Morgunblaðið - 09.01.1965, Blaðsíða 17

Laugardagur 9. Janúar 1965
MORCUNBLADID
17
Gís// Á. Eggerfsson
skipstjóri - minning
F. 17. apríl 1904. D. 1. janúar 1965.
KÉTT í þann mund að fyrstu
ítundir hins nýbyrjaða árs voru
að líða, andaðist að heimili sínu
Krókavelli, Garði í Gerðahreppi,
Gísli Árni Eggertsson, skipstjóri,
rétt rúmlega 60 ára gamall. Verð-
ur útför hans gerð frá Útskála-
kirkju í dag.
Gísli var fæddur að uppalinn
að Kothúsum í Garði, sonur hjón
anna Guðríðar Árnadóttur og
Eggerts Gíslasonar formanns og
bónda þar. Svo, sem títt var með
unglinga í þá daga, varð Gisli
þegar á æskuárum að rétta hendi,
til allra almennra verka heima
fyrir, svo sem þrek og kraftar
leyfðu. — Heimilið var stórt og
®eði fjölmennt var það á stund-
um, auk heimafólksins hjón með
átta börn (tvö þeirra létust á
unglingsárum), var og misjafn-
lega margt vinnufólk við bústörf,
auk sjómanna á vertíðum, og
Eggert í Kothúsum gerði um
langt skeið út tvo opna báta.
Snemma lá hugur Gísla til sjó'
mennskunnar og mun hann vart
hafa slitið fermingarfötum sínum
er hann hafði komið sér í skip-
rúm og hafði þá áreiðanlega oft
áður rennt færi og dregið fisk á
hinum fengsælu fiskimiðum fram
undan Kothúsavörinni — Garð
sjónum, sem oft var nefndur
„Gullkistan". En það var fyrir
hina gengdarlausu rányrkju er-
lendra og innlendra aðilja á þeim
slóðum.
Á fyrstu árum togaraútgerðar
Innar hér á landi, mæna augu
ungra sjómannsefna til þessara
glæstu skipa og um skamman
tíma ræðst Gísli á erlendan tog-
ara. Hugurinn stendur þó hærra.
Eftir nokkurra ára sjómennsku
undir annarra stjórn, ræðst Gisli
ásamt yngri bróður sínum, Þor-
steini, í skipstjórnarnám. Þegar
prófskírteinið hefur verið fengið,
er vélbátaflotinn sem óðast að
stækka og fyrir hinar minni
hafnir úti um land, sem að lang-
mestu leyti voru til orðnar frá
náttúrunnar hendi, virðist hér
um algjöra byltingu að ræða —
frá opnu áraskipunum, seglskút-
um og síðar opinna vélbáta. —
Stærri þilfarsbátar knúðir
stærri og öflugri vélum heilla
íbúa þessara staða. — Gísli, sem
aðrir ungir fullhugar þeirra
tíma, hrífst með og nú hefst ó-
slitinn skipsstjórnarferill hans í
25 ár, eða til ársins 1950, að
hann hættir og fer í land. Fyrir
. ókunnuga kann það að virðast
einkennilegt að taka slíka ákvörð
tin, þá enn i fullu starfsfjöri.
Einn er þó sá atburður, sem
miklu mun hafa um ráðið og var
áreiðanlega þyngsta áfall er hann
hlaut eftir að hann komst til
fullorðinsára, en það var er vb.
Eggert fórst með allri áhöfn —
7 úrvalsmönnum í nóvembermán-
uði 1940. Skipshöfn öll var hon-
um innilega hjartfólgin, enda
hafði hann verið þar við stjórn-
völ í 10 ár samfleytt. Þorsteinn
bróðir hans hafði þá nýlega tekið
þar við skipstjórn en milli þeirra
bræðra var alveg einstakt bræðra
þel, svo að aldrei bar skugga á
eins og reyndar milli þeirra Kot-
húsasystkina allra. — Þeir
*em gerzt til þekktu töldu að
hann hefði á sjó, aldrei borið sitt
barr eftir þetta áfall. Það þarf
ekki sterkt ímyndunarafl til að
geta sér til um hver þrekraun
það er að halda um stjórnvöl
skips í 25 ár við þær aðstæður
*em þá var við að etja. Öryggis-
leysið á sjónum og e.t.v. var þó
landtakan í náttmyrkri og ís-
lenzkum byljum, stærsta þol
raunin. Vitar og innsiglingar-
merki af svo skornum skammti
»ð enginn teldi í dag „mönnum
bjóðandi“. Þrengslin og þæginda
•korturinn um borð, með þeim
hætti að fæstir sem reynt hafa,
vilja um tala — eina öryggistæk
IB um borð ar ótraustur áttaviti.
