Morgunblaðið - 17.04.1966, Blaðsíða 17

SunnnÍagur 17. apríl 1966
MORGUNBLAÐIÐ
17
\\
Þurfa að venjast
sanibýli
' íslendingar eru ólíkir írænd-
Iþjóðum sínum og nágrönnum í
því, að lengst af var hér algert
strjálbýli. Þorp fóru fyrst að
myndast á síðustu tveimur öld-
um og skilyrði eiginlegrar borg-
armenningar hafa ekki skapazt
fyrr en á allra síðustu áratug-
um. Ofan á hinar mestu umbylt-
ingar, sem gerzt hafa í sögu
imannkynsins, hefur það því
bætzt hér á landi, að fólkið
hefur samtímis flutt úr óvenju-
lega strjálli byggð í þéttbýli, og
þess vegna á fáum áratugum
orðið að venjast þvílíku sam-
býli, sem flestar aðrar þjóðir
hafa með einum eða öðrum hætti
þekkt í löndum sínum, svo lengi
sem sögur greina. Þegar af þeirri
éstæðu er ekki furða þó að
xiokkurrar lausungar verði vart í
lifnaðarháttum manna. En því
meiri ástæða er til að þakka
þeim, sem lagt hafa sig fram um
að hefta lausungina og efla menn
ingarsambýli.
Menningarstarf 1
hálfa öld
í þeim efnum hafa margir unn
ið ómetanlega starf. Einn sá fé-
lagsskapur, sem mjög kemur þar
við sögu hér í bæ, er K.F.U.M.,
bæði vegna þess holla trúarlær-
dóms, sem margir sóttu þangað,
en einnig sökum þess, að þar
hafa menn lært að vinna saman
að hinum ólíkustu hugðarefnum.
Á þetta er drepið nú vegna
þess, að um þessar mundir \
Karlakórinn Fóstbræður 50 ára
afmæli. Hann er, eins og kunn-
ugt er, sami félagsskapur og
iengst af nefndist Karlakór K.F.
U.M., enda var kórinn upphaf-
iega stofnaður innan þess félags.
Þessi karlakór hefur veitt
félögum sínum aukna lífe-
gleði og festu í samfélaginu, sam
fara þvi, sem hann hefur skemmt
bæjarbúum, sett menningarlegri
blæ á borgarlífið og borið hróð-
ur Islendinga langt út fyrir land-
steinana. Allt hefúr þetta kraf-
izt mikillar elju og áhuga, óþrot-
legs starfs, sem menn vafalaust
hafa stundum spurt sjálfa sig,
hvort væri metið sem skyldi,
starfs, sem að mestu hlýtur að
bera launin í sjálfu sér en allir
borgarbúar hafa nú ríka ástæðu
til að þakka, því að það hefur
gert höfuðborg íslands að betri
vistarveru.
Framtíðin er
æskunnar
Nú, þegar menn eru að búa
sig til baráttu í borgarstjórnar-
kosningum, er hollt að minnast
þess, að stjórnmálin eru einung-
is hluti borgaralegs lífs. Án þess
að menn legðu krafta sína fram
i ótal öðrum efnum en stjórnmál-
unum, yrði litlu áorkað til heilla
og framfara. Með þessu er ekki
gert lítið úr þýðingu stjórnmál-
anna, einungis brýnt fyrir mönn
um, að ótal margt annað hefur
ekki minni þýðingu, ef lífsham-
ingja á að fást. f leitinni að far-
sæld, í senn fyrir hvern ein-
stakan og heildina, er hverjum
hollast að velja sér þá leið og
þau viðfangsefni, sem hann telur
sér hentast. Þó að þar komi
xnargt annað til greina en stjórn-
málin ein, þá má sízt gera lítið
úr áhrifum þeirra. Rangir stjórn
arhættir geta tafið fyrir og jafn-
vel gert að engu allt það, sem
í öðrum efnum er unnið. Hér
eiga engir meira í húfi að vel
takist en æskumennirnir. Þeirra
er framtíðin. Hinir eldri hafa
þegar valið sér leið, búið um
sig hver eftir sinni getu, enda
eiga þeir skemmra eftir. Viðhorf-
in hafa og breyzt svo mjög á
skammri stundu, að naumast er
við því að búast, að þeir, sem
komnir eru á efri ár, átti sig
til hlítar á hinum nýju viðfangs-
efnum, hvað þá þeim, sem skap-
*st nú með hverju ári, er Iíður.
