Morgunblaðið - 23.10.1963, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 23. okt. 1963
13
MORCUNBLAÐIÐ
(
Raf eindareiknin gurinn
sparar geysilega vinnu
Á þriðjudagsmorgun fékk raf
eindareiknirinn heimsókn virðu-
legra gesta. Þeirra á meðal voru
forseti íslands, Ásgeir Ásgeirs-
son, ráðherrarnir Bjarni Bene-
diktsson, Emil Jónsson og Gylfi
Þ. Gíslason, borgarstjórinn í
Reykjavík, Geir Hallgrímsson,
sendiherrar Danmerkur og Banda
ríkjanna, forstjórar ýmissa stofn
ana o. fL
Hér sést forseti íslands virða
rafreikninn fyrir sér. Lengst til
hægri stendur Ottó A. Michelsen,
.Omboðsmaður IBM á fslandi, og
næstur honum er Guðmundur
Pálmason. Til vinstri við forset
ann stendur Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri.
(Ljósm. Mbl.: Sv. Þ.).
stöðvar, en minnsta gerð af 1620
rafeindareikninum hefur 20.000
minnisstöðvar. Vélin er ætluð til
stærðfræðilegra útreikinga hvers
konar, fyrst og fremst á sviði
visinda og tækni. Segja má, að
það taki vélina mínútur að leysa
af hendi verkefni, sem tæki sér-
fræðing heila viku með blað og
blýant á milli handanna. Það ligg
ur því í augum uppi, að þessi
<s>----------------------------
vél opnar mikla möguleika á þvi
að inna af hendi ýmis þau verk-
efni; sem annars yrðu aldrei unn
in. Auðvitað fer þó hraðinn og
afköstin eftir eðli verkefnisins,
og geta því verið allbreytileg.
Hefur notkun hennar undanfarn-
ar vikur eindregið bent til þess,
að næg verkefni séu fyrir hendi
hér á landi fyrir vél, sem þessa,
óg að hún geti sparað mikinn
tíma og fyrirhöfn fyrir fjölda
manna. .
Meðal verkefna, sem leggja
má fyrir rafeindareikninn eru
ýmsar stærðfræðilegar úrlausnir
á sviði verkfræðinnar,. svo sem
vega- og brúargerða, ýmiss konar
bygginga mannvirkja af stærri
gerð, o. s. frv., einnig á sviði veð-
urfræði, fiskifræði, landbúnaðar-
vísinda, tryggingarmála, vatna-
og sjómælinga, eðlisfræði rann-
sókna hvers konar, og svo mætti
lengi telja.
Loks skal þess getið að hinn
danski verkfræðingur, sem hér
hefur dvalið við kennslu að und-
anförnu, hr Mogen Hansen, civ.
ing., mun nk. miðvikudag, kL
17.30, halda fyrirlestur í 1.
kennslustofu Háskóla íslands um
notkun slíkra rafeindareikna al-
ménnt, og nefnist fyrirlesturinn
á dönsku: Elektroniska regne-
maskiners anvendelse indenfor
teknik og administration.
FRÉTTAMÖNNUM var á þriffju-
dag boffiff aff skoffa rafeinda-
reikninn IBM 1620, sem er hér á
landi um þessar mundir hjá ^
IBM-umboffinu á íslandi, fyrir-
tæki Ottós A. Michelsens.
Reiknirinn verffur hér alLs
f fjórar vikur, og hafa . ís-
lenzkir vísindamenn notaff hann
r.,jög mikiff viff útreikninga
sína. Er hann nú í notkun
allan sólarhringinn. Sparar reikn
irinn vísindamönnunum geysileg-
an tíma, og helffi ekki veriff lagt
út í ýmsa útreikningana, ef raf-
eindareiknirinn hefffi ekki komiff
hingaff. T. d. má geta þess, aff
einn iét svo tím maelt, eftir aff
hafa látiff vélina reikna fyrir sig
í átta tíma afffaranótt þriffju-
dags, aff þarna hefffi sér sparazt
ársvinna. fslenzkir vísindamenn
á ýmsum sviffum hafa safnaff
geysimiklum upplýsingum, en
ekki gefizt kostur á aff vinna úr
þeim. Kæmi rafeindareiknir hing
aff til lands, mundi affstaða þeirra
gerbreytast.