Við þessar aðstæður hófst skip-
stjórnarferill Gísla Eggertssonar
og samtíðarmanna hans á vélbáta
flotanum.
Við slíkar aðstæður, varð skip-
stjórinn að fylla það breiða bil,
sem er á milli öryggisleysis
þeirra tíma og hins sívaxandi ör-
yggis nútímans. Með þessum orð-
vildi ég sízt af öllu kasta
nokkurri rýrð á þörfina fyrir
hæfileikamenn við skipstjórnar-
störf í dag, enda munu þeir er
þar starfa, þekkja af eigin raun
mun betur en ég, það regindjúp,
sem þarna er í milli. — Sem bet-
ur fer fleygir nú fram öllu öryggi
skipa og skipshafna við land og
á sjó.
Gísli Eggertsson og samtíðar-
menn hans í skipstjórnarstarfi,
undu þrátt fyrir allt, glaðir við
sitt og höfðu flestir reynt mun
verri aðstæður á fyrritíma skip-
um. í hinu langa starfi sínu á
sjónum lifði Gísli það að öryggis-
og fiskileitartæki ruddu sér til
rúms í fiskiskipum og fór hin
innilega ánægja hans yfir þess-
um framförum, ekki framhjá
neinum er hann umgekkst.
Svo sem fyrr er greint, var
Gísli aðeins 20 ára þegar honum
var fyrst falin skipstjórn og
mannaforráð. Þessu starfi sínu
reyndist hann svo vel vaxinn, að
hann var alla tíð eftirsóttur skip-
stjóri, vegna fiskisældar og sér-
staklega góðrar meðferðar á
skipi og veiðarfærum, sem dæmi
þar um var hann í samfleytt 18
ár hjá sömu útgerð. — Hafi
nokkrir menn lánshendur í slík-
um störfum, þá hafði Gísli Egg
ertsson þær. Allan hans langa
starfstíma á sjónum við fyrr-
greindar aðstæður, henti hann,
skip hans eða skipshöfn, aldrei
óhapp. Ég hygg að á engan sé
hallað þó fullyrt sé, að á starfs-
tíma sínum, hafi hann reynzt
með allra affarasælustu skipstjór
um á Suðurnesjum.
Gísli var afburða stjórnari og
gilti þar einu hvort um var að
ræða skip eða skipshöfn og eng-
anjiefi ég fyrr hitt af þeim stóra
fjölda, sem undir hans stjórn
hafa unnið, er ekki bera honum
hið bezta orð og naut hann í öllu
starfi sínu óskiptrar virðingar og
trausts og er það e.t.v. órækasti
vitnisburðurinn um manninn
sjálfan, líf hans og starf. Glögg
skyggni og vandlegri íhygli
Gísla, var við brugðið, hvort sem
um var að ræða menn eða mál-
efni, eða krókóttar og vandrat-
aðar leiðir fiskimiðanna. — Ár
angur þessara mannkosta, komu
ljósast fram í vel heppnuðu vali
hans á skipshöfn, enda fór hann
ekki dult með að í því fælist eitt
veigamesta atriðið í sinni stöðugu
aflasæld sinni. — Þegar fiskur
„stóð glöggt“ eins og sjómenn
kalla það — var á takmörkuðum
svæðum, reyndi mjög á að veið
arfærin væru nákvæmt lögð til
að fiskur næðist og þá ekki síður
til að þau næðust aftur upp
Varð sá, sem þessar línur ritar
oft áheyrandi að því að skips-
stjórnarmenn töldu hæfileika
Gísla svo mikla, þegar þannig
stóð á, að það nálgaðist að vera
yfirnáttúrulegt.
