Morgunblaðið - 01.09.1965, Blaðsíða 17

MORCUNBLAÐIÐ
17
Miðvikudapur 1. sept. 1965

Adolf Guðmundsson
In IVfemoriam
Æquam memento rebus in ard
uis
Servare mentem, non secus
j in bonis
! Aib insolenti temperatam
Lætitia.
Horatius.
f' „Varðveittu hugarró á tímum
mótlætis, og hafðu sömuleiðis
taumhald á fögnuði þínum á
gleðifítundum". Svo kvað höfuð-
skáld Rómverja, Hóras. Þetta
kvæði og önnur ljóð Hórasar
lásum við Adolf GuðmUndsson
og lærðum hjá séra Friðriki
Friðrikssyni, sem byrjaði að
kenna okkur latínu, börnum að
aldri. Við höfum eflaust ekki
gert okkur fulla grein fyrir gildi
þessara orða á þeim árum. En
síðar í lífinu sá ég, að Adolf
Guðmundsson breytti eftir þeim
á aðdáunarverðan hátt.
Séra Friðrik og faðir minn
voru nánir vinir og nágrannar.
Af því spruttu bernskukynni
okkar Adolfs, fóstursonar séra
Friðriks, og úr þeim varð
ævilöng vinátta. Við lékum okk-
ur saman hér í Reykjavík,
dvöldum saman á sumrum í
Kaldárseli og Vatnaskógi, lærð-
um latinu hjá séra Friðriki á
menntaskólaárum okkar, hitt-
umst og ferðuðumst saman er-
lendis á stúdentasárum og starfs
árum. Ekki aðeins varð vinátta
okkar einlægari með árunum.
Aðdáun mín á óvenjulegum
mannkostum hans varð sterkari
með hverju árinu, sem leið.
Of oft eru menn dæmdir eftir
því einu eða fyrst og fremst,
hversu menn láta til sín taka á
alþjóðar vettvangi. Eru þá þeir
taldir mestir afreksmenn, sem
atkvæðamestir eru í opinberum
málum. Auðvitað er sérhverju
þjóðfélagi þörf á slíkum mönn-
um. En hiugur Adolfs stóð ekki
til afskipta af opinberum mál-
um. Hins vegar verða afrek
einnig unnin í einkalífi, í kyrr-
þey. Þannig vann Adolf Guð-
mundsson sín afrek, og þau voru
mikiL Fleiri eru hetjur en þeir,
«em berjast frammi fyrir al-
þjóð og vinna þar sigra. Mesta
hetjan er sá, sem hefur náð
fullkomnu valdi yfir sjálfum
®ér, og æðrast aldrei. Þann sig-
ur hafði Adoif Guðmuhdsson
unnið. Árum saman var hann
öðru hvoru fársjúkur og sár-
þjáður maður. En hann kvart-
aði aldrei. Og aldrei gætti hjá
honum ótta né kvíða. Um leið
og af honum bráði, var sárs-
aukinn gleymdur, og hann var
áftur orðinn glaður, ekki hóf-
laus í gleði sinni eða léttúðugur,
heldur hýr og ánægður. Hann
hafði lært þá sjaldgæfu list að
varðveita hugarró í mótlæti og
hafa taumhald á fögnuði sín-
um í gleðinni.
Ýmsir kunna að halda, að sá
maður, sem er svo mikið karl-
menni, að hann hefur fullkomið
vald yfir tilfinningum sínum í
miklu mótmæli, hljóti að vera
kaldlyndur. Ef til vill væri það
eðlilegast. Og svo er eflaust oft.
En það átti ekki við um Adolf
Guðmundsson. Og það gerði
hetjuskap hans ennþá aðdáunar-
verðari. Hann var viðkvæmur
maður og hjartahlýr, góðviljað-
ur og greiðvikinn. Áhugi hans á
sígildri tónlist og sígildum bók-
menntum var mikill og einlæg-
ur, og smekkur hans á því sviði
var smekkur sannmennntaðs
manns. Jafnframt var framkoma
hans öll óvenju fáguð. Hann var
slíkt snyrtimenni, að athygli
vakti. En að baki hógværu og
hljóðlátu fasi hans bjó sá vilja-
kraftur og sú þrautseigja, sem
gerðu prúðmennið að hetju.
