Morgunblaðið - 09.02.1966, Blaðsíða 27

Miðvikudagur 9. febrúar 195«
MORCUNBLAÐIÐ
27
— Ræ&a Magnúsar
Framhald af bls. 28
gjaldheimta og hvert þetta fé
fer.
Stærstu útgjaldaliðir rikissjóðs
eru þessir: Félagsmál, 23% af
útgjöldum ríkissjóðs og niður-
greiðslur á vörum 14,8%. Hér
er raunverulega um innheimtu
að ræða, sem dreift er aftur til
borgaranna í ýmsum myndum.
Má því segja, að 38 aurar af
hverri innheimtri krónu fari aft-
ur til borgaranna.
Útgjöld til menntamála nema
15,3% og stjórnunarkostnaður
10,5%. Aðrir liðir eru innan við
10%.
Tekjum ríkissjóðs má skipta í
tvennt: beina skatta, þ.e. tekju-
og eignaskatt og óbeina skatta
þ.e. tolla og söluskatt. Tekjuöfl-
unarkerfið er mjög flókið. Er
það svo í flestum löndum. Þró-
unin hefur verið sú, að nýir
skattar hafa komið til vegna
þess, að hentugra hefur þótt að
leggja skatta á einstakar þarf-
ir fremur en almenna skatta.
Niðurstaðan er sú, að við búum
við aragrúa skatta og gjalda.
Á síðustu árum hefur sú breyt
ing á orðið, að létt hefur verið á
beinum sköttum og er það vafa-
laust í samræmi við vilja al-
mennings. Helztu umbætur, sem
gerðar hafa verið eru þessar:
Vinna við eigið 'húsnæði er
skattfrjáls. Helmingur af tekjum
giftra kvenna er undanþeginn
skatti. Heimilað er að verja 10%
af tekjum til menningar- og
mannúðarmála.
Hlutfall skatta hefur verið fært
skattgreiðendum í vil. Áður nam
það allt að 90% af heildartekjum
manna. Nú er það hæst 57% til
ríkis og sveitarfélaga, og nær
raunar aldrei þeirri upphæð. —
Tekjuskattur nemur frá 9% í
27% á einstaklinga.
Stórkostlegar umbætur hafa
verið gerðar á sköttum félaga.
Þau greiða nú fastan skatt til
ríkissjóðs 20% og raunverulegar
skattgreiðslur félaga geta ekki
farið yfir 43% og hefur þá verið
tekið tillit til þess, að aðstöðu-
gjöld eru frádráttarbær.
Varasjóðshlunnindi félaga nema
25% af hreinum tekjum. Heimild
er einnig um 10% frádrátt af
hlutafé áður en arður er greidd-
ur. Ekki verður því annað sagt
en íslenzk skattalög búi vel að fé
lögum, ef þau eru rétt upp byggð
en sannleikurinn er sá að hlutafé
lög eru byggð upp með of litlu
þlutafé hér á landi.
Undanfarin ár hefur skattalög-
unum verið breytt árlega og er
það ekki heppileg skipan mála.
En hins vegar hefur orðið að
taka tillit til kaupgjalds- og verð
lagshækkana. Síðasta breytingin
fól í sér þá reglu, að tekjuskattur
skuli breytast skv. skattavísitölu,
sem fjármálaráðherra ákveður.
Hún hefur ekki verið ákveðin fyr
ir árið 1966 en það verður gert á
næstunni. Ljóst er hins vegar, að
skattþungi á ekki að aukast þrátt
fyrir það að kaup manna hækki
vegna dýrtíðarinnar.
Ég er þeirrar skoðunar, að
skattþungi beinna skatta sé ekki
óeðlilegur. Við höfum náð því
marki að gjaldheimta ríkisins i
formi beinna skatta er mjög hóf-
eamleg. Af þeirri upphæð sem
ríkið tekur til beinna þarfa nem-
ur tekju- og eignaskattur 10,7%.
Staðgreiðsla skatta
Fjármálaráðherra vék síðan að
fyrirhuguðum breytingum á inn-
heimtu skatta og sagði: Mikil-
vægasta breytingin sem framund
an er, er staðgreiðsla skatta, sem
upp á að taka á næsta ári. Þetta
mál hefur lengi verið rætt og at-
hugað. Hér er um flókið vanda-
mál að ræða en áherzla er á það
lögð, að það komist til fram-
kvæmda á næsta ári. Vegna stig-
hækkandi skatta er þetta kerfi
mjög flókið í framkvæmd og það
nær einungis til einstaklinga en
ekki félaga.
