Morgunblaðið - 23.11.1962, Blaðsíða 20

2C
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 23. nóv. 1962
Marilyn Monroe
eftir Maurice Zolotov E9
„Finnst yður félagið borga yð-
ur of lágt kaup?“
„Barátta mín við félagið er
ekíki um peninga heldur um
mannréttindi. Ég er orðin hund-
leið á að vera þekkt sem vel-
vaxna stelpan. Ég vil fá að sýna,
að ég geti sýnt dýpri leiklist held
ur en það“.
Hvort hún hefði breytzt á
nokkurn hátt, síðan hún settist
að í New York?
„Já mjög svö. Ég hef þar fund
ið hvað það er að vera frjáls og
ðháð, og það vil ég ekki láta frá
mér fara“.
Lítill grár kettlingur kom
skondrandi út úr svefnherberg-
inu. Marilyn fleygði á hann sam-
ansnúnum ullarsokk og kötturinn
en'vood
CHEF
K°
frájfeklu
Austurstræti 14 Sími 11687
Sendum hvert á land sem er
Góðir greiðsluskilmálar
lék sér um gólfið með hann.
Fallegt enskt reiðhjól stóð upp
við húsið eldhúsmegin. Marilyn
sagðist oft hjóla í Central Fark
og í Brooklyn. Klukkan 11.45
bruggaði hún handa okkur mjóllk
urpúns. I því var súkkulaði,
sýróp, mjólk og svolítið af
Marsala, sem er þykkt ítalskt
vín, dálítið líkt sérríi. Hún sagð-
ist hafa fengið smekk fyrir því
meðan þau Di Maggio voru sam-
an.
Á meðal bóka, sem þarna voru
á borði voru Ulysses eftir Joyce,
Leikstjórn Stanislavskys eftir
Michael Gurschakov, Bréf Ge-
orge Sands, Grisk goðafræði eft-
ir Edith Hamilton og ritgerða-
safn Emersons. Ég spurði hana,
hvort hún hefði lesið Ulysses.
„Hér og þar“, svaraði hún.
„Eigið þér kannski við, að þér
hafið byrjað á honum í Los
Angeles og lokið við hann í New
York?“
„Nei, ég á við, að ég hef gripið
öfan í hann hér og þar.“
„Hvar helzt?“
„Þar sem mér leizt bezt á“.
„Síðasta kaflann?“
„Æ, sagði hún og grábláu aug-
un skutu gneistum en voru vand-
ræðaleg. „Þennan kafla með orð-
unum“.
„Þeir, sem hrifnir eru af nú-
tima skáldsögum kalla það oft
eintal Molly Bloom“.
„Eins Og hjá Hamlet?" Hún
pírði á mig augunum með ákafa.
Það var eins og einhver áhugi
vaknaði í svipnum. Hún hafði
ekki látið sér detta í hug, að
ég hefði áhuga á Joyce, eða
þekkti neitt til nútíma skáld-
skapar.
„Það er nú ekki raunverulegt
eintal", sagði ég og var hreykinn
af að geta sýnt lærdóm minn.
Það er líkara því þegar verið er
að sálgreina mann.“
„Hafið þér verið sálgreindur?"
„Já“, svaraði ég.
„Það er eins og allir hafi verið
það, sem ég þekki“.
„Hafið þér það sjálf?“.
„Ég vil ekki fara út í þá
sálma“, sagði hún. „Svara ekki“.
„Jæja, hvað finnst yður um
Joyce?“
„Hann er eftirtektarverður rit-
höfundur", sagði hún.
„Ég skil“, sagði ég. „Og hvað
finnst yður um Molly Bloom?“
„Hún virðist alltaf hafa verið
að hugsa um kynferðismál“ Hún
lagði þannig áherzlu á orðin, að
það var eins hún vildi gefa í
skyn, að Molly Bloom hefði verið
Marilyn Monroe Dublinborgar.
„Það er eftirtektarvert, að mað
ur eins og Joyce skuli geta sett
sig svo vel inn í sálarlíf kvenna".
Ég sagði, að Arnold Bennet
hefði einhverntíma látið svo um
mælt, að eintal Molly Bloorn
væri einhver hárnákvæmasta
rannsókn á kvensálfræði, sem til
væri í bókmenntunum.
„Sagði hann það?“
»Já“.
„Hver er hann, og hvernig get-
ur hann vitað það?“.
„Hann var skáldsagnahöfund-
ur. Hann kann að hafa spurt
konuna sína, enda þótt ég muni
nú ekki, hvort Bennet átti
nokkra konu“.
