Morgunblaðið - 27.04.1965, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 27. apríl 1965
MORGU N BLAÐID
13
— Ræða Jóhanns
Hafsteins
Framhald af bls. 10.
sparast og aflögu er í heilbrigð-
an farveg til byggingarlána. Hér
foíður mikið verkefni þings og
stjórnar.“
Við stjórnarmyndunina, eftir
kosningarnar, var eítirfarandi
eitt meginatriði stjórnarsamn-
ingsins:
„Tryggt verði aukið fjármagn
til íbúðabygginga í kaupstöðum
og þorpum, lögð áherzla á að
greiða fyrir byggingu íbúðar-
húsa, sem nú eru í smíðum, og
lagður grundvöiiur að því að
leysa þetta vandamál til fram-
foúðar."
Jafnframt var þá samið um,
að Fjárhagsráð skyldi lagt nið-
Forma'ður Sjálfstæðisflokksins, dr. Bjarni Benediktsson, og
Pétur Ottesen við fundarstörf á sunnudag.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Sjálfstæðismenn hafa alltaf haft
forgöngu í húsnæðismálunum
ur, og sigldi í kjölfar þeirrar
ákvörðunar stóraukið byggingar-
írelsi.
í útvarpsumræðu frá Aiþingi
14. desember 1953 gerði þáver-
andi forsætisráðherra, Ólafur
Thers grein fyrir viðhorfum hús
næðismálanna, varðandi fjáröfl-
unarmöguleika, á eftirfarandi
hátt:
„Til byggingarmálanna þarf
einnig stórfé. Er hugmyndin sú,
að leysa þær þarfir til fram-
húðar á þann hátt, að útlán til
íbúðarhúsa verði fastur iiður i
útlánastarfsemi peningastofn-
ana.“
Fyrir næstu alþingiskosningar
hér á eftir, þ.e. 1956, lýsti ell-
efta flokksþing Framsóknar-
flokksins viðhorfi þess flokks til
ákvarðananna í húsnæðismálum
1953, en í samræmi við þær var
húsnæðismálaiöggjöfin sett 1955.
í ályktun fiokksþingsins segir:
„í sambandi við nýja stjórnar-
myndun undir forystu Sjálfstæð-
isflokksins haustið 1953, gerði sá
flokkur það mál að meginatriði,
er hann hafði haft efst á baugi
í kosningunum, að afnema sem
allra örast fjárfestingareftirlitið.
Var ekki hjá því komizt, að þetta
sjónarmið yrði mjög ráðandi, ef
samstarf átti að takast um þau
framfaramál, er Framsóknar-
flokkurinn taldi nauðsynlegt, að
fram gengi."
Framsóknarflokkurinn lét sem
sagt kaupa sig til að vera með.
Húsnæðismálaiöggjöfin frá
1955 er sá grundvölluf, sem síð-
an hefir verið byggt á til efiing-
ar almennu veðlánakerfi í land-
inu til íbúðabygginga.
Á,rvæði júní-samkomulagsins
f tíð núverandi rikisstjórnar
hafa svo á hinn bóginn verið
gerð stærstu átökin í þessum
málum til -fjárútvegunar til hins
almenna veðlánakerfis.
Verður auðveldast rakinn
gangur þeirra mála með því
fyrst að vitna til þeirrar yfirlýs-
ingar, sem ríkisstjórnin gaf í júní
samkomuiaginu í fyrra. Þar seg-
ir:
„Ríkisstjórnin mun foeita -sér
fyrir ráðstöfunum til úrlausnar í
húsnæðismálum, er hafi þann til-
gang annars vegar að létta efna-
litlum fjölskyldum að eignast
lbúðir, en hins vegar að tryggja
nægar og stöðugar ifoúðabygg-
ingar i landinu. í þessu skyni
mw ríkisstjórnm tryggja eftir-
farandi:
1) Aflað verði á þessu ári og
á fyrri hluta næsta árs 250 millj.
kr. til þess að mæta þeim um-
sóknum, sem lágu óafgreiddar
hjá Húsnæðismálastjórn 1. april
el. Húsnæðismáiastjóm ákveður
upphæðir þessara lána og setur
reglur um uppgjör fyrri skuld-
foindinga sinna.
