Morgunblaðið - 12.04.1964, Blaðsíða 17

Surmudagur 12. apríl 1964
17
MORCUNBLAÐIÐ
-----------
Forsetakjör
Á sínum tíma efuðust sumir
um, að okkar sundurlyndu þjóð
myndi takast að skapa þá frið-
helgi og virðingu um stöðu þjóð-
höfðingjans, sem henni ber og
nauðsynleg er í þjóðfélagi með
okkar stjórnskipun. Helzta á-
stæðan fyrir andstöðu við kjör
Ásgeirs Ásgeirssonar til forseta-
dæmis í upphafi var sú, að vegna
þess að hann var þá starfandi,
flokksbundinn stjórnmálamaður,
myndi honum reynast erfitt að
sýna fullt hlutleysi og afla sér
trúnaðar fyrri andstæðinga.
Reynslan hefur fyrir löngu skor-
ið úr um, að þessi uggur var
ástæðulaus. Ásgeir Ásgeirsson
nýtur nú að verðleikum alþjóð-
arvirðingar fyrir það, hvernig
hann hefur rækt sitt mikla trún-
aðarstarf. Enginn skyniborinn
maður efast um, að það er ís-
landi fyrir beztu, að hann haldi
áfram að vera forseti meðan
heilsa hans og kraftar leyfa.
hessvegna kemur ekki annað til
mála en hann verði sjálfkjörinn
forseti Islands nú í sumar.
Veðrabrigði
Um yeðurblíðuna að undan-
förnu er óþarft að fjölyrða. Hún
hefur verið svo mikil, að menn
óttast einungis, að kuldahret
kunni að gera ómetanlegan
skaða með því að spilla hinum
snemmkomna gróðri. Vonandi
verða veðrabrigði síðustu daga
ekki langvinn né snúast í norð-
angarð. En veðurfar hefur víðar
áhrif en á gróður jarðar. Nýlega
var í þýzku blaði sagt frá vís-
indalegum rannsóknum á áhrif-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 11. apríl
Hér er Kerlingin við Drangey.
tim veðurs á sálarfar og líkama
mannsins. Hið þýzka blað skýrir
frá því, að gömul þjóðtrú og get-
gátur í þessum efnum hafi nú
hlotið staðfestingu vísindanha.
t»að sé t.d. staðreynd, að sumir
finni á sér veðrabrigði allt að
sólarhring áður en þau eigi sér
stað. Þar sem þessarar tilfinn-
ingar verði oft vart áður en
veðurbreytingar hefjist sé lík-
legt, að þaú áhrif sólarinnar, sém
valdi veðurbreytingunni, verki
fyrr á mannslíkamann. Þá er því
og haldið fram, að veðurfar hafi
þau áhrif, að mönnum sé hætt-
ara við sumum sjúkdómum,
ekki einungis inflúenzu, eins og
allir kannast við, heldur og
margháttuðum hjarta- og blóð-
rásar-sjúkdómum í tilteknu
veðri en öðru. Þetta hefur m.a.
leitt til þess, að ýmsir skurðlækn-
ar fresta aðgerðum sínum, ef
veðurskilyrði eru ekki góð. Þá er
það og talið sannað, að veðurfar
hafi áhrif á fjölda sjálfsmorða.
íslenzkum lögfræðingum er það
áreiðanlega nýstárleg kenning, að
ítalskir dómstólar hafi lengi látið
það verka til linunar á refsingu
ef sannað er að veðurskilyrði hafi
verið óhagstæð þegar menn
lumbruðu hverjir á öðrum.
Flesta fýsir í
þéltbýli
Ekki aiveg óskylt þessu er það,
*em einnig segir frá í sama
blaði, að komið hafi í ljós í
Þýzkalandi, að fuglar, sem áður
höfðust við úti á landsbyggðinni,
flytji inn til borganna. Ástæðan
til þessa er talin sú, að í borg-
unum sé hlýrra og skjólbetra en
úti á yíðavangi auk þess, sem í
borgunum sé meiri matarvon.
