Morgunblaðið - 03.09.1964, Blaðsíða 13

F!immtudagur 3. sept. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
13

Lútherska heimssambandið:
Fulltrúar heimsóttu Bessa-
staði og Kópavogskirkju í gær
Sigurbjörn Einarsson biskup kjörinn
i ráð; sem fjallar um guðsbjónustur
og helgisiði
STJÓRNARFUNDUR Uútherska
heimssambandsins hélt áfram í
gær. Hófst dagurinn að vanda
með morgunbæn í Neskirkju,
sem flutt vár af Wantula,
biskup í Varsjá. Morgunfundir
Fjölsótt héraðs-
mót d Siglufirði
SÍBASTLIÐINN laugardag
efndu Sj álfstæðism erm á Siglu-
firði til hins árlega héraðsmóts
síns. Var mótið fjölsótt og fór
ágætlega fram.
Samkomuna setti Eyþór Halls
®on, skipstjóri, og stjórnaði síð-
an. Dagskráin hóíst með einsöng
Guðmundar Guðjónssonar,
óperusöngvara, en undirleik ann
aðist Skúli Halldórsson, tón-
skáld. I>á flutti Einar Ingimund-
arson, alþingismaður, ræðu
Síðan söng Sigurveig Hjalte-
sted, óperusöngkona, einsöng.
I>es9u næst flutti Gunnar Thor-
oddsen, fjármálaráðlherra, ræðu.
Að lokinni ræðu ráðherrans
skemmti Brynjólfur Johannes-
son leikari. Að siíðusfeu sungu
þau Guðmundur Guðjónsson og
Sigurveig Hjaltested tvísöngva.
Að dagskránni lokinni var stig-
inn dians fram eftir nóttu.
hófust kl. 9,30, og fyrir hádegi
var einkum rætt um heimsþing-
ið í Helsinki á s.l. ári og hjálp-
arstarfsemi lúthersku kirkjunn-
ar víða um heim. Var íslenzku
kirkjunni m.a. þakkað framlag
hennar til flóttafólks við Mið-
jarðarhafið, en mikið magn af
lýsi og fiski var sent þangað á
sinum tíma.
Samkomo í
Þjóðleikhúsinu
í kvöld
í KVÖLD verður sérstok sam-
koma í Þjóðleikhúsinu í tilefni
af stjórnarfundi Lútherska
heimssambandsins. Samkoman
er öllum opin og aðgangur ókeyp
is. Sóknarnefndum og starfsmönn
um safnaðanna í Reykjavík og
nágrenni t.d. söngfólki hefur sér
staklega verið boðið og sæti tek-
in frá fyrir það í sal.
Ávörp, ræður og fræðsluerindi
verða flutt og Polyfónkþrinn
syngur og einnig mun Sigurður
Björnsson, óperusöngvari syngja
andleg ljóð.
>á gerðist það á morgunfund-
inum að biskup íslands, herra
Sigurbjörn Einarsson, var kjör-
inn í það ráð heimssambandsins,
sem fjallar um helgisiði og guðs
þjónustuhald. Er hann fyrsti ís-
lenzki kirkjuleiðtoginn, sem
velst til slíkrar þjónustu við
heimskirkju lútherskra manna.
Kl. 2 síðdegis heimsóttu full-
trúar forseta íslands að Bessa-
stöðum. Var þar fyrst gengið til
kirkju og sagði forseti sögu
kirkjunnar, og lýsti helgigripum
og táknmyndum. Þá sungu full-
trúar sálma í kirkjunni, hver á
sínu móðurmáli. Var síðan geng
ið til bústaðar forseta, og dvalizt
þar nokkra stund í góðu yfir-
læti.
