Morgunblaðið - 25.11.1966, Blaðsíða 21

Fösfcudagur 25. nóv. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
21
Stjórnmálaatburðir í Vest-
ur-Þýzkalandi hafa verið
mjög ofarlega á baugi í heims-
fréttum að undanförnu. Ekki
er enn séð fyrir endann á
stjórnarkreppunni í Bonn og
óvíst, hvernig henni lyktar.
Hér fer á eftir grein eftir
Neal Ascherson, fréttaritara
brezka blaðsins „The Obser-
ver“. Þar gerir hann grein
fyrir því, hvaða augum hann
lítur stjórnmálaástandið í
Vestur-Þýzkalandi og Kurt
Georg Kiesinger forsætisráð-
herra í sambandsríkinu Bad-
en-Wiirttemberg, en honum
hafa kristilegir demókratar fal
ið hið vandasama verkefni að
reyna að mynda ríkisstjórn.
Kurt Georg Kiesinger kanzl araefni kristilegra demokrata.
Kurt Georg Kiesinger
- hinn nýi maður í Bonn?
ÐONN er líkust minnkandi
höfuðborg einhvers hinna
hellensku heimsvelda á sínum
tíma, þar sem hið raunveru-
lega vald var í höndum jarla
í fjarlægum héruðum. Orð-
rómur um auð þeirra og mátt
kvisast um höllina, þar sem
allir bíða spenntir. Koma þeir
einhvern tíma þrammandi?
Nú er einn þeirra kominn.
Kurt Georg Kiesinger hefur
látið kalla á sig til Bonn og
ráðabrugg innan hallarinn-
ar hefur komið honum þar til
valda. Fóik hefur átt erfitt
með að komast yfir fyrstu
undrun sína við að sjá hann
þarna ljóslifandi. í 8 ár hef-
ur Kiesinger ríkt 1 hinu fjar-
læga héraði sínu Baden-
Wurttemberg, fjarlægur risi
með syfjulegt bros og orð-
stír að baki sér í Wuttemberg
og hinum vaxandi iðnaðar-
svæðum umhverfis Stuttgart
sem íhaldssamur en snjall nú-
tíma stjórnmálamaður.
Hann er ekki enn kanzlari
Vestur-Þýzkalands og vel get
ur farið svo, að hann verði
það aldrei. Hann var einung-
is kosinn sameiginlega af
kristilegum demókrötum og
sambandsflofeki þeirra í Bæj-
aralandi, kristilegum sósíalist
um, sem kanzlaraefni af
flokki, sem er í minni hluta
á Sambandsþinginu. Ef hon-
um mistekst stjórnarmyndun
þá getur einhver annar reynt.
Þar til honum eða einhverjum
öðrum tekst þetta, verður
Dudwig Erhard áfram kanzl-
ari.
Það orð, sem mönnum kem
ur í hug til þess að lýsa Kies-
inger, virðist fremur litlaust
— „ijúfmannlegur". Hann er
hávaxinn en feiminn. Hann
er fríður en hæglátur. Hann
er mælskumaður, sem notar
fremur hinn gullna stíl 19.
aldarinnar en lýðskrum 20.
aldarinnar. Hann er sn'jall
ræðumaður, en honum geðj-
ast ekki að illdeilum og orða-
skaki. Hann er ekki baráttu-
maður.
Enda þótt hann líti hraust-
lega út, varð hann fyrir al-
varlegum hjartasjúkdómi 1955
Það sem einkum er einkenn-
andi fyrir feril Kiesingers, er
hve hann er baráitulaus. Það
skortir ekki hæfileika né á-
rangur, en ekkert hefur orð-
ið honum tilefni til harkalegra
árása, þar sem hann kynni að
særa fólk. Hann er fæddur
fyrir 62 árum í Ebingen í
Wutemberg, af virðulegu
millistéttarfólki kominn og
átti auðvelt með að ná því að
verða vel metinn lögfræðing-
ur í Berlin.
