Morgunblaðið - 17.06.1967, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1967.
BÍLALEICAN
-FERÐ-
Daggjald kr. 350,-
og pr. km kr. 3,20.
SÍMI 34406
SENDU M
IVIAGIM ÚSAR
SKIPHOLTI21 SÍMAR 21190
eftirlokun simi 40381
v®SÍM11-44-44
mttiFim
Hverfisgötn 103.
Sími eftir lokun 31160.
LITLA
BÍLALEIGAN
Ingólfsstræti 11.
Hagstætt leigngjald.
Bensín innifalið í leigugjaldl.
Sími 14970
BÍLALEIGAiM
- VAKUR -
Sundlaugaveg 12. Stml 35135.
Eftir Iokun 34936 og 36217.
f~/=*B/lAlF/EAN
lÆsíhMy
RAUDARARSTIG 31 SfMI 22022
Ms.
Kronprins Fred,erik
fer til Færeyja og Kaup-
mannahafnar fimmtud. 22.
júní nk.
M.s. Kala Priva
fer frá Reykjavík til Dan-
merkur 24. júní nk. Tilkynn-
ingar um flutning óskast sem
fyrst.
Skipaafgreiðsfa
Jes Zimsen
Símar 13025 - 29985.
Við vatnsþéttum tjöld.
Afgreiðsla:
EFNALAUGIN LINDIN
Skúlagötu 51, sími 18825
Athugasemdir
við athugasemda-
bréfið mikla
Sl. fimmtudag birtist hér
langt bréf fullt af fróðleik og
gagnrýni. „Ungur Reykvíking-
ur“ gerir nú eftirfarandi at-
hugasemdir:
„Það er góðra gjalda vert,
þegar menn vilja leiðrétta það,
sem öðrum kann að verða á.
Þá er mikilvægt, að sá, sem
leiðréttir, stilli sig um hártog-
anir og útúrsnúninga. Sumt af
því í málfari manna, sem Rg
leiðréttir, er ekki rangt að mín-
um dómi, og sjálfur mó hann
vara sig á dönskuslettum og
ambögum.
1) „baggja vegna“ er ákaf-
lega hæpin orðmynd. „Végna“
er alla vega rangt; því að ef.
flt. af vegur er vega. „Báðum
megin“ hefði hins vegar verið
rétt.
2) Hingað tH hef ég ekki vit-
að betur en örnefnið væri
Hlemmur (ekki Hllemmtorg).
3) Hólmsá. Ég er nú alinn
upp að miklu leyti þarna í ná-
grenninu, og áin heitir Hólmsá,
hvað sem hver segir. Því verð-
ur ekki breytt úr þessu. Hún
(eða þessi hluti) hennar hefur
verið kölluð þessu nafni svo
lengi, að það hefur algerlega
festst við hana, og hitt ekki
nema sérvizka að ætla sér að
breyta því. Og getur ekki einn-
ig verið, að þessi hluti árinnar
hafi alltaf borið þetta nafn?
Eins og við vitum, er það ekk-
ert sjaldgæft hér á landi (né
annars staðar), að ár skipti
einu sinni eða oftar um nafn á
ferli sínum.
4) Rg hneykslast á því, að
talað er um stirðfættar kýr eft-
ir kyrrsetur vetrarins, og seg-
ir hann kýr aldrei sitja. Þarna
er nú óþarflega langt seHzt
eftir aðfinnsluefni. „Konungur
sait í Dyflinni fram um sumar-
mál“. Ekki sat hann allan tím-
ann, í bókstaflegri merkingu
þess orð. Þá er og talað um, að
her hafi vetursetu, án þess að
átt sé við það, að hver rnaður
sitji á sinni tortu heillan vetur.
5) Þá kemur að eftilætis-
athugasemd allra sannra leið-
réttingarsérfræðinga: Menn
og konur; maður og kona.
Enn einu sinni er okkur sagt,
að maður merki bæði karlmað-
ur og kvenmaður. Já, vitan-
lega er þetta alveg rétt, og þeg-
ar það er notað í sambandinu
„maður og kona“, skilur hver
heHvita maður, að það er not-
að í merkingunni karlmaður,
en ekki í merkingunni kven-
maður. Orðið þýðir bæði
„menneske“ og „en mand“, og
þegar „kona“ fylgir með í ofan-
nefndu dæmi, getur enginn
misskilningur komið til sög-
unnar. Eða heldur Rg e.t.v. að
Jón Thoroddisen hafi ekki
vitað, hvað hann var að gera,
þegar hann kaUaði skáldsögu
sína „Mann og kon,u“?
