Morgunblaðið - 21.09.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. SEPT. 1968.
Form. F.B. og þjóönýting byggingariðnaðarins
ÞAÐ hefir vart farið framhjá
mörmurn, sem fylgzt hafa með
gagnrýni stjórnar Einhamars á
hendur Framikvæmdanefnd bygg
ingaráætlunar, að formaður henn
ar, sem verið hefir til varnar,
Jón Þorsteinsson alþingismaður,
hefir jafnan komið fram í líki
stjórnmálamannsins, þegar hann
hefir gripið til i>ennans.
Fram hefir komið nær ótrúleg
vanþekking hans á því verkefni,
sem hann hefir tekið að sér að
stjórna. Hefði þó mátt ætla, að
jafn greindur maður hefði áttað
sig á því, að það er ærinn ábyrgð
arhluti að taka að sér að eyða
hundruðum milljóna króna af al-
mannafé, án þess að hafa haft
minnstu reynslu af framkvæmd-
um af því tagi, sem um er að
ræða.
En því fer fjarri að JÞ telji sig
á nobkurn hátt miður til verks-
ins fallinn en þá menn, sem
stundað hafa byggingarfram-
kvæmdir áratugum saman — og
í rauninni telur hann sig hafa
allt umfram þá í þessu efni,
þótt hann hreyki sér vitanlega
mest af að hafa nær ótakmarkað
fé til framkvæmdanna.
Það er næsta broslegt að lesa
síðasta skrif JÞ — í Mbl. 6.
þessa mánaðar — því að þar fer
stjórnmálamaðurinn á kostum.
Þegar bent hefir verið á marg-
vísleg mistök hans og vanþekk-
ingu, segist hann vera í harðri
sókn og læzt vinna mjög á í
þessari deilu. Þykist hann báð-
um fótum í jötu standa og sé
ekki mikil hætta á því, að «in-
staklingar geti byggt yfir sig eins
og frjálsir menn á næstunni!
Eru það heldur kaldar kveðjur
til þeirra fjölmörgu einstaklinga,
sem orðið hafa að hætta við
smíði íbúða sinna á ýmsum bygg-
ingarstigum, af því að fjármagn
það, sem þeir áttu með réttu að
fá hjá Húsnæðismálastjórn, hefir
verið fengið FB og formanni, JÞ,
til — á ýmsan hátt — vafasamr-
ar ráðstöfunar.
JÞ óskar greinargerðar fyrir
stofnun Einhamars og verkefni
þeirra samtaka. Um það segir
hann: „Þar dugir ekki það eitt
að hafa vakandi auga með bygg-
ingarframkvæmdum rí'kisins og
Reykjavíkurborgar í Breiðholt-
inu og vilja frelsa FB frá ýmis-
konar vitleysum og mistökum,
líkt og Rússar vilja frelsa Tékkó-
slóvakíu frá margvíslegum vill-u-
kenningum, sem þar hafa skotið
rótum.“
Hér komst JÞ heldur óheppi-
lega að orði, því að ef menn
gera samanburð á hegðun hans
og FB og atbuTðum á erlendum
vettvangi, þá liggur í augum
uppi, að JÞ er handhafi Moskvu-
valdsins, sem hyggst drepa allt
frelsi í dróma og vill þá feiga,
sem eru ekki reiðubúnir til að
kyssa á vöndinn. f Mið-Evrópu
hefir þróunin orðið slík, góðu
heilli, að Rússar hafa ekki treyst
sér til annars en að slaka á tök-
um vegna eindreginnar sam-
heldni og þjóðhollustu Tékka, og
gæti svo farið um síðir hér á
landi einnig, að Moskvuvald JÞ
skildi aðeins eftir ógeðfellda
minningu um tilraun til að gera
framtak og dug einstaklingsins
í húsbyggingarmálum að engu.