Spyrja má, hvort ekki sé grund
völlur fyrir því að afnema al-
gjörlega beina skatta. Um það er
erfitt að dæma, en ég tel þó að
slíkt sé ekki á næsta leyti og þró-
unin er ekki sú í nálægum lönd-
um. Meginatriðið er að samræma
beina skatta svo, að þeir verði
innan hæfilegs marks.
Þá vék fjármálaráðherra að ó-
beinum sköttum og hugsanlegum
nýjungum í gjaldheimtu: Sölu-
skatturinn er mjög vaxandi tekju
liður fyrir ríkissjóð. Á sl. óri gaf
hann um 1 milljarð króna og gert
er róð fyrir, að á yfirstandandi
ári nemi hann um fjórðungi allra
ríkistekna. Sumir kunna að
spyrja, hvort þetta sé ekki óhóf-
leg skattheimta. Því er til að
svara, að söluskattur á íslandi,
sem nemur 7V2% er með því
lægsta sem þekkist í nálægum
löndum. Sums staðar kemst hann
upp í 12%.
Rætt hefur verið um nýjan
skatt, verðaukaskatt, sem er
mjög líkur söluskatti. Hann er
nú til athugunar innan EBE og er
með þeim athugunum fylgst af
okkar hálfu. Er hugsanlegt að að
honum verði horfið á næstu ár-
um.
Tollar
Tollar eru mjög háir hér á
landi. Á fjárlögum 1966 eru tekj-
ur af þeim áætlaðar 1% milljarð-
ur króna, eða um 40,7% af ríkis-
tekjunum. Víðtækar umbætur
hafa verið gerðar í tollamálum á
undanförnum árum. Þær eru
bæði efnislegar og tæknilegar.
Aðflutningsgjöldum var steypt
saman í einn verðtoll og toll-
skránni breytt í samræmi við
hina svonefndu Brússel-tollskrá.
Þá hefur verið stefnt að lækkun
hátolla, bæði til þess að koma
þeim í skynsamlegt horf og
vinna gegn smygli.
Áður fyrr komust tollar upp
í allt að 300% en nú nema hæstu
tollar 125%. Með núgildandi toll
um má gera ráð fyrir, að tolla-
prósenta af vörum sé um 30%
af verði vöru. Meðaltollur 1964
nam 31,9%.
Tollamálin eru sérstakt vanda-
mál og víðtækt vegna viðskipta-
þróunar undanfarinna ára. Jafn-
vel A-Evrópulöndin vilja nú
taka upp frjálsari viðskiptahætti
en áður. O.E.C.D. hefur bent á,
að tollar væru hér óeðlilega há-
ir og af þeim sökum væru við-
skiptakjör okkar ekki eins góð
og skyldi. Er því brýn þörf á að
bæta viðskiptakjör okkar og
lækka aðflutningsgjöld veru-
lega.
Fjármiálaráðherra ræddi síðan
skiptingu í verndartolla og fjár-
öflunartolla og sagði: EFTA og
EBE stefna að afnámi allra
verndartolla, þeir eiga að hverfa
innan þessara viðskiptaheilda.
Við höfum af því vaxandi óhag-
ræði að vera utan þessara við-
skiptaheilda og greiðum hærri
tolla, en löndin sem í þeim eru.
Óumflýjanlegt er. að við gerum
okkur nokkra grein fyrir afstöðu
okkar til þessara heilda. Ann-
ars vegar er um að ræða óhag-
ræði útflutningsatvinnuveganna
af þessum sökum, hins vegar
staða iðnaðarins. Ýmsar greínar
hans búa við óeðlilega tollvernd.
Slík aðstaða getur skapað ó-
heillavænlega þróun.
Hvort sem við neyðumst til
þess eða ekki ,til þess að verja
viðskiptahagsmuni okkar, að
gerast aðilar að EFTA, er ljóst,
að víðtækar breytingar verður
að gera á tollakerfinu. Við verð-
um alla vega að skapa hér frjáls
ari viðskiptahætti og það verður
að gerast án þess að skaða iðn-
aðinn.
