Morgunblaðið - 14.08.1968, Side 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. ÁGÚST 1968
Hvers vegna ég sný ekki
aftur til Pdllands
eftir Arthur Kowalski, fréttaritara
„Trybunu Ludu" í Bonn
í BRÉFI til ritstjórnar „Try-
buna Ludu“ hef ég skýrt frá
ástæðum fyrir því að ég hætti
störfum við blaðið. Þetta
bréf hefur ekki verið birt. f
því stóð, að sem starfsmanni
við „Trybuna Ludu“ í 20 ár
og ritara ritstjórnar frá 1950-
1956 virtist mér augljóst, að
hin raunveruleg-a stefna
blaðsins og flokksins væri
afturhvarf til Stalinisma á
hinum mikilvægustu svið-
um, stjórnmálalegum, fjár-
hagslegum og menningarleg-
um. Áður hafði ég sætt mig
við þessa stefnu vegna þess,
að ég hafði verið alveg sann-
færður um að þjóna þannig
verzlanir, verð er geysihátt
og pólskur verkamaður fer
með 70% launa sínna til mat-
arkaupa. Ég sæi fyrir mér
viðbrögð „THumanite“ . ef
socialistisk yfirvöld í Frakk-
landi skipulegðu verðlag og
hækkuðu verð jafn oft. Vör-
ur halda áfram að vera slæm
ar. Pólsk blöð mega láta í
ljós vanþóknun á lélegum
varningi og hafa gert það lát-
laust í 20 ár — án árangurs.
Smjörið er alltaf eins og
smjörlíki á bragðið, nylon-
skyrta er lúxusvara og gott
kjöt flutt út. Húsmæður verða
því að gera sér að góðu léleg-
ustu bitana.
Voltaire og Rousseau væri í
dag í pólsku fangelsi. Þeir
voru einnig „andlegir upp-
reisnarseggir“ mikilla hreyf-
inga. Það er ekki fyrir aðra
en þá sem þekkja fjármála-
og stjórnmálaástandið í Pól-
landi að skilja styrkleika
þeirrar herferðar gegn Gyð-
ingum og Síonistum, sem haf
in var fyrir mörgum mánuð-
um. Þar er um að ræða mikla
og víðtæka herferð. Svo mi'k-
ið er talað og skrifað um
þessa 30.000 Gyðinga, sem
búa í Póllandi að varla er
nokkur tími né rúm til að
hugsa um örlög hinna 30
milljón Pólverja, sem einnig
búa þar. í pólskum blöðum
er að finna hundruð greina
um þá mifclu aðstoð, sem
margir Pólverjar létu ofeótt-
um Gyðingum í té í síðustu
heimsstyrjöld. En allt þetta er
gert til að læða því að að
Gyðingar í dag séu vanþakk-
látir. Látnir Gyðingar eru
heiðraðir svo hægt sé að æsa
Mótmælafundur stúdenta við
svikarar?
socialismanum. f dag vitum
við hinsvegar að þetta er
rangt, að þessi stefna hæfir
ekki raunveruleikanum nema
að mjög litlu leyti og ég er
ekki fús í annað sinn að styðja
slíka stefnu.
Ég hef nú í 40 ár verið
meðlimur Kommúnistaflokks
ins. Hin miklu takmörk hans
hafi alltaf verið: þjóðfélags-
legt réttlæti, lýðræði, vörn
mannréttinda, frelsi, jafnrétti
allra þjóða og þjóðerna. Ný-
stalinisminn er í algerri and-
stöðu við þessi grundvallar-
atriði. Hann merkiir: að bæla
niður lýðræðisöfl, undirokun
og harðstjórn, aukna ritskoð-
un, öfgafulla þjóðemisstefhu.
Nýstalinisminn færir einnig
með sér nýja bylgju andúðar
á Gyðingum og brýtuir þann-
ig pólsku stjórnarskrána, sem
tryggir öllum þegnum sama
rétt, án tillits til kynstofns
eða uppruna.
Hinn siðferðilegi grund-
völlur.
Það sem í mínum augum
skiptir mestu máli, þegar at-
hugað er núverandi ástand í
Póllandi, er mistúlkun vald-
hafanna á kröfum hinna vinn
andi stétta, sem vonast eftir
betri lífekjörum. Pólverjar,
að undanskildum örfáum hóp
þjóðarinnar, lifa í dag, þegar
aldarfjórðungur er liðinn frá
ósigri nazista, við næstum
sömu kjör og eftir stríð. Enn
eru biðraðir við matvöru-
háskólann í Varsjá. Hvonun megin eru hinir raunverulegu
Eftir dauða Stalins og eftir
að Gomulka komst aftur til
valda hefur aðal efni pólskra
blaða verið: bætt lífskjör.
Yfirvöldin hafa nú hafið her-
ferð, líkt og fyrir 18 árum,
gegn tilhneigingum til betri
kjara. Það er óverðugt borg-
ara socialistaríkfe að hugsa
um velferð sána.