Einhamar var einmitt stofnað-
ur til þess — meðal annars — að
tryggja það, að einstaklingar
nytu áfram frelsis til að byggja
og hefðu greiðari aðgang að
fjármagni, á jafnréttisgrundvelli,
en fé í þessu skyni væri ek'ki
einvörðungu úthlutað samkvæmt
duttlungum og hugdettum mis-
vitra stjórnmálamanna. Einham-
ar vinnur á vissan hátf eins og
Tékkar, og stjóm félagsins treyst
ir því, að eins og frelsisöld mun
um síðir renna upp þar í landi,
muni frelsið einnig sigra hér, en
þeir, sem hafa unnið gegn því,
hljóti aðeins skömm af, svo sem
vert er. Er þess að vænta, að
sem flestir íslenzkir stjórnmála-
menn beri gæfu til að átta sig á
þessu sem fyrst og grípi í taum-
ana, áður en ríkisvaldið hefir
látið vinna of mikil spjöll i þessu
mál; og byggingariðnaðurinn hef-
ir verið þjóðnýttur með öllu.
JÞ telur upp 4 tölusett atriði
til þess að færa sönnur á, hversu
vel hann standi að vígi í deil-
unni við Einhamar. Allt eru
þetta þó atriði ,sem stjórn Ein-
hamars hefir rætt margsinnis og
reynt að fá JÞ til að skilja, svo
að hún taldj ekki ástæðu til að
tyggja ofan í hann einu sinni
enn. Slíkt telur JÞ sönnun þess,
að hann hafi betur! Má um þetta
segja, að litlu verður Vöggur
feginn, en vart mundi ritstjórn
Mbl. verða fegin, ef stjórn Ein-
hamars tæki upp á því að þylja
í hverri grein öll þau atriði, sem
rakin hafa verið og rökstudd áð-
ur, en JÞ vill ekki skilja. ?n
þess er að vænta, að lesendur
Mbl. átti sig á þessu, og þeim
eru þessi skrif ætluð ekki síður
en formanni FB.
Um þessi fjögur atriði er ann-
ars þetta að segja:
1) Stjórn FB hefir fengið slíkt
fjármagn til ráðstöfunar, að
framkvæmdir fjölmargra ein-
staklinga hafa stöðvazt til óbæt-
anlegs tjóns. Það skiptir hér
mestu máli fyrir alla aðila.
2) JÞ var bent á, að ef hann
vildi láta skrif FB um bygging-
arvísitölu Hagstofunnar koma
fram, væri hægurinn hjá fyrir
hann að birta þau sjálfur. Það
hefir hann ekki talið hagkvæmt!
3) í dæmi því um kostnað við
að fullgera 4ra herbergjía íbúð,
sem stjóm Einhamars birti, var
byggt á tölum, sem fram komu
í tilboðum ýmissa verktaka til
FB, svo og upplýsingum verk-
taka nokkurs, sem hann birti í
blaðaviðtali. Annað var áætlað
samkvæmt verðlagi á efni í
verzlunum, en vinna var áætluð
samkvæmt uppmælingartöxtum.
Standist dæmi Einhamars ekki,
stafar slíkt einvörðungu af blekk
ingum eða vaniþekkingu for-
manns FB. En ef svo skyldi vera,
að reikningslistin og yfirkostn-
aðurinn hjá FB sé í mörgum til-
fellum eins og við parketlögnina
á gólfin, þá er skiljanlegt, hvers
vegna formaður FB lítur svo á,
að áætlunin standist ekki og
ýmsa kostnaðarliði vanti.
í viðtali, sem Vísir átti 22. júlí
við tæknimenn FB — Björn Ól-
afsson verkfræðing og Ólaf Sig-
urðsson arkitekt — um svonefnd-
ar Breiðholtsframkvæmdir, segir
m. a. svo:
„Parketgólfið var boðið út sér-
staklega og kom lægsta tilboð
bæði í efni og vinnu frá Dan-
mörku eða 400 kr. á ferm. Við
fengum ekki að taka danska iðn-
aðarmenn til verksins, og varð
trésmiðavinnan dýrari fyrir það.