Nemendur Adolfs Guðmunds-
sonar eru orðnir margir, og
munu allir minnast hans með
virðingu og þakklæti. Og sam-
kennarar hans mimu sakna
hans. En miklu fleiri hefðu
þurft að þekkja hann og mann-
kosti hans, til þess að geta lært
af honum, hvernig hægt er að
vaxa af veikindum, hvernig
hægt að vera mikili maður, án
þess að vera frægur maður,
hvernig hægt er að vera öðrum
mikils virði með því einu að
vera til og reynast góð og fögur
fyrirmynd.
Ég er þakklátur fyrir það, að
hafa átt Adolf Guðmundsson að
ævilöngum vini.
Gylfi Þ. Gíslason.
t
ADOLF Guðmundsson, yfirkenn-
ari, er látinn, á bezta aldri; hann
var fæddur 7. 7. 1917. Slotað hef-
ur löngu og erfiðu sjúkdóms-
stríði, lokið er starfssamri ævi,
auðugri að innra lífi.
Adolf Guðmundsson ávann sér
aðdáun og vináttu þeirr-a, sem
voru honum kunnugir. Ég hefi
fáa menn þekkt, sem höfðu mót-
azt jafn gagngert af menningu
og hann; mér var það einatt eft-
irtektarefni, hve þaulþjálfað sál-
arlíf hans jafnt sem líkamslíf var,
er hann heyði af karlmennsku
áratuga langa baráttu við erfiðan
sjúkdóm, en var síríkur að menn-
ingarlegum áhugaefnum; ávallt
hýr í viðræðum og yljaði við-
mælanda sínum við kyrrláta,
innri glóð skarprar og húmor-
ískrar greindar.
Adolf var tekinn í fóstur 5 ára
gamall af frænda sínum, séra
Friðrik Frikrikssyni, og naut
uppeldis hans í æsku og fyrir-
bæna í viðureigninni við sjúk-
dóm sinn. Ég hygg, að fáa menn
hafi séra Friðrik mótað gerr á
þeim tveim sviðum, sem voru
honum eiginlegust: í menningu
og trú. Dugði honum hvort
tveggja vel. Þekkti ég Adolf bezt
á síðari árum, og fannst mér
einkúm eftir að fósturfaðir hans
lézt á tíræðis aldri fyrir fjórum
árum sem ég ætti þar hluta eftir
af séra Friðrik sem Adolf' vár.
Lagði hann sig fram um að varð-
veita minjar sr. Friðriks og átt-.
um við það áhugamál sameigin-
legt ásamt fleiri vinum hans.
Eftirlifandi kona Adolfs er frú
Guðríður Egilsdóttir frá Ráða-
gerði Þórðarsonar, styrk kona, og
annaðist hún mann sinn á ein-
stæðan hátt, sem ekki skal fjöl-
yrt um hér. Þau bjuggu sér fal-
legt heimili, þar sem ríkti gleði
og friður eins og yfir allri þeirra
sambúð. Syni eignuðust þau tvo,
Friðrik, sem stundar nám í mæl-
ingaverkfræði í Braunschweig,
og Þórð, 12 ára. Gladdi Friðrik
föður sinn með góðri ástundun í
háskólanámi.
Adolf var músíkalskur með af-
brigðum og varðveiti ég þakk-
látur minningarnar um fræðandi
samtöl okkar um þau efni á héim
ili þeirra hjónanna. Stundaði
hann nám í músíkvísindum við
háskólann í Kiel háskólaárið
1957—58. Sama ár stundaði hann
einnig framhaldsnám í þýzku, en
B.A.-prófi hafði hann lokið í
þeirri grein og í ensku við H. í.
árið 1949. Adolf var mikill mála-
maður og hafði hann einkum
hina mestu nautn af þýzkum bók
menntum og menningu. Þar í
landi leitaði hann sér einnig þrá-
faldlega heilsubótar.
