Morgunblaðið - 15.06.1968, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 1968
21
Trúmennska
gúðleiki
Það verður vísaat talin fram-
hleypni af fáfróðum leikmanni,
að vera að hugleiða og skrifa
trúmál og trúmálaskoðanir. Það
sé í verkahring þeirra vígðu og
trúf lo kkaleiðtoga, okkar hinna
gé bara að hlusta, lesa og trúa.
Meðan við erum svo lánsöm hér
á íslandi, að hafa bæði rit- og
trúfrelsi, þá er það engin goðgá,
að menn skipti á skoðunum um
andleg mál, eins og tíðkast um
þau veraldlegu.
Trúarbók kristinna manna,Bibl-
ían, er leiðarljós okkar á leið-
inni yfir brúna, er tengir heim-
ana saman. Því öll erum við
tveggj a heima börn. Um sumt í
þeirri bók hafa verið og eru
Skiptar skoðanir. Sumir telja
hana guð-innbiásna spjalda á
milli, aðrir ekki. Á það legg ég
engan dóm, það getur hver haft
sínar skoðanir, og ég mítnar. En
Jesú spurði lögvitringinn sem
freistaði hans: „Hvað er skrifað
í lögmálinu? Hvemig les þú?“
Er ekki gagntegt að hafa þessi
orð Jesú í huga, þegar Biblían
er iesin? Enda má ráða af spurn
ingu Jesú, að allir fengju ekki
það sama út við testur lögmáls-
ins. Eins er það í dag með Biblí-
una og hefir tengi verið, og sann
aat það á því, m.a., er Martin
Dufcher King segir í ræðu, sem
prentuð er í Kirkjuritinu, 1.
hefti 1968. Þar segir m,a.: „Mér
er sagt að yfir tvö hundruð og
fimmtíu trúfélög séu meðal mót
mæienda í Ameríku. Mesita hörm
ungin er þó ekki sú, að þér etruð
svo klofniir, heldiur að margir
flokkarnir halda því fram, að
þeir sdtji uppi með allan sann-
teikann. Svo þröngsýn kreddu-
mennska spillir einingu Krists-
'líkamans. Guð er hvorki endur-
'skírandi meþódisti, öldunga
'kirkjumeðlimur né tilheyrandi
''biskupakiir'kjunni. Þér getiðekki
'verið sannir vofctar Krisfcs nema
'að komast í skilning um þetta.
Væri ekki gagnlegt fyrir ýmsa
þegna annarra þjóða en Amer-
íbana, að hugleiða þessa áminn-
inigu?
Meðal annars las ég þessi orð
eftir einn trúmálateiðtoga: „Allt
sem kallast heilast, heiðarlegt
líf og góðverk, allt, sem maður-
inn megnar að gera á jörðinni
það er í guðs augum aðeins a»d-
styggileg hræsni, ef við viður
kennum ekki fyrst, að við erum
að eðli til aumir syndarar, seld
ir undir reiði guðs og óttumst
hvorki né elskum guð“ (Mar-
fceinn Lúfcher). Þetfca er vist haift
eftir siðabótamanninum Marteiini
Lúther. Greinarhöfundur virð-
ist gera þessi orð að sínum, ann-
ars hefði hann ekki vitnað í þau.
Það má vel vera, að þetta hafi
verið talrn góð og gild guðfiræði
fyrir 4-500 árum. En það þarf
áræði, að halda þessu að sæmi-
'tega vitibornu fólki á miðri tuitt-
ugusfcu öild.
Billy Graham segir: „Ég sé
það hvergi í Biblíunni, að menn
verði að viðurkemna, að þeir séu
vesælir syndarar". Vitasbuld eru
eru allir menn syndugir og
verða það (vísast) nokkuð lengi,
bæði þessa heims og annars.
