Morgunblaðið - 27.04.1965, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLADID
Þriðjudagur 27. apríl 1965
Felix Jónsson, yfSrtoll
— siötugur
HVAÐ er hægt að segja um
manninn? Hann er ekki einu
sinni af „Bakkanum". Svo vel
hafa þeir „Bakkabraeður", Ragn-
ar í Smára, Páll ísólfsson og V. S.
V. einokað þetta þjóðlíf okkar,
og þegar manni kemur í huga að
stinga niður penna um einn ágæt
an austanmann sjötugan, þá verð
ur að fara með löndum.
Landeyjarnar með sína sögu-
skæru fortíð, óravídd Atlants-
hafsins á næsta leiti og skínandi
jöklahringinn hins vegar fengu
mótað huga drengsins. Þar lærði
hann sitt kver og sögu síns
lands.
Við flutning í Ölvesið opnað-
ist drengnum nýr heimur. Hann
var áfram þegn sléttunnar miklu,
er teygir sig frá Kambabrun allt
austur að Vík og hefir verið
nefnd mesta grasslétta Norður-
landa. Þar urðu uppvaxtarár
drengsins og mótun hans til full-
tíða manns með líkum hætti og
gerðist með æskulýð þess tíma.
Þar var sótt báðum höndúm til
sjós og lands. Sjálfsögð skylda
hvers unglings var að neyta afls
jafnt við græn'tún heimahagana
sem starmýrar engjanna, þar sem
afrennsli fjallahringsins liðast
um grösuga og víðáttumikla
sveitina og endar í ósi Ölvesár
er síðan skilar því til hafs.
Á næsta leiti eru hin gjöful-
ustu fiskimið, Þorlákshöfn var
næsta verstöð. Þangað sóttu
ungir menn, og mannval mikið á
bæði borð. Mátti þar oft litlu
muna á hinum veikbyggðu fleit-
um. Þar lærðist ungum mönnum
hin helgu lög hlutaskiptanna,
þar sem hvergi var hallað á við
uppskipti í fjöru.
Á þessum árum fer alda ung-
mennafélagshreyfingarinnar eins
og logi um landið, svo og afrek
Lárusar Rist, að synda yfir Eyja-
fjörð. Þá varð hver tjörn og
hvert lón vettvangur ungra
drengja, að ná tökum í þessari
nytsömu list að geta bjargað sér
í vatni. Glíman var þá hin sanna.
þjóðaríþrótt og hvar sem hópar
ungmenna komu saman urðu eigi
umflúin nokkur brögð. Þannig
leið uppvöxtur aldamótakynslóð-
arinnar við erfið störf og krapp-
an leik.
Kaupstaðarferðir voru þá ým-
ist famar til Reykjavíkur eða
Eyrarbakka. Stokkseyri og Eyr-
arbakki voru á þessum árum höf
uðverzlunarstaðir alls Suður-
landsundirlendis og má nærri
geta að þar hefir verið lif og
fjör og eitgi ónýtt fyrir ungling-
inn að kynnast þeim heimi. Þar
gerði hann og sitt lífs-strand-
högg, er hann þaðan hafði með
sér brúði sína, kvonfang hið
bezta, Guðmundu Jóhannsdóttur
frá Eyrarbakka. Eftir nokkra
dvöl að Núpum, þar sem faðir
hans bjó, lá leið ungu hjónanna
til Reykjavíkur, sem þá var að
fá á sig borgarsvip.
Á þeim árum var ekki auðvelt
fyrir unga menn að fá starfa,
fæstir þeirra höfðu eigi aðra
starfsþekkingu en þá sem náttúr
an sjálf hafði kennt þeim. Þá
þóttust ungir menn himin hÖhd-
um tekið er þeir fengu togara-
pláss, þó engin vöku- og vakta-
lög væru í gildi, og vinnutími
meðan fiskur fékkst. Þannig liðu
fyrstu árin í höfuðborginni, við
mismunandi störf: byggingar-
vinnu, bókband, togaravinnu. Á
þessum árum verður ungi mað-
urinn fyrir því happi að hljóta
utanför, fyrst til Skotlands og
síðan til Þýzkalands. Þar nær
hann góðu valdi á tungu þessara
þjóða. Felix var ásamt öðrum fs-
lendingi sá fyrsti, er lærði með-
ferð BADER fiskflökunarvél-
anna, sem nú eru taldar ómiss-
andi í flestum frystihúsum lands
ins. Á þeim tíma var ekki hljóm-
grunnur fyrir notkun slíkra véla,
vinnuafl var ekki eins verðmætt
í þá daga.