Þjóðverjar þykjast m.a.s. hafa
veitt því athygli að fuglar velji
sér hreiður eftir húsahæð, fálkar
á þaki háhýsa, en aðrir, sem
minni eru fyrir sér, haldi sig að
lægri húsum. Eins er það sögð
staðreynd, að einstaka farfugla-
tegundir, sem áður fiugu suður á
bóginn yfir veturinn, fari nú inn
til borganna í staðinn. Þessir
nýju borgarbúar fylgja fordæmi
manna í því, að um hásumarið
fara hinir fleygu og frjálsu úr
borgunum upp í sveit og halda
sig þar þangað til hausta fer.
Þjóðverjar hafa löngum haft orð
fyrir, að hafa gott skipulag í öll-
um efnum og er af þessu að sjá
sem þýzkir fuglar fylgi þessum
landssið. Við íslendingar erum
meiri einstaklingshyggjumenn og
má þá sennilega svipað segja um
hérlenda fugla. Þótt það sé gamal
þekkt hér, að fuglar sæki til
mannabústaða í harðindum,
verður ekki séð að þeir hafi tekið
upp svo fastbundna hætti sem hin
ir þýzku frændur þeirra.
„Me«a hirða
Stalin“
Ekki er um það að villast, að
Krúsjeff hefur notið sín í Ung-
verjalandi að undanförnu, svo
mörg hnyttiyrði sem hann hefur
látið sér þar um munn fara.
Sennilega verður lengst eftir því
munað, er hann sagði, að almenn
ingur þyrfti fremur að halda á
gulash en byltingu. Sá boðskap-
ur, svo heilbrigður sem hann er,
hefði einhvern tíman þótt ótrú-
legur af vörum æðsta manns
kommúnista og helzta spámanns
heimsbyltingarinnar. Síðustu um
mæli hans um Stalin hefðu og
þótt með ólíkindum fyrir tíu ár-
um. Á sunnudaginn var sagði
Krúsjeff í ræðu, er hann hélt á
járnbrautarstöð einni:
„Þegar lík er borið úr húsi, er
það venja að hafa fæturna á
undan til þess, að það komi ekki
aftur inn“.
Við þessi orð hlógu áheyrendur
en Krúsjeff hélt áfram:
„Svona fórum við að, þegar við
bárum Stalin út. Enginn mun
nokkru sinni koma með hann aft-
ur til okkar. Hver, sem elskar
Stalin, má hirða hann, ef þeim
geðjast nályktin".
Þegar Ungverjarnir heyrðu
þetta hlógu þeir enn meir og
klöppuðu hinum gamla skjól-
stæðingi Stalins lof í lófa.
Ekki líkur
Perikles þann
daginn
Sem betur fer er Eysteinn Jóns
son enn á lífi og við fulla heilsu.
En þótt ólíku sé saman að jafna,
minna orðtök Björns Pálssonar
um flokksformann sinn stundum
á lýsingar Krúsjeffs á sínum
látna forystumanni. Það duldist
t.d. engum, að hverjum Björn
beindi skeyti sínu, er hann á dög-
unum kvartaði undan því að
þingmenn gættu þess ekki að
vera jafn stuttorðir og snjall-
yrtir sem Perikles. Þessvegna
varð einum þingmanni það að
orði nú í vikunni, er Eysteinn
Jónsson var að halda langa ræðu
um kísilgúrmálið á Alþingi:
„Ekki líkist hann nú mikið
Perikles í dag“.
Allir vita, að Eysteinn Jónsson
var oft áður og á það sennilega
enn til, að vera skæður ræðu-
maður. Nú orðið sveiflast hann
hinsvegar oftast á milli nöldurs
og glumrugangs. Þennan daginn
varð nöldur-tónninn alveg ofan
á. I öðru orðinu kvartaði hann
undan því, að þinginu hefði vér-
ið haldið utan við undirbúning
kísilgúrverksmiðjunnar, en í
hinu, að málið væri enn of
skammt komið til þess að hægt
væri að taka afstöðu til þess!