2) Frá og með árinu 1965 verði
komið á kerfistoreytingu íbúða-
lána, þannig að tryggt verði fjár-
magn til þess að veita lán til
ákveðinnar tölu íbúða á ári, og
verði loforð fyrir iánunum veitt
fyrirfram. Fyrstu árin verði þessi
lán ekki færri en 750 og lánsfjár-
hæð út á hverja íbúð ekki lægri
en 280 þús. kr. eða % kostnað-
ar, hvort sem lægra er. (Lánin
greiðist að hálfu að hausti, en
að hálfu næsta vor).
Þessi tala sé við það miðuð,
að tryggð verði bygging 1500
íbúða á ári, er síðan fari smá-
hækkandi í samræmi við áætl-
anir um þörf fyrir nýjar íbúðir.
Teiji Húsnæðismáiastjórn það
æskiiegt, getur hún fækkað lán-
um á árinu 1965 samkvæmt nýja
kerfinu, enda bætist þá samsvar-
andi upphæð við það fé, sem til
ráðstöfunar verður samkvæmt
iið 1) hér að framan.
3) Hluta þess fjár, sem Bygg-
ingarsjóður he/ur til umráða
verði varið til viðbótarlána um-
fram þær 280 þús. kr. á íbúð,
sem að framan getur, til að
greiða fyrir íbúðabyggingum
efnalítiila meðiima verkaiýðsfé-
laga. Húsnæðismálastjórn á-
kveður ián þessi að fengnum til-
lögum frá stjórn þess verkaiýðs-
félags, sem í hlut á. í þessu skyni
skai varið 15—20 millj. kr. ár-
lega.
4) Jafnframt mun ríkisstjórn-
in beita sér fyrir öfiun lánsfjár
til byggingar verkamannabú-
staða.
Eftirfarandi atriði eru forsend-
ur fyrir því, að ríkisstjórnin
taki á sig skuldbindingar þær,
sem að ofan getur:
a) Lagður verði á launagreið-
endur almennur launaskattur að
upphæð 1% af greiddum vinnu-
launum- o-g hvers konar atvinnu-
tekjum ö'ðrum en tekjum af land
búnaði. Renni skatturinn til
Byggingarsjóðs ríkisins sem
stofnfjárframlag.
b) Til viðbótar við launaskatt-
inn og það eigið fé, sem Bygg-
ingarsjóður þegar ræður yfir,
mun ríkisstjórnin tryggja honum
40 millj. kr. nýtt stoímframlag á
ári með framlagi úr ríkissjóði,
álagninjíu nýs skatts á fasteignir
«ða með öðrum hætti.
c) Svo verði írá gengið, að
ríkieframlag til Atvinnideysis-
tryggingasjóðs gangi áriega til
kaupa á ibúðalánabréfum hins
almenna veðlánakerfis.
d) Komið verði á nýju kerfi
ibúðalána fyrir lífeyrissj-óði til
samræmis við þær reglur, sem
gilda um ián Húsnæðismála-
stjórnar.
Til þess að þessar aðgerðir nái
tilgangi sínum og hið nýja veð-
lánakerfi geti byggt sig upp með
öruggum hætti og hægt verði að
lækka vexti og haga lánskjörum
í samræmi við greiðslugetu al-
þýðufjölskyldna verði tekin upp
visitöiubinding á öJlum ifoúða-
lánum. ílr þá gert ráð fyrir jþví,
að lánskjör á íbúðalánum verði
iþannig, að lánin verði afborgana-
laus í eitt ár og greiðist síðan á
26 árum með 4% vöxtum og jöfn-
um árgreiðslum vaxta og afborg-
ana. Full vísitöluuppbót reiknist
síðan á þessa árgreiðslu."
