Morgunblaðið - 17.05.1968, Blaðsíða 17

I
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. MAÍ 1968.
17
Ráðherrafundi EFTA lokið:
Tollarnir eru horfnir en ýmsar
viðskiptahömlur eru eftir —
Nœsti ráðherrafundur í Vín í haust
NÚ í byrjun mánaðarins stóð
ráðherrafundur EFTA í London.
1 fréttatilkynningu, sem gefin
var út 10. mai sl. að loknum
tveggja daga viðræðum, ræddu
ráðherramir um að þeir myndu
eftir sem áður halda fast við þá
stefnu sína að vinna að við-
skiptasameiningu allrar álfunn-
ar, þ.e. nánari tengslum við
Efnahagsbandalagið og á annan
hátt. Var þetta fyrsti ráðherra-
fundur EFTA sem haldinn er
eftir að Frakkland hindraði í
annað sinn inngöngu Bretlands
í Efnahagsbandalagið með af-
stöðu sinni.
Vonbrigði
Á þessum nýafstaðna EIFTA-
fundi gátu menn þó ekki dulið
það að EFTA-þjóðirnar hafa orð
ið fyrir allmiklum vonbrigðum
vegna þess að tilmæli þeirra til
landa Efnahagsbandalagsins um
aukna samvinnu hafa hlotið
daufar undirtektir. Sýnist nú
samruni bandalaganna beggja
vera fjarlægur möguleiki. Það
þýðir á hinn bóginn, að EFTA er
ugglaust lengra llíifidaiga a>uðið.
Miklum áfanga hefur verið
Vaxandi neyzla frystra
sfávarafurða í USA
— Markaðsspár með hjálp tölvu
MARCT og mikið hefur verið
ritað að undanförnu um hinn
erfiða fiskmarkað í Bandaríkjun
um og það verðfall sem þar hef-
ur átt sér stað. Þá hefur einnig
verið á það drepið, að markað-
ur okkar þar fyrir frystan fisk
kunni að vera í hættu vegna
þess að fiskur berist frá æ fleiri
þjóðum til Bandaríkjanna og
markaðurinn yfirfyllist.
Nokkur huggun harmi gegn
felst í rannsókn sem bandaríska
fisiðnaðartímaritið Quick Froz-
en Foods lét nýlega gera með
aðstoð tölvu. Var gerð reiknings
áætlun fram í tímann með hjálp
þessara tækja til þess að finna
út hver markaðurinn yrði fyrir
frosnar sjávarafurðir í Banda-
ríkjunum.
Niðurstaðan var sú, að mark-
aðurinn fyrir frystar sjávaraf-
urðir í Bandaríkjunum myndi
aukast úr rífum milljarði doll-
ara 1966 í 1.52 milljarða dollara
árið 1970. Og þegar kemur fram
á árið 1976 mun markaðurinn
verða 2.62 milljarðir dollara.
Þetta þýðir, að samkvæmt þess
um útreikningum mun markað-
urinn vaxa um 154.3% á næstu
10 árum. Þá fylgir það með í
þessum utreikningum, að magn
frystra sjávarafurða mun á þess
um tíma vaxa úr 971 millj.
punda í 2.48 milljað punda, eða
meira en tvöfaldast. Og neyzla
hvers íbúa Bandaríkjanna, að því
snertir frystar sjávarafurðir,
mun vaxa úr 4.93 pund í dag í
11.37 pund árið 1976.
náð í starfsemi EBTA. Aðildar-
löndin sjö, auk Finnlands, sem
er aukaaðili, hafa frá síðustu
áramótum afnumið alla tolla sín
á milli á þeim vörum sem EFTA
tekur til. Það eru allar iðnaðar-
vörur og unnar sjávarafurðir
svo sem niðursuðuvörur. Hér hef
ur mjög þýðingarmikið skref
verið stigið fram á við í við-
skiptasamvinnu álfunnar. Toll-
múrar hafa verið brotnir niðut
og nú er einn markaður í öllum
EFTA-löndunum, sem telur
hvorki meira né minna en 100
milljónir manna.Er augljóst hag
ræði að svo stórum markaði fyr-
ir alla framleiðendur í BFTA-
löndunum,en sem kunnugt er
eru öll Norðurlöndin — nema
ísland — aðilar að EFTA.
