Morgunblaðið - 17.08.1968, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 1«68
0 Stuttorð svör við stórum
spurningum
Ofangreinda fyrirsögn setur séraJóhann
Hannesson, prófessor, eftirfarandi bréfi
sínu.
„Velvakanda" þaran 9. ágúst spyrAuður
Ingvars hvers vegna verið sé að kenna
v börnum biblíusögur Gamla testamentisins.
Skal nú reynt að svara þessu og víkja
nokkuð að öðrum verðmætum hugmyndum
heranar.
1) Vegna þess að saga fsraels er forsaga
Jesú Krists. Hún er saga hins gamla sátt-
mála, sem ber í sér fyrirheit um hinn nýja,
en einnig saga hans sjálfs, eins og hann
segir í Jóh. 8: Áður en Abraham varð til,
er ég. Saga fyrirheitanna (Gt) er forsaga
uppfyllingarinnar (Nt) og þar með hluti af
sögu Jesú.
2 Það er enginn „duttlungafulluT guð“ í
Gt, en aftur á móti margir duttlimgafullir
menn — og duttluragafullt mannkyn. Jesús
boðar engan annan en „Guð Abrahams,
ísaks og Jakobs", og þetta vita allir. Þegar
kristnir menn segja, að Guð fsraels sé
duttlungafuliur og annar en Guð Jesú
sjálfs, þá er hér venjulega um að ræða dul-
búið gyðingahatur, vel kunnugt frá tímum
nazista, en einnig kunnugt áður, jafnvel
hjá einstaka guðfræðiragi hér á laradi. Menn
» ættu að lesa — einkum yngri kynslóðin —
um meðferð nazista á Gyðingum, og
allhuga, hvort ekki sé nóg komið af ofsókn-
um á vorri öld. Af hreinum mannúðar-
ástæðum vil ég vara sanngjanna menn við
því að innræta bömum hatur á Gyðingum,
bæði þegar kennd eru kristin fræði og
endranær. Hvorki ádeila Jesú sjálfs né spá
manraanna má leiða oss til þess, þvi að sú
ádeila hefir allt annan tilgarag.
Guð fsraels kynnir sjálfan sig í II. Móse
bók, 3. kapitula, einkum 12-16. versi. Og
hér er enginn annar Guð en sá, sem talar
í Jóh. 8,58. Eins og Lúther segir í sálminum
„Vor Guð er borg...“ ......imd ist kein
airaderer Gott — ei annar Guð er neinn.
Þetta hefur gengið svo fram af íslending-
um að þeir hafa ekki þorað að þýða orð-
in rétt á vora tungu úr þýzkunni.
0 Siðfræðikennsla
3) Siðfræðikennsla er fremur veikburða
í vorum skólum, einkum þó hinum æðri.
En sú siðfræði, sem til grundvallar liggúr
vestrænum hugmyndum lýðræðis og mann
réttinda, er i megindráttum byggð á boð-
orðunum tíu, boðskap spámannanna, Fjall-
ræðunni og öðru efni Nt. Þar sem frá þessu
er fallið, rísa upp ofbeldisstefnur, stórar
eða litlar. Náttúruréttur Stóuspekinga hef
} ur einnig lagt mikið fram til eflingar
mannréttindum. Meginarfurinn er þó frá
ísrael. Jesú var sjálfur Gyðingur, talaði
mál sinnar þjóðar og raotaði hennar hug-
myndir, sem langflestar voru fram komnar
fyrir hans daga. Einna þýðingarmestar
þeirra eru þær, sem fram koma í túlkun
sáttmálasögunnar með dæmisögunum.
Fyrsta og önnur kynslóð lærisveina Jesú
segir sögu hins nýja sáttmála, sem Jesús
stofnar, og frá lærisveinasamfélaginu
(kirkjunni) breiðist sagan, og þar með sið-
fræðin, út um víða veröld þjóðanma, fyrst
á grísku, síðan á fleiri tungum, og á vorum
tímum á meir en tólf hundruð málum.
4) Yfirgnæfandi meiri hluti kennara
vorra fræðir börnin af velvild og vináttu
og út frá þeim skilningi, sem þeir hafa
hlotið sjálfir með menntunn og reynslu.
Menntunin í kristnum íræðum er þó aðeins
brot af þeirri menntun, sem Norðmenn
og Danir veita sínum keranurum.
