Morgunblaðið - 31.08.1963, Blaðsíða 14

14
MORGUN BLAÐIÐ
Laugardagur 31. ágúst 1963
Jóhanna Gestsdóttir — Minning
HINN 25. þ. m. andaðist í hárri
elli frú Jóhanna Gestsdóttir, móð
ir Markúsar heitins Kristjánsson-
ar tónskálds. Hún var orðin 97
ára að aldri og skorti tæpa 3 mán
uði til að ná 98. aldursárinu. Hún
var gamall og rótgróinn Vestur-
bæingur, bjó á Stýrimannastíg 7
í 56 ár, frá 1906, en það hús
hafði seinni' maðurinn hennar
látið reisa skömmu eftir brúð-
kaup þeirra.
Jóhanna er fædd að Grjóteyri
í Kjós. Ekki kann ég að rekja
ætt hennar, en hún bar það með
sér, að hún var af traustum
stofni. Ungri var henni komið
íyrir að Brekku á- Hvalfjarðar-
strönd og þar ólst hún upp. Ekki
var veraldarauðurinn mikill, en
þó átti hún stokkabelti, mikinn
kjörgrip.Með aldrinum vaknaði
útþráin og Iöngun til að mennt-
ast. Hún seldi þá kjörgripinn frú
Margréti Zoéga veitingakonu,
sem þá rak Hótel Reykjavík, og
fékk hann svo vel borgaðan, að
hún gat kostað nám sitt í Kvenna
skólanum í Reykjavík hjá frú
Þóru Melsteð. Þetta var tveggja
vetra skóli.
Mörgum þótti þetta lýsa fram-
girni og metnaði hjá hinni unngu
alþýðustúlku, en kvennaskólinn
var á þeim árum aðallega sóttur
af dætrum heldri manna. En um
það hirti hún ekki hót og hélt
beint sitt strik, þangað sem hún
ætlaði sér.
Að loknu náminu var hún ráð-
in til að kenna fatasaum í skól-
anum.
Árið 1899 giftist hún Kristjáni
Bjarnasyni skipstjóra. Sambúðin
varð stutt, því hann fórst með
skipi sínu þremur árum síðar.
Þau eignuðust þrjú börn: Bjarna
skipstjóra, nú í Halifax, Önnu,
sem giftist Gunnlaugi Einarssyni
lækni, en missti hann eftir
nokkra ára sambúð. Þá gitfist
hún aftur séra Ragnari Ófeigs-
syni í Fellsmúla, sem lézt fyrir
nokkrum árum. Séra Ragnar var
djúpvitur og góður maður, og
get ég trútt um talað, því hann
var skólabróðir minn og vinur.
Þriðja barn þeírra var Markús
heitinn tónskáld og píanóleikari.
Kristján var bróðir Markúsar
Bjarnasonar skipstjóra og fyrsta
skólastjóra sjómannaskólans.
Starf Markúsar í þágu sjómanna-
stéttarinnar er mjög mikilsvert.
í bókinni „íslenzkir athafna-
menn 1“ (1946) segir m. a. svo:
„Hann var ágætur skipstjóri
sjálfur, og reyndist öðrum holl
íyrirmynd í því efni. Þótti regla
og stjórnsemi frábærlega góð á
skipum þeim, sem hann stýrði,
en þar var íslendingum hvað
mest ábótavant. Þá gætti ekki
síður áhrifa hans sem skólastjóra.
og átti hann mestan hlut að því
máli, að koma upp röskri og vel
hæfri skipstjórastétt.“
Það er fyrir utan ramma þess-
arar greinar að fjölyrða um
Markús skólastjóra, en þó skal
þess getið, að það er fyrir löngu
viðurkennt, að þilskipaútgerðin
átti mest honum, Tryggva Gunn-
arssyni og Geir Zoéga veg sinn
að þakka.
Mig brestur kunnugleika til að
lýsa Kristjáni skipstjóra, en mér
þykir líklegt, að honum hafi
kippt í kynið og verið líkur
Markúsi bróður sínum að dugn-
aði og mannkostum.
Jóhanna giftist aftur Pétri
Michael Sigurðssyni skipstjóra
árið 1905. Hann var Arnfirðingur
að ætt. Brúðkaup þeirra stóð í
Sjómannaskólanum gamla við
Stýrimannastíg, sem þá var ný-
byggður. Árið eftir reistu þau
hús sitt nr. 7 við þá götu, sem
fyrr segir. Börn þeirra eru: Ásta,
gift Bimi Ólafssyni, fyrrv. ráð-
herra og stórkaupmanni, og
Kristján, sem er starfsmaður
Áburðarverksmiðjunnar í Gufu-
nesi.