Æskumennirnir eru í senn þrosk
Þessi mynd var tekin í skírdag úr Gjánni í Þjórsárdal, en þá rann kvísl úr Þjórsá um hana.
— Ljósm.: R. Guðm.
aðri og miklu fleiri en þeir hafa
nokkru sinni áður verið í okkar
sögu. Það er því eðlilegt, að
þeir sjálfir ætli sér meiri hlut
en áður, og að aðrir geri til
þeirra meiri kröfur.
Reynsla og stór-
huo;ur
Nú, sem ætíð áður, er fyrst
og fremst barizt um það, hvort
einn flokkur, og þá Sjálfstæðis-
flokkurinn, eigi að hafa meiri-
hluta til að stjórna borginni, eða
taka skuli við meirihlutaleysi,
þar sem hver höndin er uppi á
móti annarri með þeim glund-
roða, hrossakaupum og upplausn,
sem slíku er samfara.
Með skipun framboðslista síns
hafa Sjálfstæðismenn lagt á-
ungis liðlega fertugur, og því öll-
um öðrum hæfari vegna feng-
innar reynslu og eigin æsku, til
að skilja og ráða við þau verk-
efni, sem nú veltur mest á. Þar
mun hann njóta öflugs stuðn-
ings ötullar sveitar sér enn yngri
manna, sem þó hafa þegar með
störfum sínum sýnt, að þeir
eru mikils trausts verðir.
Bragi Hannesson, bankastjóri,
skipar sjöunda sætið. Meðan
Bragi var í háskólanum naut
hann margháttaðs trúnaðar skóla
bræðra sinna og samaldra og réð-
ist síðan sem framkvæmdastjóri
Landssambands iðnaðarmanna.
Að fenginni reynslu af störfum
Braga lögðu þeir mikla áherzlu
á að hann yrði bankastjóri Iðn-
aðarbankans og nú að hann
fengi öruggt sæti á lista Sjálf-
stæðisflokksins til borgarstjórn-
ar. Allir ljúka upp einum munni
er vandséð, að betur hefði getað
tekizt til um val í það, en raun
ber vitni.
Tíunda sæti listans skipar
Sverrir Guðvarðsson, stýrimað-
ur, sem einnig er ungur að ár-
um. Maður, sem ekki einungis
samaldrar hans, heldur allir
stéttarbræður og aðrir, er kynni
hafa af honum hafa sýnt óvenju-
legt traust.
Er æskulýðurinn
áhugalaus?
Sumir, ekki sízt Framsóknar-
menn, tala um áhugaleysi kjós-
enda og vonast þó til þess, að
áhugaleysið verði þeim sjálfum
ekki til baga. Um áhugaleysi við
REYKJAVÍKURBREF
herzlu á tvennt. Annars vegar
vitna þeir til verka sinna og
velja menn, sem sýnt hafa að
þeir eru trausts verðir vegna
þeirra verka, sem þeir eru búnir
að vinna í þágu borgarinnar.
Hins vegar vitna þeir til æsku-
fólksins og leggja framtíð höf-
uðborgarinnar í hennar skaut.
Meirihluti efstu sæta listans er
skipaður mönnum, sem árum
saman hafa haft forustu í borg-
armálefnum og beitt hafa sér fyr
ir meiri framförum og fram-
kvæmdum en nokkru sinni fyrr.
Þau frú Auður Auðuns, Gisli
Halldórsson, Úlfar Þórðarson og
Þórir Þórðarson eru margreynd
að heillaríkum störfum í þágu
Reykvíkinga. Öll hafa þau getið
sér ágætan orðstír í sínum fjöl-
breytilegu starfsgreinum og stað
ið sig frábærlega vel í borgar-
stjórn. Gunnar Helgason bætist
nú í hóp efstu manna listans
sem sérstakur fulltrúi launþega.
Er á engan hallað, þó að sagt sé,
að í þeirra hópi nýtur Gunnar
almenns trausts sökum áratuga
starfa í þeirra þágu innan flokks-
ins.