300% útlánaaukning:
Við þetta sanokomulag hefir
verið staðið.
Þann 30. júni 1964 voru sett
bráðabirgðalög um launaskatt.
Alþingi hefir nú staðfest þau.
Gert er ráð fyrir, að sú tekju-
öflun gefi Byggingasjóði ríkisins
yfir 50 millj. kr. á ári.
Alþingi er að ijúka afgreiðslu
endurbættra laga um húsnæðis-
málin.
Þar er gert ráS fyrir, að ríkis-
sjóður greiði árlegt framiag til
Byggingarsjóðs að fjárhæð kr.
40 miiljónir. Til þess að mæta
þessum útgjöldum skal miðá
eignaskatt við gildandi fasteigna-
mat þrefaldað.
Arlegu framlagi ríkissjóðs til
atvinnuleysistryggjnga verði var-
ið til kaupa á vaxtabréfum veð-
deildar og verði ráðstöfunarfé
Húsjiæðismálastofnunarinnar.
í fjárlögum 1965 er þetta fram-
lag áætlað 45 milljónir króna.
Hámark iána skal hækka úr
150 þús. kr. í 280 þús. kr.
Áriega skal verja 15-20 miilj.
kr. af lekjum Byggingarsjóðs til
þess að veita enn hærri lán til
efnalítilla meðlima verkalýðsfé-
laga.
Ýmsar aðrar umbætur eru í
hinni nýju húsnæ'ðismálalöggjöf
og önnur ákvæði til staðfestingar
júní-samkomulaginu, sem ég vitn
aði til.
A síðasta þingi voru samþykkt
iagáákvæði, sem hækkuðu
skyldusparnað úr 6% i 15% í því
skyni að auka tekjur ilyggingár-
sjóðsins.
A síðasta þingi voru ennfremur
samþykkt lög um ávö tun íjár
tryggingafélaga, þar sem gert er
rá'ð fyrir, að 25% af ráðstöfuiic
fé tryggingaarfélaga gangi til
kaupa á íbúðarJánabréfum hús-
næ'ðismálastjórnar og til að efla
veðlánakerfið.
Með þeim margháttuðu og
mikilvægu aðgerðum, sem ég nú
hefi gert grein fyrir mun ráð-
stöfunarfé Húsnæðismálastofnun-
arinnar á þessu ári nema 220-230
millj. króna.
Hafa þá ián Húsnæðismála-
stofnunarinnar hækkað um 280-
300% á meðan vísitala bygging-
arkostnaðar hefir hækkað um
77%, ef miðað er við árið 1968.
Það hefir farið svo sem spáð
var við setningu húsnæðismála-
löggjafarinnar 1955, en þá var
lagður grundvöllur þess, sem síð-
an hefir gerzt, að enda þótt veð-
lánakerfið væri veikt í öndverðu,
þó mundi það eiga fyrix sér að
vaxa og eflast og mynda traust
kerfi í framtíðinni, sem gæti séð
þegnunum fyrir viðunandi aðstoð
með hagkvæmum lánum til íbúð-
arbygginga,
Kirkjumál
Kirkjumálaráðuneytið tilheyrir
ráðherraembætti mínu. Sa-m-
kvaemt stjórnarskrá Islands skal
hin evang'eliska lútherska kirkja
vera þjóðkirkja á íslandi-og skal
ríkisvaldið að því leyti styðja
hana og vernda. Um þjóðkirkj-
una er það að segja, að hún hef-
ur sinn eiginn yfirmann, sem er
biskupinn yfir Islandi og tel ég,
að Jíta beri á hann, sem oddvita
hinnar íslenzku kirkju. Hitt vil
ég segja. a'ð ég hef talið mér
það skylt og Ijúft, sem kirkju-
málaráðherra, 13 styðja og efia
kirkjuna eftir því, sem í minu
vaidi hefur staðið. Ég segi þetta
ekki til þess að tíunda neitt, sem
ég á þessu sviði hefi unnið að
heJdur til hins, að fólkið í Jand-
inu viti um viðhorf kirkjumála-
ráðherra til trúmála og kristins
lífs í iandinu. Að mínum dómi
er þjóðkirkjan einn sá veiga-
mesti stofn, sem íslenzkt þjóðfé-
iag er grundvallað á. íslenzka
kirkjan á sína sögu, sína menn-
ingu og sinn innri styrk.