Það verður að telja að ævin-
týri þessa lands hefjist með
heimastjórn og síðan fullveldi
þess árið 1918. Þar fara alda-
mótamennirnir á kostum.
Togaraútgerð — vélar í bátum
— ritsími — bankar — frjáls
verzlun — Eimskip — bílar —
frelsi. — Þetta var sá arfur er
féll þeim í skaut. Úr þráðum
þessum spunnu þeir hið marg-
slungna þjóðfélag er við þekkj-
um í dag. Yngri kynslóðin má
aldrei vanmeta eða varpa rýrð
á verk þau er unnin voru af
þessum mönnum. Þau verk eru
okkar arfur. _
Eftir þessar utanferðir verða
straumhvörf í lífi Felixar. Árið
1927 hefir hann starf sem toll-
vörður. Það mun víst ekki of
mælt að sjaldan hefir betur til
tekizt að tengja saman mann og
starf. Allir þeir mörgu er sótt
hafa úr hendi embættismanns-
ins, munu þar á einu máli. Þeg-
ar tollvarðafélag er stofnað árið
1935, þá er Felix fyrsti formaður
þess. Árið 1941 er Felix skipað-
ur yfirtollvörður og þannig
þekkja flestir Reykvíkingar
hann. Má nærri geta að 38
ára erilsöm tollvarðastörf, unn-
in við hin erfiðustu skilyrði og
á mestu umbrotatímum-sögunn-
ar hljóta að móta og marka per-
sónuna. Það má líka ætla að
mörg frásagnarverð atvik hafi
hent í starfi tollvarðarins, þar
sem stór hluti þeirra er unnin á
þeim timum þegar flestir borg-
arar njóta svefnfriðar. Einnig
væri fróðlegt að hafa kynnzt eitt-
hvað því starfi yfirtollþjónsins
er fram fór með leynd þeirri er
einkenndi stríðsárin. Það er ó-
þarfi að kynna Reykvíkingum
starf yfirtollvarðarins Felixar
Jónssonar, svo margir eru þeir er
notið hafa hans einstöku hátt-
prýði og fyrirgreiðslu í starfi. —
Þar hefir Felix unnið brautryðj-
endastarf sem ætti að geta orðið
gott vegarnesti hinum yngri.
Það væri freistandi að leiða
hugann og leita uppi það ævi-
skeið og þau rök er móta manns-
sálina. Á hvaða æviskeiði hann
þroskast mest. Hvort það eru
samskipti • við bækur, dýr eða
fólk. Kannski eru það fjöllin,
eða hinir björtu sumarmorgnar,
kannski er það hafið, en
hvað um það, á einhvem hátt
finnst mér Felix Jónsson hafa
gert þetta land betra og auðugra,
stækkað ísland, þannig að við
hin njótum góðs af.
Á þessum tímamótum er hon-
um ng fjölskyldu hans að Bald-
ursgötu 7 sendar hugheilar árn-
aðaróskir, með ósk um langan
ævidag. Þ.
— Landsfundurinn
Framhald af bls. 1
kell Sigurðsson, Magnús Guð-
mundsson, Jónatan Einarsson,
Hannes Þorsteinsson og Bjarni
Benediktsson.
Eftir hádegishlé hófst fundur
aftur kl. 14. Þá var Pétur Otte-
sen fundarstjóri og Marselíus
Bernhardsson og Sigurður Helga
son fundarritarar.