Kennslustarf sitt rækti Adolf
af miklum kærleika. En mér
stendur næst að þakka honum nú
þá kennslu, sem hann veitti mér
í þolgæði og hve hann var heil-
steyptur maður. Heiðríkja þeirr-
ar minningar veitir mér gleði og
styrk. Slikur var hann samí'erða-
mönnum sínum. Guð veiti ást-
vinum hans huggun og fullvissu
vonarinnar.
Þórir Kr. Þórðarson-
t
ADOLF er fimmti bekkjarbróðir
okkar fimmtíu stúdenta frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1937, sem kveður þennan heim.
Hann fæddist á Seyðisfirði
7. júlí 1917, sonur Adolfs Guð-
mundssonar, loftskeytamanns og
dómtúlks, og Soffíu Baldvins-
dóttur frá Stakkahlíð í Loðmund-
arfirði. Náfrændi Adolfs, séra
Friðrik Friðriksson, tók hann í
fóstur fimm ára gamlan. Séra
Friðrik lét sér mjög annt um
fósturson sinn og veitti honum
hið bezta veganesti. Samvistin
við hinn gjörmenntaða og göfuga
kennimann var góður skóli, og
ungur að aldri ferðaðist Adolf
víða og kynntist mörgum mæt-
um mönnum. Þá vaknaði áhugi
hans á tungumálum, bókmennt-
um og hljómlist.
Síðar lá leiðin um Gagnfræða-
skólann og Menntaskólann í
Reykjavík. Adolf var enginn
prófmaður, en námsmaður var
hann engu að síður. Hann hafði
næmt auga fyrir efni þess, sem
um var fjallað, en málfræði-
form, ártöl og önnur slík atriði
hirti hann þá lítt um. Og áhuga
hafði hann á mörgum greinun^
sem ekki voru námsefni í skófc*
anum. Mig grunar, að kynni
Adolfs af misjöfnum kennsluað-
ferðum í skólanum þá hafi átl
drjúgan þátt í að gera hann að
góðum og skilningsríkum kenn-
ara, eins og síðar kom á daginn,
Að stúdentsprófi loknu starf-
aði Adolf nokkur ár við pósthús-
ið í Reykjavík. Hinn 22. apríl
1943 kvæntist hann Guðríði Eg-
ilsdóttur, skipstjóra Þórðarsonar
frá Ráðagerði á SeltjarnarnesL
Guðríður er, eins og kunnugir
vita, greind dugnaðarkona, og
hefur hún staðið við hlið manns
síns í blíðu og stríðu, og sýnt
honum einstaka ástúð og um-
önnun.
Árið 1944 gerðist Adolf kenn-
ari í ensku og þýzku við'Gagn-
fræðaskóla Austurbæjar, og
kenndi jafnframt við Námsflokka
Reykjavíkur. Sneri hanh sér af
kappi að námi í þessum grein-
um við Háskóla íslands og lauk
BA-prófi árið 1949. Á þessum ár-
um byggði Adolf myndarlegt ein
býlishús við Faxaskjól, og var
þá oft lögð nótt við dag til þess
að ná settu marki.
Á árunum 1957—58 dvaldist
Adolf með fjölskyldu sinni í
Þýzkalandi og stundaði fram-
haldsnám í þýzku og músíkfræð-
um. Skömmu eftir heimkomuna
var hann skipaður yfirkennari
við Gagnfræðaskóla Austurbæj-
ar, og gegndi hann því starfi til
dauðadags.
í Þýzkalandi gekk Adolf undir
uppskurð í annað sinn við meini,
sem hann lengi hafði kennt. Hin
síðustu ár ágerðist sjúkdómurinn,
en Adolf háði stríðið með stakri
þrautseigju og æðruleysi til
hinztu stundar.
Adolf var ljúfmenni, kurteis
maður og g'ætinn. Fjölskyldu
sinni sýndi hann ríka ástúð og
umhyggju, og séra Friðriki galt
hann fóstrið með einstakri
tryggð og vináttu.
Þeim Guðríði og Adolf varð
tveggja efnilegra sona auðið.
Friðrik er nú 21 árs og stundar
verkfræðinám í Þýzkalandi, og
Þórður er 12 ára. Móðir Adolfs
er á áttræðisaldri, og hefur búið
í húsi þeirra hjóna, síðan það
var reist, og notið góðrar um-
hyggju þeirra.
