Morgunblaðið - 12.10.1968, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1968
Olympíuleikarnir settir í dag
Þrumuveður og stórrigningar hafa sett
sinn svip d lokaundirbúninginn
NÍTJÁNDU ólympíuleikarnir
verða settir í Mexíkóborg í dag
og verður setningarathöfnin með
sama sniði og tíðkast hefur á
ólympíuleikum undanfarna ára-
tugi. tþróttafólkið, 7226 kepp-
endur frá 119 þjóðlöndum, geng-
ur í fylkingu inn á völlinn, for-
seti Mexíkó setur leikana, dúfum
verður sleppt, og ung stúlka,
Norma Enriqueta Basilio, ber
ólympíueldinn, sem tendraður
var í Grikklandi, inn á leik-
vanginn í Mexíkóborg, hleypur
með hann 400 m á vellinum og
síðan upp þrep turnsins þar sem
eldurinn mun loga meðan á leik-
unum stendur.
■ Ólympíuleikirnir í Mexíkó hafa
þegar orðið sögufrægir. Bar fyrst
til deilurnar um þátttöku Suður-
Afríku en nú síðast hafa stúd-
entaóeirðirnar sett svip sinn a
undirbúing leikanna og eru leik-
irnir nú haldnir undir sterkri
hervemd.
Síðustu dagana hefur ekkert
borið til tíðinda í Mexíkó en í
óeirðunum fyrir um það bil
tveim vikum urðu blóðug átök
og um 30 manns létu lífið. Leit
svo út um tíma að til frestunar
leikanna kæmi, en stjórn lands-
ins ákvað þá að kalla til öfluga
herflokka og láta leikana fara
fram undir hervernd. Síðan hef-
ur ekki til átaka komið að heitið
geti.
Átta fslendingar taka þátt í
leikunum nú, 4 í sundkeppninni,
3 í frjálsum íþróttum og einn
lyftingamaður.
Gífurlegt þrumuveður gekk
yfir Mexíkóborg í fyrrinótt og
mynduðust vatnspollar á mörg-
um íþróttavallanna sem notaðir
verða við leikana. Leikarnir voru
ákveðnir á þessum árstíma vegna
þess að veður er þá kvað bezt í
Mexíkó. Nú hefur hins vegar svo
brugðið við að þrumuveður og
hitabylgjur hafa gengið yfir
landið og angrað íþróttafólkið.
Vetrarstarf Vorboð-
ans 1 Hafnarfirði
Sjálfstæðiskvennafélagið Vor-
boðinn í Hafnarfirði er nú að
hefja vetrarstarf sitt. Hefst það
með sauma- og sníðanámskeiði
miðvikudaginn 16. okt. og verð-
ur kennt í Sjálfstæðishúsinu á
miðvikudögum kl. 2-5 síðd., —
alls í fimm skipti og lýkur 13.
nóv. — Konur, sem ætla að taka
þátt í námskeiðinu eru beðnar
að tilkynna þátttöku í síma
50505 og 50530.
Fyrsti fundur Vorboðans verð
ur haldinn 21. þ.m.
Batnandi söluhorfur á fiskimjöli
— þrátt fyrir aukna framleiðslu
Dagana 31. sep<t-4. okt. hélt
Aðþjóðaféíag fiskmjölsframleið-
enda hinn árlega aðalfund inn í
Bremen í V-Þýzkalandi í boði
Vestur-þýzkra fiskmjölsframleið
enda. Öll meiriháttar fram-
'leiðslulönd eru aðilar að þessum
samtökum og sóttu fundinn um
120 framleiðendur frá 20 lönd-
um og auk þess um 40 umboðs-
menn og fóðurblandarar. Af ís-
lands hálfu sóttu þennan fund
dr. Þórður Þorbjarnarson
Sveinn Benediktsson, framkv.stj.
Páll Ólafsson, efnaverkfræðing-
ur, dr. Jónas Bjarnason, Valgarð
J. ólafsson og Tómas Pétursson.
Tilgangur^þessara funda er að
gefa mönnum kost á að skiptast
á skoðunum og ræða vandamál
iðnaðarins, jafnt þau viðskipta
legu og hin>, sem eru vísindalegs
og tæknilegs eðlis. Fundur þessi
var sá 8. í röðinni, en sá fyrsti
þeirra var haldinn árið 1960.