Á leiðinni til Reykjavíkur var
Kópavogskirkja skoðuð. Þar lék
dr. Hans Lilje, biskup í Hann-
over, á orgel kitkjunnar. Varð
þá Simojoki, erkibiskup- Finna
að orði: „Er nokkuð það til, sem
dr. Liljé getur ekki betur gert
en aðrir.“
, Síðdegis í gær voru nefndar-
fundir, en einnig var boð inná
á heimili sendiherra V-Þýzkiv-
lands á íslandi.
Kvöldfundir hófust kL 20 og
skiluðu þá ýmis ráð sambands-
ins áliti. Var m.a. fjallað um
ályktanir menntamálanefndar,
og þeirrar nefndar, sem fjallar
um útbreiðslu og uppbyggingu
safnaða.
Fundir halda áfram að Hótel
Sögu í dag, og í kvöld verður
efnt til sérstakrar samkomu fyrir
almenning í Þjóðleikhúsinu, svö
sem Mbl. skýrði frá í gær.
Stjórnarfundi Lútherska heima
sambandsins verður slitið á laug
ardag í SkálholtL
Þessi mynd var tekin í gærdag, er fulltrúar á stjórnarfundi Lútherska heimssambandsins sóttu
heim Forseta íslands að Bessastöðum. Á myndinni eru allir biskuparnir, sem stjórnarfundinn
sitja ásamt forsetanum. Frá vinstri (fremri röð): Moshi biskup í Tanganyika, Manikam, biskup
í Indlandi, Lilje, biskup í Hannover, Sehiötz, biskup í Minneapolis í Bandaríkjunum, forseti
Islands, herra Ásgeir Ásgeirsson, Simojoki, erkibiskup Finna, Auala, biskup í Suðvestur Afríku
og biskup íslands, herra Sigurbjörn Einarsson. Aftari röð: Schanze, biskup í A-Þýzkalandi,
Húber, biskup í Hamborg, Heyer, biskup í Lúbeck.Franklin Fry, biskup í New York, Birkeli,
biskup í Stavanger, Leer-Andersen, biskup í Danmörku, Bo Giertz, biskup í Gautaborg, Wan-
tula, biskup í Varsjá, Krummacher, biskup í Greifswald, A-Þýzkalandi, Smidt-Clausen, fram-
kvæmdastjóri heimssambandsins, Dietzfelbinger, biskup í Múnchen og Sigurður Stefánsson,
vígslubiskup. — Ljósm. Mbl. Sv. Þ.)
5 HEILBRIGÐISSKÝRSLUR fyr
ir 1960 eru nú nýkomnar út og
hafa að vanda margvíslegan fróð
leik að geyma. Þær gefa árle^
þverskurð af heillbrigðisástandinu
elns og það er á hverjum tíma,
evo og afstöðu og áliti héraðs-
læknanha til ýmissa atriða, sem
snerta lifnaðarhætti þjóðarinnar
Tölur þeirra er þó næsta einhliða
íróðleikiur, nema tekinn sé einnig
langskurður af heilbrigðisástand-
inu yfir visst árabil, því að þá
fyrst er hægt að sjá, hvort við
etöndum í stað eða okkur mið-
ar nokkuð á leið. Það sést bezt,
hve geysilegar framfarir hafa
orðið á þessu sviði, ef' farið er
60—60 ár aftur í feímann. Fólks-
fjöldinn hefur gert talsvert bet-
ur en að tvöfaldast, enda fjölgar
tfólkinu nú um 4000 á ári og er
það yfir 2%, en til samanburðar
imá geta þess, að um aldamótin
fjölgaði fólki innan við 1%.
iFjölgunarhlutfallstalan fór svo
Ihækkandi fram til 1930, en lækk
endi affeur á kreppuárunum 1930
.—40, einkum sökum þess að fæð
ingum fækkaði þá og komust
þær niður fyrir 20 á 1000 íbúa
árið 1939, en eru síðustu árin um
28 á þúsund. Fjölgumin stafar þó
einkum af því, að dánartalan
lækkar. Hún var um aldamótin
17 af þúsumdi, en er nú um og
innan við sjö. Enn þá meiru mun
fcr á ungbarnadauða, sem er einn
bezti mælikvarðinn á þrifnað og
menningu alls almenningis. Fyrir
uim 80 árura dó hér um fjórða
hivert barn, áður en það varð
ársgamalt, um aldamótin 7—8
Ihvert barn, en nú síðustu árin
ekki nema eitt af hvérjum 70
eða um það biL Það dóu með
öðrum orðum tífalt fleiri börn á
fyrsta ári um aldamótin en nú.