Siðfræði (almenna og kristilega) er ná-
lega ókleift að fá út gefna á íslandi,
og hefir reyndar ekki verið gert áratugum
saman hér á landi. f haust er þó von á lít-
illi, aJmermri siðfræði, sem kann að bæta
nokkuð úr þörfum almennings og vakandi
æskulýðs, en æskilegt er þó að keransla sé
einnig veitt. Aranars er skortnr handbóka
handa kennnrnm ein veikasta hlið ísl-
enzkra menntamála og almenningsmennt-
unéir 1 landinu. Af þessum sökum eru ýms
ar ungar hugvísindagreinar (hugsjónasaga,
fjölákyldufræði ofl.) nálega ókunnar flest-
um mönnum á íslandi.
0 Gildi Gamla testamentisins
5) Sögur Gamla testamentisins hafa
geysimikið almennt menningargildi, því að
út frá Gyðingdómi er ekki aðeins kristnin
komin, heldur að vissu marki einnig
Múhameðstrúin, og bein eða óbein álhrif
frá þessum sögum ná til helmings mann-
kynsins. í fjölda hugvísindarita er til
þeírra vitnað. „Á ég að gæta bróður rníns?"
„Verið frjósöm, margfaldist og uppfyllið
jörðina" - þessi efni og fjöknörg önnureru
mál dagsins í dag.
Til að kenna þessi fræði svo vel fari,
þarf þroska, kunnáttu og mannvináttu.
Með því að bera samam gríska, róm-
verska, indverska og kínverska guði —
eða anda, púka og stjömuspár — geta
menn fengið góða skemmtun, líkt og af
því að skoða tuskudúkkur 1 sölubúð, og
eins er um mannlegar smíðar guðsihug-
mynda. En enginn finnur með því kjarna
neinnar trúar, sízt af öllu kristinnar.
Kjarnsm í vorri trú finna menn aðeins með
tilbeiðslu Guðs í Jesú Kristi, með hjartanu,
ekki með heilabrotum. Kjami annarra trú-
arbragða finnst að sama skapi sem menn
tilbiðja þeirra guði.
0 Að þreytast á prestum
6) Að menn þreytast á prestum, á sér
ýmsar orsakir, þrátt fyrir margt fagurt í
fari þeirra. Mikill hluti presta er þjóðinni
nálega ókunnur, því að f blöðum og út-
varpi fá menn yfirleitt ár eftir ár sömu-
gömlu prestana hér í borginmi, sömu-
gömlu hugmyndirnar, sömu-gömlu umbúð
imar, sama gamla róminn og orðatiltækin.
Þetta virðist vera stefna hjá blöðunum,
þau virðast nálega lokuð guðfræði og kirkj
ulegum tíðindum, nema frá „föstum mönn
um“. Hér er þó sjónvarpið skárra, þrátt
fyrir ýmsa galla. En vorir sömu-gömlu
prestar borgar, blaða og útvarps eru ekki
líklegir til að bræða is vantrúarinnar eða
breiða varma trúarinnar út um landið.
0 Samband foreldra og barna
7) Um víða veröld er yfir þvi kvartað
að firring hafi myndast milli foreldra og
bama og unglinga. Jafnvel þegar börnin
eru heima, fara foreldramir frá þeim inn
í skuggaheim sjónvarpsins eða skvaldur-
heim útvarpsins. Þess gjalda börnin þegar
árin líða og áhrifin safnast saman. Þau
verða rótlausar manneskjur. Mannfélagið
ver mi'klu fé til að gera þau rótlaus.
Gegn þessu geta foreldrar imnið með
því að tala maraneskjulega við börnin sin.
Þeir sem aldrei hafa lært það, geta samt
lært það, eí þeir vilja, t. d. af átthagafræði
ísaks Jónssonar. Hliðstæða kirkjulega átt-
hagafræði þyrfti að semja handa þeim sem
vilja kenna bömum slnum kristindóm á
lífrænan hátt. Hér vantar eikki efni, en
aftur á móti skynsamleg hjálpargögn.
Hátíðimar, sagan , náttúran, listin og
manniífið færa öllum jákvæðum manneskj-
um ærið efni upp í hendumar tU þess að
tala við bömin um. í sambandi við hinar
miklu Krists-hátíðir kirkj uársins kemur
efnið árlega á ný til vor, svo að segja af
sjálfu sér, og að vissu marki einnig um
hverja helgi. Þannig helgast tíminn stöð-
ugt á ný. Frægir sögustaðir þjóðarinnar
vekja þá sem vakraa vUja tU að minnast
gleðilegra viðbtn-ða og átakanlegra, en
jafnframt mikUvægrar þjóðarsögu og helgi
sögu. Víða má njóta hreinna dásemda
sköpunarverksins í náttúrunni, þótt sóðar
og nátturuleysiragjar hafi spiUt þeim víða.