Á uppvaxtarárum minum —
þilskipaöldinni — þekkti hver
maður hvern kútter í höfninni og
vissi um afla þeirra. Tveir kútt-
erar voru oftast aflahæstir, Ása,
eign Duusverzlunar, og Valtýr,
eign Brydesverzlunar, en skip-
stjóri á því skipi var Pétur
Michael, maður Jóhönnu.
Lif sjómannskonunnar á þeim
árum hefir verið blandið ugg og
ótta, þegar útilegan var orðin
löng og engar frtétir bárust. Og
það kom að því, að húsfreyjan
á Stýrimannastig 7 beið lengi
milli vonar og ótta. Kútter Val-
týr kom ekki aftur. Hann fórst
á vetrarvertíð 1918 með allri
áhöfn.
Ég kynntist Markúsi, syni Jó-
hönnu, á skólaárum mínum. Oft
lágu spor mín vestur á Stýri-
mannastíginn og þar undi ég mér
löngum á hinu gestrisna heimili
móður hans. Utan um Markús
var vinahópur og fyrir þessa vini
sína lék hann oft á píanóið. Síð-
an voru tónskáldin og lögin rædd
fram og aftur. í þessum vina-
hóp var Markús aðalmaðurinn,
þótt hann væri okkar yngstur, og
við lögðum mest upp úr því, sem
hann sagði um músikmál. Markús
tók stúdentspróf í Kaupmanna-
höfn, en sneri sér síðan af alhug
að tónlistinni, og var orðinn
snjall pianóleikari, eftir nám í
Leipzig og Berlín. Hann sótti
píanónámið af miklu kappi og lét
tónsmíði sitja á hakanum, þar til
síðustu árin, sem hann lifði. Þess
vegna er það ekki mikið af vöxt-
um, sem eftir hann liggur. En
hér á við að tilfæra latneska mál-
tækið: Qualitas sed non quantit-
ast. Það eru gæðin, en ekki gnótt-
in, sem skiptir máli. Sönglög
Markúsar, sem öll þjóðin þekk-
ir, eru falleg og frumleg, og að
mínu viti með því bezta sem enn
hefur komið -fram í íslenzkri söng
lagagerð. („Bikarinn“, „Minn-
ing“, „Tunglið, tunglið taktu
mig“ o. fl.).
Það var mikill harmur kveð-
inn að móður hans og systkinum,
þegar þessi góði og gáfaði maður
lézt úr berklum fyrir aldur fram,
tæplega þrítugur, árið 1931.
Það fer ekki milli mála, að
tónlistargáfuna sótti Markús
fyrst og fremst í föðurættina. Af
þeirri grein er Rögnvaldur
píanóleikari, sonur Sigurjóns
sýslumanns, Markússonar skóla-
stjóra Bjarnasonar. Móðir Rögn-
valds, Sigríður Björnsdóttir, sem
alinn er upp hjá frú Jóhönnnu á
Stýrimannastíg 7, er og af þess-
ari ætt, því að móðir. hennar er
systir bræðranna Markúsar
Bjamasonar skólastjóra og
Kristjáns skipstjóra, föður Mark-
úsar. Þá er píanóleikarinn og
— Hugleiðirtgar
Framh. af bls. 17
um fjöru fremst í Krossá, og sá
ég þá einar 16 æðarkollur syntu
þarna í ósnum og þótti mér vænt
um að þær skyldu halda sig
þarna. Eins og oft vill brenna
við hafa flestir eigin hagsmuni
í huga og ég átti nefnilega efstu
og beztu varpeyjuna rétt fyrir
utan ósinn, og í henni oft
um þrjú til fjögur hundruð koll-
ur. Nú fór það svo sem oft áð-
ur, að Adam var ekki lengi í
Paradís. Ég tek eftir því að ein
æðarkollan var orðin viðskila við
vinkonur sínar og þykir það skrit
ið, en sé hvers kyns er. Það er
þá heljarstór örn kominn á vett-
vang, leggur að þessari einu kollu
í hvert sinn sem hún kemur
upp úr til að fá sér loft, þar til
að hún kemur síðast meðvitund-
unarlaus upp á yfirborðið. Þá
rennir örninn sér ofan að henni
og tekur hana í klærnar og
flýgur af stað með fenginn. Um
leið heyrist eins og smelli í
kjaftinum á svíniiju svo mér dett-
ur í hug að þetta eigi eitthvað
að boða. Hvað skeður? Rétt á
eftir koma tveir ernir ofan úr
Krossfjalli, sem er þar rétt upp
af. Þessi óþrifnaður fylgist allur
fram á svokallaðan Djúpboða
fram ad Frakkanesi. Og þar er
sezt að krás, að tæta í sig lifandi
fuglinn. Hvern mundi langa til
að fá slíkan dauðdaga?
