Morgunblaðið - 30.07.1967, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1967
11
son í Odda, sem að líkindum
hefur verið fomvinur biskups.
Jón var kvæntur, en hafði tek-
ið sér til fylgilags Ragnheiði,
systur Þorláks biskups. Þor-
lakur hótaði bannfæringu, en
Jón hótaði biskupi lífláti og
kvaðst skyldu sjá til, að hann
bannfærði ekki fleiri. A'ð lok-
um bar biskup þó sigur úr být-
um, og þau Jón og Ragnheiður
slitu samvistum.
Þorlákur biskup var mikill
fésýslumaður og kirkjuhöfð-
ingi, en ekki glæsimenni að
sama skapi. Hann var radd-
lítill og stirðmæltur.
Eftir lát hans voru upptekn-
ir tveir messudagar með hans
nafni; dánardagur hans, 23.
desemiber, og upptökudagur
hans, 20. júlí.
Eftirmaður Þorláks var Odda
verjinn, Páll Jónsson biskup,
(1195—1211). Pál Jónsson var
ávöxtur þeirrar sambúðar, sem
Þorlákur hafði hætt lífi sinu
til að fyrirbyggja — sonur Jóns
Loftssonar og Ragnheiðar, syst
ur Þorláks helga.
Han var mikill höfðingi og
glæsimenni, og að mörgu leyti
ólíkur Þorláki. Hann var radd-
mikill og málsnjall og söng-
maður góður. Hann tók sótt á
yfirreið um landið og andaðist
hálfsextugur. Þá er sagt að
mikil náttúruundur hafi orðið.
Fyrir andlát sitt hafði hann lái
ið gera steinkistu mikla, sem
hann var grafinn í. Þá stein-
kistu er nú hægt að skoða í
kjallara Skálholtskirkju.
Eftir daga Páls var til bisk-
ups kjörinn Magnús Gizurar-
son af ætt Haukdæla, en hann
sat á stóli á árunum 1216 til
1237.
Magnús virðist hafa verið
mesti spektarmaður, en himr
róstursömu tímar og embættis-
bróðir hans, Guðmundur Ara-
son, gerðu honum erfitt um
vik.
Átið 1237 varð biskupslauist
bæði í Skálholti og á Hólum.
Erkibiskup hafnaði kosningu
þeirra, sem voru sendir utan
og skipaði tvo Norðmenn á hina
íslenzku biskupsstóla.
Það er liklegt, að erkibiskup
hafi viljað senda hlutlausa
menn til að stjóma málum
kirkjunnar hér á tandi á þess-
ari öld ósættis og vígaferla. Til
Skálholts var sendur Sigvarð-
ur Þéttmarsson, og gengd'
hann biskupsembætti 1238 til
1268.
Árið 1209 kom aftur íslenzk-
ur biskup til Skálholts, Árni
Þorláksson, —■ Staða Árni.
Hann var Oddaverji, þriðji
maður frá Jóni Loftssyni.
Árni biskup jók mjög áhrif
og völd kirkjunnar. Hann stóð
svo ósveigjanlegur á rétti henn
ar, að þar urðu allir undan að
láta, almenningur,* Gizur jarl
og jafnvel Noregskonungur.
Hann fékk nýjan kristnirélt
lögtekin árið 1275. Þegar Árni
biskup andaðist, var biskups-
laust í Skálholti um sex ára
skeið, en því ollu deilur milli
erkilbiskups og kórbræðra í Nið
arósi. En árið 1304 var Árni
Helgason skipaður biskup eftir
móðurbróður sinn.
Ekiki var jafn sviptingasiamt
um Árna Helgason og fyrir-
rennara hans. Þó var hann hinn
merkasti maður. Hann byggði
Skálholtskirkju upp af mikilli
ráusn eftir brunann 1309, hann
var merkur sagnaritari og
hann stjórnaði kirkjunnar mál
um af skörungsskap og mynd-
ugleik.
Árni lézt árið 1320, og næsta
ár varð umhleypingasamt í
sögu Skálholts, því að þá voru
kjömir tveir menn til biskups.
Báðir hétu Ormur, Þorsteins-
son og Sveinsson. Hinn fyrr-
nefndi dó fyrir vígslu, en hinn
síðari þverneitaði að verða
biskup. Þá var skipaður í em-
bættið Grímur Skútuson ábóti.
Hann hlaut vígslu, en vann sér
það eitt til frægðar, að hann
hélt svo miklar veizlur að
skera varð niður búpening í
Skálholti til að standa straum
af kostnaðinum. Var hann af
þvi nefndur Skurð-Grímur.
Framhald á bls. 15.
GLÆSILEGASTA FERD ÁRSINS!
16 dagar 16. -31. ágúst - Bergen - Oslo - Khöfn - Amsterd.- London
I fyrsta sinn fá nú íslendingar tœkifœri til að sigla með stóru og glœsilegu
skemmtiferðaskipi til Norður-Evrópu á yndislegasta og blómrikasta tíma ársins.
Örfáum klefum, sem losnað hafa verður ráðstafað eftir helgina.
Farkosturinn er m/s Volkerfreundschaft (áður Stockholm, flaggskip sænsku Ameríkulínunnar)
12.442 smálestir, þar sem 250 manna áhöfn veitir 540 farþegum fullkomna þjónustu. Um borð er
hægt að veita sér flest lífsins gæði, hlaðin borð af gómsætum réttum og drykkjarföng hvers konar og
fjölbreytt skemmtanalíf á hverju kvöldi í hinum gæsilegu veizlusölum, þar sem hljómsveitir leika
og margir af vinsælustu skemmtikröftum landsins koma öllum í gott skap. Kvikmyndasýningar verða
daglega í kvikmyndahúsi skipsins, setustofur, lesstofur með íslenzku bókasafni, spilastofur og leik-
herbergi. Stór og glæsilegur næturklúbbur. Tvær sundlaugar, gufubaðstofa, hárgreiðslustofur,
sjúkrahús með læknum og hjúkrunarkonum. Verzlanir hlaðnar margs konar varningi sem seldur er
tollfrjáls um borð. Matseðlar á íslenzku við hverja máltíð og sérstök dagskrá er borin daglega á öll
herbergi. Dagblað er gefið út og prentað í prentsmiðju skipsins og íslenzk útvarpsstöð er starfandi
um borð alla daga.
Alli Rúts
Margir af eftirsóttustu skemmtikröftum landsins koma öllum í gott skap.
Fararstjórar og leiðsögumenn: Guðni Þórðarson, forstjóri, Jón B. Gunnlaugsson, sölustjóri, Gunn-
ar Eyjólfsson, leikari, Regína Birkis, frú, Andrés Björnsson, lektor, Guðrún Egilsson, blaðakona, Jón
Guðnason, afgreiðslustjóri, Helgi Jónsson, fornleifafræðingur, Tómas Karlsson, blaðamaður, Þor-
björn Guðmundsson, fréttastjóri, Vilhjálmur Einarsson, skólastjóri.
Jón B. Gunnlaugsson Karl Einarsson
Perðaskrifstofan
Bankastrœti 7 — Símar 16400 — 12070.
Gunnar Eyjólfsson Bessi Bjarnason