Morgunblaðið - 17.02.1968, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 196«

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúí: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði tnnanlands.
ILL TÍÐINDI
/\hug sló á menn, er þeiú' *
v lásu fréttatilkynningu
Seðlabankans og Landsbank-
ans, þess efnis, að um eða yfir
50 milljónir króna vantaði á
skil Sjávarafurðardeildar
Sambands ísl- samvinnu-
félaga, vegna viðskipta fyrir-
tækisins í Bandaríkjunum.
Þessar fregnir koma í kjölfar
hins svonefnda Friðriks
Jörensensmáls, sem einn-
ig snertir útflutning sjávar-
afurða og upplýsinganna um,
að reikningar Kaupfélags
Árnesinga væru gerðir upp
með 26 milljón króna halla,
en 16 milljónir af þeirri upp-
hæð væru raktar til fyrri ára.
Hér er um svo stórfelld
mál að ræða, að almenningur
hlýtur að krefjast fullkom-
inna upplýsinga og ýtarlegr-
ar rannsóknar, ekki sízt þeg-
ar um almannasamtök er að
ræða eins og samvinnuhreyf-
inguna- Menn hljóta að
spyrja: Hvernig geta hlutir
eins og þessir gerzt? Og
menn spyrja líka: Hvað verð-
ur gert til að koma í veg fyr-
ir að annað eins og þetta geti
endurtekið sig?
I forustuliði samvínnu-
hreyfingarinnar er mikið af
ágætis mönnum. Á þeim
hvílir nú sú ábyrgð að rann-
saka niður í kjölinn rekstur
fyrirtækja þeirra, sem þeim
hefur verið falið að stjórna,
og vissulega hljóta allir vel-
viljaðir menn að óska þess,
að unnt verði að endurskipu-
leggja rekstur samvinnu-
félaganna og treysta hann,
jafn gífurlega þýðingu og
þessi fyrirtæki hafa um land
allt.
Morgunblaðið hefur áður
lýst þeirri skoðun sinni, að
það vildi styðja aðgerðir
þeirra manna innan sam-
vinnuhreyfingarinnar, sem
vilja gera breytingar til að
bæta reksturinn og styrkja
félögin. Vill blaðið endur-
taka þær yfirlýsingar, en
jafnframt verður að segja þá
sögu eins og hún er, að póli-
tísk tök á samvinnuhreyfing-
unni eru ósamrýmanleg hags-
munum hennar og heilbrigð-
um rekstri. Og þess vegna
verður að vona og treysta,
að áhrif þeirra manna, sem
vilja skilja á milli samvinnu-
félaganna og Framsóknar-
flokksins verði nægilega rík
til þess að hagsmunum þess-
ara miklu almannasamtaka
verði borgið.
HAGUR VERZL-
UNARINNAR
TT'rfiðleikar þeir, sem Sam-
band ísl. samvinnufélaga
og flest kaupfélögin eru í,
gefa tilefni til að ræða um
hag verzlunarinnar, en því er
tíðum haldið fram, að um
óeðlilegan gróða hafi verið
að ræða í verzlun hér á landi
að undanfömu.
Fjármálaerfiðleikar stærstu
viðskiptaaðilans, samvinnu-
félaganna, eru vissulega
ekki vísbending um það, að
óeðlileg gróðamyndun sé í
verzluninni. Að vísu er ekki
efi á því, að ýmislegt gæti
farið betur í rekstri sam-
vinnufélaganna, og því
kynnu menn að halda að
aðrir stórgræddu, þótt sam-
vinnufélög töpuðu-
Á því er raunar enginn efi,
að einstakir verzlunarmenn
hafa hagnazt verulega, en
jafnvíst er hitt, að almennt
hefur ekki verið um þann
ofsagróða að ræða, sem sum-
ir vilja vera láta.
Morgunblaðið hefur marg-
sinnis látið í ljós þá skoðun
sína, að verðlagshömlur aettu
ekki að vera við lýði undir
venjulegum kringumstæðum,
þótt eðlilegt geti verið að
grípa til þeirra á sérstökum
umbyltingartímum eða t.d. í
sambandi við meiriháttar
gengisbreytingu eins og nú
hefur átt sér stað-
Framkvæmd verðlags-
ákvæðanna hefur verið með
þeim hætti, að allt of lág
álagning hefur verið á ýms-
um nauðsynjavörum, en
kaupmönnum sagt að ná
verzlunarálagningunni upp
með því að leggja mikið á
þær vörur, sem undanþegnar
hafa verið verðlagsákvæðum.
