er það algengt, en
því er ekki að neita að það
kemur stöku sinnum fyrir. 9á
þjónn ber skaðann, sem hef-
ur borðið. Þótt ungþjónn hafi
afgreitt manninn lendir það á
þjóninum. Hann gerir borðið
upp, ekfci ungþjónninn.
— Hvað um falskar ávísan
ir?
— Mikið var um það áður
fyrr að fólk gaf út ávísanir,
sem engin innistæða var fyr
ir. Nú er það miklu sjaldgæf
ara, sem betur fer.
— Er hægt að fá skrifað
hjá j kkur?
— Ef þjónn lánar kúnna er
það persónulegt lán, því hann
verður að gera borðið upp
strax um kvöldið. Þjónninn
ber skaðann ef kúnninm borg
ar ekki.
— Jæja. er það. Viltu skrifa
hjá mér einn?
— Ja, — ætli það ekki?
— Við erum ennþá að safna
'orðum í sarpinn, og söfnum
úr öllu, sem hefur verið
prentað frá 1540.
— Hvers vegna er miðað
við það ár?
— Vegna þess að Danir
hafa í undirbúningi orðabók
yfir íslenzkt fornmál, sem
nær fram til 1540. Þeir hafa
unnið að henni síðan 1939 og
eru langt komnir að orðtaka,
svo hún hlýtur að fara að
koma út senn hvað líður.
•— Hvað eruð þið nú búnir
að orðtaka margar bækur síð-
an þið byrjuðuð?
— Þær eru orðnar býsna
mörg hundruð. Við höfum
orðtekið flestar bækur fram
um miðja 19. öld, en núna
stöndum við frammi fyrir
því, að þurfa að fara velja
úr bókunum, því það er ekki
nokkur leið að orðtaka allt
sem prentað hefur verið síð-
an þá.
— En hvað eru komnir
margir seðlar?
— Þeir eru farnir að nálg-
ast 900 þúsund.
— Ekki orðtakið þið allar
bækur jafn vandlega?
— Nei, en venjan er alltaf
sú, að þegar til kemur vantar
dæmi um algengustu orðin.
Við höfum líklegast tekið
einna flesta seðla úr Þjóðsög-
um Jóns Árnasonar og Guð-
brandsbiblíu. Annars er það
dálítið einkennilegt, hve rit
eru mismunandi orðmörg.
Sem dæmi um orðfátt rit má
nefna Passíusálmana. Orðin,
sem þar koma fyrir, eru inn-
an við 3000.
— Málshætti færið þið inn
á spjöldin sérstaklega?
— Já, en þó vildi ég ekki
ráðleggja nokkrum manni að
koma sér upp málsháttasafni
með því að fletta seðlunum.
Ég er hræddur urti að það
yrði of mikið verk. Annars
er auðvelt að fá dæmi um ein
hvem ákveðinn málshátt, ef
maður þekkir hann.
— Hvað hefur þú mikið lið
með þér við þetta verk?
— Upphaflega var í þessu
Dr. Jakob Benediktsson
einn maður, Árni Kristjáns-
son, kennari á Akureyri. Það
var 1944 eða ’45 sem Háskól-
inn fór af stað með þetta á
eigin spýtur, óstyrktur af rík-
inu. 1947 tók svo ríkið til við
að leggja þessu til fjárveit-
ingu, og síðan höfum við ver-
ið í þessu þrír, Ásgeir Blönd-
al Magnússon, Árni Böðvars-
son og ég. Svo kom Jón Aðal-
steinn Jónsson fyrir Árna
1955.
— Hefurðu ekki af og til
haft í þessu lausamenn úr
norrænudeildini-i hér.
— Jú, við höfum þá, eftir
því sem fjárráð leyfa. Notum
þá til þess að skrifa seðlana,
og svona ýmislegt annað, sem
til fellur.
— Er nokkuð orðið ákveðið
um formið á bókinni?
— Nei, til þess er orðtakan
Framh. á bls. 14