Morgunblaðið - 25.11.1966, Blaðsíða 19

Föstudagur 25. nóv. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
19
MEÐ ÖREIGUM ANNARRAIANDA
— Ræti við Eggert Hauksson, stud. oecon. um Rússlandsferð
Myndin er tekin fyrir frama n minnismerki um Pétur mikla,
Eg-gert Hauksson (í miðið) í hópi félaga af ráðstefnunni.
UNGXJR maður úr háskólanum,
Eggert Hauksson, stud. oecon.,
tókst nýlega ferð á hendur til
Sovétriíkj.anna til að taka jþátt í
alþjóðlegri stúdentaráðstefnu,
sem haldin var í Leningrad.
Var þess fari'ð á leit við Eggert
að hann greindi lesendum Mtil-
lega rfá ferð sinni og tilgangi
þessarar ráðstefnu.
----o O o-------
Hver voru nánari tildrög ferð
ar þinnar, Eggert?
Upphaf málsins er, að stúd-
entaráði barst boð frá stúd-
entasamtökum Sovétríkjanna
um að senda fulltrúa á alþjóð-
iega stúdentaráðstefnu í Lenin-
grad. Skyldi þar rætt um leiðir
ófrjálsra og nýfrjálsra þjóða til
að öðlast óskoraðan sjálÆs-
ákvörðunarrétt, — hvaða skerf
stúdentar gætu lagt þar til — ,
ásamt því, hvernig stúdentar
um heim allan gætu sameinaðir
barizt fyrir sjáifsöig’ðustu mann
réttindum sérhverjum til
handa. Varð það að ráði, að ég
færi þessa ferð.
Hvaðan voru þátttakendur?
Þeir voru í fljótu bragði séð
tilviljanakennt samansafn stúd-
enta hvaðanæva að, af öllum
kynþáttum, sem erfitt yrði að
geta sér til um fyrirfram, hvar
stæðu í tafli á skákborði stór-
veldanna. Sú mynd skýrðist þó
brátt.
Þarna voru fulltrúar frá um
30 Asíu- og Afríkuþjóðum, 13
Mið- og Suður-Ameríkuþjó'ð-
um, 8 A-Evrópuþjóðum, 7 V-
EvrópuþjóðiUm, Ástralíu og
Kanada. Undantekningarlítið
litu fulltrúar frá öllum þessum
þjóðum, nema ef vera skyldi
Ástralíu, Kanada og 4 V-Evr-
ópuþjióðum, á rússneska þjóðfé-
lagsskipan sem nokkurs konar
fyrirmynd og töldu Sovétríkin
jafnframt þeirra sverð og
skjöld í sókn og vörn gegn
vestrænni útþenslustefnu. Eng-
inn var frá Kína.
Þú hefur kunnað vel við þig
í þessum hópi?
Já, en fyrst í stað átti ég
nokkuð bágt með að finna mér
pólitískan samastað með þessu
fólki, þar til ég greip tii þess
ráðs, að lýsa mig aúðvaldssegg
og heimsvaldasinna, sem virtist
opná allar dyr að hjörtum
manna, — og upp frá því báru
Rússar mig á g.uUstól og fræddu
mið óspart um kosti og galla
sæLuríkisins.
Þú ert þá auðvitað margs
fróðari eftir en áður um leynd-
ardóma kommúnismans?
Tvímælalaust er ég það,
enda var margt skrafað á kveld
in þar eystra. Það hafa ýmsir
sagt, sem satt er, að Lengri tíma
Iþurfi en þann hálfa mánuð, er
ég dvaldi, til að öðlast veru-
lega innsýn í þau mál. Hins veg
»r tel ég, að minn tími hafi
nýtzt óvenju vel að þessu leyti,
sem þakka má óvæntum atburð
ium, er hvorki verða tíundáðir
ihér né annars staðar að sinni.
Hvernig gekk þér að tala við
Rússana?
Það gekk ágætlega. Ýmist
töluðu þeir sjálfir ensku, eða
túlkar voru hafðir við hendina.
Hins vegar varð ég stórundr-
andi yfir að rekast á Rússa,
sem mælti á ágætri islenzku.
Gerðist það kvöldið, sem ég
kom til Leningrad, a‘ð maður
vatt sér að mér í anddyri hót-
elsins, sem ég dvaldi á, og
spurði mig í íslenzku, hvort ég
væri í ÆskuLýðsfylkingunnL
Komu vöflur á mig, því að ég
fékk það í fyrsta sinn á æv-
inni á tilfinninguna, að mér
yrði metið það til verðleika, að
svara sLík-ri spurningu játandi
Kvað ég þó nei við.
Hver var þessi maður?