Ég er alveg viss um að þessi
þrenning hefur verið búin með
æðarkolluhópinn í ósnum. Það
tók af manni ómak að leita und-
an þeim kollum það vorið.
Ég held ég verði að skjótast
fyrir ykkur, lesendur góðir, ef
einhverjir eru, út á Bailárhlíð
aftur. Ég var sem oftar á ferð
innan Ballarárhlíð að sumarlagi
og hélt út svo kölluð Snorra-
skjól. Verður mér þá litið upp
í hlíðina og sé hvar örn flýgur
þar lágt út miðhlíðis. í því heyri
ég ókennilegt hljóð, lít upp og
sé, að örninn er þá búinn að
krækja klóm í rjúpu á hreiðri,
en rjúpan, þó lítil sé, brýzt svo
um, að örninn getur ekki lengi
fengið næði til að byrja að rífa i
sig Jifandi bráðina, en hljóðin
í fórnarlambinu voru ægileg.
Síðla vors kom ég neðan úr
Skarðsstöð og á maður þar
marga ferðina, því þar eru bátar
geymdir og oft þarf að líta
eftir þeim á milli þess, sem á
sjó er farið. Á heimleiðinni verð-
ur mér litið inn fyrir veginn og
sýnist þar eitthvert óvanalegt á
ferðum, enda hrafn á flugi þar
nálægt. Ég fer að athuga málið
og kemur þá í ljós, að þarna er
afvelta ein stóðmerin, með alla
fætur upp í loftið og ekki írýni
fiðluleikarinn Katrín Dahlhoff af
ættinni. Hún er dóttir Bjarna
Björnssonar leikara, en hann er
bróðir Sigríðar, móður Rögn-
valds.
En ekki vil ég samt taka allan
heiðurinn af frú Jóhönnu Gests-
dóttur í þessum efnum. Hún
hafði miklar mætur á tónlist og
hafði á yngri árum upp á eigin
spýtur kynnt sér söngfræði. En
tækifæri til að sýna, hvað í
henni bjó, fékk hún aldrei.
Á heimili hennar á Stýrimanna
stíg 7 þótti mér gott að koma og
þar leið mér vel. Þar var allt
frjálst og þar var hjartahlýja. Ég
tók eftir því, að þangað vöndu
komur sínar sérlundaðir gáfu-
menn, sem veilur í skapgerðinni
höfðu einangrað, svo að þeir
lentu utangarðs í lífinu. Þarna
var þeim jafnan vel tekið og
veittur góður beini, því að hús-
freyjan var vitur kona og mann-
þekkjari og hafði gott og göfugt
hjarta.
Jóhanna Gestsdóttir var svip-
mikil kona og glæsileg. Hún
færði mikla persónu og það var
eftir henni tekið, hvar sem hún
fór. í lífi hennar skiptust á skin
og skúrir, eins og ráða má af
því, sem sagt hefur verið hér að
framan. En það er lífsins saga.
Blessuð sé minning hennar.
Baldur Andrésson.
leg, og framan við hausinn var
öm að líta eftir lækningu á aug-
unum, þrír hrafnar að athuga
hægðirnar og einir fjórir svart-
bakar sitthvoru megin við nára-
fitlurnar, því þar er þynnst inn
í ristilinn, sem þykir gómsætur.
Þessi lýður var fljótur burtu þeg
ar hann varð var við mig. Flest-
ir geta gert sér í hugarlund
hvernig skepnan var útleikin eft
ir þennan lýð, en var þó lif-
andi. Ég var byssulaus en hafði
auðvitað hnif, en lögin banna
að skera eins og allir vita, svo
önnur ráð voru ekki fyrir hendi
en að fá sér stein úr nálægu holti
til að stytta skepnunni aidur
með, því ekki er bannað að
rota.
