Morgunblaðið - 12.04.1964, Blaðsíða 16

36
MORGUNBLAÐIO
Sunnudagur 12. apríl 1964
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 5.00 eintakið.
HIN ÍSLENZKA
UTANRÍKISSTEFNA
T Ttvarpsumræðurnar
um ut-
anríkismál voru stór-
felldur ósigur fyrir kommún-
ista. í þeim sannaðist það enn
einu sinni að í raun og veru
á hinn fjarstýrði flokkur
kommúnista hér á landi enga
sjálfstæða stefnu í utanríkis-
og öryggismálum íslendinga.
Hann snýst eins og vindhani
á burst, eftir því hvernig
vindurinn blæs frá Moskvu.
Þannig var t.d. vakin at-
hygli á því í útvarpsumræð-
unum að afstaða kommún-
ista til hlutleysisins hefur sí-
fellt verið að breytast. Þeir
hafa verið mótfallnir hlut-
leysi íslands þegar Rússum
hefur hentað það og Sovét-
ríkin hafa verið andvíg hlut-
leysisstefnu. En um leið og
það var Rússum gagnlegt að
smáþjóðir Evrópu væru hlut-
lausar, hafa kommúnistar
krafizt hlutleysis íslands af
miklum móð!
Nú þegar ísland hefur Ieit-
að sjálfstæði sínu og öryggi
skjóls í varnarbandalagi
yestrænna þjóða, telja komm-
únistar á íslandi það „ógnun
við Sovétríkin“. Þeir þreytast
ékki á að útmála það að varn-
afviðbúnaður Atlantshafs-
bandalagsins hér á landi feli
fyrst og fremst í sér undir-
búning til árása á Rússland.
Allir heilvita menn sjá,
hvílíka hættu kommúnistar
eru að leiða yfir íslenzku þjóð
ina með þessum rakalausu
staðhæfingum. Þeir hafa
heldur ekki hikað við að gera
því skóna að mesta þéttbýli
íslands kunni að hrynja í
rjúkandi rúst vegna hel-
» Sprengjuárása í kjarnorku-
styrjöld. íslendingar geta sagt
sér sjálfir, hverjir yrðu þá
líklegastir til slíkra árása. Það
yrðu áreiðanlega ekki banda-
menn þeirra í varnarbanda-
lagi lýðræðisþjóðanna.
Sú stefna, sem íslendingar
hafa fylgt í utanríkis- og ör-
yggismálum frá lokum síðari
heimsstyrjaldarinnar, hefur
byggzt á friðsamlegri sambúð
við allar þjóðir, en náinni
samvinnu við hinar vestrænu
lýðræðisþjóðir um öryggis-
mál. Leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksins, Ólafur Thors og
Bjarni Benediktsson fórú með
' stjórn utanríkismálanna
fyrsta áratug hins íslenzka
lýðveldis. En þeir lögðu jafn-
an megin áherzlu á, að
tryggja samstarf lýðræðis-
flokkanna um mótun íslenzkr
ar utanríkisstefnu. Má segja
að það hafi tekizt í stórum
dráttum, enda þótt Fram-
sóknarflokkurinn hafi öðru
hvoru hlaupið út undan sér í
þeim málum eins og öðrum.
Það er rétt sem kom fram
í útvarpsumræðunum að
brýna nauðsyn beri til þess að
lýðræðisöflin í landinu standi
sem bezt saman um fram-
kvæmd hinnar íslenzku utan-
ríkisstefnu. Þar verða lýð-
ræðisflokkarnir að kunna að
setja deilum sínum takmörk.
Til þess ber þjóðarnauðsyn.
TVÍSÖNGUR
FRAMSÓKNAR
Fn það var fleira en aumleg
^ frammistaða kommún-
ista í útvarpsumræðunum um
utanríkis- og öryggismália
sem vatki athygli. Tvísöngur
ræðumanna Framsóknar-
flokksins í umræðunum var
hinn furðulegasti.