V
Þórir Sigurðsson skýrði svo
frá, aff Veffurstofan hefffi látiff
rafeindareikninn gera ýmsa út-
reikninga, sem ella hefffu ekki
veriff gerffir. Hér hefffi þó affal-
lega veriff um útreikninga í þjálf
unarskyni að ræffa. Stefán Affal-
steinsson hefur unnið úr mörgum
þúsundum skýrslna frá saufffjár-
ræktunarfélögum. Er hann aff
rannsaka afurffagæffi eftir aldri
og eftir þvi, hvort um einlemb-
Inga effa tvílembinga er aff ræffa.
Þá hefur hann einnig rannsakaff
samband erfða og ullarlitar. Dr.
Þorsteinn Sæmundsson og Þor-
björn Sigurgeirsson hafa rannsak
nff jarffsegulsviffiff og norffurljós.
Einnig hafa notaff rafeindareikn-
Inn þeir Sigurjón Rist (vatna-
ntælingar), Páll Theodórsson
(rannsóknir á magni tritiums í
regnvatni) og Aðalsteinn Sigurðs
■on, fiskifræffingur.
Hér fara á eftir ýmsar upplýs-
ingar um rafeindareikninn, sem
fréttamönnUm voru látnar í té.
★
Á undanförnum árum hefur
framleiðsla -og notkun á svo-
nefndum rafeindareiknum farið
mjög í vöxt víðs vegar um heim.
Fyrst í stað voru tæki þessi svo
dýr, og auk þess svo fyrirferðar-
mikil, að ekki var á valdi ann-
arra eti fjársterkra stofnana eða
ríkisstjórna hinna stóru landa að
kaupa eða leigja slik tæki til af-
nota.
Aukin þörf fyrir slíkar vélar
»em þessar og stórstígar fram-
farir í framleiðslu þeirra hafa
hins vegar breytt þessu viðhorfi
«vo mjög, að nú eru þessar vélar
viða taldar sjálfsagðar og ómiss-
•adi við margvísleg störf, eink-
um ýmsa stærðfræðilega- útreikn
inga á sviði verkfræði, vísinda og
tækni.
Það má því telja það nokkum
viðburð, að undanfarnar vikur
hefur rafeindareiknir af nýjustu
gerð verið hér í notkun. Á það
skal bent í þessur sambandi, að
vélinni hefur verið valið heitið
rafeindareiknir, en ekki „raf-
eindaheili", og er það viðleitni
til þess að undirstrika þá stað-
reynd, að enda þótt tæki þetta sé
mikið furðuverk og geti l'eyst af
hendi ýmsar erfiðar þraútir, þá
jafnast það á engan hátt við
mannlegan heila, og er raunar
ónothæft nema undir stjórn hans.
Ekki gerist þess heldur þörf að
menn séu sprenglærðir stærð-
fræðingar, til þess að geta lært
að notfæra sér rafeindareikninn.
Rafeindareiknir sá, sem hér
um ræðir, hefur af hálfu fram-
leiðenda hlotið nafnið IBM-1620,
og var þessi gerð rafeindareikna
fyrst framleidd fyrir rúmlega 3
árum af hinu kunna IBM-fyrir-
tæki, sem starfandi er víðs vegar
um lönd og framleiðir bæði raf-
ritvélar, klukkur og klukkukerfi,
bókhalds- og skýrslugerðarvélar
og rafeindareikna af ýmsum
stærðum og gerðum.
Þannig stendur á komu raf-
eindareikningsins hingað til
lands, að fyrir nokkrum mánuð-
um var fyrirtæki Ottós A. Mic-
helsens, IBM-umboðinu á íslandi,
kunnugt um að verið var að
framleiða slíkan rafeindareikni á
vegum IBM vestur í Kanada, og
átti hann að fara til Finnlands.
Buðust forstjórar IBM í Finn-
landi til að rafeindareiknirinn
yrði látinn staldra við hér á
landi í nokkrar vikur á leið sinni
austur yfir hafið, og verður
reiknirinn þannig til afnota hér
í um það bil 4 vikur, en heldur
þá áfram reisu sinni til Finn-
lands.
Fortran
Þeir, sem nota eiga slíkan raf-
eindareikni, þurfa að læra eins
konar táknmál, sem nefnist
Fortran, en heitið er búið til úr
orðunum „formula translation“.
Þurfti þpí að efna til sérstakra
námskeiða á þessu sviði, og hafa
þrjú 'námskeið staðið yfir að
ijndanförnu undir handleiðslu
þeirra Mogens Hansens, verk-
fræðings frá Danmörku, og Guð-
mundar Pálmasonar, verkfræð-
ings. Táknmálið Fortran er sér-
staklega ætlað fyrir tæknilega og
vísindalega útreikninga, en með
því að nota það, er unnt að vera
mörgum sinnum fljótari að ganga
frá verkefni, þannig að rafeinda-
reiknirinn geti tekið við því og
unnið úr þ^í.