Ekki veit ég það. Hins vegar
varð mér strax ljóst, að honum
var, — eins og mér — , meira
gefið um það a‘ð spyrja en að
vera spurður. Urðu samræður
því brátt snubbóttar og hvarf
maðurinn þá af braut og sást
ekki framar?
Hvernig virtust þér kjör
fólksins?
Það eru óumdeilanlega lak-
ari að sjá, heldur en í þeim
löndum N-Evrópu, sem ég hef
ferðast til. Kaup er mjög lágt
miðað við verðlag eftir þeim
upplýsingum að dæma, sem ég
fékk við að spyrja nokkra rúss-
neska verkamenn um laun
þeirra og skatta, og bera síðan
saman við verðlag í verzlunum,
sem ég beimsótti. Hins vegar
er húsaleiga nokkru lægri en
tíðkast á Vesturl., en húsa-
kostur ekki meiri en svo, að
mjög algengt er, áð fleiri en
ein fjölskylda búi í sömu ibúð.
í þessu sambandi verður að
hafa í huga þær miklu byrðar,
sem rússneska þjóðin hefur orð
ið að taka á sig tilneydd og ótil-
neydd, sbr. byltinguna, tvær
heimsstyrjialdir og þungbær út-
gjöld til hermála og geimvís-
inda.
Sagði ég rússneskum félögum
mínum það, þegar þeir státuðu
af miklum afrekum á sviði
geimvísinda og vopnafram-
leiðslu, að slíkt bæri vott um
mikla fórnfýsi þjóðarinnar, að
vilja búa við mun krappari
kjör vegna þeirra hugsjóna.
Rætti ég því og við, að þrátt
fyrir góð lífskjör á íslandi, sem
væru ein þau beztu í heimi, a‘ð
þá yrði það vafalaust með öllu
óframkvæmaniegt, að fá al-
menning þar til að skerða þau
ágætu kjör sín ,þótt því væri
heitið í staðinn, að íslendingar
mættu verða fyrstir til tungls-
ins og fengju vetnissprengju í
kaupbæti.
Virtust þeir Rússar, sem þú
hittir, vera vel aö sér í alþjóða-
málum?
Þeir höfðu a.m.k. mjög fast-
mótaðar skoðanir á þeim, en
einskorðaðar. Þótti mér sumt
af því stinga allmjög í stúf við
það, sem greint er frá í heims-
fréttum á íslandL jafnvel þótt
fréttaflutningur Þjó'ðviljans sé
ekki undanskilinn. Spurðist ég
fyrir um það, hvort að almenn-
ingi gæfist ekki kostur á að
lesa vestræn dagblöð. Kom í
ljós, að svo var, en aðeins þau,
sem gefin eru út af kommún-
istaflokkum Vesturlanda. Leit-
aði ég þá skýringa á því, hvers
vegna önnur blöð væru ekki á
boðstólunum, og reyndist gjald
eyrisskorturinn vera þyngstur
á metunum! En þegar ég lét þá
uppi efasemdir um það, að
gjaldeyrisskortur gæti hafa ver
ið ástæðan fyrir, að sendingar
vestrænna útvarpsstöðva til
Sovétríkjanna hefðu verið trufl
aðar til skamms tíma, var ber-
sýnilegt að Rússarnir töldu að
mér væri naumast við bjarg-
andi og leiddu talið að öðrum
efnum, sem vor-u frernur við
mitt hæfi að ræða um.
En svo aS við víkjum að ráð-
stefnunni sjálfri. Um vað sner-
ust umræður?
Ég hef þegar getið verkefnis
þessarar ráðstefnu. Hins vegar
snerust ræður manna svo til
eingöngu um það að úthúða
Bandaríkjamönnum og svoköll-
úðum leppum þeirra með svo
fjölbreytiLegum og hugmynda-
ríkum hætti, að engu verður
við jafnað. Þegar svo hafði
gengið í nokkra daga, fóru ýms
ir að kvarta undan þessu. Ekki
þó vegna þess, að þeir væru
ræðumönnum ósammátta, heLd-
ur töldu að bétur yrði naum-
ast að gert, þótt við yrði bætt,
og Lögðu til að umræður sner-
ust einnig um auglýst dagskrár
atriði. FéLl slíkt í grýtt.an jarð-
veg, þar sem flestir þátttak-
enda voru me'ð heimasamdar
ræður um Bandaríkjaósköpin,
pem enginn tími vannst til að
vinna upp eða endursemja, þótt
alllt, sem þar stóð, væri áður
sagt af þeim, er töluðu fyrstir.
Menn hafa þó haldið still-
ingu sinni, þótt heitt væri í
hamsi?
Það var nú upp og ofan, aLLt
eftir siðvenju hvers og eins.