Þetta hefur aftur leitt til
þess, að þeim, sem tekizt hef-
ur að verzla einungis með
slíkar vörur, hefur verið
gert unnt að hagnazt veru-
lega, en aðrir hafa átt við að
stríða mikla erfiðleika.
Areiðanlega er það happa-
drýgst til lengdar að verzlun
sé frjáls og samkeppnin látin
sjá um að halda vöruverði
niðri, en þá þarf einnig að
banna að hafa samtök um
verðmyndun, annars nær
frjálsræðið ekki tilgangi sín-
um.
Að undanförnu hefur mik-
ið verið um það rætt, að set ja
Starfsfólk Landbúnaðarsýningarinnar 1947.
MIKIL LANDBÚNAÐAR-
SÝNING UNDIRBÚIN
Um 60 aðilar hafa ákveðið þátttöku
Búnaðarfélag fslands og Fram
leiðsluráð landbúnaðarins hafa,
sem kunnugt er, ákveðið að efna
til landbúnaðarsýningar í Reykj
avík dagana 9. ágúst til 25. ágúst
í sumar. Framkvæmdastjóri sýn-
ingarinnar er Agnar Guðnason,
ráðunautur. Við hittum hann að
máli og spurðum hvað væri að
frétta af undirbúningi.
Agnar sagði að þetta hefði
farið hægt af stað. Nokkur deyfð
virtist ríkja hjá ýmsum fyrir-
tækjum um þátttöku, en þetta
væri allt að koma núna. Um 60
fyrirtæki og stofnanir hefðu þeg
ar beðið um húsrými og ákveð-
ið að vera með, og í næstu viku
er ætlunin að skipuleggja svæð-
ið. Verður Landbúnaðarsýning-
in á sýningarsvæði atvinnu-
veganna í Laugardal og á hún
að verða að formi til lík öðrum
stórum landbúnaðarsýningum —
þ.e. sýnd þróunarsaga landbún-
aðarins, framleiðsla einstakra
greina hans, vísindastörf í þágu
landbúnaðarins, vélar verkfæri
og húsbyggingar, svo eitthvað sé
nefnt. Verður bæði sýnt innan-
húss og á stóru útisvæði. Að-
stoðarframkvæmdastjóri er Krist
ján Karlsson. Og arkitekt sýn-
ingarinnar er Skarphéðinn Jó-
hannsson.
— Hjá Búnaðarfélaginu hafa
verið stofnaðar ýmsar nefndir til
að annast undirbúning og innan
þeirra starfa svo aftur undir-
nefndir, segir Agnar. Nefndirn-
ar gefa til kynna hvaða þætti
Búnaðarfélagið er að undirbúa
fyrir sýninguna og því mætti
nefna þær. Það er búfjárræktar
nefnd, hlunnindanefnd, bygginga
og hústækninefnd, véla- og verk
færanefnd, jarðræktarnefnd og
verðlags- og hagfræðinefnd. I
þessum nefndum starfa menn
innan og utan félagsins.
Myndarleg búfjársýning er á-
formuð og skiptist hún í deildir.
Hrossasýningin verður sam-
keppnissýning og nokkurs kon-
ar landssýning, þar eð menn
mega koma með hross víðs vegar
að af landinu. Verða það fyrst
og fremst stóðhestar og kyn-
bótahryssur, og er miðað við að
beztu gripir verði fengnir. Á
þessu sviði auglýsum við eftir
þátttöku. Þátttaka góðlhestanna
verður þó meira takmörkuð. Þeg
ar um nautgripi og sauðfé er
að ræða, verður að takmarka
sýningargripi við ákveðið svæði
vegna sauðfjárveikivarna. Sauð
fé má aðeins fá af svæðinu milli
Rangár og Ölfusár. En naut-
gripi má ef til vill taka af svo-
lítið stærra svæði. Ekki er end-
anlega búið að ganga úr skugga
um það. Á búfjársýningunni er
ætlunin að leggja áherzlu á kyn
bótagripi — þá gripi sem skarað
hafa fram úr á sýningum á und-
anförnum árum. Einnig að hafa
með eitthvað afbrigðilega gripi.
Kannski minnsta hest landsins,
og þann stærsta, ef við getum
náð í þá. Og svo mislitt fé, fer-
Agnar Guðnason,
framkvæmdastjóri Landbúnaðar-
sýningarinnar.
hyrnta hrúta og fleira þesshátt-
ar. SJíkt vekur alltaf athygli,
eins og þið vitið. Ekki er enn
alveg ljóst hve margir gripir
geta komizt fyrir á búfjársýning
unni. Við gerum ráð fyrir að
hrossin verði 50.—60 talsins, fé
álíka margt og nautgripir um 30.