Það er ef til vill rétt, að ég
minni á eitt atriði í sambandi við
kirkjumálin, sem sumum kann ef
til vill að finnast ekki veiga-
mikið en hefur þó að mínum
dómi allmikið til síns gildis. Það
er, að íslenzka þjóðkjrkjan hef-
ur fært út kvíarnar á sl. ári með
þeim hætti, að íslenzkur sendi-
prestur er nú starfandi á Norður-
löndum með aðsetri í Kaup-
mannahöfn. En á þessum slóðum
er Islendingabyggð utan heima-
landsins langmest. Ég fór ekki
varhluta af því, að fjárveitinga-
nefnd Alþingis þótti nokkuð mik-
ill kostnaður af þessari ráðagerð.
Ég áfellist hana ekki fyrir það,
það er hennar að hafa áhyggjur
af vaxandi greiðslum úr ríkis-
sjóði. Hitt tel ég mig geta full-
yrt, að þetta sendiprestsembætti
utan íslands hafi þegar sannað
giJdi sitt. Til þess valdist ungur
og ágætur kennimaður. Hann hef
ur ekki aðeins veitt íslendingum
á þessum sióðum prestsþjónustu,
sem margir hafa óskað eftir, held
ur hefur hann jafnframt sýnt
mikla fórnfýsi og hjálpsemi við
sjúka og bágstadda.
í samráði við biskup hefi ég
ákvéðið að láta endurskoða-
prestkallaskipunina í landinu og
mun á næstunni hafizt handa um
það verk, en skipuð hefur verið
nefnd lærðra og leikra til að
hafa þessa endurskeðun með
höndum. Henni á að Vera lokið
fyrir miðjan september.
Iðnaðurinn fer vaxandi og
skipar nú virðingarsess
Iðnaðarmál
Ég vil nú víkja að íslenzka
iðnaðinum. Ég tel, að hann sé á
merkum tímamótum, hafi slitið
barnsskónum, en skipað sér með
virðuieik eg áræði á sess við hlið
hinna aðalatvinnuvega þjóðarinn
ar. '
Sumir 'foera það í munni sér
að við í rikisstjórninni lítum á
hann sem hornreku, sjáum ekk-
ert annað en stóriðju með er-
lendu auðmagni o.s.frv. Ég ætla
ékki að fjölyrða um þessa fá-
sinnu og fjarstæðu. Ég hefi í síð-
asta mánuði gert nokkuð itar-
lega grein fyrir afstöðu ríkis-
stjórnarinnar til iðnaðarins ó
Iþingi og aðalfundi Félags is-
Jenzkra iðnrekenda. Ég get vísað
til þeirrar ræðu að verulegu
leyti en skal engu að síður reifa
hér í stuttu máli ýms þau mál,
sem ég tel mestu varða í sam-
bandi við hinn innlenda iðnað.