MARKAÐSHORFUR
Áætíanir, sem þarna voru
Nauðsynlegt að taka jákvæða
afstöðu til sálrænna vandamála
Við íslendingar eigum ýmislegt ólœrt í þessum efnum
— Samtal við frú Ásu Jónsdóttur sál- ^ J.
frœðing, sem er á förum til Ameríku
Frú Ása Jónsdóttir sálfræðing
ur er nú á förum til Bandaríkj-
anna, en þar er hún ráðin sem
sálfræðingur við Mental Health
Klinik í New York frá 1. nóv-
ember n.k. Frú Ása hefur mag-
isterpróf frá Bandaríkjunum í
sálar- og uppeldisfræðum. Að
prófi loknu vann hún um skeið
að þýðingum gáfnaprófa. Hún
hefur kennt uppeldisfræði við
Kvennaskólann í Reykjavíkum
langt skeið — auk þess starfað
mjög mikið við börn á forskóla-
aldri o.fl.
í tilefni af brottför hennar
óskaði Mbl. eftir viðtali við hana
„Hvers konar störf verða yð-
ur falin við þessa stofnun"?
„Starf mitt er aðallega í því
fólgið, að geðgreina einstaklinga
er leita til stofnunarinnar með
vandamál sín. Reynt er á þann
hátt að finna orsakir erfiðleika
þeirra og veita þeim lækningu
og meðferð í samræmi við niður
stöðurnar".
„Hvernig er unnið að geðgrein
ingu“?
„Geðrannsóknir eru margvís-
legar, t.d. eru notuð próf erlúta
m.a. að persónuleikakönnun,
gáfnafari, aðlögunarhæfni, sér-
stök hæfnispróf er sýna starfs
getu, tilfinningalíf og mörgönn
ur próf. Önnur meðhöndlun
sjúklinganna er m.a. fólgin í
kerfisbundnum viðtökum. Leitast
er við með ýmsum tæknilegum
aðferðum að koma sjúklingnum
1 hvíldarstöðu, svo að hann sé
fær um að tjá sig á sem eðlileg-
astan hátt“.
„Hvers konar fólk kemur og
leitar hjálpar til stofnunar sem
þessarar“?
„Til stofnunarinnar leitar fólk
á öllum aldri með mjög fjöl-
breytileg vandamál og á hinum
ólíkustu stigum hugrænna erfið
leika. Þarna koma t.d. stúdent-
ar með sín námsvandamál, fólk
með fjárhagsáhyggjur og alls
konar fjölskylduerfiðleika m.a.
ofdrykkjuvandamál og fólk með
fjölmargar aðrar gerðir mann-
legrar óhamingju. Auk þessa
kemur mikið af fólki með tauga-
bilun og geðveiki á mismunandi
stigum".
„Hver rekur þessa stofnun og
hvernig er hún rekin“?
„Þetta er ríkisstofnun. Við
stofnunina vinna læknar, sál-
fræðingar, félagsráðgjafar,
hjúkrunarkonur og ýmsir fleiri.
Stofnuninni veitir forstöðu Dokt
or Klaus Feuehtwanger, sérfræð
ingur í gæðlækningum, en hann
nýtur mikils álits í grein sinni.
Ég vann í sumar, svolítið undir
stjórn hans og tel því að starf
þetta muni stórum auka þekk-
ingu mína og reynslu í grein
minni“.
„Hvemig eru launakjör em-
bættismanna New Yorkríkis, sem
fást við slík störf“?
„Launin eru stórúm mun hærri
en hérlendis tíðkast. Auk þess
er um ýms hlunnindi að, ræða,
t.d. eru innifalin öll sjúkrasam-
lags- og tryggingagjöld, en það
munar miklu, vegna þess, hve
gjöld þessi eru há þar. Þyngst
er þó á metunum að öll aðstaða
til slíkra starfa er betri þar en
hér heima, einkum vegna já-
kvæðrar afstöðu fólks til allra
sálrænna vandamála. Enginn er
feiminn eða skammast sín fyrir
að koma með hvaða vandamál
sem er, þegar í upphafi, til
slíkra stofnana. Tel ég að við
íslendingar eigum ýmislegt
ólært í þessum efnum“.
„Hvað er það einkum, sem yð-
ur finnst við eiga ólært á þessu
sviði“?