Pólverjum hentar bezt að
lifa á brauði einu og hug-
myndafræði.
Staður fyrir Voltaire.
Rithöfundar, vísindamenn
og hagfræðingar hafa and-
mælt þessu ástandi og stung-
ið upp á frjálsum umræðum
um hvernig gera mætti social
ismann mannlegri, lýðræðis-
legri og socialistiskari, þ.e.a.s.
eins og verkalýður auðvalds-
ríkjanna gerir þegar hann
krefst „endunsfcipulagningar
þjóðfélagsins". Menntamenn-
irnir hafa verið kallað-
ir „endurskoðunarsinnar“,
„óvinir pólska alþýðuríkis-
ins“ og yfirvöldin hafa ein-
faldlega lýst þá í bann í þjóð-
félagsins. Örlög heimspeking
anna, Lezek Kolokowskis og
Adam Schaffs, svo og hag-
fræðingsins Wlodzimierz
Brus, eru ókunn. Hinum ungu
og hugrökku hagfræðingum
Kuron og Modzelewski hefur
á ný verið varpað í fangelsi,
í þetta sinn sem „andlegum
uppreisnarseggjum“ í stúd-
entauppreisninni í marz síð-
astliðnum. Ég býst við, að
sig móti þeim lifandi. I blöð-
unum er vitnað í hverja smá-
grein, sem birtist erlendis, oft
ómerkilegar fréttir gefnar út
af einhverjum félagsskap
gyðinga þess staðar og gefið
í skyn, að þama séu á ferð
alheimssamsæri Gyðinga,
sem auðvitað sé beint gegn
Póllandi. í marga mánuði hef
ur farið um mig hrollur við
lestur blaðsins, sem ég vann
við í 20 ár, því i kjarna næst-
um hverrar greinar hefur
leynzt viss skammtur gyð-
ingahaturs, oft af mjög
ómerkilegu tagi. Margar
greinar voru augljóslega rit-
aðar einungis vegna ánægj-
unnar sem það veitti að
„hakka í sig“ Gyðingana.
Hvergi nema í aðalmálgagni
Hitlersnazista, N.S.D.A.P."
hef ég lesið jafn rangsnúnar
skoðanir á gyðingavandamál-
inu og prentaðar eru í dag í
aðalmálgagni hins sameinaða
pólska verkamannaflokks.
Póiskir ráðamenn hafa ekki
sýnt slíkan þjóðernishroka
síðan á síðustu árum fyrir
stríð. Á tímabi'li var þessari
öfgabenndu föðurlandsást
beint gegn Þýzkalandi og
Vesturlöndum. í dag eru skot-
mörk þeirra Gyðingar, ísrael
og — á dálítið annan hátt —
Tékkóslóvakía. Svo taumlaus
þjóðemisstefna hlýtur að
hrinda Póllandi í glötun.
„Allir hestarnir hlæja“.
Mig furðar að samstarfe-
Framhald á bls, 21
ÖLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM:
KVIKMYNDIR
Það á ekki af okkur að ganga.
Tvær myndir enn, sem sprottnar
eru upp af James Bond. Mér
kæmi ekki á óvart, þó að Ian
Fleming hefði sleppt því a'ð
skrifa sumar bækur sínar, ef
hann hefði haft minnstu hug-
mynd um hversu lélegar stæling
ar ættu eftir að koma fram. Sér-
staklega held ég að hann hefði
látið Dr. No eiga sig.
1 fyrri myndinni sjáum við
fyrst unga stúlku drepa milljóna
mæring nokkurn, með því að
láta hann reykja vindling með
byssukúlu L Gerir hún þetta í
einkaflugvél hans, setur siðan á
sig fallhlíf og stekkur út, þar sem
vinkona hennar hirðir hana upp.
Næst koma þær vinkonur synd-
andi að strönd, neðansjávar,
ganga á land og skjóta mann sem
þar stendur. Þannig heldur
áfram. Englendingur nokkur
kemst í spilið (Richard John-
son), bersýnilega ma'ður almátt-
ugur, slær niður fimm risa, o. s.
' Þessar myndir eru sýndar í
Háskólabíó og Kópavogsbíó. Ann
að er í eigu Háskóla íslands og
hitt Kópavogskaupstaðar. Bæði í
almannaeign, en geta varla talizt
Vinna í almannaþágu, með því
að sýna svona drasl. Og það eru
ekki einungis þessi tvö bíó, sem
þetta verður sagt um. Þetta á við
þau öll, þegar verst lætur.
Nú kann einhver að segja að
ekki sé völ á betri myndum en
þetta. Ekki vilja allir skrafa
undir þetta. En sé það rétt, virð
ist ekki mikill ska'ði skeður, þó
eitthvað af kvikmyndahúsunum
gefi upp öndina, ef það verður
til þess að þau sem eftir standa,
geti skipt á milli sín þeim betri
af myndunum á markaðnum.
Það er lítið annað hægt að
gera en að horfa á sjónvarp, á
meðan svona heldur áfram.