Engin sameiginleg umsókn
Formaður Lundúnafundarins,
Anthony Crossland, viðskipta-
málaráðherra Breta, lét þess get
ið eftiir fundinn, að EFTA-löndin
myndu ekki setja fram neina
sameiginlega umsókn um inn-
göngu í Efnahagsbandalagið, en
hvert þeirra væri vitaskuild
frjálst í þessum efnum, ef það
kysi að leita aðildar síðar meir.
Á næstunni myndu BFTA-
löndin leggja á það áherzlu, að
afnema ýmsar viðskiptahömlur
millilandanna, sem ekki eru í
tollformi, til þess að auðvelda
enn frekari viðskipti þeirra á
milli, þegar allir tollar eru nú
horfnir.
Álið veldur vandræðum
Þá munu Bretar og Norð-
menn hafa sérstakar viðræður
innan EFTA varðandi væntan-
legar uppbætur og styrki, sem
Bretar hyggjast greiða álverk-
smiðjum, sem fyrirtæki þar í
Þann 29. marz sl. hélt ráðgjaf anefnd EFTA sextánda fund
sinn í Genf. Fundinn sóttu fulltrúar frá iðnaði og verzlun
EFTA-landanna sjö, auk Finnlands. Fundarefnið var m.a. at-
hugun á því, hver hefði orðið framþróun verzlunarmála innan
EFTA síðasta árið og hverjar horfur væru á frekari samvinnu
við önnur Evrópuríki.
landi ætla að fara að reisa. Norð
menn, sem einnig framleiða mik
ið af áli, eru óhressir yfir þess-
uim styrkrveitingum og telja að
þá muni ekki verða um frjálsa
samkeppni að ræða á jafnrétt-
isgrundvelli, ef brezkir framleið
endur hljótii þessara forréttinida.
Bretar benda hinsvegar á, að
slíkum styrkjum sé ekki stefnt
gegn norska áliðnaðinum, held-
ur muni þeir fyrst og fremst
FAO um framtíð fiskveiða:
1988 þarf 40% meiri fiskafurðir
Fólksf jölgunin krefst aukinnar fæðu
FAO hefur nýlega gefið út
merkar upplýsingar um það
hver nauðsyn sé á auknum
fiskveiðum og aflamagni á
næstu árum.
Gefa þær tölur til kynna
að mjög mikil aukning mun
verða á eftirspurn og nauð-
syn aukins fiskmetis á borð-
um þjóða heims. Nú koma á
land í allri veröldinni rúm-
lega 50 mlllj. tonn fisks.
Vegna mannfjölgunarinnar í
veröldinni verður þörf fyrir
63—67 millj. tonn af fiskmeti
árið 1975 og árið 1985 hefur
þörfin vaxið upp í 76—90
millj. tonn ,eða næstum því
tvöfaldast.
Mikil próteinþörf
í Austurlöndum mun verða
nauðsyn á porteini í fæðu
hvers manns sem svarar til
19.6 grömmum á dag og af
því magni hefur verið áætlað
að 5.2 grömm verði að koma
úr fiskmeti. Þegar tekið er
tillit til þeirrar staðreyndar
að árið 1960 komu ekki
nema 7.8 grömm af proteini
á hvern mann í þessum heims
hluta, og aðeins 2.2 grömm
af þeim úr fiski, verður ljóst,
um hve gífurlega mikla aukn
ingu þarf að verða hér að
ræða.
