Morgunblaðið - 03.11.1966, Blaðsíða 19

Fimnfltudagur 3. n5v. 1966
MORGUNBLADIÐ
19
— Kinverjar
Framhald aí bls. 17
móti Lin Piao og verði hann
ofan á, telur Fu Shun-lip, að
við megi búast enn hárðari
stefnu en þeirri, sem nú er
fylgt. Lin Piao sé dæmigerð-
ur hershöfðingi, maður aga og
fyrirskipana, alinn upp í her-
skóla og hernaðarátökum
kommúnista við Kuomintang
og Japani, ■— en hann hafi
ekki þann skilning á alþjóða-
málum eða stjórnmálareynslu,
sem til þarf að stjórna Kína-
veldi. Lin Piao virðist trúa
blint á kenningarnar um heims
byltinguna, hann virðist vera
talsmaður algerrar andstöðu
við heimsvaldasinna og endur-
skoðunarsinna og staðráðmn í
að beita róttækum ráðum til
að koma á fullkomnum komm-
únisma í Kína sem allra fyrst.
Hernaðareinveldi
Lin Piaos
Hinn kunni bandaríski stjótn
málasérfræðingur Josep Alsop
er hinsvegar þeirrar skoðunar,
að Lin Piao sjálfur standi að
'baki hreinsununum, en telur,
að hvort sem hann verði ofan
á í baráttunni, þegar yfir lýk-
ur, eða ekki, muni Chou En-lai
halda sinni stöðu sem æðsti
tnaður stjórnarinnar sjalfrar.
Alsop skrifaði nýlega nokkr-
ar greinar um mál þetta frá
Hong Kong, þar sem hann
dvaldist um hríð til að kynna
sér ástandið. Hann segir marga
fréttamenn í Hong Kong í vafa
um, að Lin Piao takist að ná
völdum í Kína — til þess hafi
andstaðan reynzt of hörð. Sjálf
ur kveðst hann þó þeirrar skoð
tinar, að Lin Piao takizt að ná
völdum — um tíma — og muni
hann halda uppi hernaðarein-
ræði en missa síðan tökin. Þess
ari skoðun sinni til stuðnings
bendir Alsop á hliðstæður úr
kínverskri sögu. Hann segir,
að þrjú mestu breytingatíma-
bil í sögu Kína hafi verið; 1.
þegar keisaraveldi var komið
á fót undir stjórn Tsjin-ættar-
innar á 3. öld fyrir Krist, 2.
þegar Sui-ættin komst til valda
á 6. öld og 3. þegar kommún-
istar komust til valda fyrir
tæpum tveimur áratugum.
Hann segir, að valdiatímabil
settanna í fyrri tilfellunum
tveimur hafi verið með þeim
ekemmstu í sögu Kína. Breyt-
ingarnar, sem þá voru innleidd
er í þjóðfélaginu og byrðarnar,
lem þeim fylgdu, hafi orðið
alíkar, að eftir fráfall fyrstu
íeiðtoganna — frumkvöðlanna,
«em nutu virðingar sem slíkir
— hafi ekki tekizt að halda í
horfinu; valdamennirnir sem
við tóku, hafi í fyrstu verið
mjög valdamiklir, en fljótt
misst tökin gersamlega.
Spurningin er því, hvort eins
fer nú, — hvort þau verða ör-
lög Lin Piaos, að hann verði
valdamikill um skamma hríð
en missi síðan tökin og við taki
nýir menn — ný „keisaraætt“,
e.t.v. með aðrar skoðanir og
•tefnumið.
Ljóst er, segir Alsop, að til
þessarar valda- og hugsjóna-
baráttu hefði ekki komið nema
vegna þess, að meðal þjóðar-
innar er mikil og almenn óá-
nægja. Ljóst er einnig, að sú
ðönægja hefur náð bæði tu
Cokksins, hersins og annarra
valdastofnana ríkisins. Ástæð-
an til þess, að Mao og Lin Piao
byggðu sveitir Rauðu varðlið-
»nna á hinum róttækustu 1
ffiskulýðssamtökunum og Ung-
herjahreyfingunni var sú, að
jafnvel innan þeirra samtaka
var ágreiningur og sundrung
•vo megn, að þeir þorðu ekki
að treysta á þau. Því er hætt
við, að rætur óánægjunnar
verði ekki upprættar, enda
þótt Lin Piao hafi sigur í þess-
ari baráttu og takist að ná
valdataumunum í sínar hend-
ur, — og sennilegt, að þessar
rætur eigi eftir að vaxa og
sungu varðliðarnir er þeir höfðu
Vér viljum aðeins einn guð hafa Mao Tze-tung
kveikt í hofi Búddatrúarmanna.