Svo er og um heilaga kirkju, hún á enn
sína tæru bmnna, þótt brunnmígar nokkrir
hafi víða farið, eins og í Gerplu segir.
Hatrið er mikið í samskiptum þjóða, en
mannvináttan vinnur einnig marga sigra
á voruim tímum.
Þeir sem vUja vera manneskjur á vomm
timum, en hvorki hráefni né hlutgervingar,
þurfa því ekki að örvænta. Aftur á móti
verða þeir að leggja það á sig að opna
augun.
Jóhann Hannesson".
0 Kal og meira kal
Jón Arnfinnsson skrifar:
„Það er að bera í bakkafullan lækinn að
fara að minnast á kalið í túnunum.
Áður en lagt verður I að bæta kal-
skemmdimar, væri réttara að menn gerðu
sér grein fyrir þvl hvað eigi að gera. Þótt
borinn sé á góður skammtur af kalki, get-
ur það aldrei skerramt. JörS, sem fær mik-
inn loftáburð, verður fljótt súr. Það er
meira en kalkið, sem vantar. Það þarf að
gefa henni góðan skammt af bóraxi. Ef
bóraxskortur er á annað borð, verður
kalkið ekki nægileg bót. Svo er aranað: ef
haldið er áfram að fylla jörðina með loft-
áburði, höldum við skemmdunum við líka.
Það verður aldrei gert við þessum
skemmdum til fulls, nema með því að
skipta um og láta jarðveginn fá lífrænan
áburð. Hann eigum við nógan, móiran í mýr
unum og sjávargróðurinn kringum allt
land. Þá muradum við fá hraustari kýr og
um leið kvillaminna mararafólk
En þetta má ekki minnast á, af þvl að
vísindin komu ekki með það í fyrstunni.
Þó vísindi efli alla dáð, geta þau líka
verið blirad á sumum sviðum, og þvl
ekki gott að trúa þeim I öllu.
Það má aldrei sofa á verðinum. Menn
verða að vera vakandi um velferð og heil-
brigði.
Jón Amfinnsson."
0 Kal — Kalk
Kristinn P. Briem skrifar:
„Nú er mikið rætt um þá þjóðarnauð-
syn að finna orsakir kals I túnum og
koma í veg fyrir kal I framtíðinni. í þvi
sambandi vil ég gefa litla bendingu, ef
verða mætti til að upplýsa málið frekar.
Það virðist upplýst, að kal kom ekki fram
í túraum, fyrr en eftir að farið var að
nota tilbúinn áburð. Ekki virðast menn
að öllu leyti vera á eitt sáttir um orsakir
kalsins, en I flestum tilfellum, ef ekki
öllum, mætti ætla, að misfellumar lægu I
veiklun hjá jurtunum vegna efnis- eða
efna-skorts. Eru flestir á þeirri skoðun, og
tilraunir á Hvaraneyri benda I þá átt, að
veiklun jurtarana stafi af kalkvöntun.
Fyrir 40 til 50 árum kom ég upp túni á
Sauðárkróki. Það var grasgott, en mjög
harðlent, og þar sem þetta var I mjög
þurrviðrissamri sveit, notaðist húsdýraá
burður illa, borinn á að vorinu. Pantaði
ég þvl köfnunarefnisáburð frá KaupmaBna
höfn, þar sem þaðan voru beinar skipa-
ferðir. Var ég einn af þeim fyrstu — eða
sá fyrsti — sem raotaði tilbúinn verksmiðju
áburð 1 héraðinu. Það merkilega við þenn-
an áburð var það að hann var mjög bland-
aður kalki svo ekki voru nema um I5prs.
köfnunarefni I honum. Spurningin verður
því, hvers vegna notuðu Norðmenn svona
mikið kal með I áburðiraum, þegar ís-
lendingar hafa ekki notað og nota ekkert
kalk í sínum köfnunarefnisáburði Kjarn-
araum. Væri ekki gott fyrir íslendinga að
heyra álit Norðmanna á notkun tilbúiras
áburðar? Ef til vill mætti eitthvað læra af
þvi
Kristinn P. Briem“.
0 Nokkur þakklætisorð til Akur
eyrarbæjar frá sunnlenzkum
tjaldgestum
Sunnlendingur skrifar:
„Við hjónin ákváðum að ferðast um
Norðurland I sumarfríi ökkar, og hafa með
okkur tjald, og annað tiiheyrandi útilegu-
búskap.