Þeir urðu margir skipstjórnar
mennirnir og sjómennirnir sem
lærðu sín fyrstu handtök til sjós
hjá Gísla og námu margt af hans
góðu hæfileikum, með þeim ár-
angri að margir þeirra eru
taldir þar meðal okkar gæfusöm-
ustu í því starfi.
í eðli sínu var Gísli hlédrægur
og áberandi lítið gefinn fyrir að
troða sér í sviðsljósið. Ekki vin
mai’gur, en sérstaklega vinfastur
Alvöru- og trúmaður var Gísli,
_jþótt hann bæri ekki slíkt á torg,
en gat skemmt sér vel í vinahóp
Hann unni heimili sínu á Króka
velli af alhug og umvafinn ást
og umhyggju eiginkonu og barna
og nú síðustu árin barna-barna,
Andrés Sigurðsson
verkstjóri — minning
mun hann þar hafa átt sínar sæl-
ustu stundir, jafnt í stórhríðum
og hvassviðrum landlegudaganna
á vetrarvertíðinni, sem og á milli
vertíða vor og haust.
Hinn 11. júlí árið 1925 kvæntist
Gísli eftirlifandi eiginkonu sinni,
Hrefnu Þorsteinsdóttur, ættaðri
úr Garðinum. — Þau eignuðust
þrjá syni, Eggert, Þorstein og
Þorstein Árna, sem allir hafa
þegar reynzt hinir mestu gæfu-
og mannkostamenn og verið for-
eldrum sínum til ánægju og
sóma. Ennfremur eignuðust þau
dóttur er þau misstu kornunga.
Synirnir eru nú þegar flestum
landmönnum kunnir, fyrir afla
sæld og velgengni á sjó og hafa í
ríkum mæli tileinkað sér mann-
kosti foreldra sinna.
Svo sem að líkum lætur, hefur
mikið reynt á þrek og þolgæði
eiginkonunnar, sem varð að
stýra heimili í löngum fjarvistum
eiginmanns. í því vali sínu reynd
ist Gísli áreiðanlega ekki síður
glöggskyggn, en á þá hluti sem
fyrr er greint. Heimili þeirra
hjóna, börn þeirra og heimilis-
bragur allur, var á þann veg,
sem beztur getur talizt, og ekki
fæst, nema með einlægri sam-
vinnu, gagnkvæmri ást og um-
hyggju. — Allt þetta var fyrir
hendi í ríkum mæli á Króka
vallaheimilinu og gat ekki farið
fram hjá neinum, sem þar bar
að garði.
Síðustu æviárin vann Gísli við
fiskimat, þar til nú fyrir nokkr-
um árum að hann kenndi sér al-
varlega þess meins sem nú hefur
dregið hann til dauða og sem
knúði hann þá þegár, til að halda
kyrru fyrir heima við, en þá vann
hann þar að viðhaldi veiðarfæra
— Þannig var allt ævistarf hans
tengt sjó og sjávaröflun og þá
ekki sízt í gegnum starf sonanna,
sem á sjónum voru, því þeim
reyndist hann ekki aðeins hinn
góði og umhyggjusami faðir, held
ur jafnframt hinn reynsluríki og
holli ráðgjafi í starfi.
Undirritaður varð á unga
aldri í ríkum mæli, aðnjótandi
hinna miklu og góðu mannkosta
Gísla Eggertssonar og mest og
bezt þegar mest á reyndi og fyrir
það ásamt öllum kynnum og
sannri vináttu fyrr og síðar, eru
nú fluttar alúðarfyllstu þakkir,
með innilegum fyrirbænum um
góða landtöku handan landamær
anna,; sem um sinn aðskilja okk
ur.
Eiginkonu, sonunum og barna
börnum ásamt eftirlifandi syst
kinum eru fluttar innilegustu
samúðarkveðjur frá öllum, sem
hann þekktu, fyrir ómetanlegar
samverustundir, góð og traust
kynni.
Far þú í friði — friður guðs
þig blessi.
