Morgunblaðið - 17.08.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGBR 17. AGUST 1968
„Vildi helzt vera geimfari
ef ég væri ungur nú“
— sagði Leigh Wade, hershöfðingi, einn af
hnattflugsmönnunum frá ’24
VIÐ fyrstu sýn er hann eins og
ósköp venjulegur fullorðinn
„businessmaður.“ Brosið er elsku
legt og framkoman þægileg. Það
er ekki fyrr en þú ert búinn að
tala við hann nokkra stund að
lögðum allir af sta'ð frá Kirkwall
á Skotlandi á sama tíma, en þeg-
ar við vorum komnir út á haf
lemtum við í mikilli þoku og
skýjaþykkni. Við klifruðum
fyrst upp í 10 þúsund fet, en það
nægði varla til. Við Smith misst-
um sjónir af Erik (Nelson) og
hringsóluðum því til að bíða
eftir að hann kæmi út úr skýj-
unum, en það gerði hann bara
ekki. Við höfðum engar talstöðv-
ar í þá daga svo að ég reyndi
að gefa Smith til kynna með
bendimgum að ég vildi „fara
niður á dekk.“
svo að við urðum að nauðlenda
á sjómum.
— Stöðvaðist mótorinn snögg-
lega?
— Nei, ég sá á mælinum a'ð
olíuþrýstingurinn féll, þangað
til hann var nákvæmlega enginn.
Þá var ekki langur tími til stefnu
og þax sem mig langaði ekki til
að lenda með dauðan hreyfil,
steypti ég vélinni niður og lenti
strax. Við tókum strax vélar-
hlífina af til að kanna hvort við
gætum lagfært bilunina, en svo
var ekki. Það var örlítið málm-
stykki sem okkur vantaði, og ef
veðrið hefði ekki verið svona
slæmt hefðum við getað bjargað
vélinni, það hefði verið hægt að
búa til stykkið þar um borð.
Leigh Wade, 27 ára gamall lautinant.
hann hafði ekki farið varhluta
af skemmtuninni.
Eitt sinn var hann t.d. að
reyna nýja orrustuflugvél. Hann
stakk henni niður úr mikilli hæð,
en í 2500 fetum læstist hallastýr-
ið og hann gat ekki hreyft það.
Flugvélin æddi niður á ofsa
hraða og stefndi bemt á grasblett
þar sem félagi Wades hafði hrap
að ári'ð áður.
Leigh Wade, hershöfðingi fyrir
framan Loftleiðahótelið, en hann
er hér í boði félagsins, ásamt
konu sinni.
þú finnur að hann er eitthvað
öðruvísi. Ef þú talar við hann
um flug verður á honum stór-
kostleg breyting. Augun verða
skær og leiftrandi af fjöri og
röddin áköf. Og það er ekki erfitt
að fá hann til að tala um ferða-
lag sem hann fór í fyrir 44 árum,
fyrsta hnattflugið, og þá það sem
við höfum einna mestan áhuga
fyrir, komu hans til íslands.
Eins og þeir muna sem þá voru
ungir bilaði vél Wades rétt eftir
að hann flaug yfir Færeyjar, og
hann varð að nauðlenda á sjón-
um. Hann og vélamaður hans,
Henry Ogden, reyndu að bæta
skaðann en það var svo slæmt
í sjóinn að vélin sökk skömmu
eftir að bandarískt herskip náði
þeim félögum.
— Voru það ekki mikil von-
brigði fyrir yður að komast ekki
alla leið til Hornafjarðar?
— Jú, við vorum mjög daprir
þá dagana. Sem betur fór fékk
ég nýja flugvél og gat haldið
áfram. Flugið til íslands var satt
að segja dálítið erfitt, og ég og
Smith gerðum tvær tilraunir. Við
að við kæmumst áfram ef við
værum alveg niðri við sjó, þá
var ekki hætta á að við misst-
um jafnvægisskynið í skýjunum
og steyptumst nfður. Það var
einmitt það sem henti Erik. Hann
var farinn að fylgja hreyflinum
og hélt að allt væri í bezta lagi
þar til hann kom út úr skýjun-
um í 500 feta hæð og enn á
hraðri niðurleið. Til allrar ham-
ingju tókst honum að rétta vél-
ina við og flaug áfram til Horna
fjarðar. Við Smith hinsvegar vor
um að þvælast ofan skýja og
það endaði með því að vi'ð sner-
um við til KirkwalL
Daginn eftir lögðum við svo
af stað aftur og þá bilaði fjárans
olíudælan á mótornum mínum
Boston sekkur í hafið.
— Hvernig leið ykkur þegar
þið vissuð að þi'ð yrðuð að nauð
lenda?