Sannleikurinn er sá, að málið er
enn á undirbúnings- og samn-
ingsstigi. Það er Alþingis að taka
ákvarðanir og segja til vtm.
hvort ríkisstjórnin eigi að semja
á þeim grundvelli, sem lagður
hefur verið. Þetta er hin þing-
lega aðferð, sem stjórnarandstæð
ingar ættu allra sizt að kvarta
undan. Einmitt þessvegna er það
með öllu ástæðulaust, á þessu
stigi málsins, að nöldra um ein-
stök atriði þeirra samninga, sem
enn hafa ekki verið gerðir. Það
er og algjörlega út í hött að tala
um, að íslendingar þurfi ekki að
sæta neinum afarkostum í mál-
inu. Engum hefur komið slíkt til
hugar. Samvinna við erlenda að-
ila er einungis ráðgerð af því að
þeir, sem bezt hafa kynnt sér
allar aðstæður, telja, að það
muni verða -fyrirtækinu til góðs
að hafa samstarf við menn, sem
þaulkunnugir eru meðferð og
sölu á vöru, sem íslendingar
hafa ekki áður framleitt, en sér-
þekkingar og góðra sambanda
þarf við til að henni verði rutt
til rúms. Að sjálfsögðu verður
ekki samið nema við höfum af
því augljósa hagsmuni, sem verði
örugglega tryggðir til frambúðar.
Aðvaranir Morg-
unblaðsins reynd-
ust réttar
Tíminn heldur áfram að þrá-
stagast á því, að það hafi verið
þjóðarógæfa, að við tryggðum
okkur með landhelgissamningn-
um frá 1961 að verða ekki aftur
beittir ofbeldi af Bretum, ef og
þegar talið verður heimilt að
alþjóðalögum að friða allt land-
grunnið. Gegn þessu nöldri Tím-
ans nægir raunar að vísa í um-
mæli Olafs prófessors Jóhannes-
sonar haustið 1960, er hann sýndi
fram á, að Alþjóðadómstóllinn
væri okkar bezta haldreipi og
ekkert mætti gera í landhelgis-
málinu nema það stæðist fyr-
ir alþjóðadómi. Einnig má
minna á, að það þótti helzta
prýði á Alþingishátíðinni 1930,
að þá var á sjálfu Lögbergi und-
irritaður samningur við frænd-
þjóðir okkar á Norðurlöndum um
að deilumál við þau yrðu útkljáð
með alþjóðlegum dómi. Hinn 5.
maí 1959 sameinaðist allt Al-
þingi um áskorun til ríkisstjórn-
arinnar til að afla viðurkenning-
ar á rétti okkar til landgrunns-
ins alls. Ef slík viðurkenning
fæst ekki með samkomulagi, þá
verður hennar ekki aflað betur
en einmitt með úrskurði Alþjóða
dómstólsins. Nöldur Tímans um
þetta er því þýðingarlaust, þó að
það verði endurtekið óendanlega
oft.
Fráleit eru þau ósannindi Tím-
ans að Morgunblaðið hafi sum-
arið 1958 verið andvígt málstað
Islands í landhelgismálinu. Hið
sanna er, að Morgunblaðið að-
varaði þá þegar um þá örðug-
leika, sem framundan væru.
Þessar aðvaranir voru byggðar á
gögnum, sem öllum voru tiltæk
og fréttum er jafnóðum bárust.
Stuðningsblöð vinstri stjórnar-
innar reyndu hinsvegar flest að
þegja um þéssa fyrirsjáanlegu
örðugleika og létu í lengstu lög
eins og þau vissu ekki af þeim.
Morgunblaðið taldi, að slíkt fram
ferði væri með öllu óverjandi,
enda reyndist allt rétt, sem blað-
ið hafði um þetta sagt. Héðan af
verður ekki úr því skoril, hvort
unnt hefði verið að stöðva her-
hlaup Breta á fslandsmið í
septembér 1958. Morgunblaðið
og Sjálfstæðismenn bentu á ráð
til þess, en sundrung þáverandi
stjórnarherra olli því, að ekki
var hirt um að leiða málið þá
þegar til lykta með fullri sæmd
og sigri, eins og síðar tókst.
Andúð gegn
verkföllum
Eftirtektarvert er, hversu verk
fall lækna í Belgíu hlýtur sam-
hljóða fordæmingu hvar sem á
það er minnzt. Talið er, að slíkar
aðfarir samræmist illa hinu æva-
forna læknaheitorði. Ekki bætir
það úr skák, að því er haldið
fram, að andstaða læknanna gegn
hinni nýju löggjöf eigi m.a. ræt-.
ur sínar að rekja til þess, að hún
knýr þá til að telja betur fratn
til skatts en hingað til hafi ver-
ið tíðkanlegt. í þeirn efnum er
bersýnilega viðar pottur brotinn
en hér á landi.