Eggert G. Þorsteinsson
SÚ harmafregn barst mér á ný'
ársmorgunn, að vinur minn, Gísli
Eggertsson í Krókvelli í Garði,
hefði látizt um nóttina. Þar
horfinn af sjónarsviðinu góður
og gegn borgari þessa byggðar
lags.
Gísli Árni Eggertsson var
fæddur að Kothúsum í Garði 17.
apríl 1904. Voru foreldrar hans
sæmdarhjónin Guðríður Árna-
dóttir og Eggert Gíslason, út-
vegsbóndi í Kothúsum um langt
DAG er kvaddur vinur og sam-
starfsmaður.
Þeir, sem guðirnir elska, deyja
ungir. Þetta orðtak kom mér í
hug, er Andrés Sigurðsson verk-
stjóri fékk svo skyndilaga 2. jan-
úar s.l. kvaðninguna miklu, sem
enginn fær umflúið.
Þó Andrés væri nýlega orðinn
sextugur, þegar hann lézt, var
hann maður svo ungur í anda og
léttur í spori, að fáum eða eng-
um kom annað til hugar en að
lengi yrði enn notið samvistar
þessa vinsæla, alúðlega og heil-
steypta manns.
Andrés Siigurðsson var fædd-
ur 29. október 1904, að Skeggja-
stöðum í Vestur-Landeyjum,
sonur hjónanna Sigurðar. Guðna-
sonar og Guðrúnar Andrésdóttur.
Til Reykjavíkur fluttist hann
árið 1930.
Árið 1983 kvæntist hann eftir-
lifandi konu sinni, Sigríði Hall-
dórsdóttur, frá Sauðholti í Ása-
hreppi Rangárvallasýslu, sem
bjó eiginmanni sínum, og dætr- !
um, hið hlýja heimili þeirra að
Rauðalæk 6.
Árið 1942 gerðist hann starfs- '
maður Almenna Byggingafélags-
ins, og starfaði hann þar um 10
ára skeið. Þar voru honum fljótt
falin ábyrgðarmikil störf, sem
marka má af því að hann var
verkstjóri árin 1945—’46 við
bytggingu síldarverksmiðjunnar
SR 46 á Siglufirði. í framhaldi
af því fór hann svo með verk-
stjórn við byggingu síldarverk-
smiðjunnar Faxa í Örfirisey.
Þegar bygging Áburðarverk-
smiðjunnar hófst 1952 þótti mik-
ið við liggja að öruggur maðuj
fengist til verkstjórnar. Til þess
vandaverks var Andrés Sigurðs-
son valinn. Ávallt reyndist hann
þess miklá trausts verðugur, sem
til hans var borið, þó mikill
vandi væri honura jafnan á
herðar laigður. Eftir því sem árin
liðu urðu störf hans hjá Áburð-
arverksmiðjunni umsvifameiri
og fjölþættari, en ávallt fórst
honum stjórnin jafnvel úr hendi.
Andrés var skarpgreindur
maður, athugull, úrræðagóður og
samvizkusamur með afbrigðum.
Á sviði byggingaframkvæmda
reyndist hann sérfróðum mönn-
um hinn bezti ráðgjafi, sem þeir j kinum.
ávallt mátu mikils.
Mörgum manninum sem á
unglingsárum sínum átti því láni
að fagna að vinna undir stjórn
Andrésar, munu hugsa til þeirrar
alúðar, sem hann sýndi þeim
unigum, og á hvern hátt hann
reyndi að vera þeim hinn föð-
urlegi uppeldisleiðbeinandi, sam-
tímis því að vera verkstjóri
þeirra.
Ég hygg að Andrés hafi engan
óvin átc. enda var hann dreng-
skaparmaður mikill. Honum
tókst öðrum fremur að feta þann
gullna en erfiða meðalveg, ejr
skapaði honum virðingu og ást-
sæld þeirra, sem hann vann fyrir,
jafnt og þeirra, er lutu verkstjórn
hans.
Þegar nú Andrés hefir kvatt
samstarfsmenn sína í Gufunesi,
eftir nær 13 ára samvinnu er
stórt skarð fyrir skildi og óbaétt.