Á Akureyri tjölduðum við I nokkrar
nætur, og höfðum bækistöð okkar á tjald-
stað þeim, sem Akyreyrarbær ætlar ferða-
fólki, og fórum við svo dagtúra um ná-
grennið. Og það er tjaldstaðuriran og hinn
framúrskarandi góði aðbúnaður, sem tjald-
gestum er veittur þama, sem við hjónin
vildum þakka kærlega.
Tjaldstaðuriran er á mjög fögrum stað,
og liggur við hina prýðilegu suradlaug og
sótókýli. Svæðið er afgirt, og þama eru 2
eftirlitsmenn, sem skifta með sér deginum,
annar er frá kl. 8-16, hirara frá kl. 16-23,30,
en þá er tjaldsvæðinu lokað, og til þess
ætlast, að íbiiar tjaldborgarinnar taki á sig
raáðir.
Allt fyrirkomulag þarna virðist mjög
ved skipulagt. Svæðið er autt I miðjunni, og
er það ætlað bömum sem leiksvæði, og
mátti oft sjá þar böm úr hinum ýmsu
tjöldum í boltaleik og öðrum leikjum. f
einu homi tjaldsvæðisins hefur verið reist
lítið timburhús, og I þvl eru snyrtiherbergi
karla og kvenraa, heitt og kalt vatn I krön-
um. Herbergin eru hvítmáluð og hin hrein-
legustu. Við hlið þeirra er lítið herbergi
sem eftirlitsmeranirnir hafa. Ruslatunnur
starada upp við einn vegg skýlisins, og
fara allir með ruslið þangað. Fylgist síðan
eftirlitsmaðurinn með því, hvenær þörf sé
á að hreinsa ílátin. Áberandi var hve allir
gengu vel um svæðið, mátti segja, að þama
sæist varla pappírssnepilll á grasinu.
Hjá snyrtiskálanum er innkeyrzlubraut-
in fyrir bila, og fylgdist eftirlitsmaðurinn
með öllum gestum, sem þarna beiddust
gistingar. Verð fyrir tjaldstæði er 35 krón-
ur. En babb getur alltaf komið I bátinn.
Mér var sagt, að fólk, sem hafði áfengi
um hönd, hafi hyggst eiga griðland á tjald-
staðnum, og upphófust eirehver ólæti eina
nóttina, en þetta fólk var strax fjarlægt.
Enda er þessi staður einungis ætiaður þeim,
sem ferðast um landið sér til hvíldar og
fróðleiks. Og munu ráðamenn Akureyrar
áreiðanlega hafa hug á því, að ferðafólkið
geti notið svefnfriðar og hvildar á þessum
einstaklega hugþekka stað.
Sunnlendingur."
BÍLALEIGAN
AKBRALT
SENDUM
SÍMI 82347

BILA
lEIGfl
MAGIMÚSAR
sKiPHom21 54mar21190
eftir lokon slmi 40381
LITLA
BÍLALEIGAN
Bergstaðastræti 11—13.
Hagstætt leigugjald.
Sími 14970
Eftir lokun 14970 eða 81748.
Sigurður Jónsson.
Simi 22-0-22
Rauðarárstíg 31
BILALEIGAN
- VAKUR -
Sundlaugavegi 12. Sími 35135.
Eftir lokun 34936 og 36217.

SIM11-44-44
Hverfisgötu 103.
Sími eftir lokun 31160.
PILTAR, =
EFÞlÐEIOWUKHUSTCNS
ÞÁAÉOHRINWNfl /
ÁyJrfiðfí /Jsm/jfíissofí
/tef<rtef/-*er/ 6 \ V’Qr—
Haukur Davíðsson hdl.
Lögfræðiskrifstofa,
Neðstuströð 4, Kópavogi,
sími 42700.
Tilboð óskast
í nokkrar fólksbifreiðir er verða sýndar að Grensás- vegi 9, miðvikudaginn 21. ágúst kl. 1—3 e.h. — Tilboðin
verða opnuð kL 5. Sölunefnd varnarliðseigna.
Nauðungaruppboð
— annað og síðasta — á jarðhæð í Auðbrekku 50, þing
lýstri eign Jósefs Halldórssonar, talin eign Kristjáns
Ólafssonar, fer fram á eigninni sjálfri föstudaginn 23.
ágúst 1968, kl. 16,00.
Bæjarfógetinn í Kópavogi.