Morgunblaðið - 21.07.1965, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 21. júlí 1965
MORGUNBLADID
3
— ÉG TRÚI því varla enn-
þá, aö Susanne Reith sé
komin á flot, sagöi Krist-
björn Þórarinsson, kafari,
þegar við hittum hann að
máli í gær, til þess að spyrj
ast fyrir um hans þátt að
björgunarstarfinu. I’egar
unnið var að því að bjarga
framhluta skipsins, þar
sem hann lá á strandstað
á Kotflúð við Raufarhöfn,
mæddi björgunarstarfið
mest á Kristbirni, enda er
starf hans í sambandi við
björgun skipsins talið
hreinasta þrekvirki. Björg
unarstarfið stóð yfir frá
24. apríl til 18. júlí. Aðstæð-
ur voru allar hinar erfið-
ustu; hafís og kaldur sjór,
grútur í sjónum, svo að
ekki sá úr augum, hreyfing
á sjónum vegna óhagstæðr
Kristbjörn Þprarinsson, kafari, ásamt aðstoðarmanni sínum.
Myndin er tekin í Kópavogi, þegar Kristbjörn var þar við
köfun.
.— Þessu næst voru sett þil
í framlestina eða vatnsþétt
skilrúm og þurfti þá fyrst að
rífa burt hlífðarplanka á
dekki og hreinsa síðan end-
ann, þár sem skilrúmin áttu
að koma niður, því að dekkið
þurfti að vera hreint. Þá var
hafizt handa um að dæla til
þess að vita, hvort skipið
flyti. Það fór út um þúfur
hvað eftir annað. Við þurft-
um að taka þil úr 7 sinnum
og steypa á ný, þar til um 30
tonn af steypu voru komin
yfir rennusteininn, en hann
er til hliðar við botntankana
út af siðunu'm. Steypuna flutt
urn við frá bryggju í öðrum
björgunarbátnum frá Sús-
önnu. Það var ekki fyrr en
annan hvítasunnudag að Sús-
anna lyftist, og þá létti okkur
mikið. Framhlutinn var þá
færður upp á grynningar, en
afturhlutinn var áður kominn
inn í höfnina, eins og kunnugt
er. Og þá"var komið að því að
fella partana saman. Þá þurfti
að skera af allar misfellur, en
til þess notaði ég logsuðutæki,
sem sérstaklega eru gerð til
þess að brenna neðansjávar.
Erfiðasta þátt björgunar-
innar kvað Kristbjörn hafa
verið að komast að skilrúmum
og botninum sjálfum, til þess
að geta skorið, en botninn yar
hólfaður í tanka og þurfti
fyrst að skera tankdekkið of
an af til þess að unnt væri að
Erfitt verk var farsællega
til lykta leitt
ar veðráttu og oft lítið at-
hafnarými.
Kristbjörn hefur stundað
köfun frá því 1955, en hann
komst fyrst í kynni við þetta
starf, þegar hann vann hjá
Björgun h.f. árin 1850 til 1952.
Hann hefur sinnt ótal mörg-
um og ólíkum verkefnum, en
helzt þó við bryggjugerðir. —
Dýpst hefur hann kafað 44
metra við Vestmannaeyjar,
þegar hann vann að staðsetn-
ingu á sæsímastrengnum í
land.
í köfunarferðum sínum við
björgun Susönnu Reith var
Kristbjörn oftast í íroskbún-
ingi, svokölluðum gúmmíbún
ingi, en innan undir honum
voru prjónaföt. Segist hann
oft hafa fundið til kulda, enda
var sjórinn oft og tíðum und
ir frostmarki. Hann þurfti oft
að dvelja lengi niðri í sjónum,
þar sem yfirleitt var steypt
í einum áfanga sem steypa
þurfti — og þá þurfti hann að
vera lengst af niðri. Einnig
notaði Kristbjörn hjálmkaf-
arabúning, en þótt slíkir bún
ingar séu um 90 kíló að þyngd
eru þeir fisléttir að sögn hans.
Andrúmsloft fékk hann ýmist"
frá kútum eða loftdælu, sem
staðsett var á skipinu. Tveir
menn voru Kristbirni til að-
stoðar, en lengst af voru 11
menn að störfum við björgun
ina.