„Mér virðist að íslendingar
séu ekki fyllilega lausir við
þvingun, er þeir leita til sál-
fræðinga. Það er eins og menn
bíði með slíkt unz erfiðleikarnir
eru komnir á mjög hátt stig, í
stað þess að koma til sálfræð-
ings þegar þeim fer að líða illa
andlega, á svipaðan hátt og
menn leita til lækna vegna lík-
Frú Ása Jónsdóttir.
amlegrar vanlíðunar.
Ég hygg að þetta eigi sér tví
þættar orsakir: f fyrsta lagi er-
um við yngsta og fámennasta
stétt landsins og í öðru lagi er
hér mjög tilfinnanlegur skortur
á slíkum stofnunum einkum nú
er þörfin brýnni, vegna aukins
fólksfjölda og gagngerðar þjóð
félagsbreytir.ga, sem nú eru að
gerast“.
„Að lokum langar mig að
spyrja yður, frú Ása: Ætlið þér
að setjast að starfi þar vestra
til langframa"?
„Ég hefi nú reyndar aðeins
ráðið mig til eins árs, enn sem
komið er. Hugsanleg heimför er
undir ýmsu komin, m.a. því hver
starfsskilyrði og aðstaða verða
fyrir hendi hér heima, en því
ber ekki að leyna að ég kysi
heldur að starfa á íslandi og
reyna á þann hátt að verða
fólki að einhverju liði í vanda-
málum þess, því mér hefur jafn-
an fallið afar vel að starfa með
öllum þeim mörgu, sem ég hefi
unnið fyrir hér heima, einkum
að uppeldismálum."
Við kveðjum frú Ásu Jóns-
dóttur og óskum henni til ham-
ingju með nýja starfið, góðrar
ferðar og skjótrar heimkomu.
lagðar fram, bentu til þess, að
fiskmjölsframleiðsla helztu út-
flutningslandanna myndi á ár-
inu 1968 enn vaxa um nær 350
þús. tonn eða upp í 3.550 þús.
tonn. Mest verður aukningin í
S-Afríku, Perú og Chile og einn
ig nokkur í Danmörku, en hér á
landi hefir dregið mjög úr fram-
leiðslu eins og kunnugt er, og
einnig í Noregi.
Hinsvegar bentu þessar áætlan
ir einnig til þess, að eftirspurn
eftir fiskmjöh og notkun þess
myndi aukast um 5—600 þús. tn.
og birgðir útflutningslandanna í
ár^lok því minnka um 2-300 þús.
tonn. Er það í fyrsta skipti síð-
tonn. Er það í fyrsta sktipi síð-
an 1965, að áramórtabirgðir hafa
farið lækkandL
Þessa þróun má að sjálfsögðu
fyrst og fremst þakka hagstæðu
verðlagi á fiskmjöli, miðað við
annað eggjahvítufóður.
Mjög lauslegar áætlanir bentu
til, að áframhald yrði á þessari
þróun á árinu 1969. Var því tal-
in nokkur von um sæmilegar
markaðshorfur í Bandaríkjunum
í haust og getur hún haft áhrif
á þróun þessara máta en soya-
baunamjöl keppir við fiskmjölið
á fóðurefnamörkuðum. Einnig
hlaðast nú upp birgðir af þunr-
mjólk, einkum í löndum Efna-
hagsbandalagsins, en hún er
einnig seld í samkeppni við fisk
mjöl til sumra nota.
Þarna komu einnig fram áætl
anir um framleiðslu og eftir-
spurn eftir lýsi og bentu þær
Framhald á bls. 27
- NYTUM ............
Framhald af bls. 5
hömlur hafa verið settar á sölu-
verð þeirra, það er að segja
menn hafa mátt selja þær á
markaðsverði, eða endurkaups-
verði á hverjum tíma. Vafalaust
er þetta ein af ástæðunum fyr-
ir því, að óeðlilega mikið hefur
verið fjárfest í húseignum og
öðrum hlutum er að sjálfsögðu
veita þægindi og ánægju en eru
ekki þjóðhagslega arðbærir.
Eins og alkunna er tíðkastmjög
í öðrum löndum að almenning-
ur fjárfesti eigur sínar í atvinnu
rekstrinum með því að kaupa
hlutabréf í atvinnufyrirtækjum.