Hins vegar var efnistilboði Dan-
anna tekið. — í reyndinni kostar
parketið um 600 kr. á ferm.“
Nu er það svo, að skv. upp-
mælingum, sem gerð er eftir
uppmælingartaxta Trésmiðafé-
lags Reykjavíkur. voru íslenzk-
um trésmiðum greiddar tæpar
115 kr. á hvern fermetra, og er
þar lökkun innifalin og ýmis
vinna, sem unnin er samhliða.
Yfirkostnaður nefndarinnar hlýt-
ur því að vera öll vinnulaun
Dananna að viðbættum rúmum
85 kr. á hvern ferm. Og það um-
fram það, sem kostar að halda
hér danska iðnaðarmenn. Þegar
þessar staðreyndir eru skoðaðar,
skal engan undra, þótt formaður
FB segi í grein sinni, að í dæmi
Einhamars sé allur yfirkostnað-
ur alls ekki reiknaður!
4) FB fékk sitt byggingar-
svæði afhent mörgum mánuðum
á undan byggingarmeisturum og
það var tilbúið, löngu áður en
meistararnir gátu hafizt handa á
sínu svæði.
Er þá þessum atriðum svarað,
en ef að vanda lætur heldur JÞ
því fram í næstu grein sinni, að
alls ekki hafi verið að þeim vik-
ið!
Þá segir JÞ svo á einum stað:
„Einhamarsmenn halda ekki
undan í allra augsýn. Þeir reyna
að fela undanhaldið með ýmis
konar sjónarhverfingum og til-
burðum. Nú bera þeir það fram,
að FB sé hætt við flestar þær
nýjungar, sem nefndin tók upp
og ég hafi hrósað sem mest.“
Er þá ekki úr vegi að nefna
sumt af því, sem FB telur til
„nýjunga“, sem hefir sannanlega
verið reynt hór með misjöfnum
árangri. Hefði FB fylgzt með
þróun byggingarmála hér á síð-
ustu áratugum, hefði hún getað
sparað sór ofsadýrar tilraunir,
eins og Einhamar hefir bent á.
Er hér m. a. höfð hliðsjón af
upplýsingum, sem tveir tækni-
menn FB gáfu í fyrrnefndu við-
tali í Vísi 22. júlí.
Tæknimennirnir segja, að hætt
verði við parketgólfin, sem FB
taldi til hinna ágætu nýjunga
sinna. Þau reyndust viðkvæm og
sitthvað fleira að þeim. Það hef-
ir til dæmis komið á daginn
að „lagnir undir parketgólfum
reyndust einnig miklu meiri og
dýrari, en gert hafði verið ráð
fyrir.“ Þessar fróðlegu upplýs-
ingar sýna, að jafnvel tæknimenn
FB unnu verk sitt blindandi og
án hugsunar — fyrirfram. Úr því
að tæknimönnum varð þetta á,
var naumast við því að búast,
að formaður FB væri skyggnari
á verkið.
FB ætlar einnig að hverfa frá
þeirri „nýjung“ að hafa sameig-
inlegt þvottahús í hvorri blokk,
og framvegis mun þvottaherbergl
fylgja hverri íbúð. Er JÞ þá
kominn í þá skemmtilegu að-
stöðu, að hann lætur FB taka
upp „þvottahúskompur", eins og
hann kallar slík herbergi á niðr-
andi hátt, þegar hann rseðir um
þægindi í íbúðum meistara í síð-
ustu grein sinni. Má nærri geta,
að það muni erfitt að brjóta
þannig odd af oflæti sínu og
renna í slóð meistaranna! En
óhætt er að segja JÞ, að hann
gæti lært margt fleira af meist-
urum.
Þá skal vikið að ýmsum „nýj-
ungum“, sem FB ætlar að taka
upp í sambandi við næsta áfanga
sinn. Ein þeirra er sú, að ætlunin
er að vélslípa gólf um leið og
þau verða steypt. Slíkt er engin
nýjung hér á landi, því að það
var gert a. m.k. árið 1954, ef ekki
fyrr.
