Morgunblaðið - 10.06.1964, Blaðsíða 15

MiSvikudagur 10. JúnT 1964
MORCUNBLAÐIB
15
Stððvun verðbdlgunnar er ekki síður hags
munamál bænda en annarra landsmanna
Sölutrygging buvaranna skapar
bændum stórbætta afkomu
Úr ræðu Ingólfs Jónssonar, landbúnaðar-
róðherra, í hádegisverðarboði fyrir full-
trúa á aðalfundi Stéttarsambands bænda
INGÓLFUR Jónsson, land-
búnaðarráðherra, bauð full-
trúum á aðalfundi Stéttar-
sambands bænda, ásamt
nokkrum öðrum gestum, til
hádegisverðar í ráðherrabú-
staðnum við Tjarnargötu í
gær. Við það tækifæri flutti
landbúnaðarráðherra yfirlits-
ræðu um landbúnaðarmál og
ræddi þar m.a. verðlagsmáí
landbúnaðarins, hagsmuni
bænda í stöðvun verðbólgunn
ar og framtíð landbúnaðarins
almennt. Fara hér á eftir að-
aldrættirnir úr ræðu ráðherr-
ans:
Stjórn Stéttarsambands baenda,
fulltrúar á stéttarsambandsþingi
og aðrir ágætir áheyrendur. Ég
hef ánægju af því að vera með
ykkur hér í dag og ég vil segja
nokkur orð við ykkur nú
til þess að spara tíma vegna
þess að það hefur verið
venja að ég hafi gert það áður í
lok fundarins. Að þessu sinni var
óskað eftir því að ég gerði það í
upphafi fundarins, en ég hafði
þá ekki ástæður til að mæta eins
og þið vitið.
Það er bjart yfir íslenzku þjóð-
lífi í dag, og ég vona að það
megi einnig verða bjart yfir
fundi Stéttarsambands bænda.
Það hefur stundum verið sagt, að
það væri hálfrokkið, þegar bænd
ur ræddu sín mál, vegna þess að
þeir ættu það til að vera nokkuð
svartsýnir. Að þessu sinni er sér-
stök ástæða til bjartsýni, vegna
þess að þeir atburðir hafa gerzt
í okkar þjóðlífi nú, sem ekki
hafa gerzt áður um margra ára
skeið, að sættir hafa tekizt og
vinnufriður er tryggður með ó-
breyttu grunnkaupi a.m.k. um
eins árs skeið. Þetta gefur tilefni
til að ætla að við íslendingar höf
,um nokkuð lært af reynslunni á
undanförnum árum, því það er
kunnugt að á undanförnum árum
og áratugum höfum við oft og tíð
um spennt bogann of hátt í verð-
lags- og kaupgjaldsmálum. Við
höfum ógnað gjaldmiðlinum og
hann hefur oft og tíðum ekki þol-
að það, sem á hann hefur verið
lagt og krónan því farið minnk-
andi.
Það var spurt að því f gær á
fundi Stéttarsambandsins, hvort
samráð hafi verið haft við stjórn
Stéttarsambands bænda um það
samkomulag, sem gert hefur ver-
ið á milli atvinnurekenda og
verkalýðsfélaganna fyrir atbeina
riiksstjórnarinnar. Ég get sagt
það sama og formaður Stéttar-
sambandsins sagði í gær, að beint
samráð hefur'ekki verið haft við
stjórn Stéttarsambandsins til
þessa og einvörðungu vegna þess
að í samkomulaginu felst ekkert,
sem gengur inn á hagsmuni
bænda. Samkomulagið er þann-
ig. að bændur hljóta að njóta
góðs af því eins og allir aðrir
þjóðfélagsborgarar. Samkomulag
ið tryggir hagsmuni bænda en
Eengur ekki gegn beim.
Samkomulagið við
launþegasamtökia
Ég tel rétt að vekja athygli á,
hvað það er sérstaklega sem rík-
isstjórnin hefur skuldbundið sig
að gera í sambandi við þetta
samkomulag.
1) Það er í fyrsta lagr verð-
trygging kaups, þ.e. að ef vísi-
talan hækkar þá verði kaup-
gjaldið greitt samkvæmt þeirri
vísitölu ,sem er á hevrjum tíma,
þ.e. ársfjórðungslega.
2) Orlof hækkar úr 6 í 7%. Það
má segja, að bændur eigi e.t.v.
ekki þess kost að njóta slíks or-
lofs, sem hér er um að ræða, en
ég hygg að þegar 6% orolfs-
gjaldið var samþykkt, þá hafi
bændur ekki gert athugasemd við
það, og ég hygg að þeir telji
ekki ástæðu til að gera athuga-
semd um það, þótt það hafi ver-
ið hækkað um 15%.