Bjarni Benediktsson gerði
grein fyrir breytingartillögu á
kosningarfyrirkomulagi til mið-
stjórnar, og var tillagan sam-
þykkt samhljóða. Umræður fóru
fram um stjórnmálayfirlýsingu
og fleira, og tóku þessir til máls:
Gísli Jónsson, Þorgeir Ibsen,
Gunnar Thoroddsen, Bjarni Bene
diktsson, Sigurveig Guðmunds-
Eilífðarvandamál
Áfengið hefur skapað eitt
af þessum eilífðarvandamálum
mannlegs þjóðfélags að því er
virðist. Svo sannarlegá er þetta
ekkert nýtt vandamál — og
heldur ekki vandamál okkar ís
lendinga einna. Vínveitingar í
samkomuhúsum og bjórmál
okkar eru næstum því jafnvin-
sæl umræðuefni og veðrið —
og verða það um ófyrirsjáan-
lega framtíð.
Aldrei er hægt að gera svo
að öllum líki og þótt meiriþluti
fólks felli sig e.t.v. við þær
reglur og löggjafir, sem settar
eru, og er alltaf hægt að finna
einhverja agnúa á þeim — eða
koma auga á hliðar málsins,
sem allir geta verið sammála
um að séu afkáralegar.
Þeir, sem telja, að við ættum
að fá sterkari bjór, gera sér
e.t.v. ekki grein fyrir því, að
hér er ekki um einfaldan sam-
anburð okkar lands við „bjór-
löndin“ að ræða. Það er með
öðrum orðum ekki hægt að gera
samanburð og segja: Ekki er
bjórinn neitt höfuðvandamál í
Danmörku éða Bretlandi. Hví
skyldi hann verða það hjá okk-
ur?
Tappinn úr
tunnunni
í flestum Evrópulöndum er
bjórdrykkjan aldagömul og það
er ekki óeðlilegt þótt margir
óttist að bjórinn geti skapað
aukinn vanda á íslandi, ef allar
flóðgáttir yrðu opnaðar í einu
vetfangi. Sjálfur kann ég vel að
meta góðan bjór, þótt ég sé
þeirrar skoðunar, að það yrði
ábyrgðarhluti að taka tappann
úr tunnunni hjá þjóð, sem
aldrei hefur kunnað að fara
með áfenga drykki. En vera
má að það geti lærzt eins og
hvað annað og þá er vissulega
kominn tími til að byrja að
læra.
Ekki öll vitleysan
eins
í þessu sambandi kemur
mér í hug atvik, sem maður
nokkur nýkominn frá útlöndum
sagði mér á dögunum. Hann
kom heim í flugvél og skömmu
fyrir lendingu bað hann flug-
freyjuna að selja sér sex flösk-
ur af Agli sterka. Pólar bjór
Egils er sem sé veittur í flug-
vélum okkar — a. m. k. hjá
Flugfélaginu.
Stúlkan sagði, að því miður
mætti hún ekki selja áfengan
bjór án þess að taka flöskurnar
upp. Það mætti sem sagt ekki
fara með Egil sterka í land á
íslandi. Hins vegar gæti hann
keypt viský, gin eða koníak og
farið með það heim til -sín. En
ekki bjór. Kæmi ekki til greina
— því miður.
Því verður vart neitað, að
þarna stríða reglur gegn heil-
brigðri skynsemi svo að ekki
sé meira sagt. Meðalvegurinn
virðist vera vandrataður, ekki
síður hjá þeim sem setja lög
og reglur — en hinum, sem
ætlað er að fara eftir blessuð-
um reglunum.
★ Iðnaðarmaður
skrifar um skólamál
Og hér kemur bréf frá
Halldóri Guðmundssyni, húsa-
smíðanema:
„Velvakandi! — Við lestur
tveggja tölublaða Morgunblaðs
ins, 22. og 24. þessa mánaðar,
hvar í voru greinar eftir Gísla
Halldórsson, verkfræðing, og
Jón H. Björnsson, garðarkitekt,
varð mér fyllilega ljóst, að það
ófremdarástand, er ríkir í iðn-
fræðslumálum þjóðarinnar, er
eingöngu þeim mönnum að
kenna, sem átt hafa að standa
vörð um framvindu þessara
mála. Þeir hafa brugðizt skyldu
sinni.