Fyrri ræðumaður flokksins,
Ólafur Jóhannesson, prófess-
or, flutti stillilega og hófsama
ræðu, lýsti andúð sinni á til-
löguflutningi og yfirborðs-
mennsku kommúnista og
studdi hreinskilnislega hina
íslenzku stefnU í utanríkis-
málum, sem byggist á vest-
rænni samvinnu, og Fram-
sóknarflokkurinn hefur átt
sinn þátt í að móta á sínum
tíma.
Hljóðið í síðari ræðumanni
Framsóknar, Þórarni Þórar-
inssyni, ritstjóra, var allt
öðru vísi. Hann lét sér sæma
að spinna upp nýja sögu um
kjarnorkuflota Atlantshafs-
bandalagsins, sem stefnt væri
að að fengi bækistöðvar í
Hvalfirði. „Hér er farin sú
klóklega leið, að ná fótfestu
í áföngum“, sagði þingmað-
urinn.
Hér er um hrein ósannindi
og dylgjur að ræða. Fram-
sóknarþingmaðurinn hefur
hér búið til skröksögu, sen
enga stoð á í raunveruleikan-
um.
Hollustuyfirlýsingar þessa
þingmanns við NATO voru
líka lítils virði, því í öðru
orðinu hélt hann uppi hörð-
um árásum á „horforingjaráð
NATO“ sem haft hefði í
frammi yfirgang við íslend-
inga og þeim bæri að gjalda
varhug við.
Allt er þetta tal Framsókn-
arþingmannsins óráðshjal,
sem er hvorki honum né
flokki hans til gagns. Fram-
sóknarflokknum var vissu-
lega lítill sómi að því að full-
trúar hans í útvarpsumræð-
unum skyldu kyrja slíkan tví-
söng. Hann mátti heldur ekki
Útbreiðsla blaða, sjónvarps
og kvikmynda
SÉ litið á heiminn í heild,
hafa öll útbreiðsluteki, dð
blöðum undanteknum, þróazt
örar en fólksfjölguniri á síð-
ustu 10 árum. Fóliksfjölgunin
nam 26 af hundraði, útvarps-
viðtækjum fjölgaði um 60 af
hundraðí. Fjöldi sjóruvarps-
tækja þrefaldaðist og fjöldi
kvikmyndahúsa tvöfaldaðist.
Upplag dagblaða á sama
skeiði jókst um 20 af hundr-
aði.
Eins og stendur er frétbum
og tilkynninguim til manna
um heim allan dreift í u. þ. b.
200 miljónum eintaka af dag-
blöðum, 400 miljónum útvarps
viðtækja og 130 milljónum
sjónvarþstækja. Nú eru starf-
rækt rúmlega 212.000 Pöst
kviikmyndahús auik mörg þús.
und farandkvikmyndahúsa.
Þessar upplýsingar er að
finna í nýútkominni skýrslu
frá UNESCO (Menningar- og
fræðslustofnun S.Þ.), sem
nefnist „World Communi-
cations“.
Verulegur hluti þeirra fram
fara, sem átt hafa sér stað á
sviði dagblaða, útvarps og
kvikmynda, tekur til hinna
svonefndu þróunarlanda, það
er að segja landa sem eru nú
að þróast í átt til þeirra kjara
sem ríkja í Evrópu og Norður
Ameríku. Sjónvarpið, sem var
nálega óþekikt fyrir 10 árum
í Afríku, Asíu og rómönsku
Amerísku, hefur nú dreifzt til
aílra horna heimsins. Kvi'k-
myndahúsin gegna þó eftir
sem áður veigamesbu hlut-
verki við að skemmta fólki.
Samanlagður fjöldi manna,
sem fara í kvikmyndahús í
viku hverri, svarar til ábt-
unda hluta allra jarðarbúa.
★ ÓJÖFN SKIPTING
UNESCO-skýrslan leggur
þó áherzlu á, að upplýsinga og
úbbreiðslutækjunum sé mjög
ójafnt gkipt á hin ýmsu löind.