Éig hefi stundum verið að gera
mér grein fyrir: Af hverju vilja
surnir greina í sundur siðferðis-
lífið og trúarlífið. Er hægt að
trúa því, að siðgæðið sé minna
virði í augum guðs, en fasf-
heldni við trúarsikoðanir og þæi
skoðanir, sem hvergi eiga stoð í
lífi og kemning Jeisú Krists?
Sönn skyldurækmi á dýpstu ræt
ur símar í trú mannsins, þótt
hann geri sér það ekki ljóst.
Siðgæðiskröfut-nar krefjast þess
af okkur, að við vinnum með
kostgæfni að því, að befcra og
fúMkomna okkar in.nri mann, að
gera það góða og forðasf það
iiia, og þjóna öðrum í kærfeika.
Við eigum allir hér í heimi, að
leggja okfcur fram í því að vinna
hver öðrum, ala upp dyggðir og
mannkosti með sjá'lfum Okkur,
með því að vera trúir hver í
sínum veœkahring. Því má ör-
ugglega, trúa, að sál okkar
verður björt og fögur á því að
elska guð og náungann og gegna
með samviskusemi og af skyldu-
rækt hverju því skyldustarfi,
sem við höfum verið ráðnir til
að inna af höndum.
Einnig las ég m.a. þessi orð
eftir annan trúmálaleiðtoga: „En
það er svo um kærleika vorn
eins og allt annað, sem mann-
legt er, að hann er ófullkom-
inn og hefir á sér merki synd-
arinnar ... Kærleikur vor nægir
oss því ekki heldur til sálu-
hjálpar, eins og margir ætla ...
Kærleikur vor bjargar oss ekki
á efsta degi, er vér verðum að
standa skil á öllu lífi voru
frammi fyrir eilífum guði“.
í þriðja lagi las ég þetta m.a.
trúmálablaði: „Þú bíður til ó-
nýtis, þú, sem hefir sömu af-
stöðu og Björnstjerne Björnsson
nefnilega, að þar sem góðir menn
fara séu guðs vegir“. Það eru
hræðileg ósannindi, því að Jesús
segist taka á móti syndurum,
ekki góðum mönnum, það er að
segja mönnum, sem telja sig hafa
unnið til himnaríkis. Vita
skaltu, að hjálpræði þitt verður
ekki keypt hvorki með pening-
um, góðu siðferði, né góðum
verkum. Hjálpræði þitt er keypt
með blóði einungis, með dýr-
mætu blóði Jesú, sem hann lét
renna á krossinum fyrir þig.
Það er eina sem sfcenzt fyirir
dómi guðs“.
Mikið finnst mér boðskapur
þessara manna, sem ég hefi vitn-
að í hér að framan, fjarri allri
skynsemi og þvert ofan í boð-
skap Jeisú sjálfis. Nú langiar mig
að leiða fram fjórða aðilann.
Hvað hann segir um kærleiks-
þjónustu, fórnfýsi, trúmennsku
og hvað sé sáluhjálparleið.
Hann svarar öllum þessum og
öðrúm trúmálaleiðtogum og á-
hangendum þeirra.
í Lúkasarguðspjalli stendur
þetta m.a.: „Og sjá, lögvitring
ur nokkur stóð upp, freistaði
hans og mælti: Meistari, hvað á
ég að gera til þess að eignast
eilíft líf? En hann sagði við
hann: „Hvað er skrifað í lög
málinu? Hvernig les þú?“ En
hainn svaraði og sagði: „Elska
skaltu Drottin, guð þinn, af öllu
hjarta þínu og af allri sálu
þinni og af öllum mætti þínum
og af öllum huga þínum, og ná-
unga þinn eins og sjálfan þig‘
En hann sagði við hann: „Þú
svaraðir rétt, ger þú þetta, og
þá munt þú lifa“. En hann vildi
réttlæta sjálfan sig og sagði við
Jesú: „Hver er þá náungi
minn?“ Jesú svaraði og sagði:
„Maður nokkur ferðaðist frá
Jerúsalem niður til Jeríkó, og
hann féll í hendur ræningjum,
sem flettu hann klæðum og
börðu hann og fóru síðan burt
og létu hann eftir hálf-daiuðann.