Listi unga fólksins
Sjálfstæðismenn hafa ætíð öðr-
um flokkum fremur treyst unga
fólkinu. Aldrei hefur þetta þó
komið skýrar fram en við skip-
un borgarstjórnarlista flokksins
hér í Reykjavík að þessu sinni.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri hefur nú hátt á sjöunda
ár gegnt því vandasama starfi
með slíkum ágætum, að enginn
fyrirrennari hans hefur gert bet-
ur. Hann er ekki einungis marg-
reyndur £ sinni vandasömu og
ábyrgðarmiklu stöðu, heldur er
hann enn ungur að árum, ein-
Laugard- 16. apríl
um það, að Bragi sé maður ó-
venju starfhæfur, dugmikill og
samvinnulipur.
Yænlewir til
forystu
Áttunda sætið skipar Birgir
ísleifur Gunnarsson, sem segja
má um hið sama og Braga:
Skólabræður hans og samaldrar
sýndu honum óvenjulega mik-
inn trúnað á skólaárunum. Við
borgarstjórnkosningarnar fyrir
fjórum árum var Bragi kosinn í
borgarstjórn og jafnskjótt í borg
arráð. Hann hefur síðan átt þar
sæti við ágætan orðstír. í borgar
stjórn hefur hann reynzt skelgg-
ur talsmaður flokksins og í
störfum málefnalegur, jafnframt
því, sem hann hefur lagt sig fram
um að leysa hvers manns vanda.
Styrmir Gunnarsson er þessum
tveimur nokkru yngri. Hann
hefur nýlokið háskólaprófi og
notið á skólaárum svipaðs trausts
skólafélaga sinna og sam-
aldri sem hinir tveir. Öllum, er
þekkja Styrmi,. kemur saman
um, að hann sé maður óvenju
víðsýnn og fylginn sér. Heim-
dallur hefur aldrei starfað með
meiri blóma en undir hans for-
ustu. Að þessu sinni fá fleiri
ungir kiósendur kosningarétt í
fyrsta skipti en , nokkru sinni
fyrr. Eðlilegt er, að þessir kjós-
endur ætlist til þess, að á vanda-
mál þeirra sé litið með skilningi
og velvild. Engum er betur
treystandi til þess en þeim, sem
á svipuðu aldursskeiði er, og
hefur þó þegar sýnt sig fremri
samöldrum til forustu. í barátt-
unni nú veltur ekki meira á
neinu sæti en níunda sætinu, og
kosningar er auðvitað ætíð erfitt
að segja fyrirfram. Eins og
þegar var drepið á, þá er það
eðlilegt og óhj ákvæmilegt, að
margir hafi önnur meiri áhuga-
mál en stjórnmálin. Afstaða
fjöldans til flokka fer m. a. eftir
því, hvort menn kjósa að flokk-
ar séu með nefið niðri í öllu,
vilji skammta öllum allt og segja
hverjum og einum, hvernig
hann eigi að hegða sér í hverju
og einu. Eða hvort menn kjósa
sjálfum sér frelsi og ætla öðrum
svipað frjálsræði og þeir óska
sjálfum sér til handa. Ætíð er
eitthvað af rosknum kjósendum,
sem skipta um skoðun, og sýnir
reynslan þó, að það eru oftast
furðanlega fáir, sem það gera.
Á mestu veltur hvern nýju kjós-
endurnir velja. Þetta hefur
aldrei komið berlegar í ljós en
nú, þegar hinir ungu aldurs-
flokkar eru fjölmennari en áður
fyrr. Öllum ber t, d. saman um,
að ungu kjósendurnir hafi ráðið
þeirri straumbreytingu, sem að
þessu sinni varð í finnsku kosn-
ingunum.
Það er að vísu eðlilegt,
að unga fólkið hafi lítinn
áhuga á þvargi um löngu liðna
atburði, eða hverjum sé að
kenna hitt og þetta, sem héðan
af verður ekki breytt. En með
ólíkindum er, að æskulýðurinn
láti sig það engu skipta, hvort
hér í borg eigi að taka við upp-
lausn og úrræðaleysi og í lands-
málum afturhald, þröngsýni og
einangrun í stað stórstígra fram-
fara, stórvirkjana og stóriðju.
Hitt er rétt, að vegna þess, að
nú er að mestu búið að ryðja
burt höftunum og nefnda-
fargans-áþjáninni, sem lá eins og
mara yfir öllum framkvæmdum
áratugum saman hér á landi, þá
skilur unga fólkið ekki til hlítar
þann meginmun, sem á er orðinn.