þess, hversu keisaradýrkunin
á sér djúpar rætur i kínversku
þjóðlífi, hefur hann tekið sér
keisarans séss og stuðlað að
persónudýrkun á sjálfum sér,
sameiningartákninu Mao Tze-
tung. '
Á þessu meðal annars hefur
styrkur Maos sem þjóðarleið-
toga byggzt. Hann srærist inn
á braut kommúnisma af em-
lægri sannfæringu um, að hann
væri eina rétta lausnin á vanda
málum Kínverja. Og þegar
hann hafði sannfærzt, fannst
honum sjálfsagt, að aðrir kæm-
ust að sömu niðurstöðu.
Þessvegna er í hans aug-
um ekkert eðlilegra en
beita valdi, þvingunum
og taka milljónir manna a£ lífi.
Það verður að ryðja úr vegi
þeim hindrunum, sem hann
mætir á leið sinni að takmark-
inu.
Án efa vill Mao Tze-tung
að Kínverjar búi við efnaiega
velmegun — en nú, þegar hung
jrvofan hefur að mestu verið
bægt frá og þjóðskipulagið er
orðið stöðugt, vill hann að
efling ríkisins út á við og fram-
kvæmd heimsbyltingarinnar
verði látin sitja í fyrirrúmL
vaxa, unz óánægjan springur
út á ný.
Nýtt
Jenan- þjóðfélag?
Þá skal hér getið þeirr-
ar hugmyndar, sem fram
kom í brezka vikuritinu „The
Economist“, að með menningar
byltingunni sé Mao Tze-tung
að reyna að skapa kínverska
þjóðfélaginu í heild sama anda
og ríkti í hinu fámenna sam-
félagi kommúnista í Jenan á
árunum upp úr 1934 — og Lin
Piao sé hans hægri hönd í þess
ari tilraun. Þeir hafi báðir þá
trú, að Kina sé af örlögunum
ætlað að verða fæðingarstaður
og höfuðvígi nýs þjóðfélags-
kerfis, stéttlauss þjóðféJags,
eins og var í Jenan, þar sem
menn voru ýmist hermenn,
bændur, verkamenn eða kenn-
arar, eftir því sem með þurfti
hverju sinni. Þeir hafi orðið
fyrir vonbrigðum vegna þró-
unar málanna í Kína, síðustu
árin — sjái hana stefna í átt til
nýs stéttaþjóðfélags eins og
raunin hefur orðið í Sovéríkj
unum og öðrum evrópskum
kommúnistaríkjum — og þeir
hugsi til þess með skelfingu,
sem gerist er næsta kynslóð
tekur við í Kína, miðaldra kyn
slóð, sem að verulegu leyti
skortir þann byltingaranda,
sem einkenndi fyrstu kynslóö
kínverskra kommúnista. Þeir
ætli því að reyna að hlaupa
yfir þessa miðaldra kynslóð og
virkja þess í stað glóandi skap
æskunnar, sem frá unga aldri
hefur verið alin upp í kenning
um Maos, kenna henni að trúa
á baráttusamfélagið í Jenan og
vinna að uppbyggingu hreins
kommúnísks þjóðfélags.
Hefur Mao vaknað
við vondan draum?
Mao Tze-tung er nú kominn
á áttræðisaldur og gerir sér
grein fyrir því, að senn hallar
undan fæti, hversu svo sem
heilsu hans nú er háttað. Um
það ber fregnum ekki saman,
sumir segja, að hann sé enn í
fullu fjöri, aðrir að hann gangi
ekki heill til skógar, m.a. hafa
borizt þær fregnir, að hann sé
haldinn krabbameini í hálsi og
eigi af þeim sökum óhægt um
mál. Sé sú ástæða þess, að
hann heldur sárasjaldan ræð-
ur opinberlega og kemur yfir-
leitt sjaldan fram á opinberum
vettvangi.