— Það var ekki beint upp-
örvandi, sagði Kristbjörn,
þegar við byrjuðum að vinna
við að lyfta framhluta skips-
ins 24. apríl sl., því að þá var
allt fullt af hafís. Starfið mið
aði fyrst að því að lyfta fram
hluta skipsins, en skemmdir
á honum voru meiri en við
bjuggumst upphaflega við. Til
þess að þétta skipið, steyptum
við í botninn, en það reynd-
ist mjög erfitt, því að steyp
an harðnaði illa í kuldanum.
athfafna sig. Ekki var hægt
að koma því við að vera í kaf
arabúningi, og varð hann því
að nota froskbúninginn. Niður
á botninn voru 80 sentimetrar
og bilið á milli styrktarbanda
í tankinum var 60 sentimetr-
ar, þannig að við minnstu
hreyfingu rifnaði búningur-
inn. Má þvi segja, að athafna-
pláss Kristbjarnar hafi verið
eins og minni háttar fataskáp
ur. Þar á ofan bættist, að
þebta starf var að mestu leyti
unnið í myrkri, því að í sjón
um var grútur frá Síldarverk-
smiðjunni, sem er þarna á
næsta leiti.
A annan dag hvítasunnu bar
björgunarstarfið árangur og
Susanna Reith lyftist úr sjó.
Öllum, sem til þekkja, ber
saman* um það, að þrek Knst
bjarnar og áræði hafi ráðið
mestu um, hve giftusamlega
björgunarstarfið tókst.
STAKSIIIMAR
Vatnsleysi í ánum helzta
orsðk dræmrar laxveiði
EINS og áður hefur verið skýrt
frá í blaðinu, hefur lax gengið
6eint í flestar ár landsins, og
veiði verið fádæma lítil. í gær
faafði blaðið tal . af Axel Aspe-
lund, kaupmanrú, sem er í stjórn
S.V.F.R., og spurðist fyrir hvern-
ig veiði væri í þeim ám, er félag-
ið hefði yfir að ráða.
Um Elliðaárnar sagði Axel, að
í þær væri mikill lax genginn,
en hann tæki mjög illa, eflaust
vegna vatnsleysis. Þá hefðu
menn íengið allt upp í 14 laxa
núna síðustu daga, þegar bezt
léti. Veiði í Leirvogsá hefði ver-
ið engin lengi vel framan af, en
á sunnudag sl. hefðu fyrstu 10
laxarnir komið upp á tvær stang
Ú'-
Axel kvað veiði í Laxá í Kjós
hafa verið mjög jafna undan-
farna daga og þar hefðu komið
á milli 10 og 20 laxar á dag. Veiði
í Grímsá væri nú farin að skána
mjög en þar hefði verið mjög lé-
leg framan af. Væri mikill fisk-
ur í ánni og þriggja daga hópar
þar, fengið 15 til 22 laxa undan-
farið. Um Norðurá sagði Axel,
að þar hefði sjaldan verið eins
slök veiði og nú. Þar eru nú
komnir á land rúmlega 350 lax-
ar, en mjög lítið vatn er í ánni
og laxinn tekur illa. Þá fékk síð-
asti hópur, sem þar var rúmlega
40 laxa.
Þá kvað hann veiði í öllum
Norðurlandsánum hafa verið fá-
dæma lélega í sumar og myndu
menn vart eftir öðru eins. Væru
allar ár þax mjög vatnslitlar.
Sömu sögu væri að segja um
Stóru-Laxá í Hreppum, hún væri
laxlaus vegna mikils vatnsleys-
is og hafði hann það eftir bónda
einum, sem búið hefur þar
skammt frá í 35 ár, að hann
myndi ekki eftir henni jafn
vatnslítilli. Að lokum sagði Axel
að sífellt bæri meira á því, að
menn hyrfu frá laxveiðinni yfir
í silungsveiðina í vötnunum, og
vséri það ef til vill vegna þess
hve lyefin væru orðin dýr í lax-
veiðiám hér.
Þá hefur blaðið það eftir öðr-
um heimildum, að veiði hafi ver-
ið með ágætum í Langá undan-
farið, nema að um helgina var
þar fremur dræm veiði
en aftur á móti ágæt veiði í
gær. Áin er þó mjög vatnslítil
vegna langvarandi þurrka en þá
eru nú komnir upp á annað
hundrað laxar. Einnig hefur blað
ið fregnað að reitingsveiði hafi
verið í Ölfusá undanfarið, en
stór ganga kom í ánna fyrir
skömmu, og er nú mikill fiskur
í ánni. Vatn er þó með allra
minnsta móti í henni. Hefur ver-
ið góð veiði í net en minni á
stöng.