Hann hafði fengið áhuga á
þjóðfélagskenningum Karls
Sonnenscheins, sem var ka-
þólskur eins og hann og Kies-
inger gegndi trúnaðarstörfum
í ýmsum félögum kaþólskra
stúdenta. Það hindraði hann
samt ebki í því að ganga í
Nazistaflokkinn 1983, sama
ár og Hitler komst til valda.
Eftir styrjöldina og eftir að
hann hafði verið látinn laus
að lokinni 18 mánaða dvöl í
fangabúðum, þar sem embætt
ismönnum Þriðja ríkisins
var haldið, gekk Kiesinger
í hinn nýstofnaða Kristilega
demókrataflokk og árið 1949
varð hann þingmaður í fyrsta
Sambandsþinginu. Nú kom
hvert tækifærið fyrir hann af
öðru, sem gengu úr greipum
hans vegna þess að hann hafði
ekki áhuga á að trana sér
fram en það varð samt síður
en svo til þess að hrinda
mönnum frá honum.
Árið 1950 var talað um
hann sem hugsanlegan kanzl-
ara eða þingforseta en hann
varð hvorugt. Hann hefði ef
til vill getað orðið utanríkis-
ráðherra, en Adenauer' fékk
ýtt honum til hliðar. Hann
hafnaði boði um að taka starfi
sem hefði jafngilt því, að
hann hefði orðið upplýsinga-
málaráðherra. Árið 1964 dró
hann sig til baka, er kapp-
hlaup milli hans og Heinrich
Lúbke um forsetaembættið
var að hefjast. Allt og sumt
sem hann hafði náð 1959, er
hann fluttist til Baden-Wúrtt-
emberg, var að vera orðinn
forseti utanríkismálanefndar
þingsins.
Þeir erfiðleikar, sem nú
blasa við þessum vingjarnlega
og heiðarlega manni, sem í
æsku fékkst við að yrkja, eru
ofboöslegir. í fyrsta lagi hef-
ur frami hans nú orðið með
þeim hætti, að þær grun-
semdir hafa kviknað í brjóst
um manna almennt, að hann
sé boðinn fram af Franz Josef
Strauss og sé skuldbundinn
til þess að láta húsbónda sín-
um í té sæti í ríkisstjórn sinni
og að hlusta á fyrirmæli hans.
Enginn vafi er á því, að
þetta eru ýkjur, en það er aug
ljóst eftir sem áður, að það
var stuðningur Strauss og
Bajaranna, sem réð því, að
hann sigraði. Það er enn frem
ur ljóst, að Kiesinger og
Strauss hafa margt sameigin-
legt, hvað snertir viðhorf
þeirra til Evrópu. Af því, sem
Kiesinger hefur sagt til þessa,
má marka tilhneigingu til
þess að skipa Frakklandi og
sáttum Frakka og Þjóðverja
fremst á bekk. Ef hann verð-
ur kanzlari^ kann rikisstjórn-
in að hallast talsvert meira að
de Gaulle en áður en fjar-
lægjast Ameríku.
Þetta er nóg til þess að
vekja ugg á meðal hinna
flokkanna tveggja, en annan
hvorn þeirra verður Kiesinger
að fá í samsteypustjórn, ef
hann ætlar sér að stjórna.
Hvorki Frjálsi demókrata-
flokkurinn FDP eða flökkur
jafnaðarmanna SPD vilja,
að Strauss verði að nýju ráð
herra, enda þótt það sé lík-
lega óhjákvæmilegt, eigi
kristilegi demókratar að
eiga aðild að næstu ríkisstjórn
Hvað snertir utanríkismála-
stefnu fyrrnefndu flokkanna,
þá er hún greinilega „Atlanz-
hafsstefna" og felur í sér tor-
tryggni gagnvart de Gaulle.
Báðir flokkarnir geta enn
fremur einungis ályktað, að
sigur Kiesingers sem mála-
miðlunarframbjóðanda leiði í
ljós, hve vonlausri aðstöðu
hinir betur þekktu menn inn-
an flokksins eru í.