Varla verður það mikið fleira.
Svo verða þarna svín, geitur og
allar tegundir af alifuglum.
I sambandi við hrossln má
geta þess að við höfum góðasam
vinnu við Landssamband hesta-
manna og munum reyna að hafa
samband við hestamannafélögin.
Þau hafa svo sína daga, sýna þá
kannski skrautreið, hindrunar-
hlaup eða eitthvað þessháttar.
Og reiðskólarnir hafa væntan-
lega líka sína daga. Þarna verður
settur upp dómhringur og reið-
braut og við höfum rætt um að
hafa á boðstólum þægilega hesta
svo að krakkar geti fengið að
koma á bak.
— Allt búfé verður úti og er
áformað að byggja stálgrindar-
hús eða bara skýli fyrir það.
Útisvæðið er stórt og þar er líka
ætlunin að hafa myndarlega véla
sýningu. Við verðum að girða
af æði stórt svæði, og selja inn
á það. Umferð verður lítil, því
ekki verður ekið inn fyrir girð-
inguna. Bílastæði verða fyrir ut
an. Vélainnflytjendur hafa verið
einna tregastir að leggja í kostn
að við að vera með, því þeir
selja ekki svo mikið af vélum
núna. En það væri lítil land-
búnaðarsýning án véla. Við mun
um sjálfir sýna þá þróun, sem
orðið hefur í véltækni í land-
búnaði. Þarna úti verður sýning
á alls kyns tækjum, allt frá
gömlu áhöldunum eins og ofan-
ristuspaða og fram til véla nú-
tímans.
— Hvað hugsið þið ykkur að
hafa inni?
— Hugmyndin með innisýn--
ingunni er að sýna með myndum
kortum og línuritum o.s.frv. þá
þróun, sem orðið hefur í land-
búnaði á seinni árum. Iðnfyrir-
tækin í landbúnaði kynna þar
sína framleiðslu. Búnaðarfélagið
er líka með deildir þarna. T.d.
er áformað að hafa þar hlunn-
indadeildina, en hún verðurmjög
myndarleg og skiptist í 7 þætti,
sem nefndin hefur komið sér
saman um að leggja aðaláherzlu
á. Lax og silungur er sýndur
lifandi í kerjum og einnig eru
þar veiðitækin, sem notuð eru
við þessar veiðar. Til að sýna
dúntekjuna verður uppstoppað-
ur æður á hreiðri, dúnhreins-
unarvél, æðardúnsængur o.fl. f
selveiðihlutanum verða m.a. upp
stoppaður selur og kópur. Bjarg
sig er sýnt í myndum og ýmis-
konar fuglaegg liggja frammi.
Vegna fuglatekjunnar eru fengn
ir uppstoppaðir fuglar, svo sem
lundi, fíll og svartfugl. Og loks
verður reki á rekafjöru.
— Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins hefur nokkuð stóra
stúku og kynnir það sem þar er
unnið að, eins og t.d. jurtakyn-
bæturnar. Skógræktarfélag fs-
lands og Skógrækt ríkisins verða
með tvær sýningar og hafa feng
ið samliggjandi stúkur, þar sem
sýnd verður þróunin í skógrækt
armálum. Ég geri ráð fyrir að
við höfum heimilisiðnaðardeild,
svo ég nefni skipulagslaust eitt-
hvað af því sem mér kemur í
hug og þarna verður. Við höfum
haft samband við Kvenfélaga-
sambandið. Sjálfir höfum við hér
safn Halldóru Bjarnadóttur, sem
hún gaf Búnaðarfélaginu, og get
um alltaf sýnt það. Þá má nefna
að eggjaframleiðendur koma með
sína alifugla og hafa á innisýn-
ingunni útungunarvél, þar sem
alltaf eru að koma ungar úr
eggjum. Landgræðslan er byrj-
uð að vinna að skipulaginu á
sýningardeild. Landnám ríkisins
er að láta gera stórt íslands-
kort, sem sýnir byggðaþróunina
í landinu síðustu árin. Þar sést
Framhald á bls. 16.
hér löggjöf um fyrirtækja-
samsteypur og verðmyndun,
líkt og er í flestum nágrana-
löndunum. Að þessu máli
hefur verið unnið og er von-
andi að ekki verði langur
dráttur á því, að slík lög verði
sett hér til að tryggja frjálsa
verzlun og þann mikla ár-
angur, sem næst fyrir allan
almenning, þegar heilbrigð
samkeppni er.