Við bekkjarsystkin vottum
þeim öllum innilega samúð.
Minningin um góðan dreng og
tryggan félaga mun ávallt lifa
meðal okkar.
Þorvarður J. Júlíusson.
Karl Magnússon jám-
smíðameistari — Minning
ÞAÐ var enginn kalkvistur, eða
feyskið sinustrá, sem féll að
foldu þann 26. júlí sl. og lá eftir
í Ijáfari dauðans, því er hann
skáraði að morgni þess dags, nei,
þar mætti örlögum sínum græn
igrein, í fullu blaðskrúði með rót-
arsafa traustra erfða óskertan í
íeðum og taugum.
Karl var fæddur þann 23. júní
1910 að Gilhaga í Lýtingsstaða-
hreppi í Skagafirði, og var
þannig rúmlega 55 ára að aldri
er hann lézt. Foreldrar hans
voru: Monika Jóhannesdóttir,
Einarssonar, Böðvarssonar frá
iBreiðstöðum í Gönguskörðum og
Magnús Jónsson bóndi á Gil-
haga. Jón faðir hans var Ás-
imundarson, Ásmnndarsonar hins
iríka. Karl hlaut í vöggugjöf hina
beztu eiginleika úr báðum ætt-
um. Monika móðir hans var 10.
ættliður frá Guðbrandi biskup
Þorlákssyni, en hann var svo
sem alþjóð veit, oddhagur með
afbrigðum og skar út í tré alla
upphafsstafi í biblíu þeirri, sem
við hann er kennd og gefin var
út á Hólum í Hjaltadal 1584.
Glöggt auga og hög hönd hafa
verið erfðir þeirra ættliða sem
fná Guðbrandi eru komnir, og
þótt ég kunni þar ekki full skil
á, vil ég benda á að móðurbróð-
,ir Karls heitins, Stendór Jó-
hannesson starfaði í Akureyrar-
bæ um áratugi sem járnsmiður,
við hinn ágætasta orðstír, og
synir hans, Stefán og Steindór,
hafa fetað sömu braut, og eru
alþekktir og mikilsvirtir iðnað-
armenn hér í bæ. Heima í hér-
aði var Einar móðurbróðir Karls
þekktur hagleiksmaður á tré, og
hafi maður í huga hið forn-
kveðna: „að móðurbræðrum séu
menn líkastir“, þarf ekki frekari
vitna við, um hvert Karl heit-
inn sótti hagleikinn. Föðurætt
Karls er einnig vel þekkt í Skaga
firðinum fyrir atorku, greind og
hagmælsku. Mér er tjáð að flest
eða öll börn Magnúsar séu hag-
orð, en landsþekktir hagyrðing-
ar eru þeir Jóhann, kenndur við
Mælifellsá, og Þorsteinn, faðir
Indriða rithöfundar.
Þegar Karl var fimm ára gam-
all, missti hann föður sinn. Móð
ir hans flytzzt þá til bróður síns
Einars á írafelli, og dveljast þau
mæðgin þar unz Einar deyr 1922,
en flytjast þá að Brúnastöðum.
Nokkru fyrir 1930 kemur Karl
til Akureyrar, og hóf þá nám í
járnsmiði hjá Steindóri Jóhann-
esssyni móðurbróður sínum. —
Hann tekur sveinsbréf í þeirri
iðn 10. júní 1932 og vinnur hjá
meistara sínum næstu árin. 1936
fer Karl á vélstjóranámskeið
Fiskifélags fslands og varð hann
á prófi efstur sinna skólabræðra.