Þá er það fortíð Kiesingers
sem fyrrverandi nazista. í
Bonn eiga jafnaðarmenn erf-
iðara með að kyngja því en
frjálsir demókratar, en í
þeirra röðum eru ekki svo
fáir með sams skonar fortíð.
En stjórnmálamennirnir eru
önnum kafnir við að kanna
strax þá ókyrrð, sem fortíð
Kiesingers er valdandi annars
staðar út í heimi.
Eftir þýzkum mælikvarða
er ferill hans ekki slæmur.
Að því er bezt er vitað
þá starfaði hann sem lögfræði
legur ráðunautur í útvarps-
áróðursdeild utanrikisráðu-
neytis Ribbentropps. Hann
segist hafa misst trúna á
Hitler ári eftir að hann gekk
í flokkinn. Hann gerði ekkert
hræðilegt, var aðeins einn
hinna smáu. Þeir eru ekki svo
fáir, sem hafa meira að iðr-
ast en hann.
En nágrannar Vestur-Þýzka
lands munu ekki lita þessum
augum á hlutina. Kiesinger
myndi verða fyrsti fyrrver-
andi nazistinn sem kanzlari.
Þeir munu spyrja meira í kyrr
þey en opinskátt: Var í raun
inni enginn með hreinar hend
ur, sem var hæfur? Þeir munu
krefjast nánari skýringa um
ljósmynd, sem sögð er vera
fölsuð, en á að sýna Kiesinger
milli Hitlers og Mussolini.
Þeir munu vilja fá að heyra
meira um þá menn, sem
kærðu hann gagnvart SS fyr
ir að vera andstæðingur Gyð
ingaofsóknanna. Allur þessi á
hugi og tortryggni eiga eftir
að koma Vestur-Þjóðverjum
á óvænt og að þeir verði síð-
an mjög viðhvæmnir fyrir
því.
Vera kann samt, að þetta
vandamál muni aldrei koma
upp. Hinum mikla jarli kann
að misstakast og þá eru tveir
möguleikar enn fyrir hendi.
Annar er sá, að jafnaðarmenn
muni ganga í bandalag með
frjálsum demókrötum og
mynda stjórn undir forystu
Willy Brandts, en þá yrðu
Kiesinger og flokkur hans í
stjórnarandstöðu. Hinn er sá
að Kiesinger nái engum ár-
angri, en í stað hans komi
annað kanzlaraefni kristilegra
demokrata. Það myndi ef til
vill verða Gerhard Schöder
utanríkisráðherra, sem var
næstur Kiesinger að fylgi á
meðal þingmanna flokksins
og reyndist hafa þar meira
fylgi, en búizt hafði verið við.
— ÆskufjÖr
Framhald af bls. 17
hann það sammerkt við þá stétt
arbræður sína, sem lagt hafa
fyrir sig skáldsagnagerð, svo sem
A. Cronin og Somerset Maug-
ham.
Nú hefur Björgúlfur, kominn
talsvert yfir áttrætt, sent frá
aér nýja bók, sem hann kallar
Æskufjör og Ferðagaman, en tel
ur þó ekki í formála að sé venju-
leg ævisaga, því að hún hafi
hvorki upphaf, framhald né endi.
Má það til sanns vegar færa, því
að þessar æviminningar hans eru
xnjög frábrugðnar öðrum þeim
aragrúa slíkra bóka, sem út hafa
komið á íslenzku og rekja oft og
tíðum ýmis smáatvik, sem fáa
skipta nema höfundinn sjálfan.
Hann getur t.d. hvorki um ætt
sína né fæðingarstað, nema af
Hún snýst því í raun og veru
ekki um hann sjálfan, heldur
ýmislegt, sem fyrir augu háns
hefur borið, ekki sízt það skringi
lega, því að hann hefur auga fyr
i því og bregður oft fyrir sig
léttri og skemmtilegri fyndni.