□
Líf og dauði vega salt, þótt
lífinu veiti oftast nær betur. Það
er oft talað um að klæða þurfi
landið okkar skógi og víst er
ánægjulegt að sjá gróðurlítil
holt breytast í laufprúðan skóg
og brunasanda í gróin tún. Ekki
kann ég þó við að klína trjám
niður í hverja hlíð og hraunbolla
og breyta með því allri ásýnd
landsins. Hinni ógurlegu gróðrar-
orku lffsims verður stundum að
halda í skef.jum. Jafnframt því
sem framfarirnar í læknisfræði
hafa dregið mjög úr farsóttum og
ungbarnadauða, eru þær að
dæma hundruð miljóna barna til
hungurs í þétfebýlustu löndunum,
þar sem matvælaframleiðslan
helzt ekki í hendur við fólks-
fjölgunina, af því að fólkið æxl-
ast eins og mýs og rotfeur. Áður
var há fæðingartala nauðsynleg
til að hamla á móti manndauðan
um af völdum farsótta. íslending
ar geta leyft sér þann miunað að
fæðast inn í þennan heim, af því
að landið ókkar er tilfeölulega
stórt og framleiðir fyrst og
fremst mat. Það þarf fleiri hend-
ur til að hagnýta auðlindir lands
ins, en þó fyrst og fremst meiri
þekkingu og meira vit. Nú á tím
um er það þó allt að því ógeðs-
legt að hrúga niður börnum. Það
ber vott um ábyrgðarleysi, jafn-
vel þótt menn treysti þjóðfélag-
inu til þess að geta tekið að sér
framfærslu þeirra með auknum
fjölskyldubótum, ókeypiis skóla-
vist og fávitahælum. Jafnvel
gömlu mennirnir I Róm, kardí-
nálasamkundan, sem hugsa ekki
í árum en öldum, af því að þeir
eru fulltrúar elztu stofnunar
heimsins, og því ekki uppnæmir
fyrir nýjungum, eru farnir að
viðurkenna, að hófleg takmörk-
un æxlunarorkunnar er að verða
alþjóðlegt nauðsynjamiál. Það
nær þó varla til Okkar íslend-
inga fyrr en við höfum numið að
nýju Breiðafjarðareyjar og Horn
strandir.
Q
í ár er liðin rétt öld síðan
Louis Pasteur færði sönnur á það
að líf kviknar ekki af sjálfu 9ér
heldur er alltaf getið af ein-
hverju foreldri. Með því var lagð
ur grunnurinn að öllum sóttvörn
um og þar með útrýmingu þeirra
farsótta, sem hafa herjað mann-
kynið frá upphafi. Nú rennur ný
öld með nýjum verkefnum, þegar
vísindin hafa áttað sig til fulls á
því, að maðurinn er meira en
nokkrar triljónir af kjarnasýru-
samböndum, að hann hlítir ekki
aðeins sömu lögmálum og ána-
maðkurinn í moldinni eða hákarl
inn í hafinu, heldur líka lögmál-
um síns andlega eðlis. Geðræna
sjúkdóma Hkamans, eða psyeho-
9omatiska, og geðræna þjóðfélags
sjúkdóma, eða psycho-sociala,
þarf að rannsaka, beita sóttvörn-
um við og leita lækningar við.