Rúmlega 70 af hundraði allra
Jarðarbúa, sem heima eiga í
yfir 100 löndum í Afríku, Asíu
'»g rómönsku Ameríku, s'kortir
«nn fullnægjandi upplýsinga-
jþjónusbu.
Samkvæmt útreikningum
(JNESCO er hæfilegt, að 10
'sinbök dagblaða komi á
hverja 100 íbúa. Evrópumenn
lltaupa 36 af hundraði allra
dag'blaðseintaka í heiminUm
>»g fbúar Norður-Ameríiku
litaupa 23 af hundraði, en Afr-
íkumenn, Asíubúar og Suður-
Ameríkumenn kaupa samtals
!)6 af hundraði þeirra dag-
blaða sem út korna í öllum
heiminum.
Að því er snertir útvarps-
viðtæki telur UNESCO hæfi-
legt, að 5 viðtæki komi á
hverja 100 íbúa. Hin öra þró-
un á þessu sviði hefur leitt
til þess, að einungis tvö svæði
í heiminum, Afríka og Asía,
eru fyrir neðan þessa lág-
markstölu. í Norður- og Suð-
ur-Ameríku, Evrópu og á
Kyrrahafssvæðinu eru frá 10
upp í 73 útvarpsviðtæki á
hverja 100 fbúa.
* ÖR ÞRÓUN
SJÓNVARPSINS
Sjónvarpið þróast með
undraverðum hraða. Aðeins 27
árum eftir að sjónvarp kom
fyrst fyrir aln.enningssjónir
— Breaka útvarpið hafði
fyrstu sjónvarpssendingar sín
ar árið 1936 — hefur þetta
útbreiðslutæki náð fótfestu
um heim allan. f öllum álfum
heims eru nú lönd, sem hafa
fastar sjónvarpsdagskrár.
Að undanskilduim nokkrum
löndum í Norður-Ameríku og
Evrópu, þar sem sjónvarp hef
ur tekið örastri þróun, hafa
kvikmyndagerð og rekstur
kvikmyndahúsa tekið stórstig-
utn framförum. Síðan 1954
hefur fjöldi fastra kvfkmynda
húsa vaxið úr 100.000 upp í
212.000. Samanlagður fjöldi
þeirra manna, sem sækja
kvikmyndahúsin vikulega, er
376 milljónir. Á stórum svæð-
um í Afríku og Asíu hefur
fjöldi sæta í kvikmyndahús-
um ekki enn náð því lágmarki
sem UNESCO telur eðlilegt,
en það er 2 sæti á hverja 100
fbúa.
í „World Communications"
er gerð grein fyrir ýmsum
tæknilegum íramförum, sem
hafa átt sér stað á sviði út-
breiðslu- og upplýsingatækja
síðustu árin. Meðal þeirra eru
fjarvirkar setjaravélar, upp-
taka sjónvarpsdagskrár á þar
til gerð bönd, sólknúðir ljós-
varparar, ferðaviðtæki fyrir
útvarp og sjónvarp, símsendar
ljósmyndir o.sdv.
A ARMBANDSÚTVARP
Ferðaútvarpstækið e ð a
vasaútvarpstækið eru ekki
lengur síðasta nýjungin á vett
vangi útvarpstækninnar, segir
í skýrslu UNESCO. í stað
ferðaútvarpstækisins eru kom
in mi'klu smágerðari viðtæki,
sem þegar er farið að fram-
leiða í stórum svíl. Margir eru
iþeirrar skoðunar, að eftir 10
ár eða svo verði orðið alvana-
legt, að menn gangi með arm-
bandsútvarpstæki, sem gangi
fyrir líkamshita.