Eflag Iðnlánasjóðs:
Það iná vikja fyrst að fjár-
málunum. Við heyrum oft sagf:
við þurfum meiri stofnlán, við
þurfum meiri rekstrarlán, annað
er okkur ekki að vanbúnaði. Ef
á þessa hlið málanna eina er lit-
ið er mér ljóst, að iðnaðurinn á
við svipaða örðugleika að etja
eins og allar aðrar atvinnugrein-
ar í þessu Jitla og fjármagnsrýra
landi. Hitt er svo ekki rétt, að
ekkí hafi verið gerðar af opin-
berri háJfu sérstakar og á rg-
an hátt veigamikJar r. ,r
og sé verið að gera til þess að
bæta úr þessum vanda þessara
atvinnugreina.
Sett voru lög um iðnlánasjóð
1963. Síðan hefur þessi lána-
stofnun iðnaðarins tekið stakka-
skiptum. Fyrir þann tíma var
rá'ðstöfunarfé þessa sjóðs aðeins
örfáar milljónir króna a ári. Var
komið upp í 4,4 millj. árið 1960.
Á þessu hefur orðið grundvallar-
breyting með lögunum um iðn-
lánasjóð og Jánveitingum sem
ríkisstjórnin á síðari árum hef-
ur beitt sér fyrir að útvega þess-
um sjóði af erlendu lánsfé. Nem-
ur það nú samtals á tveim þrem
síðustu árum og með áætlaðri
lánsfjáröflun þessa árs 68 millj.
>ög 500 þús. kr. Ráðstöfunarfé
sjóðsins í ár mun verða um 55
millj. kr. og var undanfarjji 2 ár
um ’40—50 millj. kr. hvort árið.
Breytlng lausaskulda i fost lán:
Sett voru á síðasta þingi lög
um það, að breyta Jausaskuldum
iðnaðarins í föst Ján. Að undir-
búningi á framkvæmd þeirrar
löggjafar befur verið unnið og
hefur verið leitað stuðnings
Seðlabankans i því efni og stjérn
Iðídánasjóðs að sjálfsögðu verið
til aðstoðar við undirfeúmng
reglugerðar um íramk væmd máls
ins.
Að beiðni minni hóf Seðla-
bankinn viðræður við viðskipta-
bankana um framkvæmd máls-
ins og hefur í frambaJdi af því
gert tilJögur að regJugerð og til-
högun Ii'amk.væ'mdaatriða, sem á
ýmsan hátt eru nokkuð erfið úr-
lausnar. Ég hefi átt viðræðufund
fyrir nokkrum dögum við banka-
stjóra ríkisbankanna og Iðnaðar-
bankans um málið. Mun ég einn-
ig ieita samvinnu við VerzJunar-
bankann og Samvinnubankann.
Geri ég mér vonir um, miðað við
vinsamlegar undirtektir bank-
anna að hægt verði innan fárra
vikna að gefa út ítarlega reglu-
gerð á grundvelli löggjafarinnar
frá í fyrra og framkvæmd henn-
ar geti þar með hafizt
Vaxandi bankalán:
Um bankalán til iðnaðarins vil
ég minna á eftirfarandi. Farm-
kvæmdabanki IsJands hefur shir-
aukið lánveitingar sínar til iðn-
aðarins á sl. tveimur árum og
Biun Játa nærri að hann hafi á
þvi tveggja ára tímabili veitt um
100 mjJlj. króna í útlánum til
islenzks iðnaðar. Er það hærri
upphæð en bankinn hafði fram
til þessa frá stofnun sinni 1963
veitt til iðnaðarins.
HlutfaJl iðnaðarins í heildar-
útlánum bankanna að öðru leyti
hefur heJdur vaxið undanfarin
ár, svo að ekki bendir það til
þess að þessi atvinnugrein hafi
að þessu ieyti verið afskipt. Hlut-
deild iðnaðarins í útJánum hank-
anna nam 12,2% 1060, 13,4%
1061, 13,7% 1962, 14,3% 1963 og
14,4% árið 1964.
1 athugun er að efla lánsfjár-
aðstöðu iðnaðarins hjá bönkun-
um m. a. með aðstoð Seðlabank-
FramftiaJd á bls. 16