„Mér finnst hann vitlaus —
og þau bæði. Konur eru ekki
með hugann svona fullan af kyn-
órum“.
„Eruð þér það ekki?“
„Auðvitað ekki“, svaraði hún.
í næstu viku á eftir kom ég í
aðra heimsókn mína. Þetta var
síðdegis einn rekjudag. Enginn
svaraði þegar ég hringdi. Ég
beið lengi fyrir dyrum úti.
Áikvað svö að hverfa frá.... En
þá opnuðust lyftudyrnar og
Marilyn steig út Hún var að
koma úr listaverkaíbúð þar sem
hún hafði keypt afsteypu af
brjóstmynd af Nefertiti drottn-
ingu.
„Það var einhver að segja mér,
að ég væri svo lí'k henni", sagði
hún mér þarna frammi í gang-
inum.
Ég hörfði á myndina.
„Finnst yður það?“ spurði
■hún. Hún leitaði að lyklinum í
veskinu sínu, opnaði síðan dyrn-
ar og við gengum inn.
„Nei, það finnst mér ekki“
sagði ég.
„Bkki það?“
„Mér finnst Nefertiti vera
langleitari en þér. Svo er hún
grennri. Og kinnbeinin hærri.“
„Það var gaman að heyra. En..
iþað er svo heitt hérna, hvers
vegna tölum við ekki saman inni
í svefnheriberginu. Þar er loft-
ræsting.
Þarna hékk heljarmikil mynd
af Lincoln yfir rúminu. Marilyn
var íklædd svörtum nautabana-
buxum úr flaueli og hvíta prjóna
blússu. Hún teygði úr sér liggj-
andi á rúminu og horfði upp til
mín. Ég sat á stól andspænis
henni. Lofthreinsunarvélin var
ágæt og til að byrja með var
svalt þarna inni. En þar sem ég
varð að horfa á hana, fannst mér
brátt herbergið — og ég sjálfur
— verða óþolandi heitt. Prjóna-
'blússan var dálítið flakandi, eða
ef til vill var það hugurinn í
mér, sem var eitthvað flakandi,
þennan dag, en blússan hékk að
minnsta kosti laus, svo að það
vakti óróa hjá mér er ég sá
öðru hverju í brjóstin á henni.
Að vissu leyti var þetta eins og
í atriðinu í „Seven Year Itch“,
— Nei, ég vil ekki giftast þessum. Hann er svo líkur Ulbricht!
nema hvað þarna var löfthreins-
ari. Eitthvert sambland af bók-
menntaáhuga og girnd gerði það
að verkum, að mig langaði mest
til að fleygja mér á rúmið og
taka hana. Hvernig hefði hún
brugðizt við því? Og hversu
innileg hefði hún verið í ástar-
atlotum? Jæja ég 'hafði nú ekki
meiri uppburði en Tom Ewell,
svo að heimurinn fær víst aldrei
að vita, hvernig þetta hefði far-
ið.
Því miður rannsökuðum við
ekki nánar þessar forvitnilegu
spurningar, heldur snerum okk-
ur að bókmenntunum. Hún sagði
mér áhuga sinn á ritmennsku.
Sagðist oft yrkja órímuð ljóð.
Nýlega hefði hún ort kvæði um
Manhattan. Það hét: Turnarnir.
Ég krotaði hjá mér byrjunina á
því:
Þessi mörgu ljós í dimmunni
gera húsin að beinagrindum..
Svo las hún langt ljóð um leigu
bílstjórana, en því hef ég gleymt.
í Hollywood var það almennt
álitið, að Marilyn væri ekkert
annað en barnalegur sakleysingi,
sem Milton Greene og Lee
Strasberg væru að reyna að
kenna eitthvað. Og vandræða-
skapurinn í svipnum á henni
féfck flesta til að trúa því, að
hún væri ekkert annað en peð.
Og hæfileika hefði hún enga,
sagði þetta fólk. Hún væri ekki
annað en skrípi fyrir ljósmynd-
arana Hvað væri hún ef ekki
félagið stæði að baki henni?
Ekkert. Eftir eitt ár yrðu allir
búnir. að gleyma henni.
Seinna þetta sumar, 1965, átti
ég tal við Billy Wilder, sem var
þá fáeina daga í New York.
Hann hélt því fram, að Marilyn
væri afvegaleidd af fólki, sem
vildi hafa gott af henni, annað-
hvort frægð eða peninga.
„Þarna er þessi veslings
stúlka“, sagði hann, „og allt í
einu er hún orðin fræg stjarna.