Þátttaka í námskeiðum þess-
um hefur verið mjög góð. Auk 20
verkfræðinema í verkfræðideild
Háskóla íslands, hafa ýmsir starf
andi verkfræðingar, tæknifræð-
ingar, veðurfræðingar, viðskipta-
fræðingar og vísindamenn, alls
um 40 menn, tekið þátt í þessum
Fortran-námskeiðum, sem nú er
um það bil að ljúka.
Auk danska verkfræðingsins,
sem hér hefur verið að undan-
förnu við kennslu á Fortran-
námskeiðunum í Háskóla íslands,
kom hingað til lands norskur
tæknifræðingur, að nafni Fritz
Myrback, sem er sérfræðingur í
viðgerð og viðhaldi rafeinda-
reikna; sá hann um uppsetningu
vélarinnar hér. v
En í hverju eru verkefni raf-
eindareiknisins þá fyrst og
fremst fólgin? Svo sem fyrr seg-
ir, er þessi rafeindareiknir af
miðlungsstærð, en með tiltölu-
lega stórt minni miðað við stærð
hans, eða samtals 62.000 minnis-
Halldór Þorsteinsson i Háteigi afhendir Armanni Snævarr,
rektor Háskóla íslands brjóstlíkanið. (Ljósm.: Mbl. Sv. Þ.).
Háskólanum gefið brjóst-
\
líkan af Ólafíu Jóhannsdótfur
í GÆR var afhjúpaff á heim-
ili Halldórs Þorsteinssonar í
Háteigi brjóstlíkan af Ólafíu
Jóhannsdóttur, sem Halldór
færir Háskóla íslands aff gjöf
í tilefni þess, aff liðin eru
hundraff ár frá fæðingu Ól-
afíu. Rektor Háskóla íslands,
Ármann Snævarr, prófessor,
var viðstaddur athöfnina og
veitti gjöfinni viðtöku.
Halldór komst svo að orði
.við afhendingu styttunnar, að
nú, þegar hundrað ár væru
liðin frá fæðingu merkiskon-
unnar Ólafíu J óþannsdóttur,
langaði sig til að færa Há-
skóla íslands að gjöf brjóst-
líkan af hinni merku konu,
sem eiginkona hans, Ragnhild
ur Pétursdóttir, lét gera í eir
eftir brjóstlíkani því, er vinir
Ólafíu létu gera af henni, og
stendur í Óslóborg. Likanið
gerðj Kristinn Pétursson.
Ólafía hélt fyrirlestur í
Stúdentafélaginu norska 7.
apríl 1894 um nauðsyn háskóla
á íslandi. Þær frænkur, Ólafía
Jóhannsdóttir og Þorbjörg
Sveinsdóttir ljósmóðir, unnu í
sameiningu að háskólamálinu
í Hinu íslenzka kvenfjelagi.
Fundur var haldinn um málið
í félaginu 26. janúar 1894, og
var þá stofnaður sjóður, sem
ber nafnið „Sjóður Hins ís-
Brjóstlíkanið
af Ólafíu J óliannsdótt-.r
eftir Kristin Pétursson.
lenzka kvenfjelags 1894“. Úr
honum eru veittir styrkir til
kvenstúdenta.
Styttunni mun verða ætlað-
ur virðulegur staður í Háskóla
íslands.
ólafíu minnzt í Osló
Mbl. frétti í gær, að Hvíta-
sunnukonur í Osló og • fleiri
aðiljar þar í borg hefðu
minnzt . afmælisdags Ólafíu
með athöfn við minnisvarða
hennar.
Minningarsjóður
Ólafíu Jóhannsdóttur
Þess má geta hér, að Minn-
ingarsjóði Ólafíu Jóhannsdótt-
ur, sem minnzt var á hér í
Morgunblaðinu í gær, hefur
borizt tíu þúsund króna gjöf
frá Elli- og hjúkrunarheimil-
inu Grund. Gísli Sigurbjörns-
son, forstjóri, afhenti gjöfina.
Milli Ólafíu og stofnenda elli-
heimilisins, sr. Sigurbjörns Á.
Gíslasonar og frú Guðrúnar
Lárúsdóttur, var náin vinátta
og margháttað samstarf að
líknar- og trúmálum.
Tekið verður á móti gjöf-
um til sjóðsins í afgreiðslu
Morgunblaðsins. ,