3) Að gera sérstakar ráðstaf-
anir í húsnæðismálum. Það mál
var rætt í vetur áður en til samn
inga kom og ég hygg að það sé
sama hvar menn standa í flokki
pólitískt og hvar menn búa, að
þá telji sér allir það viðkomandi,
hvernig þau mál verða leyst.
Einnig við sem eigum heima í
sveitunum teljum það mikils
virði að það verði hægt að leysa
úr húsnæðisvandamálunum með
því að auka lánastarfsemina, og
það gefur að skilja að það verð-
ur að hækka lánin til íbúða í
sveitum í samræmi við það sem
þau hækka í kauptúnum og kaup
stöðum.
4) I fjórða lagi er gert ráð fyrir
að leggja launaskatt á atvinnu-
rekendur, aðra en bændur, í sam
bandi við þessi mál.
5) f fimmta lagifasteignaskatt til
íbúðalána, en fasteignir í sveit-
um nytu þá jafnframt góðs af
því.
6) f sjötta lagi lög um vinnu-
vernd.
Það var minnzt á það á stéttar-
sambandsfundinum í gær, að það
væru ýms hlunnindi, sem laun-
þegar nú ættu að fá án þess að
kaupið hækkaði beinlínis, til
dæmis greiðslur á helgidögum.
En þá er rétt að taka það til at-
hugunar, að ef að verkamenn fá
hækkaðar tekjur með því að fá
greidda helgidaga, þá hlýtur það
einnig að koma inn í verðlag
landbúnaðarvara, en það munu
nú vera tiltölulega fáir, sem
njóta þessara hlunninda, vegna
þess að flestir voru komnir á
vikukaup áður.
Bændur tapa á verðbólgunni
Þetta eru þær ráðstaafnir, sem
ríkisstjórnin hefur skuldbundið
sig að gera í sambandi við þetta
samkomulag og ég hygg að at-
huguðu máli þá hafi bændur
ekkert við það að athuga. Ég ef-
ast ekki um að bændur eru sam-
mála því að vinna gegn dýrtíð-
inni og slíkum víxlhækkunum á
kaupgjaldi á afurðaverði, sem
verið hefur undanfarið. Og ég
hef oft beyrt bændur tala um
það, að það væri ekki landbún-
aðinum til hags eða framdráttar
ef slíkt ætti að halda áfram.
Það launaskrið og þær verð-
hækkanir sem hafa verið mörg
undanfarin ár eru vissulega ekki
eðlilegar og það er þess vegna
faghaðarefni að nú er komin
stefnubreyting og það virðist svo
að launþegar séu farnir að skilja
það að raunhæfar kjarabætur
fást ekki með þeim aðferðum,
sem áður hafa verið viðhafðar.
A sl. ári hækkaði kaupgjald al-
mennt um 30% og verðhækkanir
urðu vitanlega- í samræmi við
það. Landbúnaðarvörur munu
hafa hækkað um ca 30% síðan
verðlagsárið byrjaði, og má því
segja að bændur hafi fengið upp
bætta þá dýrtíð og verðhækkan-
anir, sem komið hafa og fylli-
lega það. Vinnuliður bóndans í
verðgrundvellinum er ca helm-
ingur. Svo er hækkun á rekstr-
arvörur og talsverð leiðrétting
á verðgrundevllinum að auki,
eins og kunnugt er. Þess vegna
mætti hugsa sér að bændur hafi
sloppið vel að þessu sinni. En
jafnvel þótt þeir hafi sloppið
vel gegnum verðhækkunina ár-
Ingólfur Jónsson.
ið sem leið, þá er það öruggt að
það var ekki æskilegt fyrir
bændastéttina, fyrir landbúnað-
inn, að það yrði farinn nýr hring
ur til verðhækkana og víxlhækk
ana, líkt því sem það var sl.
ár. Ég segi þetta að gefnu til-
efni, þar sem borið hefur á þvi,
að sala hefur minnkað á ýmsum
landbúnaðarvörum innanlands,
vegna þeirra verðhækkana, sem
hafa orðið á beim að undan-
förnu.
Verðlagsgruadvöllurinn
leiðréttur
Það hefur verið sagt ýmislegt
um hagstofustjóra i sambandi við
þann úrskurð, sem hann hefur
fellt, en það verður þó að við-
urkenna það, að 1962 og ’63 var
verðlagsgrundvöllur landbúnaðar
vara leiðréttur verulega, bænd-
um til hagsbóta með úrskurði
hans.