En af hendingu fór prestur
nokkur niður veg þennan, og er
hann sá hann, gekk hann fram-
hjá. Sömuteiðis kom og Levíti
þar að og sá hann, en gekk einn-
ig framhjá. En Samverji nokk-
ur, er var á ferð, kom að honúm,
og er hann sá hann, kenndi
hann í brjósti um hann og gekk
til hans og batt um sár hans
og hellti í þau olíu og víni, og
hann setti hann upp á sína eig-
in eyk og flutti hann til gisti-
húss og bar umhyggju fyrir hon-
um. Og daginn eftir tók hann
upp tvo denara og fékk gest-
gjafanum og mælti: A1 þú önn
fyrir honum og það sem þú kost-
ar meira til, skal ég borga þér,
þegar ég kem aftur. Hver af
þessum þremur sýnist þér hafa
reynzit nánungi manninium, sem
féll í hendur ræningjunum? En
hann mælti: „Sá sem miskunar
verkið gerði á honum“. Og Jesús
sagði við hann: „Far þú og ger
slíkt hið sama“. (Lúk. 10.25-37)
Far þú og ger slíkt hið sama
og miskunsami Samverjinn gerði
þá muntu lifa: Það er, þú munt
eignast eilífa lífið. Og þá allir
menn er gera það sama og misk
unsami Samverjinn gerði. Það
eru orð Jesú Krists.
Á hérvistar dögum Jesú voru
Samverjar taldir vantrúar- eða
hálftrúar menn. Sízt af öllu trú-
aðir eins og nú er talið að þurfi
að vera, til að eignast eilífa líf-
ið. Samt leiðir Jesús hálftrúaða
Samverjann fram á móti rétttrú-
aða prestinum og Levítanum.
Samverjinn átti kærleika, sem
leiddi til eilífs lífs. Hinir gengu
framhjá. Þeir áttu ekki hugar-
far og athöfn sem frelsaði. Af
dæmisögunni um miskunsama
Samverjann má sjá, að það eru
verkin sem ráða úrslitum, þegar
dæmt verður á sínum tíma. Góð-
verk eru alltaf afleiðing af góðu
og kærleiksríku hugarfari, og
um leið góðri og guði þekkri
trú. Sá, sem reynir í öllu lífi
sínu að vera trúverðugur og góð
ur og greiðir götu annara, þarf
ekki að kvíða að dómi Jesú
Krists. Hann eignast eilífa lífið,
því hann heldur áfram að þrosk-
ast á guðs-ríkis braut, bæði
þessa heims og annars.' Verum
minnug þess, að eilífa lífið byrj-
ar hér í heimi.
Mikið finnst mér ummæli trú-
málateiðtoganna hér að framan
um dæmisögu Jesú um miskun-
sama Samverjann og önnur orð
hans í guðspjöl'lunum. Kristur
setti aldrei upp neinar trúarskoð
anir sem skilyrði. Kærleikurinn
til guðs og manna vair leiðin til
þess að eignast eilíft líf. Þess
vegna eru ummæli Björnstjerne
Björnsson og annarra er hafa
sömu skoðanir, í fyllsta samræmi
við kenning Jesú: Að, „þar sem
góðir menn fara, séu guðs veg-
ir“. Þetta eru sögð hræðileg ó-
sannindi af trúmálamanninum,
sem ég gat um hér að framan.
Hvaða tilgangi þjónar svorua
rangtúlkun á kenning Jesú
Krists? Ég tel að það sé til
heilla, að hætta öllum stórum
orðum og fullyrðingum. En í
þess stað, að þakka guði fyrir
alla þá, er koma til hans í góð-
um verkum. Það er leiðin til ei-
lífs lífs. „Ekki mun hver sá,
er við mig segir: Herra, herra!
ganga inn í himnaríki, heldur sá,
er gerir vilja föður míns, sem
er í hirnnum". (Matt. 7.2.1.) Svo
geta menn þráttað um það 1 tíma
og ótíma, hvað það sé, að gera
vilja guðs, hér á jörðu, sem á
himnum. Það má vitna í marga
staði í Nýja-testamentinu því til
sönnunar, að trúmennska í öll-
um athöfnum manna og góðleiki
sé það, sem máli skiptir þessa
heims og annars.