Af þeim sökum er brýn nauð-
syn á að fastmóta á næstunni
stefnuna í tollamálum og auknu
innflutningsfrelsi á næstu árum,
svo að iðnaðurinn viti hvað er
að gerast og hafi nokkurn fyr-
irvara á þeim breytingum, sem
í vændum eru. Spurningin er
sú, hvernig við getum komið
málum okkar í það horf ,að við
getum tekið þátt í viðskiptasam-
starfi annarra þjóða þegar við
teljum það henta íslenzkum hags
munum. Þá verðum við einnig
að gera okkur grein fyrir hvern-
ig mæta á fjárþörf ríkisins af
þessum sökum.
Skattaframtölin
Magnús Jónsson vék síðan að
skattaeftirlitinu og sagði: Því
miður er þjóðfélagið ekki sak-
laust af röngum skattaframtöl-
u-m undanfarin ár. En allir eru
væntanlega sammála um nauð-
syn þess að leggja grundvöll að
réttum sikattaframtölum. Skatta-
álögurnar voru áður fyrr svo
þungar, að menn töldu sig til-
neydda að svíkja undan
skatti. Þegar skattakerfinu var
komið í rétt horf var horfið að
því ráði fyrir tveimur árum að
setja upp skattaeftirlit til þess
að fylgjast með framtölum. Eins
og ég sagði áðan, átti þjóðfélagið
nokkra sök á því ástandi, sem
ríkti í þessum efnum og flutti ég
því tillögu á Alþingi um heim-
ild til þess að fella niður sikatt-
sektir ef menn gæfu upp það
sem undan hefur verið dregið á
undanförnum árum. Flestir munu
sammála um, að þetta var eðli-
leg ráðstöfun. Er því nú síðasta
tækifærið fyrir menn til að gera
hreint fyrir sínum dyrum.
Ég vil taka fram að séktir, sem
lagðar hafa verið á menn af þess
um sökum 'hafa verið allt að
70% lægri en gert er ráð fyrir
að þær megi vera í þeim reglum,
seru um það hafa verið settar.
Ýmsir, sem k^nnski eru ekki
óiheiðarlegri en margir aðrir,
hafa orðið hart úti en einhver
má'l verður að taka fyrir. En við
skulum vona, að við getum
byggt upp það hugarfar, að rétt
verði talið fram í framtáðinni.
Tollsvik.
Smygl hefur verið mikið vanda
mál hér á landi. Tollar ’hafa að
vísu verið lækkaðir til þess að
draga úr því en samt sem áður
eru miki’l verðmæti ílutt inn í
landið án þess að aðflutnings-
gjöld séu af þeim greidd. Brýna
nauðsyn bar til að koma á þetta
föstum reglum og hefur það nú
verið gert. Eru þær við það mið-
aðar, að þær henti heiðarlegum
þjóðfélagsborgurum og ekki
strangari en svo, að menn ættu
bærilega að geta við unað.
Hvað má taka mikið af
borgurunum?
Það er mikið álitamál hvað
mikið má taka af borgurunum
til ríkisþarfa. Útgjöld ríkissjóðs
hafa farið vaxandi á undan-
förnum árum og menn hafa
neyðzt til að afla -fjár til þess-
ara útgjalda. Nú er unnið að
því að rannsaka hvað útgjöld
ríkissjóðs megi hækka mikið á
næstu árum með svipaðri gjald-
heimtu og nú og án þess að nýir
skattar verði lagðir á.
En ef það er skoðað hvað hið
opinbera tekur í sinn hlut af
þjóðartekjunum kemur í ljós að
hér á landi tekur hið opinbera
27,8%, í Danmörku (1963) 29,4%
Noregi 37,7%, Svíþjóð 40,7%,
Vestur-Þýzkaland 37,5% og Bret
land 31,7%.
Að vísu er þess að gæta, að
þessar þjóðir bera mikil hern-
aðarútgjöld en þá er á það að
líta, að lítið þjóðfélag er tiltölu-
lega dýrt í rekstri. Við byggjum
stórt land og hlutur okkar að því
leyti erfiðari en annarra. Þessar
tölur sýna, að við tökum ekki
óhæfilega mikið af okkar þjóð-
félagsþegnum og álögum er hald
ið innan skynsamlegra marka.
Að lokum sagði fjármálaráð-
herra:
Það er og hefur verið stefna
Sjálfstæðisflokksins, að hið opin-
bera sjái fyrir sameiginlegum
þörfum borgaranna og efli jafn-
framt sjálfbjargarhvöt þeirra. —
Ríkisvaldið má aldrei gleyma því
að það gegnir þjónustuhlutverki.