Þegar það er athugað að það er
ekki síður hollt fyrir landbúnað-
inn og fyrir bændurnar en aðra
þjóðfélagsborgara að unnið sé
Stéttarsauibandsmeun á tröppitm Ráð'herrabústaðarins, en þar voru þeir i boði landbúnaðarráð-
irerra sein er fremst á myndinni.
gegn verðbólgunni, þá er ég sann
færður um það, að bændastétt-
in í heild fagnar því samkomu-
lagi er gert hefur verið í launa-
málunum og það muni ekkt
verða bændurnir, sem taka að
sér að draga dýrtíðarvagninn
þegar aðrar stéttir leggja því Iið
að dýrtíðin og verðbólgan verði
stöðvuð.
Það er oft sem talað er um lé-
leg kjör bændastéttarinnar. Ég
þykist þekkja kjör bænda. Ég
hefi lengi óskað eftir því að kjör
þeirra mættu fara batnandi. Ég
er þeirrar skoðunar vegna ná-
inna kynna af bændum, að kjör
þeirra hafi farið batnandi sl. ár,
sem betur fer. Ég get þó viður-
kennt, að ýmsir bændur og alltof
margir hafa svo lítil bú og lé-
lega afkomu, að það er ekki
æskileg þjóðfélagsaðstaða sem
þeir búa við. Það er vandamál
út af fyrir sig. Það er ekki
nýtt, það höfum við lengi átt við
að glíma, og í sambandi víð
það þarf ekki að finna sérstök
úrræði. Það er mikið atriði að
ekki aðeins bændastéttin heldur
aðrir þjóðfélagsborgarar viður-
kenni landbúnaðinn og hafi trú
á því að í landbúnaði megi
hafa góða lífsmöguleika. Þess
vegna er það ekki hollt að eyða
of miklum tíma í það að telja
mönnum trú um að það sé ekki
mögulegt að lifa af landbúnaði.
Sannleikurinn er sá að margir
bændur og meirihluti bænda hef-
ir góða lífsafkomu, vel sam-
bærilega við það, sem aðrar þjóð
félagsstéttir hafa. En það er í
þessari stétt eins og annars stað-
ar, að menn dragast aftur úr,
oft vegna óheppni en ekki vegna
þess að þá vanti vilja, dug eða
hæfileika.
MikilsverS viðurkenning
Verðlagsmálin eru eðlilega mik
ið til umræðu á aðalfundi Stétt-
arsambands bænda og þegar
bændur koma saman. Það var sú
tíð, að bændur urðu að sætta sig
við það að hafa ekki samanburð
við aðrar stéttir í þjóðfélaginu.
Það var ekki fyrr en 1943, þegar
lög um sexmanna nefnd var sett,
að sú viðurkenning fékkst, að
bændur skyldu ekki búa við
lakari kjör heldur en verka-
menn, iðnaðarmenn og sjómenn.
Þessi viðurkenning var ákaflega
mikilvæg fyrir bændastéttina, og
það var þá sem farið var að
vinna í verðlagsmálunum á þess-
um grundvelli, það var að finna
út, hvað verðlagið þurfti að vera
til þess að bændur bæru svipað
út býtum og þessar viðmiðunar-
stéttir. Sennilega hefur verð-
grundvöllurinn verið meira og
minna skakkur frá því fyrsta og
við hvern er að sakast um það?
Ég tel, að það eigi ekki að sak-
ast um það við þá, sem hafi verið £
sexmannanefnd fyrir hönd bæn-
anna, því ég er sannfærður um
að þeir hafi á hverjum tíma gert
það, sem þeir hafa geetað. En það
hefur vitanlega orðið hverju
sinni að fallast á það, sem hægt
var að fá mest í það og það skipti.
Þessi lög voru vitanlega frá því
fyrsta gölluð, sérstaklega að því
leyti að þau gátu ekki tryggt
bændum það verð, sem samið
var um á meðan ekki var trygg-
ing fyrir sölu á fullu verði, á
allri framleiðslunni. Það kom
líka fram, að það þurfti að flytja
út vörur fyrir miklu lægra verð
en á innanlandsmarkaði. Og
bændur urðu að bera þann halla.
Gaf bændum enga tryggingu.
Það var sag’t á StéUarsanubanids
fitndimun í giær, að bænd ir hefðu
Framh. á hsl. 2il