Á þessum -fyrstu Akureyrarárum
gerist hann félagi og einn af
brautryðjendunum í Svifflugfé-
lagi Akureyrar, og vann því fé-
lagi mikið starf og gott, og átti
upp frá því marga vini meðal
þeirra sem gerðu flugvélastjórn
að atvinnu sinni. Síðar gerist
hann félagi í Ferðafélagi Akur-
eyrar, og þar liggja eftir hann
óbrotgjörn störf, bæði sem stjórn
armanns og almenns félaga, þá
er hann um skeið í stjórn Skag-
firðingafélagsins á Akureyri, og
nú síðast í stjórn nýstofnaðs fé-
lags, sem hlaut nafnið Brag-
verji. Árið 1941 eða 1942 ræðst
Karl til Vélsmiðjunnar Odda
h.f. og starfaði þar upp frá því,
og sem verkstjóri í ketil- og
plötusmíðadeild fyrirtækisins frá
áramótum 1946, en á því ári leys-
ir hann meistarabréf í ketil- og
plötusmíði. Hann hafði því ver-
ið verkstjóri í sama stað nær 20
ár við vaxandi traust og vin-
sældir. Árið 1936 kvænist Karl
eftirlifandi konu sinni, Halldóru
Jónsdóttur, Kristjánssonar kenn-
ara í Blönduhlíð í Skagafirði.
Þau hjónin eignuðust þrjú börn:
Rannveigu Helgu, Einar og
Heiðu. —
Þetta er þá í stórum dráttum
umgjörðin um manninn Karl
Magnússon, en hvernig var mað-
urinn sjálfur, myndin í umgjörð-
inni. Hann var hár vexti og svar-
aði sér vel um gildleika, fríður
í andliti, dökkur á brún og brá
og með ótrúlega geislandi hýr-
leika í andliti, þegar hann hlýddi
á smellna frásögn, hvort heldur
hún var í lausu máli eða ljóði.
Sjálfur var hann ágætlega hag-
orður, og hraðkvæður ef því var
að skipta. Sagði einnig ágæt-
lega frá atburðum, og urðu þeir
í meðferð hans eyrnagaman. —
Hann hafði rithöfundarhæfileika
í ríkum mæli, en rækti þá lítt.
Hann unni hestum og átti hesta
um skeið og ferðaðist á þeim
langleiðir, en mesta lífsnautn
hans hygg ég þó að verið hafi
ferðalög um fjöll og óbyggðir og
þá hitt að svífa fjöllum ofar á
vængjum vindanna, sjá í einni
sjónhending öræfin sem hann
unni svo mjög, og rifja upp ör-
nefni, staðfæra þau og gera sér
þess grein, að fjallið, sem var
svo tignarlegt séð af láglendinu
og geigvænleg gnípan, urðu
næsta lítilfjörleg séð þaðan of-
an að. Þetta kenndi þau lífssann-
indi að það er ekki sama frá
hvaða sjónarhól málefni eða
hlutir eru skoðaðir.
Karl var ekki langskólageng-
inn,' en sjálfsnámið varð honum
notadrjúgt. Þannig las hann
bæði ensku og þýzku, auk Norð-
urlandamálanna og jók þannig
drjúgum við þá þekkingu sera
hið bóklega iðnnám hafði veitt.
Hann var ágætur smiður og hug-
myndaríkur, afkastamaður til
vinnu ef á þurfti að halda. Sagði
skilmerkilega til verka og talaði
enga tæpitungu finndist honura
þörf á tilbreytingu í hversdags-
mollunni, heldur af frjórri upp-
sprettu íslenzkrar orðgnóttar, og
varð þá vart misskilið við hvað
var átt. Karl var hinn ákjósan-
légasti ferðafélagi, sem stytti
langa leið með kveðskap eða
kíminni sögu. Eitt sinn er við
komum frá austuröræfum og
renndum upp Jökuldalsheiðina
fram hjá eyðibýlunum þar, og
þar með Veturhúsum, sem sagt
er að Kiljan hafi að fyrirmynd,
en kalli Sumarhús, þá orti Karl
þessa stöku:
Hvort sem Laxness líkar það
lyfta margir krúsum
Bruni þeir um bæjarhlað
Bjarts í Sumarhúsum.
Já, það var bjart yfir minn-
ingunni um Karl og samveru-
stundunum með honum. Á glaðri
stund, í góðra vina hópi, gat
Karl lyft glasi og stóð þar fyrir
sínu sem annars staðar, en jafn-
an var gengið hægt um þær gleð-
innar dyr og án eftirkasta. Að
lokum vil ég þakka fyrir að
hafa kynnzt Karli og átt hana
Framhald á bls. 16