Meiri hluti bókarinnar fjallar
um æskuár og skólaár höfundar,
sem ólst upp í Ólafsvík, en stund
aði kaupamennsku á Austurlandi,
sjómennsku fyrir Vesturlandi og
hvað annað, sem að höndum bar
og til atvinnu horfði í sumarfrí-
um, en jafnan var þá sótzt eftir
að kanna sem ókunnasta stigu.
Alstaðar hefur hann augun opin
fyrir einstaklingunum og þeirra
sérkennilegu náttúru og gætir
þess þegar á barnsaldri. Ótal ævi
sögur lýsa smalamennsku og ann
arri vinnu til sveita, en fáar líf-
inu í sjávarþorpum og verzlunar
stöðum á þeim tíma, þegar dönsk
kaupmannsverzlun var miðdepill
alls athafnalífs eða athafnaleys-
is og krambúðin eina félagsheim
ili fólksins. Þessu er hér lýst,
oft á spaugilegan hátt, og sömu-
leiðis þeim stórviðburðum, þegar
útlent verzlunarskip slitnaði upp
af legunni og rak í land, þeim
fullorðnu til mesta bjargræðis og
strákunum til leiks og athafna.
Þrjú slík skip strönduðu á rúmu
ári í Ólafsvík og hefur það verið
á við góða síldarvertíð nú á dög-
um.
Þessi fyrsti hluti bókarinnar
heitir í kringum Jökul, en næsii
kafli Hingað og Þangað og er
þar lýst m.a. langferðum á hest
baki og með strandferðadöllun-
um gömlu, en eftirminnilegust
og spaugilegust er lýsing á banka
stjórum Landsbankans og viður
eign höfundar við þá. Maður sér
þá einkennilegu karla fyrir sér
og kynnist þeim óskaplega smá-
bæjarstil, sem var á Reykjavík
um aldamótin. Þriðji kaflinn heit
ir Lýsist til hjónabands og fjall-
ar um viðureign við skriffinnsk-
una. Það tók heilt ár að fá fyrst
náðarsamlegast leyfi Hennar
hátignar, Hollandsdrottningar, til
hjónabandsins og fá öll skilríki,
sem nauðsynleg þóttu, enda ekki
hægt um vik, þar sem hjóna-
vígslan átti að fara fram á ráð-
húsinu í Amsterdam, en brúð-
guminn var í 15000 km fjarlægð
svo að herra Huf varð að taka
að sér að vera fulltrúi hans.
Styrjöldin í Evrópu átti þó sinn
þátt í þessum seinagangi. Brúð
kaupsveizlan varð Ííka nokkuð
óvanaleg eftir þessa löngu bið,
því að hún var haldin samtímis
með kampavínsgildi í herbúðun-
um austur á Borneo, á heimili
herra Huf í Amsterdam, og hjá
föður brúðurinnar, Benedikt S.
Þórarinssyni, í Reykjavík.
Síðasti hluti bókarinnar heitir
Ferðagaman og er þar einkum
sagt frá ferðalögum til og frá
Austurlöndum.
Bókin er 300 blaðsíður, frá-
gangur góður og prentvillur fá-
ar. Það sem gefur henni þó mest
gildi er það, að hún er ekki að-
eins skemmtilestur heldur skil
merkileg þjóðlífslýsing frá þeim
tíma, sem nú er að verða jafn-
fjarlægur og miðaldirnar. Mun
því oft á komandi árum og öldum
verða til hennar vitnað, sem
merkilegrar heimildar um alda-
Sjómannaheimili
í hverjum bæ
í GÆR gereði þing ASÍ áflykttai
'þess efnis að það beinir þeim
tilmælum til bæjar- og sveita»>
stjórna, þar sem suma tíma áxa
er mikið um aðkomusjómenn og
verkafólk, að þær beiti sér fyrir
stofnun sjómannaiheimila faver á
sínum stað. Þá skorar þingið á
stjórnarvöldiin að styrkja slika
starfsemi með fjárframlögum.
mótaskeiðið.
P. V. G. Kolka.
SAIMDBLÁSTIiR
— MÁLMHÚÐUN
Fyrsta flokks efni og vinna.
HÉÐINN