Þess vegna má segja að af því
að hversu margt hefur tekizt vel
hjá núverandi stjórnarvöldum,
þá kunni að vera ríkari löngun
til afskiptaleysis hjá sumum en
vera mundi, ef þeir þekktu af
eigin reyslu aðbúnaðinn áður
fyrr. í þessum efnum þarf að
sjálfsögðu fræðslu, rifja þarf upp
staðreyndirnar og gefa öllum
kost á að dæma eftir óyggjandi
heimildum, en umfram allt verð-
ur að benda á, hverjir séu lík-
legri til að leysa vanda nútím-
ans, steinrunnir afturhaldsseggir
eða hinir, sem lifa og hrærast
með þeirri kynslóð, sem nú er að
taka við.
Heilum manns-
aldri á eftir
Enginn, sem til þekkir, ber á
móti því, að Eysteinn Jónsson
hafi verið óvenju snjall mála-
fylgjumaður. Auðvitað heppnast
honum misjafnlega eins og öðr-
um. En flestum ber saman um,
að hin síðari ár hafi Eysteini
mjög hrakað. Hann þótti t. d.
einstaklega daufur í útvarpsum-
ræðunum um daginn, og í fyrstu
ræðunni, sem hann hélt um
álfrv. á Alþingi. Hinsvegar varð
hann eins og annar maður, lifn-
aði allur við og sótti sig í mál-
flutningi, þegar hann taldi á sig
hallað í lýsingu á ástandinu
hérlendis á árunum milli 1930
og 1940. Þegar að þeim máluro
var vikið var bersýnilega komið
við opna kviku hjá formanni
Framsóknarflokksins. Hann lifir
enn og hrærist í þvi, sem hér
gerðist fyrir einum mannsaldri.
Skammir hans um núverandi
ríkisstjórn og nöldur út í álsamn
inginn er vafalaust hvorttveggja
af heilum huga mælt. Engum,
sem á það tal heyrir, getur þó
dulizt, að afstaðan mundi vera
öll önnur ef ræðumaðurinn væri
sjálfur í stjórn. Enda heldur
hann öllum dyrum opnum, svo
að ekkert er hægara en að
kúvenda, ef hann skyldi fá að
setjast í stólana með bannsettu
íhaldinu og krataskömmunum.
í sjálfu sér er ekki furða þegar
þessi hugsunarháttur gægjist út
úr annarri hverri setningu, að
þá verði allur málflutningurinn
utangarna og meira en lítið
sundurlaus. Þeim, sem slíkt mál
þarf að flytja, er vissulega vork-
unn. En af málsvörninni fyrir
stjórnarfarið 1934—39 var ljóst,
að Eysteinn var síður en svo
dauður úr öllum æðum.
Tíundi hver lieim-
ilisfaðir atvinnu-
laus
Ut af fyrir sig er það fr ' "
fyrir æskufólk nútím-
kynna sér þetta deil’ ,g
átta sig á, hvort pf afi
verið það, sem Eystei ega
mótmælti, að aftur' hafi
komið í framfarasm ndinga
á árunum 1930—1 Jtrúlegt
er, að hlutlausir dón, .ndur telji
það hafa verið framfaratímabil
í sögu þjóðarinnar, þegar ástand-
ið var slíkt, að meira en tíunda
hvert heimili í Reykjavík varð
árum saman að búa við atvinnu-
leysi. Óneitanlega verður að
telja, að eitthvað meira en lítið
hafi verið að, þegar við slíkt
varð ekki ráðið. Og því fremur
sem viðurkennt er, að þarna hafi
alls ekki verið um að kenna
áhugaleysi eða illvilja stjórnend-
anna, heldur var einungis bent
á ástandið til varnaðar því, að
svona mætti ekki aftur fara í
okkar þjóðfélagi. Deilan um
þetta er lærdómsrík út af fyrir
sig. Sjálfsagt er að hafa það sem
sannara reynist. Hitt er þó
miklu lærdómsríkara, að for-
maður næststærsta stjórnmála-
flokks landsins skuli þá fyrst
kasta ellibelgnum, þegar hann
fer að deila um 30 ára gömul
úrlausnarefni. Þá er líf og fjör
í málflutningi hans, ella alger
doði eða gremju-glamur út af
því að fá ekki að vera með.