Og ekki nóg með það, að þeir
hafa vanrækt allar tillögur til
úrbóta, heldur hafa þeir barizt
á móti þeim með oddi og egg.
Þeir hafa líka uppskorið ríku-
lega. Öngþveiti það, sem nú
dóttir, Davíð Ólafsson, Jóhann
Hafstein, Þorvaldur Garðar Krist
jánsson, Halldór Guðmundsson,
Sveinn Ólafsson, Kári Þórðarson
og Jón Pálmason.
Formannskjör, varaformanns-
kjör og miðstjórnarkosning fór
fram á þessum fundi.
Bjarni Benediktsson var endur-
kjörinn formaður flokksins.
Jóhann Hafstein var kosinn
varaformaður í stað Gunnars
Thoroddsens, sem bráðlegá held-
ur til Kaupmannahafnar, þar sem
hann verður sendiherra íslands.
Þessir sjö voru kosnir í mið-
stjórn: Birgir Kjaran, Geir Hall-
grímsson , Ingólfur Jónsson,
Magnús Jónsson, Matthías Á.
Mathiesen, Pétur Ottesen og
Sigurður Bjamason. Sjálfkjörin
í miðstjórn eru Árni Grétar
Finnsson Bjarni Benediktsson,
Gunnar Helgason, Jóhann Haf-
stein og Ragnhildur Helgadóttir.
Bjarni Benediktsson þakkaði
flokksmönnum endurnýjað traust
og Gunnar Thoroddsen flutti
ræðu, sem birt er annars staðar
í Morgunblaðinu í dag.
Bjami Benediktsson flutti
eftirfarandi tillögu, sem sam-
þykkt var í einu hljóði:
„Landsfundurinn þakkar Gunn
ari Thoroddsen hans frábæru
störf í þágu Sjálfstæðisflokksins
og alþjóðar og óskar honum og
fjölskyldu hans allra heilla i
bráð og lengd“.
Þá bar Bjami Benediktsson
fram tillögu um að heiðra minn
ingu Ólafs Thors með því að gerð
verði af honum myndastytta. Er
skýrt frá þessu í sérstakri frétt
í Mbl. í dag.
Landsfundinum lauk um kl. 19
á sunnudag. tFlutti formaður
flokksins þá lokaræðu, þakkaði
fulltrúum fundarstörí, árnaði
þeim heilla og sleit fundi.
ríkir, er þeim verðugur minnis-
varði. Við höfum dregizt tugum
ára aftur úr nágrannaþjóðum
okkar. Menntun iðnaðarmanna
hér hefur stórhrakað meðan
unnið hefur verið stöðugt allt
í kring um okkur að því að
mennta og sérhæfa iðnaðar-
menn. Skólamál iðnaðarins eru
í slíkum ólestri, að það er með
ólíkindum. Iðnskólinn í Reykja-
vík hefur skársta aðstöðu af iðn
skólum landsins, en úrelt
keimslufyrirkomulag, ófullnægj
andi kennslubókakostur, lítil
verkleg kennsla (og úrelt) —
svo og það, að sáralitlar kröfur
eru gerðar tii nemenda, kemur
gersamlega í veg fyrir að nokk-
ur árangur náist með fjórfaldri
tveggja mánaða skólasetu. Iðn-
skólar i bæjum og þorpum úti
á landi búa við ennþá lakari
skilyrði og enga verklega
kennslu.
Nú hefur Alþingi okkar vakn
að við vondan draum og komizt
að þeirri niðurstöðu, að eitt-
hvað muni vera athugavert við
iðnfræðslulöggjöfina. Gerðar
eru breytingar, sem vissulega
miða í rétta átt. En það er krafa
iðnnema, að ekki verði látið
staðar numið, heldur verði vak-
að vel yfir allri framvindu
mála, er gæti aukið og bætt
menntun iðnaðarmanna og ís-
lenzkan iðnað.
Halldór Guðmundsson
Kaplaskjólsvegi 27.“
BO SC H
þurrkumótorar, þurrkuarmar
og þurrkublöð.
BRÆÐURNIR ORMSSON hf
Vesturgötu 3. — Sími 11467.