ós
frv.
Leitar hann þess, sem á bak
við stúlkurnar stendur. Reynist
það vera maður, sem leikur
tveim skjöldum, er haldinn
megalomaniu og ógurlegri
ágirnd. Lætur hann stúlkurnar
drepa, sér til fjárhagslegs fram-
dráttar. Þessar tvær stúlkur eru
leiknar af Elke Sommer og Syl-
via Koseina. Sú fyrri er hörð og
dugleg, en hefur lítinn áhuga á
karlmönnum. Hin er vergjörn
og þjófótt og sínu geðþekkari
persóna.
Ekki eru þær einu kvinnumar
í þjónustu meistarans, heldur
hefur hann heilt kvennabúr,
vopnað vélbyssum og þjálfað í
judó, sem hjálpar til við varnir
kastalans, sem hann hefur búið
allskonar furðutækjum.
Enn sem komið er líkist þetta
tugum annarra kvikmynda, sem
flestar eru mjög ómerkilegar.
Þessi sker sig þó úr. Hún er
miklu betur unnin og meira í
hana lagt en venja er til. En
því miður sker hún sig úr fyrir
fleira. í gegnum myndina er
undirtónn af sadisma, auk kyn-
villu, stelsýki og annarra and-
legra sjúkdóma. í stað þess að
verða langt sótt og fáránleg ,,has-
armynd“, ver'ður hún gerspillt
og óhugnanleg.
— 0 —
Og þá er það sú seinni, sem
hefst í Amsterdam. Hún fjallar
um gimsteinaþjófnað í Amster-
dam, og síðan gerist hún í suður
Evrópu, eins og raunar hin mynd
in. Af gimsteinaþjófunum kemst
einn undan, þegar yfirmennirnir
drepa undirmennina. Eltir hann
gimsteinana til Miðjarðarhafe,
snýst í lið með þeim, sem drápu
félaga hans og er sendur með
gimsteinana á snekkju, fullri af
stúlkum í bikinfötum, berandi
vélbyssur (kunnuglegt?). Á Kan
aríeyjum hefur brjálaður vís-
indamaður komizt yfir kastala-
rústir og útbúið þær miklum og
flóknum tækjum og hyggst hefna
fyrri niðurlægingar með því að
eyðileggja kjarnorkusprengjur
Frakka me'ð laser geislum. En
mennirnir sem eru að elta hann
eru samt allir Ameríkanar. Ein-
hver ruglingur hér, skyldi mað-
ur ætla.
Þess er rétt að geta að svo til
öll dráp í þessari mynd eru
framkvæmd af tveimur stúlkum,
eins og í hinni myndinni.
Htaynnftlafrft
FASTEIG NAVAL
Skólavörðustíg 3 A, 2. hæð.
Símar 22911 og 19255.
íbúðir óskast
Höfum meðal annars kaup-
endur að eftirtöldum eign-
um; í mörgum tilfellum er
um mjög góðar útboriganir,
eða jafnvel staðgreiðslu að
ræða. Einniig er oft mögu-
leikar á eignarskiptum hjá
okkur.
Höfum kaiupanda að 2ja herb.
íbúð á hæð, helzt í Vestur-
bænum eða í nánd við Háa-
leitishverfi eða Au'sturbrún.
Kaupanda að 3ja herb. íbúð
á hæð, við Vogana, Laugar-
neshverfi, eða Safamýri.
Kaupanda að 3ja—4ra herb.
íbúðarhæð, helzt í Hlíðun-
um, eða í grennd við Hag-
ana.
Kaupanda að um 110 ferm.
íbúðarhæð, verður að vera
ný eða nýleg, sem mest sér.
íbúð í góðri blokk kemur
til grei.na.
Kaupanda að 5—6 herb. íbúð-
arhæð með öllu sér, æski-
legt að bílskúr fylgdi.
Kaupanda að 120—130 ferm.
góðri íbúðarhæð sem þyrfti
ekki að vera laus fljótlega.
Kaupanda að góðu einbýlis-
húsi í borginni eða ná-
grenni.
Einbýlishús sjávarmegin í
Kópavogi eða Annarnesi
kæmi til greina.
Höfum einnig á skrá hj.á okk-
ur mikinn fjölda kaupenda
að 2ja—6 henb. íbúðum, ein
býlishúsum og raðhúsum,
fullbúnum og í smíðum í
borginni, Kópavogi, Sel-
tjarnarnesi, Garðahreppi og
víðar.
Til sölu
Til sölu er af sérBtökum ástæð
um einbýlishús á einum
bezta stað á Flötunum. —
Húsið er m. a. með ísettu
gleri með sérstöku loftræst-
ingarkerfi og múrað að
hluta. Selst í núverandi
ástandi. Sanngjarnt verð. —
Mjög skemmtileg teikning.
Nánari upplýsingar á skrif-
stofunni.
Jón Arason hdl.
Símar 22911, 19255.
-------------—---------------