í blaðaheiminum velta
menn því bæði fyrir sér að
gera út dagblöð í ólíkum út-
gáfum á stórum svæðum og
jafnframt að koma á fót „al-
heims-dagblöðum“. Þá gæti
áskrifandinn hringt í ákveðið'
símanúmer og því næst fengið
„blaðið sitt á sjónvarpsskíf-
unni. Síðan framan á blaðinu
verður kyrr á skífunni þangað
til lesandinn þrýstir á hnapp
og flettir“ yfir á næstu síðu
og þannig koll af kolli þar til
hann hefur lesið blaðið allt.
Með þessum hætti getur hver
sjónvarpseigandi lesið blöð
frá flestum löndum heims.
við því eftir gönuhlaup sín á
undanförnum árum í utan-
ríkis- og öryggistnálum ís-
lendinga.
ÚTHLUTUN
LIST AMANNA-
LAUNA
Uthlutun listamannalauna
árið 1964 er nú lokið. Að
þessu sinni hlutu 129 lista-
menn úr hinum ýmsu list-
greinum listamannalaun. Sam
tals var úthlutað rúmum 3
millj. króna í þessu skyni, en
rúmum 2 millj. króna á sl. ári.
Hefur aldrei verið úthlutað
jafn miklu fé til listamanna-
launa og nú. Hefur núver-
andi ríkisstjórn haft góðan
skilning á því að auðvitað
ber að hækka framlög til
stuðnings íslenzkum lista-
mönnum í samræmi við al-
mennar launahækkanir í
landinu.
Hitt væri þó miklu þýðing-
armeira, ef opinberir aðilar
óg einstaklingsframtak gerðu
sér ljóst, að bézti stuðningur
við íslenzka listamenn er í því
fólginn að fá þeim verkefni
eftir því sem föng eru á, t.d.
með skreytingu stórbygginga
með málaralist og höggmynd-
um. í þeim efnum erum við
íslendingar langt á eftir öðr-
um menningarþjóðum.
Listamenn orðsins listar og
tónlistar er einnig hægt að
styðja með ýmsum hætti.
Auðvitað sýnist sitt hverj-
um um úthlutun listamanna-
launa. Æskilegt hefði verið að
hafa meira fé til umráða,
þannig að mögulegt hefði ver
ið að veita fleiri listamönnum
þá viðurkenningu, sem í lista-
mannalaunum á að felast. En
um fátt er eðlilegra að menn
greini á, en um lístræn verð-
mæti. Þar kemur fyrst og
fremst til greina persónlegt
mat hvers og eins, og sjálfa
greinir listamennina mest á
um gildi verka sinna. En til-
gangur hins íslenzka þjóðfé-
lags ttieð listamannalaunun-
um er að heiðra og styðja
listamenn sína. Vonandi verð-
ur hægt að auka þann stuðn-
ing enn í framtíðinni.
Ritgerðarsam-
keppni ungs
fólks
VEGNA óska sem fram hafa
komið hefur verið ákveðið aS
skilafrestur í ritgerðarsam-
keppni Almenna bókafélagsiria
verði til 1. maí n.k.
Eins og áður hefur verið til-
kynnt getur allt Ungt fólk á
aldrinum 12—20 ára tekið þátfc
í þessari samkeppni. Ritgerðar-
efnið er: Hvaða sögupersóna í
skáldverkum Gunnars Gunnars-
sonar er mér minnisstæðust og
hversvegna?
Samkeppninni er skipt í tvo
flokka. Annars vegar keppa
unglingar 12—15 ára, hinsvegac
unglingar 16—20 ára.
Verðlaun eru hin sömu í báð-
um flokkum og eru fyfstu verð-
laun Skáldverk Gunnars Gunn-
arssonar í útgáfu AB árituð af
höfundi og að auki bækur is-
lenzkra höfunda eftir frjáísu
vali fyrir kr. 2.500.00. Auk þesa
verða veitt allt að 5 aukaverð-
laun í hvorum flokki, bækur ís-
lenzkra höfunda eftir frjálsu
vali, hver verðlaun að verðmæti
kr. 500.00.
Ritgerðum ber að skila til At
' menna bókafélagsin fyrir 1. maí
i