Drottinn: Kenn oss að telja
daga vora, að vér megum öðlast
viturt hjarfca.
Júlíus Ólafsson.
mk
Hvar geta ofdrykkjumenn og
alkoholistar helzt vænzt hjálpar?
ÞBSSARAR spurningar heyrði
ég annan alkohoilista spyrja ný-
verið, og svara henni jafnhrað-
an: „Ekki í Noregi". Hann var
nýkominn af drykkjumannaheim
ili þar eystra.
Alkoihólis'tar okkar hafa endr-
um og eins undanfarin 10—12 ár
leitað til Noregs vegna getuleys-
is og vantrúar á að við getum
hjálpað okkur sjálf. Ofdrykkju-
varnir Norðmanna eru hnitmdð-
aðri en okkar, þær eru rígbundn-
ar lagakrókum og reglugerðum.
Fyrsta umtalsverða tilraunin
sem ekki misfcókst hér á landi,
svo ég viti til, var hjúkrunarstöð
Bláa- bandsins við Flókagötu, þau
árin sem hún stanfaði í gagn-
kvæmum félagsanda. Afrakstur
þeirra ára er miklum mun mein
en nokkurn grunar. En starfið
fiékk ekki að þróast á eðlilegan
hátt. Orsökin var hin ofiboðslega
þörf fyrir slíka endurhæfingar-
stöð. Sýnilegur árangur vakti von
ir í brjóstum svo margra, að Stöð
in var — ef svo mætti að orði
komast — í umsátursástandi lang
tímum saman. Slík var þörfin.
Reynt var að færa út starfssviðið
1 skyndi, en gagnkvæm sam-
vinna, traust, og tillitssemi kafn
aði í þessu skyndi-skipulagi, en
mönruum hætti til að túlka það
sem ráðríki og ofstjórn. Þann-
ig rauk hinn eðlilegi félagsandi
’út í veður og vind. Tilbúinn fé-
lagsandi — hversu vísindalega
sem að honum er unnið — getur
aldrei komið í stað hins með-
fædda hungurs einstaklingsins í
að fá að vera með, fá að vera
vinkur hluti verkefniisins. Vegna
niðurlægingar þessa frjóa starfs,
dettur mér helzt í hug að það
haifi lent ofan í sömu skorningun
um og hjó þeim norsku, þ.e. að
starfið hafi um of einskorðast
við séúhæfða lækniisjþjónustu og
áþvingaðan fræðilegan félags-
anda, í stað læknisaðgerða í anda
heimilislœknisins, sem virkjar ó
sj'áilfrátt alla eðlilega orku sjúkl
ingsins með því að leitast við
að mæta honum á miðri leið. Ef
allir gerlar væru af hreinlætis-
ástæðum drepnir í astasikökunni
áður en þeir fá tækifiæri til að
setja sín mildandi persónulegu á'
hrif á kjúkuna, er hætt við að
illa færi. Fallegar um/búðir gætu
aldrei gert þann ost að ljúffengri
verzlunarvöru. Nú er svo komið,
að þessi íslenzka hjúkrunarstöð,
sem tók fram öllum þeim nonsku
stöðvum sem ég hefi haft spurn-
ir af, væri bezt komin sem minja
safn þeirra mistaka, sem varast
ber. Þessvegna má á engan hátt
draga huliðshjálm yfir þetta 13
ára starf. Þarna er reynsla sem
alls ekki má fara forgörðum. Af
ihenni má mikið læra. Hún sann-
ar, svo að ekki verður vefengt,
að hægt er að hjálpa hinum
drykkjusjúku.