Andúð á verkföxlum fer hvar-
vetna vaxandi. Fyrir fáum vik-
um gerðu starfsmenn rafmagns-
stöðva í Bretlandi verkfall, með
þeim hætti, að þeir neituðu að
vinna óhjákvæmilega eftirvinnu,
svo að skerða varð rafmagns-
straum. Þetta mæltist svo illa
fyrir, að verkfallinu var skjót-
lega aflétt, enda óttaðist Verka-
mannaflokkurinn brezki, að á-
framhald þess myndi stórlega
skaða hann í þingkosningunum,
sem framundan eru. Sumir stjórn
arandstæðingar í Bretlandi héldu
því þá fram, að þótt skiljanlegt
væri að illa launaðir verkamenn
beittu verkfalli til þess að knýja
fram viðunandi kjör, þá dygði
það ekki, að vel settir starfsmenn
beittu samtakamætti sinum til að
trufla allt þjóðfélagið. Nútíma
þjóðfélag er svo samanslungið,
að verkfall lítils hóps getur lam-
að það allt eða a.m.k. gert því
óbætanlegt tjón. Einkennilegast
er, að þeir, sem háværast tala
um friðarást sína, hlutleysi og
nauðsyn á útrýmingu styrjalda,
skuli vilja viðhalda og efla inn-
anlandsstyrjöld, sem alla hlýtur
að skaða.
í Svíþjóð samið um
13% o<r 3.4%
beina launa-
hækkun
Með Svíum er í senn miklu
meira rikidæmi og munur á tekj-
um og stéttum en í okkar landi.
Engu að síður er verkalýðshreyf-
ingin óvíða eða hvergi sterkart
en í Svíþjóð, né er talið að verka
menn hafi nokkurs staðar tryggt
betur hag sinn en þar í landi.
Þegar á allt þetta er litið, er því
athyglisverðara, að þar skuli nú
hafa verið gerðir samningar til
tveggja ára um 1,3% kauphækk-
un fyrra árið og 3,4% seinna ár-
ið. Að vísu er sagt, að þegar allt
er talið, muni aukin útgjöld at-
vinnurekenda af hinum nýju
samningum nema a.m.k. 7%. —
Engu að síður er meginmunur
frá því, er hér á landi tíðkast.
Sænsku verkalýðshreyfingunni
er fyrir löngu ljóst, að ekki tjá-
ir að ofbjóða gjaldgetu atvinnú-
vega eða þjóðarheildar. Bætt
kjör almennings fást einungis
með auknum þjóðartekjum. —
Þetta eru þau sannindi, sem
sænska verkalýðshreyfingin hef-
ur í heiðri, alveg eins og Krús-
jeff ítrekar sí og æ hið sama,
ekki einungis fyrir sínum eigin
landsmönnum austur í Rússlandi
heldur og fyrir ungverskum
verkamönnum á ferð sinni um
Ungverjaland. Samtímis berast
fregnir af þvi bæði frá Danmörku
og Noregi, að öfluglega sé þar að
því unnið að koma í veg fyrir
óhóflega kröfugerð og meiri hátt-
ar verkföll. Hér á landi fárast
menn að vonum yfir verðiags-
hækkunum síðustu mánaða. Þess
ar hækkanir mátti þó sjá fyrir
jafnskjótt og kaupgjaldshækkan-
ir voru knúnar fram á síðasta
ári. Þær voru svo miklar, að ó-
umflýjanlegt var að hækkanir
hlytu að fylgja í kjölfar þeirra.
Á þetta var þá þegar margoft
bent og þess óskað. að forystu-
menn verkalvðsfélaganna fengj-
ust til þess að gera sjálfu- sér
og öðrum grein fyrir þessum auð
sæju afleiðingum. Þeir treystu
sér að vonum ekki til að neita
beim en kusu engu að síður að
láta svo sem þeir skildu ekki
þennan auðsæia sannleika. Nú
blasir hann við öllum. Hvernig
sem að er farið, bá er engin von
til þess. að raunhæfar kjarabæt-
ur verði nema bær bvggist á
Framhald á bls. 30