Sjómannastofa
opfnuð í
IXIeskaupstað
Neskaupstað, 20. júlí: —
í GÆR var opnað hér sjómanna-
heimili. Er það í húsnæði því,
sem áður voru skrifstofur bæjar
ins. Hefur undanfarið verið unn
ið þar að breytingum og er nú
orðið mjög vistlegt og má búast
við að sjómönnum þyki þar gott
að koma, því að sjómannastofu
hefur vantað hér mjög tilfinnan-
lega. Mun þetta vera eina sjó-
mannaheimilið á Austfjörðum
fyrir islenzka sjómenn.
Kaup og kjör
f nýútkomnu hefti tímaritsina
„Frjálsrar Verzlunar“ hirtist
ritstjórnargrein um kaup og kjör
og segir þar:
„Einn af eðlisþáttum frjáls
efnahagskerfis eru samningar
vinnuveitenda og launþega um
kaup og kjör. Þessir aðiljar telja
að vonum samningsréttinn mikila
virði. Slíkum rétti fylgja og
skyldur gagnvart þjóðfélagina
og þá fyrst og fremst skyldan til
þess að reyna til hlítar hverju
sinni að ná samkomulagi og
jafna ágreining, án þess að til
vinnustöðvunar komi. Þá er það
og veigamikið atriði, að kaup
og kjör miðist við efnahagslegt
þol þjóðfélagsins, annars vegar
og kaup sé ekki hækkað meira
en greiðslugeta og samkeppnis-
hæfni framleiðsluatvinnuveganna
á erlendum markaði standa und-
ir, og á hinn bóginn, að launþeg
ar verði aðnjótandi þeirra kjara
bóta, sem aukin framleiðni og
góð viðskiptakjör kunna að geta
veitt.“
Samið um annað en
beint kaupgjald
f fyrmefndri ritstjórnargrein
„Frjálsrar Verzlunar“ segir eina
ig:
„Upphaflega voru kjarasamn-
ingar fyrst og fremst og raunav
nær einvörðungu kaupsamningar*
Síðan hefur þetta breytzt og era
slíkir samningar nú fremur al-
mennir kjarasamningar þar sent
um marga hluti aðra en beint
kaupgjald er samið. Launþegar
og ekki sízt verkamenn hafa
fengið reynslu af því að hátt
kaupgjald er ekki það, sem
mestu ræður um lífskjör þeirra,
heldur raungildi launa þeirra og
vinnutimi. Á þessum staðreynd-
um er 'vaxandi skilningur hjá al-
menningi í landinu.“
Báðum aðilum til
hagsbóta
„Æskilegt væri, að þessara
sjónarmiða gætti ríkara mæll
við þá almennu kaup- og kjara-
samninga, sem nú standa yfir.
Augljós eru nokkur atriði, sem
þar þarf sérstaklega að taka
gaumgæfilegrar meðferðar.
1. Aukin ákvæðisvinna.
2. Stytting vinnutima.
s 3. Meiri vinnuhagræðing.
4. Breyting á töxtum fyrir dag
vinnu annars vegar og yfirvinna
hins vegar, svo að unnt væri að
stytta daglegan vinnutíma hing
almenna verkamanns.
Sjálfsagt kemur þarna margt
fleira til athugunar og ljóst verð
ur báðum aðiljum að vera, að
hagræðing á þessu sviði getur
ekki komið einum aðiljanum til
hagsbóta, heldur verða báðir að
hafa nokkuð' gott af því heildar-
kerfi, sem um semst og öruggt
er, að einhliða kauphækkun
mundi aðeins koma báðum i
koll áður en um lyki. Væri þá
verr farið en heima setið.“
I mótsögn við
sjálfan sig
Vísir ræðir í forustugrein i
gær um tvískinnungshátt for-
manns Framsóknarflokksins og
vitnar í fjárlagaræðu Eysteins
1954, en þá hafði hann ólíkar
skoðanir á fjármálum ríkisins frá
því, sem hann predikar nú. Vísir
spyr hvað valdi skoðanaskiptum
Eysteins og segir: „Árið 1954 var
Eysteinn ráðherra og talaði eins
og ábyrgur stjórnmálamaður. Nú
er hann í stjórnarandstöðu og
finnst hann þurfa að vera á móti
öllu, sem ríkisstjórnin gerir,
hversu átakanlega sem hann
verður með því, að fara í mót-
sögn við sjálfan sig.“