Hershöfðinginn brosir annars
hugar og segir:
— Ja, við vorum ekki alltof
hrifnir af því að lenda þama út
á miðju hafi, en við höfðum of
mikið að gera til að hugsa veru-
lega um það.
Það er ekki nema von að hann
brosi. Flugvélarnar í þá daga
voru langt frá því að vera eins
fullkomnar og öruggar og þær
sem vi‘ð fljúgum í dag, og flug-
mennirnir þá höfðu allir vænan
skammt af nauðlendingum í flug
bók sinni. Wade hafði haft það
fyrir atvinnu í rnörg ár að
reynzlufljúga nýjum vélum svo
„Ég var viss um að ég myndi
lenda þar, og verða að litlum
fitubletti eins og aumingja Mac.“
En menn gefast ekki upp fyrr
en yfir lýkur, og með ógurlegu
átaki tókst honum að rífa vélina
upp aftur. Tveim vikum síðar
skeði þetta aftur, með annan
flugmann við stjórntækin.. Hon-
um tókst ekki að hreyfa stýrið
reyna, í 2000 feta hæ’ð og fram-
hlutinn blossaði upp á auga-
bragði. Meðan logarnir nálguð-
ust stjómklefann tókst Wade að
finma lítinn völl og lenda. Hann
stökk út úr vélinni og hrópaði á
nokkra bændur sem stóðu þar
skammt frá. Þeir komu hlaup-
andi með fötur og eldurinn var
slökktur. En svo var Wade svart
ur af sóti að bændurnir héldu
hann vera negra. Nauðlendingar
voru því ekki neinir stóratburð-
ir í hans augum, þótt það kæmi
sér mjög illa í þetta skipti. Smith
hafði flokið nokkuð á undan og
leit alltaf vfð öðru hvom til að
gá að félögum sínum. Hann segir
svo frá:
— Það var um kl. 11 sem ég
leit við og sá að Boston (vél
Wades) var horfin. Við litum X
kringum okkur og sáum þá að
Leigh og Hank höfðu snúið við,
upp í vindinn, og voru að búa
sig undir að lenda. Við snerum
auðvitað strax við og fylgdumst
með þeim. Þrátt fyrir fjallháar
öldur lenti Leigh vélinni mjög
laglega og þegar vfð flugym yfir
sáum við oliu á sjónum í kring
og á vélinni sjálfri. Leigh veif-
aði til okkar og gaf okkur ákaft
merki um að reyna ekki að
lenda. Hann var hræddur um að
við gætum ekki hafið okkur á
loft aftur vegna sjógangs. Okkur
þótti hræðilegt að skilja þá eftir
eina, en gátum ekkert gert þeim
til aðstoðar þarna. Við flugum
því á fullri ferð til Færeyja til
að útvega hjálp.
Smith tókst að koma skilaboð-
um til herskipanna Billingsby og
Richmond, sem voru þarna til
að fylgjast með ferðum þeirra
og þau héldu bæði á fullri ferð
til hjálpar. En þegar þ^u komu
á vettvang voru þeir Wade og
Ogden komnir um borð í togar-
ann Rugby-Ramsey, sem og hafði

Tilbúnir að leggja upp. Wade er fjórði
vinstri.
-
Wade og Ogden bíða björgunar
og véiin byrjaði að detta sundur
í loftinu. Flugmaðurinn, lautin-
ant Harold Harris, stökk út í
fallhlíf og vadð fyrsti maðurinn
í flughernum sem bjargaði lífi
sínu á þann hátt.
í annað skipti var Wade með
nýja flugvél í 10 feta hæð þegar
hreyfillinn sundraðist og tók stór
an hluta af vélinni með sér.
Wade gat lent vélinni á 120
mílna hraða, og eftir að hafa
hoppað yfir nokkrar girðingar
og breiðan skurð s-taðnæmdist
hún, en.n á réttum kili.
Nokkru síðar brotnaði sveifar
ásinn í vél sem hann var að
á Norður-Atlantshafi.
tekið Boston í tog. En ítrekaðar
tilraunir til að bjarga vélinni
voru árangurslausar og daprir í
skapi horfðu þeir félagarnir á
hana hverfa í hafið.
Richmond flutti þá svo tij ís-
lands og þeir komu til Reykja-
víkur rétt í þann mund sem
Nelson og Smith lentu þar eftir
flugið frá Hornafirði. Wade og
félagar hans rómuðu mjög mót-
tökumar sem þeir fengu á ís-
landi og lýstu því yfir snfðar að
ef einhver spyrði þá um góðan
stað til að heimsækja til að
sleppa við harðan vetur í Chica-
Framliald á bls. 21