En hvað um það — þegar
litið er um öxl yfir lífsferil
Maos — á baráttu hans og hug-
sjónir annars vegar og þróun
heimskommúnismans hinsveg-
ar, virðist ekki ólíklegt, að
hann hafi skyndilega vaknað
upp við þann vonda draum, að
hugsjónir hans kunni e.t.v.
aldrei að rætast. Mennirnir,
sem næstir honum standi í
valdastiganum muni sennilega
svíkja hann — í hans eigm
nafni, því að öðruvisi verður
völdum ekki náð í Kína í nán-
ustu framtíð — eins og núver-
ándi valdhafar Sovétríkjanna
hafa, að hans áliti, svikið Lenín
í Leníns nafni. Hann óttast, að
þeir muni fara að stefna að
„kjötkássu" kommúnisma,
leggja alla áherzlu á að bæ'a
lífskjörin en láta heimsbylting-
arhugsjónina lönd og leið —
og taka upp stefnu friðsamlegr
ar sambúðar við höfuðóvinina
Bandaríkjamenn og svikarana
Sovétmenn.
Til þess að koma í veg fyrír
þetta, reynir hann nú að virkja
æskulýðinn, sem hann hefur al
— Alþingi
Framhald af bls. 8
bólgu. En getur hann nefnt mér
eitt einasta land, þar sem barizt
hefur verið gegn verðbólgu, og
ekki hafi verið beitt öðru hvoru
þessara ráða eða báðum. Hann
segir, að verið sé að sliga iðn-
aðinn með vöxtum, en veit hann
hverjir eru vextir þeir, sem iðn-
aður annarra þjóða verður að
búa við. Hann vill berjast á móti
verðbólgu með því að standa á
móti öllum þeim aðgerðum, sem
viðurkenndar eru og ýta undir
allt, sem eykur verðbólgu.
Það verður að skoða iðnaðinn
frá öðrum sjónarmiðum en þeim
að telja fólki trú um, að við með
okkar mjög þröngu markaði get
um keppt við erl. fjöldafram-
leiðslu. Auðvitað geta verið sér
stök atvik, sem gera það mögu
legt, og auðvitað þar, sem fjölda
framleiðsla kemur ekki til, og
eins, ef við getum haft gagn af
fjarlægðinni, er mjög eðlilegt, að
ísl. iðnaður sé samkeppnisfær, og
þá á að vera hægt að halda þann
ig á málurn, að þeir geti keppt
við aðra.
Þessi hv. þm. og félagar hans
tala nú um það, að allt sé að fara
í rúst í samdrætti og öðru slíku.
Allt þangað til nú í haust, hefur
verið talað um, að það væri allt
of mikil atvinna, allt of mikill
þrýstingur á öllu, óendanleg sam
keppni um vinnuafl, og það væri
allt stjórninni að kenna. Nú, þeg-
ar meira jafnvægi er komið á, er
þetta aukna jafnvægi að kenna
ríkisstjórninni, og nú á að gera
gagnráðstafanir, þannig að sú
mikla spenna og hætta, sem þessi
hv. þm. gátu aldrei nógsamlega
talað um, verði raunveruleg á ný.
Sannleikurinn er sá, að í öllu
þeirra tali um verðbólguna eru
svo mikil óheilindi og gangstæð
ar fullyrðingar, að þeir hljóta
að tapa á öllum umr. um þetta
ið upp í sínum eigin anda, til
framdráttar hugsjónum sínum,
— þeirri staðföstu trú, að kín-
verska byltingin og uppbygg-
ing kínverska kommúnismans
verði öðrum vanþróuðum ríkj-
um Asíu, Afríku og Suður-
Ameríku stórkostlegt1 fordæmi.
Hverjar verða
afleiðingarnar?
Sterkasti þátturinn í lífshug-
sjón Moa Tze-tungs hefur allt-
af verið að gera Kína að ægi-
sterku kommúnísku ríki, sem
veki ótta og virðingu annarra
þjóða — rétt eins og fyrrum
er keisaraveldi Kína var sem
öflugast. Hann hefur sameinað
þjóð sína í haráttu að þessu
marki — leikið á strengi þjóðern
istilfinningar — og minnugur
efni, enda skulu þeir ekki sleppa
undan þeim á þessu þingi.
Jóhann Hafstein (S): Ég furða
mig á tali hv. þm. um þessa
þáltill., sem hann flytur hér ár
eftir ár, og ég hlýt að draga þá
ályktun, að honum sé alls ókunn
ugt um efni þessa máls. Hann seg
ir að reglur Seðlabankans um
endurkaup afurðavíxla sé of
þröngur og komi iðnaðinum ekki
að gagni. En þær eru þegar farn
ar að gera gagn, þótt ekki sé það
mikið.