Það er til orðið fyrir borgarana,
þeir ekki fyrir það. En borgar-
arnir verða einnig að gera sér
grein fyrir því, að þeir eiga sín-
um skyldum að gegna gagnvart
samfélaginu. Forráðamenn ríkis-
fjár verða jafnan að gæta þess,
að það sé hagnýtt af hagsýni og
heiðarleik. En borgararnir verða
líka að gæta þess, að ríkissjóður
er þeirra sameiginlegi sjóður. Að
svíkja hann er sama og að svíkja
sjálfa sig og meðborgara sína.
Fjárkröfur á hendur ríkinu,
krefjast nýrra tekna, sem ekki
verða teknar nema úr vösuni
borgaranna. Um leið og þeir gera
kröfu um hófsamlega gjald-
heimtu verða þeir einnig að sýna
hófsemi í kröfum á hendur ríkis-
sjóði.
Að lokinni ræðu fjármálaráð-
herra tóku til máls, Þorbjörn Jó-
hannesson, Sigurjón Bjarnason,
Ingólfur Möller, Sigurður Magn-
ússon og Snorri Halldórsson.
— Skora á Aíþingi
Framhald af bls. 28
nú þegar eða í síðasta lagi um
leið og íslenzkt sjónvarp tekur
til starfa.“
Fullveldishátíð háskólastúd-
enta 1. desember s.l. var helguð
varðveizlu þjóðernis. Hátíðar-
ræðu dagsins flutti Sigurður Lín
dal hæstaréttarritari, og lagði
hann m.a. áherzlu á þá hættu,
sem íslenzku þjóðerni stafaði af
erlendu hermannasjónvarpi í
landinu. Ræðu Sigurðar var frá
bærlega vel tekið af stúdent-
um, og komu þegar samdægurs
upp meðal þeirra háværar
raddir um, að fylgja bæri þessu
máli eftir með einhvers konar
fjöldaaðgerðum. Nokkrum dög-
um síðar kom saman allstór
hópur áhugasamra stúdenta til
að ræða þetta, og var þá ákveð-
ið að hefja meðal háskólastúd-
enta söfnun undirskrifta undir
fyrrgreinda áskorun.
Þessi sami hópur valdi síðan
einn fulltrúa úr hverri háskóla-
deild til að annast framkvæmd
málsins. Voru það Aðalsteinn
Eiríksson stud. theol., Guð-
brandur Stein.þórsson stud. polyt
Ólafur Steingrímsson stud med.,
Vésteinn Ólason stud. mag., Þor-
björn Guðjónsson stud. oecon. og
Þorvaldur Grétar Einarsson
stud. jur.
Undirskriftasöfnun var hafin í
annarri viku desembermánaðar,
en þar sem erfitt er að ná til
margra stúdenta í þeim mán-
uði, var ákveðið að afhenda ekki
áskorunina, fyrr en alþingi
kæmi saman aftur að loknu jóla-
leyfi þin-gmanna.
Undirskriftir miðast við þá
stúdenta, sem toldust innritaðir
í byrjun desember samkvæmt
þeim gögnum, sem fáanleg voru
á skrifstofu háskólans. Hafa list
arnir verið kannaðir vandlega
og strikað yfir nokkur nöfn, sem
ekki fundust í bókum skólans.
Samkvæmt þeim voru 1116 inn-
ritaðir í háskólann, þegar söfn-
un hófst. Eru þá taldir með 41
erlendur stúdent, en þeim var
ekki gefinn kostur á að skrifa
undir áskorunina. Enn fremur
er vitað með vissu um yfir 70
innritaða í I identa, sem dvöld-
ust erlendis eða utan Reykja-
víkur og nágrennis, meðan söfn-
un fór fram.
Söfnun var hætt, þegar komn-
ar voru sex hundruð fullgildar
undirskriftir.
Rétt er að vekja athygli á,
að undirskriftirnar gefa ekki á-
kveðið til kynna um afstöðu
þeirra, sem þar eru ekki með.
Hér er um að ræða opinbera á-
skorun sex hundruð háskólastúd
enta, en ekki neina allsherjar
skoðanakönnun meðal þeirra.
Fyrst og fremst vegna þess, að
söfnun var hætt, þegar ákveðnu
marki var náð, og hefði með
vissu verið hægt að safna fleiri
undirskriftum. Allmargir töldu
sig hlutlausa eða ekki viðbúna
að taka afstöðu til málsins. Aðr-
ir töldu rétt að takmarka sjón-
varpið við herstöðina, en gátu
þó ekki fallizt á, að það bakaði
þjóðerninu hættu. Loks voru
ýmsir, sem kváðust efnislega
sammála áskoruninni ,en töldu
þetta ekki rétta aðferð til að
koma málinu áfram eða vildu
einhverra ástæðna vegna ekki
taka þátt í opinberri áskorun.