Tæknimennirnir segja ennfrem
ur, að vatnslagnir verði hafðar
utan á veggjum. Ekki er þetta
nýjung hér, því að þetta er eitt
af því sem menn gerðu hér endur
fyrir löngu, en hurfu frá. „Nýj-
ung“ FB er þess vegna í því
fólgin að hverfa aftur til aðferða,
sem lagðar hafa verið niður.
Vissulega telst slikt afturhvarf
til nýjunga!
Enn segja tæknimennirnir Vísi
frá steinsteyptum einingum, sem
notaðar verði í næsta áfanga hjá
FB. Það getur vel verið ,að þessir
menn ( og JÞ líka) haldi, að
þar sé um nýjungar að ræða, en
slíkt er mesta vitleysa. Slíkar
forsteyptar einingar hafa verið
notaðar lengi hér á landi eins og
allir kunniugir vita. Má t. d.
benda á íbúðarhús, sem Sigur-
linni Pétursson byggingaTmeist-
ari hefir reist.
Meðal nýjunga, sem verða í
næsta áfanga hjá FB, er einnig
talin sú, að „eldhús verða öll
úti við glugga“ og að engir
skápar verða í svefnherbergjum!
Sýnir þetta að FB hefir smíðað
gluggalaus eldhús, og er mesta
furða, að JÞ s'kuli ekki hafa gum-
að talsvert af svo frábærri nýj-
ung, en eðlilegt er að spyrja
hann, hvers vegna hann taldi
ástæðu til að hverfa frá henni.
Og vafalaust er það nýjung til
að auka þægindi í íbúðum, að
skápar verða ekki hafðir í svefn-
herbergjum!
„Nýjungum" þeim, sem FB
hefir verið að stæra sig af á
undanförnum mánuðum, hafa því
verið gerð nokkur skil, og ættu
menn, einstaklingar og opinberir
aðilar, að sjá á því, sem hér
hefir verið rakið, að megnið af
„nýjungum" FB er atriði, sem
hafa verið reynd hér.
Hinu er ekki að leyna, að FB
hefir tekizt að framkvæma eina
nýjung, kannske óviljandi, en
það er að smíða lélegri hús en
almennt hefir tíðkazt hér, án
þess að lækka byggingarkostnað-
inn!
Skal þá vikið að því langa
máli, sem JÞ hefir um næsta
reikular reikningsaðferðir FB á
íbúðastærð. Er það harla klaufa»-
NORRÆNA HUSIÐ POHJOLAN TAIO NORDENS HUS
Við minnum á að
Hand- og listiðnaðarsýning
NORRÆNA HÚSSINS er opin alla virka daga frá
kl. 17—22, laugardaga og sunnudaga frá kl. 14—22.
Þar til nú hafa
15000
séð sýninguna. Hafið þér séð bana?
Allra síðasti sýningardagur: sunnudagurinn 6. október.
Verið velkomin.
NORRÆNA HÚSIÐ.
Félag byggingariðnaðarmanna
A
Arnesýslu
Ákveðið hefur verið að viðhafa allsherjaratkvæða-
greiðslu um kjör fulltrúa félagsins á 31. þing ASÍ, og
3. þing sambands byggingarmanna. Tillögum um einn
aðalfulltrúa og einn til vara á þing ASÍ ásamt með-
mælum að minnsta kosti 10 fullgildra félagsmanna
skal skila til formanns kjörstjómar Sigurjóns Erlings-
sonar, Lyngheiði 18 fyrir kl. 20 mánudaginn 23. þ.m.
Tillögum um aðalfulltrúa og tvo til vara á þing SBN
ásamt meðmælum að minnsta kosti 10 fullgildra fé-
lagsmanna skal skila formanni kjörstjómar Lyng-
heiði 18 fyrir sama tíma.
STJÓRNIN.
KRÓIVI HIJSGÖGIM
Hverfisgötu 82 — Sími 21175.
Nýtt símanúmer
Hef fengið nýtt símanúmer á málflutningsskrif-
stofu mína.
Símanúmerið er nú
22120
Bírgir fsl. Gunnarsson
hæstaréttarlögmaður
Lækjargötu 6 B.