Söknuður fyllir hugann en þó
stendur eftir minningin um hinn
trausta mann, hinn góða félaga.
Kveðjur eru þér fluttar André*
úr hljóðlátum huga sérhvers sam-
starfsmanna þinna og vina og
um leið þakkir fyrir allt, sem þú
varst þeim.
Eiginkonu Andrésar, Sigríði
Halldórsdóttur og dætrunum
Guðnýju, Þórdisi og Sigrúnu,
votta ég dýpstu samúð svo og
öldruðum föður hans og sysfc-
Hjálmar Finnssonu
skeið. Gísli var næst yngstur af
8 mannvænlegum systkinum.
Hugur Gísla hneigðist fljótt að
sjónum. Þá voru áraskipin að
detta úr sögunni og vélbátarnir
að koma í staðinn. Þá var útgerð
hafin frá Sandgerði og þangað lá
leið Gísla eins og svo margra ann
arra ungra manna. Þetta var á
bernskuárum vélbátaútgerðarinn
ar og erfið aðstaða til allra hluta.
Fiskinum var ekið í handvögnum
upp úr bátunum, og sjór til upp-
þvotta á fiski borinn í stömpum.
Ekkert var til sem létti mönnum
störfin. Þetta var strangur skóli
fyrir óharðnaða unglinga, en
þetta skapaði dugmikla menn,
sem síðar buðu erfiðleikunum
byrginn.
Gísli var ýmist á mótorbátum
eða togurum næstu árin og þótti
hvarvetna hinn ágætasti liðsmað-
ur.
Árið 1925, þá 20 árs gamall,
gerðist Gísli skipstjóri á útgerð
Lofts Loftssonar í Sandgerði,
sem þá rak þar mikinn útveg af
miklum dugnaði. Nokkru síðar
keypti hann ásamt Lofti vélbát
inn Eggert sem var um 22 smá
lestir að stærð og þótti mikið og
frítt skip á þeim tíma. Var Gísli
aflasæll og farsæll skipstjórnar-
maður og völdust ungir menn til
hans, því þar fór saman ágæt
skipstjórn og prúðmennska. Eftir
að útgerð Lofts lagðist niður í
Sandgerði var Gísli skipstjóri í
mörg ár á ýmsum bátum. Hon
um fylgdi aila tíð góður afli sam
fara mikilli varfærni í allri sjó-
sókn og má því telja hann með
allra aflasælustu skipstjórnar-
mönnum hér við Faxaflóa.
Árið 1925, hinn 11. júlí, kvænt-
ist Gísli Hrefnu Þorsteinsdóttur,
ágætri konu, sem var manni sín-
um samhent og bjó honum gott
heimili. Ungu hjónin settust að
í Krókvelli hér í Garðinum og
hafa búið þar alla tíð síðan. Þau
eignuðust 4 börn og eru 3 synir
þeirra á lífi, sem allir eru þjóð-
kunnir aflamenn. Þeir eru:
Eggert, sem var skipstjóri á
Sigurpáli. Kvæntur Regínu
Ólafsdóttur úr Ólafsfirði. Þau
búa í Árbæ í Garði.
Þorsteinn skipstjóri á Jóni
Kjartanssyni. Kvæntur Vilborgu
Vilmundardóttur. Þau búa I
Reykjavík.
Árni skipstjóri á Elíiða. Kvænt
ur Freyju Haraldsdóttur frá ísa-
firði. Þau búa í Reykjavík.
Gísli gekk ekki heill til skógar
síðustu ár ævi sinnar og hætti þá
skipstjórn og var um tíma við
fiskmat. Þar sem annarsstaðar
einkenndust störf hans af sann-
girni og samvizkusemi.
Gísli verður minnisstæður öll-
um, sem honum kynntust og
finnst mér skuggi hafa færzt yfir
byggðarlag okkar við fráfall
hans.
Konu hans og sonum og öðrum
aðstandendum sendi ég og fjöl-
skylda mín innilegustu samúðar-
kveðjúr og bið algóðan guð að
styrkja þau í sorg þeirra.
Guðmundur Jónsson,
Rafnkelsstöðum.