Á þennan hátt gerist almenn-
ingur þátttakandi í atvinnu
rekstrinum og á hag sinn undir
góðri afkomu hans. Þegar þann
ig háttar. er eðlilegt, að almenn
ingur fylgist með atvinnufyrir-
tækjum, hafi áhuga fyrir vel-
gengni þeirra og láti sér ekki í
léttu rúmi liggja hvort lagðir
séu steinar í götu fyrirtækj-
anna.
Hér gegnir öðru máli, því al-
menningur tekur lítinn fjárhags
legan þátt í atvinnurekstrinum.
Orsökina tel ég vera, að hann
álítur ekki hlutaeign í honum arð
bæra né trygga.
Kunnugt er, að á þessum síð-
ustu og verztu tímum hefur mjög
gengið á fjarmagn atvinnufyrir
tækjanna og bankarnir eru að
þrotum komnir að lána það sem
á vantar. Því er sérstök þörf
nú að skipa efnahagsmálunum
þannig, að atvinnufyrirtækjun
Jakob
Guðjohnsen
ldtinn
Jakob Guðjohnsen, rafmagns-
stjóri Rafmagnsveitu Reykjavík-
ur lézt hér í borginni í gær.
Jakob var fæddur 23. jan. 1899
á Húsavík. Hann var sonur hjón
anna Stefáns Guðjohnsen, kaup
manns á Húsavík, og Kristínar
Jakobsdóttur Guðjohnsen. Hann
lauk stúdentsprófi í Reykjavík
1919. Jakob lauk prófi frá Den
polytekniske Læreanstalt í
Kaupmannahöfn 1926. Hann var
verkfræðingur hjá Rafmagns
veitu Reykjavikur frá 1926 og yf
irverkfræðingur frá 1945 til 1.
febr. 1961 er hann varð raf-
magnsstjóri, en því embætti hef-
ur hann gegnt síðan.
Jakob gegndi einnig ýmsum
félagsstörfum á sviði rafmagns-
og félagsmála. Jakob var kvænt-
ur þýzkri konu, Elly Hedwig.
Vorð fyrir bíl
EKH) var á sjötuga konu, Krist
ínu Lýðsdóttur, Barmahlíð 1, þeg
ar hún var á leið yfir Miklu-
braut eftir gangbraut í gær. Krist
ín var flutt í Slysavarðstofuna,
en talið var að hún hefði aðeins
meiðst lítillcga.
Kristín var á leið yfir syðri
akbrautina, þegar óhappið varð.
Ökumaður bílsins segist hafa séð
Kristínu, en honum tókst ekki
að stöðva bílinn í tæka tíð.
um verði gert kleift að starfa
án tapreksturs til þess m.a. að
fjármagni þjóðarinnar verði var
ið til framleiðsluaukningar og
bætts þjóðarhags.
Ég hefi haft orð á því, að
verzlunarstéttin njóti ekki nauð
synlegs trausts þjóðarinnar. Af
þessum sökum séu lagðar á hana
ýmsar hömlur og hún jafnvel úti
lokuð frá ýmsum þáttum verzl-
unarinnar. Það eð stéttin er
tiltölulega fámenn, þá væri þetta
ekki svo veigamikið atriði frá
þjóðhagslegu sjónarmiði, ef þess
ar hömlur hefðu ekki neikvæð
áhrif á þjóðartekjurnar og aðra
atvinnuvegi, ef ekki væri hér
um að ræða sóun starfskrafta
sem full þörf er fyrir til upp-
byggingar efnahagslífinu. Álit
manna um orsakir þessarar nei-
kvæðu afstöðu til verzlunarstétt
arinnar er að sjálfsögðu áýmsa
vegu, en líklega er þeirra helzt
að leita í sögu þjóðarinnar sem
greinir frá niðurlægingartímum
hennar þá er verzlunin var
ófrjáls og í höndum útlendinga.
Eg þori að fullyrða, að hin
íslenzka verzlunarstétt gefi
ekki eftir verzlunarstéttum ann
arra þjóða né sé eftirbátur ann
arra stétta þjóðfélagsins. Ég
trúi því, að framtíðin muni bera
í skauti sínu breytta og batn-
andi afstöðu til verzlunarstétt-
arinnar, ég trúi því að æska
þessa lands muni óska þjóðinni
til handa athafnafrelsi, meðal
annars frjálsa verzlun og að at
hafnafrelsi einstaklingsins verði
í hávegum haft.