Undirtektir stúdenta í heild
voru frábærlega góðar. Fjöldi
manna sýndi málinu mikinn á-
huga, og til viðmiðunar um,
hve mikil þátttakan raunveru-
lega er, má benda á, að undan-
farin ár hafa um sex hundruð
síúdentar greitt atkvæði í kosn-
ingum til stúdentaráðs, en mikill
áhugi hefur ríkt á þeim.
Sjónvarpsmálið hefur frá upp
hafi verið hafið yfir alla flokka-
drætti meðal háskólastúdenta.
Meðal þeirra, sem áttu þátt í
að hrinda þessari undirskrifta-
söfnun af stað, eru menn úr
öllum stjórnmálaflokkum. Und-
ir áskorunina hafa m.a. ritað
allir núverandi stúdentaráðs-
menn, þeir þrír fyrrverandi
formenn stúdentaráðs, sem enn
eru við nám í- háskólanum, og
auk þeirra nær allir aðrir for-
ystumenn í félagslífi stúdenta.“
Háskóla íslands, 8. febrúar 1966
Framkvæmdanefnd.
—Ál'pingi
Framhald á bls. 8
við Alf Lund, framkvæmdastjóra
loðdýraræktarfélaganna dönsku,
er var hér á ferð í sumar, að
hann teldi að skilyrði til minka-
eldis væru sérstaklega góð hér
á landi og hefði hann látið í ljós
undrun yfir, að það skyldi ekki
vera leyft.
Að lokum vitnaði flutnings-
maður svo í áíit veiðistjóra, en
þar kom m.a. fram að hann væri
ekki jnótfallinn því að hafin yrði
minkarækt að nýju hér á landi.
Væri fyllsta öryggis gætt um
vörzlu dýranna ig vandað til
framleiðslu skinnanna, þá væri
það trú sín, að þessi nýja at-
vinnugrein mætti verða þjóðinni
til gagns en ekki til tjóns.
Halldór Ásgrímsson (F) sagði
að sú ákvörðun að banna hér
minkarækt hefði verið tekin eftir
ýtarlega rannsókn, hefði enginn
neitað því, er sú ákvörðun var
tekin, að minkurinn væri skað-
ræðisdýr, og víst væri að villi-
minkurinn hefði skapað mikið
fjárhagslegt tjón og einnig valdið
miklu tjóni á fuglalífi landsins.
Reynsla okkar og annarra þjóða
væri sú, að aldrei væri hægt, að
koma fyllilega í veg fyrir að
minkar slyppu úr búrum. Þá
hefði það einnig komið í ljós á
sínum tíma hér að minkaræktin
borgaði sig ekki, en það vildu
menn nú ekki hlusta á, heldur
stofna til annars slíks leiks. Þá
væri einnig iþess að gæta, að ef
frumvarp þetta yrði að lögum
opnuðust möguleikar fyrir inn-
flutning hvers konar loðdýrateg-
unda.
Frumvarpinu var síðan vísað
til annarrar umræðu og landbún-
aðamefndar.
— Minning
Framhald af bls. 21
öllum rétta líknarhönd, og gerði
það eftir fremstu getu. Vissi þá
vinstri höndin ekki ætíð, hvað
hin hægri gerði. Guðrún var
falleg kona og mikil myndar-
manneskja, bæði í sjón og raun.
Börnum sínum og ástvinum öll-
um var hún framúrskarandi ást
úðleg og fómfús. Hjá þeim er
því stórt skarð autt við fráfall
Guðrúnar, þótt aldurinn væri
orðinn hár og henni því hvíldin
kær.
„Þú ert til hvíldar gengin
og drottins blessun fengin
eilífðar landi á.
Þar muntu aftur finna
sálir ástvina þinna
áður, sem vom flutt þér frá“.
3örnin þín, Guðrún, barna-
börn og fjölmargir ættingjar og
vinir þakka fyrir alla ástúð þína
og umhyggju og biðja þér bless-
unar.
Blessuð sé minning þín.
Gísh Tómasson, MelhóL
að auglýsing
i útbreiddasta blaðlnu
borgar sig bezt.