Ég get ekkert skilið í því, ef
mikið er til af fólki, sem sér
eftir því, þó að svona óargadýr-
um fækkaði, eins og erni, hrafni
og svartbaki, þó með eitri væri,
sem er það eina sem hægt er að
ráða niðurlögum á þessum óþrifn
aði með. Það er verið að tala
um kvalafullan dauða af eitri, en
hvað vill hver kalla að láta rífa
sig lifandi í sundur, eins og hér
hefur verið sýnt íram á. Vitan-
lega verður hafa aðgæzlu með
eitrinu og tæplega öllum fáandi
í hendur. Sé rétt eitrað og þess-
ir vargar smakka á því, þá eru
þeir dauðir á 1-3 mínútum. Ég
hef einu sinni séð hrafn koma
fljúgandi þaðan, sem eitrað var.
Mér datt í hug að ekki hefði þessi
smakkað mikið. Én rétt í þessu
hægir hánn flugið og dettur
steindauður niður. Þetta hlut-
skipti hefði ég heldur óskað að
rjúpan í Snorraskjólunum og
æðarkollann í Krossárósi hefðu
hlotið. Ég held það ætti að vera
öllum kappsmál að reyna að
fækka eitthvað þeim óþiu-ftarlýð,
sem leggst á lifandi skepnur ó-
sjálfbjarga og tæt-ir þær í sig,
að minnsta kosti á meðan nokk-
ur líftóra er í þeim.
Ef ekki á að hverfa frá öllu
æðarvarpi innan fárra ára, þá
verður eitthvað að gera. Ég held
að annað komi ekki betur að
gagni en eitrun, gætilega fram-
kvæmd. Skot þýða lítið og geta
ekki komið til mála jnnan um
æðarvörp og selaför, sem bæði
eru haust og vor. Skot geta
eitthvert gagn gert í verstöðum,
en það kostar kannski ef
til vill athugulli menn
en völ eru á. Það þýðir lítið þó
að þingið taki rögg á sig og búi
til lög, sem þarf svo að bera til
staðfestingar, kannski undir þá
sem hafa trú á því, að hvergi
sé líft, nema helzt þar sem aldrei
sæist í himininn rofa, fyrir alls
kyns vargd.
SkarSi 20.3 19«3
Kristinn Indriðason
Ég þakka hjartanlega vinum og vandamönnum og
öllum þeim, er minntust mín og glöddu mig á einn eða
annan hátt á sjötugsafmæli mínu.
Margrét Jónsdóttir, Þorfinnsgötu 4.
Hjartans þakkir til vina minna fyrir gjafir og hlýjar
kveðjur á 76 ára afmæli mínu þann 24. ágúst.
Sigríður Einarsdóttir.
Eg þakka hjartanlega öllum þeim mörgu er sýndu
mér vináttu og hlýhug á áttræðisafmæli mínu 22. ágúst
með heimsóknum, gjöfum, blómum og skeytum og
gerðu mér daginn á allan hátt ógleymanlegan.
Lifið öll heil.
Guðríður Sigurðardóttir, Sogavegi 132.
,t,
Móðir, stjúpmóðir og tengdamóðir okkar
STEINUNN GUÐNADÓTTIK
frá Baldurshaga,
lézt á Borgarspítalanum 29. þessa mánaðar.
Guðlaug Þorfinnsdóttir, Kristín Þorfinnsdóttir,
Eva Þorfinnsdóttir,
Guðni Þorfinnsson,
Tryggvi Þorfinnsson,
Steinar Þorfinnsson,
Karl Þorfinnsson,
Snorri Arnason,
Steingerður Þorsteinsd.,
Birgit Johannsson,
Helga Finnbogadóttir,
Sigríður Vilhjálmsdóttir,
Einar Þorfinnsson.
Það tilkynnist að eiginmaður minn
JÓN ARASON
lézt að heimili sínu Suðurlandsbraut 95E miðviku-
daginn 28/8. Jarðarförin ákveðin síðar.
Rannveig Einarsdóttir.
Jarðarför móður okkar
SIGURDÍSAR ÓLAFSDÓTTUR
fer fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 2. sept. n.k.
kl. 1,30 e.h. — Blóm vinsamlega afþökkuð.
Þeim sem vildu minnast hennar, er bent á líknar-
stofnanir.
Ólafur Magnússon, Ingibjörg Magnúsdóttir,
Áslaug Magnúsdóttir, Sigrún Bernburg.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vináttu við
andlát og jarðarför
MAGNÚSAR BJÖRNSSONAR
ríkisbókara.
Elín Björnsdóttir, Páll Þóroddsson,
Vilborg Björnsdóttir, Björn Gunnlaugsson.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við fráfall
og jarðarför
MAGNÚSAR V. GUÐMUNDSSONAR
Guðmundur Sveinsson
Kárastíg 3.
Maria Magnúsdóítir,
Eiríkur Thorarensen.