Það verður til þess, að þetta fólk
er að telja henni trú um, að hún
verði að vera mikil leikkona. Það
er rétt eins og þegar einhver býr
til bjánalegt dægurlag, „Vöff-
* * *
SAGA BERLINAR ^
* * *
Að loknu flutningabanninu, vorið
1949, var Berlín eins vandlega klof-
in og hinn hluti Þýzkalands, Evrópu
og alls heimsins. í Berlín voru tvær
stjórnir (auk herráðs Bandamanna,
sem Rússar sneiddu alveg hjá), tveir
háskólar, tvenns konar gjaldmiðill og hins kommúníska og frjálsa heims.
tvenns konar lífshættir.
Brandenborgarhliðið varð hlið
milli tveggja borga. Samt var Berlín
eini staðurinn, þar sem venjulegt
fólk gat komizt yfir mörkin milli
Daglega fóru tugir þúsunda Aust-
ur-Berlínarbúa til vinnu í Vestur-
Berlín og fáeinir Vestur-Berlínarbú-
ar ( svo sem læknar) fóru í hina
áttina.
inn í glugganum" og það verður
vinsælt, svo að hann þykist
skyldugur til að semja sinfóníu,
handa Toscanini til að stjórna.
Þetta fólk er að reyna að lyfta
Marilyn upp í einihverjar hæðir,
þar sem hún getur svo alls ekki
verið til. Hún missir aðdáend-
urna. Hún er almanaksstelpa með
hlýju og töfra — mikla töfra —
og svo er verið að líkja henni
við Duse! Já, ég sagði Duse!
Henni er sagt að hún sé mikil
dramatisk leikkona. Ég veit ekki,
hverjum á að kenna þetta.
Kazan? Strasberg? Milton
Greene? Og hvað er Greene, svo
sem, ef út í það er farið? Eins
og síld á la mode! Settu ísrjóma-
súkkulaði á síldina og rjóminn
er eyðilagður og síldin er heldur
ekki mikils virði á eftir!
„Ég er ekkert að segja, að
Lee Strasberg sé slæmur kenn-
ari. En ef hún þarf að fara í
skóla á annað borð. hversvegna
fer hún ekki til Patek Philipe
í Sviss og lærir rækilega? Henn-
ar höfuðköstur er sá, að Hún
kann ekki að leika. Hún er á
slæmu þróunarstigi. Ef hún tek-
ur það alvarlega, þá er henni
lokið. Hún er að læra að leika
hjá fólki, sem trúir á lykteyð-
andi meðöl undir holhendina.
Fólki, sem situr á gólfinu, þó
að sex stólar séu á gólfinu. Það
gerir úr henni aðra Julie Harris,
og hún missir allt, sem hún á
sjálf. Hún verður fljótlega ljót,
og mannskapurinn í vondu sæt-
unum fær andstyggð á henni.“
SHtltvarpiö
Föstudagur 23. nóvember.
8.00
12.00
13.15
13.25
14.40
15.00
17.40
Morgunútvarp.
Hádegisútvarp.
Lesin dagskrá næstu viku.
„Við vinnuna": Tónleikar.
„Við sem heima sitjum“: Svan»
dís Jónsdóttir les úr endur-
minningum tízkudrottningar-
innar SchiapareMi (11).
Síðdegisútvarp.
Framburðarkennsla 1 esperanto
og spænsku.
18.00 „t»eir gerðu garðinn irægan**:
Guðmundur M. í>orláksson talar
uhri Jón helga Ögmundsson.
18.20 Veðurfregnir.
19.30 Fréttir.
20.00 Erindi: Neró keisari (Jón R.
Hjálmarsson skólastjóri).
20.20 Dansar frá Galanta-héraði í Ung-
verjalandi eftir Zoltan Kodály
(Hljómsveitin * Philharmonia
Hungarica leikur; Antal Dorati
stjómar).
20.35 í ljóði: Mannsævin. Baldur Pálma
son sér um þáttirm.
20.55 Samleikur á fiðlu og píanó: Són-
ata nr. 4 eftir Charles Ives.
(Rafael Druion og John Simma
leika).
21.05 Úr fórum útvarpsins: Björn Th.
Björnsson listfræðingur velur
efnið.
21.30 Útvarpssagan: „Felix Krull'*
eftir Thomas Marrn; VIII.
(Kristján Árnason).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Efst á baugi (Tómas Karlsson
og Björgvin Guðmundsson).
22.40 Á síökvöldi: Létt-klassísk tón-
list.
í»ýzkir listamenn syngja og
leika tónverk eftir Manfred
Nitschke.
23.15 Dagskrárlok,