Reynum eifct augnaiblik að
staldra við ógnarhlutskipti alko-
holistans eins og það getur orðið
ef öllu er sleppt lausu. Auk þess
að vera sjúkur á sálinni er hann
hæði andlega og líkamlega undir
lagður. Ekkert Guðs barna held
ég að sé meira einmana en hann.
Ótti, nakinn stjarfur ótti er
rekkjunauturinn. Óvinveittur
heimur umhverfið — og hvergi
skilnings að mæta að honum
finnst, en andlegt skipbrot lokar
hugsanlegum leiðurn tiil huggun-
ar í trúnni. Hugsum okkur eitt
andartak þau örlög að hann skuli
stöðugt finna sig knúinn til að
aðhafast það sem 'hann af sinni
hjartans innstu þrá vill forðast,
og stefnunnd tekst honum hvorki
að hnika né sleppa. Þetta er
maðurinn sem sumir ætla sér að
'bæta með forfcölum eða skömm-
um, en aðrir leiða hjá sér rétt-
læt'tir af dómum sínum, eða skiln
ingsskorti.
Alkoholistinn er sá sami í dag
og hann var í gær. Og engu breyt
ir þar um hvort hann býr í
Grímsey eða á Grímsstaðaiholt-
inu. Hann er sjúklingur, því meg
um við aldrei gleyma. Við verð-
um að fræða þá sem óafvitandi
leita í slóðina hans. Við verðum
að leiðbeina honum. Við verðum
að stjaka við hvort öðru. Við
verðum að gera okkur ljóst að
við hlið okkar kann hann að
standa, þótt hvorki hann né við
höfum hugmynd um það. Þess-
vegna dugar ekkert annað en al
menn fræðsla.
Fræðslugögn verður að útibúa
í hendur þjóðinni. Við verðum
að vopna jafnt kennarann sem
klerkinn og leigubílstjórann. Á-
róðursefni er höfðar til einstakl-
ingshyggjunnar verður hvar-
vetna að vera tiltækt, hvort held
ur er á biðstofum lækna og banka
stjóra eða bara smurstöðvum og
bílaþvottafaúsum. Kennsla —
(fræðsla) — í áfengisvörnum (of
drykkjuvörnum) ætti að vera
hllu'ti allrar almennrar og sér-
'hæfðar fræðslu hver svo sem
faún er. Þessi eini dagur á ári
í skólum er hlægilegt kák.
Þetta er leiðin, — önnur leið-
in — en hin er sú, er snýr að
faglegri heilsugæzlu, læknum og
sjúkrahúsum.
Sennilega gera fáir sér ljóst,
að einhver elzti heilsugæzlu-
flokkur sem nú starfar hér í
borg er áfengisvarnamiðstöðin
sem hefir bækistöð sína í Heilsu
verndarstöðinni. I um það bil
15 ár hefir faglært ágætisfólk
unnið mikilvægt menningarstarf
við skipulagðar áfengisvarnir á
vegum Reykjavíkurborgar. Á
þessum stað er undantekninga-
laust mjög mikils skilnings að
mæta, en starfinu er nokkuð
þröngur stakkur skorinn, og af
einhverjum áistæðum er fyrstu
sigrum ekki fylgt eftir að því er
manni virðist. Mig grunar að
ímyndað getuleysi ráði hér meira
um en viljaskortur. Margir virk-
ir alkoholistar líta til þessarar
stöðvar sem síns eina skjóls,
enda hafa læknar og hjúkrunar-
lið þar öðlast dýrmæta reynslu,
sem vekur traust og virðingu
allra er til þekkja.
Inn við hin bláu sund, gegnt
Viðey, er unnið mjög jákvætt
starf í þágu drykkjukarlmanna
sem þjást af alkoholisma. Þar á
ég við hina tiltölulega nýstofn-
uðu 10 .deild Kleppsspítala, með
6 sjúkrarúmum. Hér er um einu
Framfa. á bls. 23