Þetta er skýringin á því
hvers vegna FAO leggur nú
svo mikla áherzlu á að
byggja upp fiskveiðar og fisk
iðnað þróunarlandanna. Eigi
að tryggja það að hver íbúi
þessa landa fái á dag úr fiski
5.2 grömm af próteini árið
2000 þarf að auka fiskveiðar
Austurlanda, eða innflutning
fisks þar, úr 14 millj. tonnum
svo sem nú er, í hvorki meira
né minna en 82 millj. tonn.
Koma þessar upplýsingar
fram í riti sem FAO hefur
nýlega gefið út og nefnist
„Fisheries in the Food Eco-
nomy“ (Freedom from Hung
er Campaign Basic Study No.
19).
Þótt hér sé um háar tölur
að ræða má benda á, að fisk-
ur er þó ekki í dag nema 1%
af heimsviðskiptunum og ef
litið er á heildarfæðumagnið
í veröldinni eru fiskafurðir
ekki nema 1% af þeim, tald-
ar alls 2.000 millj. dollara
virði.
Þróunarlöndin helzti
markaðurinn
Ýmsan fleiri fróðleik er að
finna í þessu merka riti um
fiskveiðar veraldar á næstu
árum og áratugum. Þar kem-
ur m.a. fram, að þróunarlönd
in neyttu aðeins 9.5 millj.
tonna fisks árið 1965, af yfir
50 milljón tonna heildarafla.
Af þessu leiðir, að eftirspurn
in eftir fiskafurðum í þróun-
arlöndunum er talin muni
vaxa miklum mun hraðar en
í öðrum löndum þar sem jafn
vægi hefur komizt á í mark-
aðnum.
Helztu niðurstöður
Af ofangreindu getum við
íslendingar ýmsa lærdóma
dregið eins og raunar liggur
í augum uppi. Þessir eru
helztir:
1) Rétt er og sjálfsagt að
leggja á komandi árum,
mikla áherzlu á mark-
aðsleit fyrir sjávarafurð
ir í þróunarlöndunum,
vegna þess, að þar verð-
ur eftirspurnin og þörf-
in mest.
2) Nauðsynlegt verður að
framleiða og flytja út
vöru til hinna þróuðu
sérhæfðari og gæðameiri
landa, en nú tíðkast,
vegna þess, að með batn
gera samkeppnisaðstöðu banda-
rísku álfirmanna sem í Evrópu
selja, erfiðari.
Næsti ráðherrafundur BFTA-
landanna mun verða haldinn í
Vínarborg, þann 21. nóvember.
Munu margir hér á landi bíða
eftir því með mikilli eftirvænt-
ingu hvort umsókn íslands um
EFTA-aðild komi fyrir þann
fund.
andi efnahag er líklegt
talið, að neytandinn
sætti sig ekki við fisk-
inn í því dapurlega á-
standi sem hann kemur
nú oft á borð hans, allt
að tveggja vikna gam-
all. Eigi neytandinn í
þróuðu löndunum ekki
að snúa sér að annars
konar próteini en fiski,
t.d. æ meir að kjúkling-
um og öðru kjötmeti, er
nauðsynlegt að leggja
áherzlu á gæðavöru og
gæða fisktegundir.
3) Ástæðulaust er að ótt-
ast fyrir sæmilega öfl-
uga fiskveiðiþjóð, sem
íslendinga, er býr yfir
mikilli tækni, að eftir-
spurn eftir þessari fæðu
tegund fari minnkandi
á komandi árum. Ljóst
er, að eftirspurnin mun
almennt aukast mun
hraðar en framboðið.
4) En því má þó ekki
gleyma, að þótt þörfin
fyrir mjög aukið fisk-
meti í veröldinni sé
ljós, þarf að gæta þess
vel, að þurrausa ekki
fiskistofnana, sér í lagi
í Atlantshafinu, þar sem
þeir hafa verið vei<|dir
í svo langan tíma, af
stórvirkum skipum.
i