Til þess þarf ekki aðeins þá
ítroðslu fróðleiksatriða, sem
skólarnir geta látið í té, heldur
þá framiþróun hins andlega eðl-
is mannsins . sem trúarbrögðin
'hafa frá upphafi leitast við að
efla, með misjafnlega góðum á-
rangri. Um það hafa margir merk
ir vísindamenn skrifað mikils-
verðar bækur í.seinni tíð svo sem
læknirinn og Nóbelsverðlauna-
maðurinn Alexis Carrel, stærð-
fræðingurinn Lecomte du Noúy
og líffræðingurian Theilhard de
Chardin, en undir það hafa tekið
ekki ómerkari menn en Robert
A. Millikan, Nóbelsverðlauna-
maður í eðlisfræðL og Sir Julian
Huxley, hinn frægi liffræðingur.
Við hlið þessara manna, 9em
hafa útsýn yfir tilveruna, er grát
broslegt að sjá og heyra miðlungs
menn, sem tjóðraðir eru á bás
einhverrar afgirtrar 9érfræði,
halda fram nú á sjöundatugi 20.
aldar, þeim þröngsýnu kreddum
einhæfrar efnishyiggju, sem ríkj-
andi var í lok síðustu aldar.
□
Læknisfræðin hefur á þessari
öld blésið nýju lífi í sálfræðina,
skrælnaða og ekki orðna nema
nafnið eitt í þyrkingi þessarar
efnisihyggju, sem taldi trúarbrögð
listir og vísindi ekki annað en
nokkurskonar heilahland, svo að
notuð sé samMking frá þeim ■
tíma. Sá Darwinismus, sem taldi
þann hæfastan til að halda velli,
er hefði beittastan kjaft og klær,
er að víkja fyrir þeim skilningi,
að andinn á síðasta leik í tafli
framþróunarinnar. Sá sóðaskap-
ur, sem var gróðrarsfeía farsótta,
byrjaði fyrir einni öld að
víkja fyrir nýjum skilningi á
eðli lífsins, og eins fer vonandi
með 9Óðaskapinn í samskiptum
mannanna á sviði skemmtana-
lifs og stjórnmálalífs, 9vo að
öfgamenn og psyohopatar, sem
sbofna til æsinga og fjandskapar
vegna ólíks litarháttar eða lífs-
viðhorfa, verði skoðaðir andlegir
smibberar, sem eigi að einangra
eins og holdsveikissjúklinga. Til
þessa nýja skilnings bendir aukin
samvinna á sviði stjórnmála,
menningarmála og trúmála.
Hér á íslandi sjáum við þessa
dagana vott þe9sa nýja viðhorfs
er kirkjuleiðtogar hinnár áður
margklofnu mótmælendakirkju
mætast til samvinnu í höfuðstað
okkar. Þar eru samankomnir
rtiienn af ólíkum litarhætti og
með allfjarskyldar menningar-
erfðir, Bandaríkjamenn og aust-
antjald9menn, Brasilíumaður,
Indverji og Indónesi, að ógleymd
um tveimur ágætum fulltrúum
hins mikla svarta meginlands,
Aifríku, sem ef til vill á eftir að
taka áð sér forustuna í menning-
arframþróun framtíðarinnar.
Andi hinnar alþjóðlegu sam-
vinnu á hvaða sviði sem er, er
runninn frá bræðralagskenningu
og manngildishugsjón kristinnar
kirkju, og hinar einsböku deildir
hennar munu á næstu áratugum
sameinast í baráttu fyri'r því að
bera þær hugsjónir fram til sig-
urs, En þeir vitru menn, sem
nefndir voru fyrr í þessu grein-
arkorni, horfa lengra fram, þvi
að þeir benda á samvinnu krist-
innar trúar og nótfeúruvísinda í
sameiginlegri sannleiksleit og
rannsókn á öllúm þáttum mann-
legs eðlis, í því skyni að beina
framþróun mannsins inn á nýjar
og æðri brautir, þar sem vitrænir
og andlegir eiginleikar hans fá
notið sín mikl'U betur en enn
hefur orðið.
P. G. V. Kolka