Hann segir, að það sé hægt að
veita iðnaði endurkaupalán eins
og sjávarútveginum, en stað-
reyndin er sú, að iðnaður er
ekki sambærilegur við útveg í
þessu sambandi. Það liggja oft
stórar birgðir í frystihúsum og
fiskvinnslustöðvum og það er
hægt að fylgjast með þeim og
taka veð í þeim til tryggingar.
Þessa aðferð er aðeins hægt að
hafa gagnvart iðnaði, ef hann er
stór í sniðum og liggur með mikl-
ar vörubirgðir. En þetta er ekki
hægt í hinum víðgreinda íslenzka
smáiðnaðL en kannski er hægt
að finna leiðir til endurkaupa
víxla iðnaðarins, en þær, sem
gilda hjá útvegi og landbúnaði.
Ég hef getið þess, að Fram-
kvæmdabankinn fór inn á þá
leið, að kaupa víxla vélaiðnaðar
ins, sem hann hefði lánað. Hins
vegar er erfitt að taka veð í
slíkum lausafjármunum, og hefði
því Framkvæmdabankinn farið
inn á þá leið, að taka upp samn
inga við tryggingafélögin og
tryggja víxlana. Þegar þessi hátt
ur var kominn á, keypti Seðla-
bankinn þessa víxla og er þarna
fengið nýtt form, sem ekki þekk
ist hjá útvegi né landbúnaði.
Ég vil í lokin leggja áherzlu
á, að endurkaupaform á sama
grundvelli og til útvegs og land-
búnaðar kemur ekki til með að
gagna iðnaðinum í heild, og þess
vegna er Seðlabankinn að reyna
Hvort Menningarbyltingin —
sem e.t.v. er örvæntingartil-
raun aldraðs manns, tekst skal
engu um spáð hér. Svo virð-
ist stundum af fregnum um
framkomu Rauðu varðliðannag
sem þeir Lin Piao og Mao Tze-
tung’hafi sleppt þar lausu litt
beizluðu afli.
Rauðu varðliðarnir hafa
sannarlega gengið til verks með
baráttugleði og byltingaranda,
— svo mjög að fyrirliðar
þeirra hafa þráfaldlega orðið
að brýna fyrir þeim að draga
úr ofsanum. En hver verður af-
leiðingin af þeirri óánægju,
sundrungu og ringulreið, —
þeim sárum, sem varðliðarnir
skilja eftir í kjölfari sínu? Er
ekki hugsanlegt, að framkoma
Rauðu varðliðanna í sumar
verði til þess þegar fram í
sækir, að grafa undan hugsjón-
um Mao Tze-tungs?
að skapa og finna út nýjar lána-
reglur, sem gera honum mögu-
legt að aðstoða iðnaðinn með
sínu fjármagni.
Það þýðir ekki að koma með
till. eins og þessa út í bláinn.
Aðalefni málsins er að reyna að
finna raunverulega úrlausn þessa
máls, svo að iðnaðurinn geti feng
ið meiri rekstrarlán frá Seðla-
bankanum sjálfum, heldur en
hann hefur fengið til þessa.
Að lokinni ræðu ráðherra var
umræðu frestað.
Nóbelsverðlauna-
hafi látinn
fþöku, New York, 2. nóv. AP.
FETER J. W. Debye, Nobelsn
verðlaunahafi og í hópi fremstu
efnaverkfræðinga heims lézt I
dag á sjúkrahúsi eftir langvinn
veikindi. Hann var 82 ára að
aldri.
Debye hlaut Nobelsverðlaun I
efnafræði árið 1986. Hann var
fæddur í Maastriche í Hollandi,
en stundaði nám í Þýzkalandi,
þar sem hann starfaði að mestu
fram til ársins 1939, er hann
flýði til Bandaríkjanna. Árið
1940 varð hann yfirmaður efna-
fræðirannsóknardeildar Cornell-
háskóla í Banlaríkjunum.
Sara Lidman á
fundi stúdenta
STÚDENTAFÉLAG Háskóla fs-
lands efnir til fundar að Hótel
Sögu í dag, fimmtudag, kl. 17.00.
Þar mun Sara Lidman ræða um
Vietnam og svara fyrirspurnum.
Öllum er heimill ókeypis að-
gangur.
(Frá Stúdentafélagi
Háskólans).