T,d. hafði einn þátttakenda
ávallt þann sið, að klæða sig
eins og dr. Fideil Castró, þegar
mikið lá við, og tók höfuðfatið
aldrei ofan. Annar náungi, er
talaði a.m.k. þrisvar á dag,
mælti í ljóðum, jafnt á frönsku
og spönsku. Er sá hinn tilkomu
mesti ræ’ðumaður, sem ég hef
nokkru sinni fyrirbitt. Hót-
aði hann m.a. að „liquidera“ þá
sem sýndu einhverja tilburði
til að taka af honum myndir.
Sló við það felmtri mdklum á
þingheim, einkum eftir að rúss-
neskir starfsmenn mótsins upp-
lýstu, að sá hinn sarni bæri rýt-
ing innan klæða. Bar þessi mað
ur ‘stráhatt á höfði og regnhlíf
í hendi og tók ræður sínar upp
á segulband, er hann hafði með
ferðis. Hafði hann eitt sinn fata
skipti í ræðustólnum, til að
leggja áherzlu á orð sán. Nefndi
hann sem dæmi um gerrœ'ðis-
fulla framkomu yfirvalda lands
síns, að hann hefði þá nýlega
verið úrskurðaður geggjaður!
Var eitthvað minnzt á alþjóða
samstarf stúdenta?
Þeð var endalaust deilt og
þrefað um þau efni. Stúdentar
eru nú klofnir í tvö alþjóða-
samtök, og er annað þeirra
dekurbarn al'heimskommúnism-
ans. Var fulltrúum þess sam-
bands sýndur mikill sómi á ráð
stefnunni, sem þeir launuðu
með því að úthúða þeim, sem
FÉLAGSHEIMILI Heimdallar
í Valhöll verður opið í kvöld.
Eins og Heimdallarfélögum er
kunnugt er margt hægt að gera
sér til afþreyingar og skemmt-
unar í hinu vistiega félagsheim-
ili, svo sem spila, tefla, hlusta á
hljómplötur, rabba og fleira. í
kvöld verður auk þess, vígt nýtt
að hinu sambandinu stóðu,
me'ð afburða snilld og mælgL
Kanadamaður, vestur-íslenzk-
ur, sem þarna var staddiur,
reyndi að malda í mótinn, en
það var eins og heilla benzíni
á eld, og magnaðist reiðilestur
hinna.
Annars var drepið þarna á
fjöilda merkilegra mála, sem
varða íslenzka stúdenta miklu,
þótt vandamál okkar séu ger-
ólík flestra þeirra, er ráðstefn-
una sóttu. Vil ég þar einkum
nefna aðstöðu stúdenta til náms
og áhrif iþeirra á mótun og
framkvæmd stefnu háskólanna
varðandi menntun og aðbúnað
stúdenta.
Gerði ráðstefnan einhverja
samþykkt í lokin?
Já, svo átti að heita. Einhverj
ir völdu menn í nefnd til að
semja drög silíkrar samþykktar.
Lauk ráðstefnunni síðan me'ð
þvL að þessi drög voru rædd,
og stóð sá íundur til kl. 9 að
morgni eftir slík ósköp, að orð
fá ekki lýst. Var einum ágætum
vini mínum, NorðmannL t.d.
vísað úr ræðustól fyrir að
Letja fremur en etja til stór-
ræða. Sprakk loks blaðran, er
það kvisaðist út ,að samþykktin
hefði birzt í blöðum og útvarpi,
ásamt nöfnum þátttökuþjóð-
anna, á'ður en þátttakendum
gafst kostur á að táka endan-
lega afstöðu tiil hennar með
undirskrift sinni, eins og til var
ætlazt.
Þú hefur notið þessarar ferð-
ar í ríkum mæli?
Já það gerði ég. Rússar tóku
höfðinglega á móti okkur og
reyndu í alla staði að gera okk-
ur til hæfis. Heimsóttum við
leikhús og óteljandi sögufræga
staði í Leningrad, sem er fögur
og vinaleg borg. Þaðan fóruna
við till Moskvu og dvöldumst
þar í nokkra daga. Eins gerðu
Rússar okkur veizlur góðaæ;
þar sem við hittum sovézk ung-
menni og blönduðum við þau
ge'ði.
En þótt þjóðskipulag komm-
únismans hafi upp á margt að
bjóða, sem íslendingar eiga
ekki að venjast, tek ég undir
með Tómasi, að
„samt dáðist ég enn meira að
hinu,
‘hve hjörtum mannanna svipar
samau
í Súdan og Grímsnesinu".
sjónvarpstæki, sem Hehndalliir
hefur fest kaup á, og er hér kær-
komið tækifæri fyrir þá, sem
ekki hafa sjónvarpstæki á heim-
ilum sínum að láta sjá sig í Yal-
höll.
Allir Hcimdellingar í félags-
heimhiö i kvöld.
Stjórnin.
FélagsheÍREDÍI!