6) Svo langar mig til þess
að taka eina málsgrein upp
eftir Rg: „Þá vH ég loks benda
á eitt orðatiltæki, sem ég aldrei
fellt mig við, en sem mikið
kveður að bæði í ræðu og riti,
og líklega hjá þorra manna,
því að það mun vera orðið
gamalt í mállinu okkar. Eitt af
því marga, sem við höfum lát-
ið okkur særna að apa hugs-
unarlaust, og að óþörfu, eftir
Dönum. Sannast hér sem jafn-
an að „auðlærð er H1 danska“,
og það bókstaflega“.
Svo mörg voru þau orð. Bú-
ast mætti nú við því, að bréf-
ritari ritaði sjálfur tandur-
hreint mál og óspilLt af allri
dönsku. Svo er þó ekki. Hann
er ekki öruggari en hver ann-
ar, og er nóg að vitna til máls-
greinarinnar hér að ofan.
„Sem ég aldrei get fellt mig
við“: Það er danska að hafa
neitunina (þarna aldrei) á
undan „get“, eða setningin er
a.m.k. hugsuð á dönsku.
íslenzkullegra hefði verið að
segja: „sem ég get aldrei fellt
mig við“. Þetta finna flestir á
sér og þurfa ekki að læra neina
reglu tU þess að fara eftir.
Jónas Hallgrímsson segir að
vísu: „svo er hún ekki heldur
nízk“, en þar er það öfugt
í dönsku, því að Danir segja
„heller ikke“. í íslenz'ku kem-
ur neitunin eins snemma 1
setningunni og kostur er. —
Þá grunar mig og, að „fella
sig við e-ð“ sé ungt í málinu
og að ölium Ifkindum þýðing
á einhverju dönsku orðatil-
tæki. Það er annað, þótt í Njálu
standi: Hallgerðr kvað hann
sér vel felldan til verkstjóra. —
„sem . . . . „ en sem mikið
.......“. Þetta var nú ljóta ís-
lenzkan atarna! Það hefur
aldrei þótt fara vel að hafa
tvær tHvísunarsetningar sam-
loðandi, hvað þá er sú seinni
hefst nú á „en sem“. — Og það
bókstaflega (ög det bok-
staveligt).
Annars er bréf Rg fróðlegt
um upprifjun örnefna hér 1
nágrenninu, sem eru fleiri og
fegurri en margir ætla. Nátt-
hagaviatn er nafn, sem ekki
ætti að faHa í gleymisku. Sama
er að segja t.d. um Hólma-
skyggni og Dimmu. Einnig er
það rétt, að „í dag“ er alltof oft
notað í ensku merkingunni (og
reyndar dönsku, sænsku og
norsku nú orðið) „á vorum
dögum“, „um þessar mundir"
o.s.frv.
Vertu sæll Velvakandi,
Ungur Reykvíkingur".
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 20., 23. og 27. tbl. Lögbirtinga-
blaðsins 1967 á hluta í Meistarvelli 15, hér í borg,
talinni eign Benedikts Árnasonar, fer ram eftir
kröfu Ara ísberg hdl., á eigninni sjálfri, miðviku-
daginn 21. júní 1967, kl. 4 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Verkstæðisvinna
Óskum eftir að ráða bifvélavirkja, vél-
virkja eða menn vana bifreiðaviðgerðum.
ÍSARN HF.
Reykjanesbraut 12 — Sími 20720.
NYGENstricinn er
STERKARl EN STÁL
INTERNATIONAI.
300°/o söluaukning á
CENERAL jeppa hjól-
barðanum á sl. ári
sannar ótvírœtt
Forðizt
eftir-
líkingar
yfirburði hans
AÐEINS
GENERAL HJÚLBARÐINN ER
MEÐ NYGEN STRIGA
GENERAL
TIRE
INTERNATIOHAk
Opið virka daga frá kl. 7.30 — 22.
Laugardaga frá kl. 7.30 — 18.
hiólbarðinn hf.
LAUGAVEG178 SÍMI3S2G0