Morgunblaðið - 12.10.1968, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1968
ert að sjá nema hræðilega þjáningar-
grettur, Hægri hendin er neðar en sú
vinstri og sveifíast miklu meira. Þetta
er hlaupastíll tékknesku eimreiðarinn-
ar.
Einbeittur stikar Zatopek áfram. Hring
eftir hring eykur hann forskot sitt og
eftir 3 km. virðist svo sem hann sé
búinn að tryggja sér öruggan sigur.
Tíminn er mjög góður miðað við a'ðstæð
ur 8:33,0 mín. Nokkrir helztu keppi-
nautar tékkans halda sig í hnapp á eft-
ir honum þegar 1500 metrar eru eftir
taka menn eftir þvi að tveir þeirra skera
sig úr hópnum og fara að draga á
Zatopek. Annar þeirra er sköllóttur lít-
ill náungi, Belgíumaðurinn Reiff, hinn
er Ho'llendingurinn Slijkhusi. Og það
undaríega skeður. Þeir draga eimreið-
ina uppi og þrátt fyrir hetjulegar til-
raunir Zatopeks fara þeir báðir framm-
úr, sporléttir og reistir. Belgíumenn er
fjölmennir á áhorfendapöllunum og nú
standa þeir upp í æsingnum og hrópa
í kór Reiff, — Reiff — Reiff. Og köll-
in virðast verka sem vítamínsprauta á
Reiff. Þegar rúmur hringur er eftir
af hlaupinu er hann orðinn um 20 metr
um á undan Slijkhusi, sem aftur er
svo um 40 metrum á undan Zatopek.
Það ómögulega er að ske. Þeir hafa unn
ið upp forskot Zatopeks og eru að sigra.
En skyndilega er sem Zatopek vakni
af svefni. Hann neytir allra sinna krafta
og tekur ógurlegan sprett. Um 200 metr-
um frá marki geysist hann frammúr
Slijkhuis og dregur óðfluga á Reiff.
Allt ætlar um koll að keyra á áhorf-
endapöllunum.
En Satopek hafði byrjað sprettinn
aðeins of seint. örmagna en brosandi
slítur Reiff snúruna sekúndubrotum á
undan Zatopek. Reiff er höfðinglega
fagnað, en Zatopek virðist vera niður-
brotinn. Tími Reiffs var 14:17,6 mín., en
Zatopeks 14:17,8 mín. Eins og í 10 km.
hlaupinu hafði nýtt Otympíumet verið
sett, en heimsmetið stóð af sér átökin.
Frægðarferílinn Zatopeks náði svo há
marki sínu á Olympíuleikunum í Hels-
ingfors 1952. Allir reiknUðu með sigri
hans í 10 km. hlaupinu fyrsta dag leik-
anna, enda fór svo að hann sigraði
léttilega á nýju Olymíumeti 29:17,0 mín.
í 5 km. hlaupinu var hins vegar við
rammari reip að etja. Meðal keppend-
anna voru Bretinn Chataways, Þjóðverj
inn Schade, sem náð hafði beztum tíma
í undanrás, Frakkinn Mimon og sigur-
vegarinn frá í London Gaston Reiff.
Reiff er ekki eins harður og á Lund-
únarleikunum og verður að gefast upp
þegar hlaupið er rúmlega hálfnað. Hinir
hlaupa allir í þéttum hnapp og lengi
vel er óhugsandi að sjá hver muni
bera sigur úr býtum. Þegar 100 m. eru
eftir í markið tekur Zatopek á öllu
sem til er og tekur forustu og sigrar.
Hann verður fyrir því óhappi þegar
hann byrjar endasprett sinn að stjaka
við Chataway, svo hann fellur við.
Menn bíða spenntir eftir því hvort Zat-
opek verði dæmdur úr leik fyrir þetta,
en von bráðar kemur úrskurðurinn.
HTaup Zatopeks er gilt og hann er
sigurvegarinm. Mestu ræður í úrskurði
dómaranna vitnisburður Bretans, sem
segist enga möguleika hafa átt á sigri
í hlaupinu. „Zatopek er beztur“, segir
hann. Þótti mörgum mikið til drengi-
legrar framkomu Bretans koma og til
ganjans má geta þess að Chataway varð
síðar ráðherra í Bretlandi við góðan
orðstír. Tími Zatopeks í hlaupinu var
14:06,6 min. Annar varð Minoun Frakk-
landi á 14:07,4 mín.
Og enn er Zatopek á ferðnini síðasta
dag leikanna. Þá keppir hann í Mara-
þonhlaupinu og reynist með öllu ósigr-
andi. Tími hans er inýtt Olympíumet
2:23,03,2 klst.
Á Olympíuleikunum í Melbourn er
Zatopek enn meðal keppenda. Hann
tekur aðeins þátt í einni grein Mara-
Robert Richard — presturinn sem sigr
aði i stangastökki 1952 og 1956.
þonhlaupinu. Nú er hann ekki eins
óviðráðanlegur og áður. Samt má segja
að frammistaða hans sé með miklum
ágætum. Hann varð 6. á 2:29:34,0 klst.
Sigurvegarinn var gamalkunnur keppi
nautur hans, Frakkinn Mioun á 2:25:00,0
klst.
SVÍFANDI SÁLUHJALPARI
Fyrir mörgum árum stofnuðu nokkrir
drengir í Illinois í Bandaríkjunum til
félags sín á miilli. Gekk þeim fátt ti'l
— markmiðið var að rupla í búðum,
slást við aðra strákahópa og hrella veg
drengjafélög í Illinois m.a. K.F.U.M.
Strákarnir í K.F.U.M. höfðu íþróttaiðk-
anir á stefnuskrá sinni og eitt sinn
bauðst þeim að fá glímukennara. Áhug-
inn reyndist fremur daufur þegar á
hólminn var komið, en til þess að glímu
kennaranum þætti ekki við þá, leituðu
þeir út fyrir félagsskapinm eftir þátt-
töku. f hópi götustrákanna fengu þeir
einn þybbinn, freknóttann og óhrein-
an strák, sem sýndi síðar glímuæfing-
unum meiri áhuga en flestir aðrir.
Nokkru síðar átti svo þessi K.F.U.M.
deild að keppa við aðra í frjálsum í-
þróttum og tókst þeim að fullmanna lið,
utan þess að fátt var um fína drætti
í stangastökkinu. Þá var ákveðið að
vita hvað götustrákurinn gæti — og
viti menn, hann fór yfir lágmarkið og
komst í keppnina. Eftir þetta atvik
áttu íþróttirnar og hugsjónir K.F.U.M.
hug drengsins allan og hafa vafalaust
bjargað honum frá sömu örlögum og
biðu margra af fyrri félögum hans —
fangelsinu.
Drengurínn sem hér um ræðir hét
Robert Richard, einn frægasti stanga-
stökkvari sem uppi hefur verið og einn
ig nafntogaður fyrir hversu góður dreng
ur hann var, bæði á leikvanginum og
utan hans. Bob, eins og hann var kalT-
aður jafnan, nam guðfræði starfaði um
tíma sem prestur.
Bandaríkjamenn hafa löngum átt mestu
afreksmanna í stangastökki, og verið
nær einvaldir á þeirri grein á Olym-
píuleikunum. Breiddin í þessari íþrótta
grein hefur jafnan verið svo mikil í
Bandaríkjunum, að það eitt út af fyrir
sig a,ð komast í Olympíuliðið hefur ver-
ið mikið afrek. V,
Þegar Olumpíuleikarnir voru haldnir
í London 1948 sigraði bezti stenga-
stökkvari Bandaríkjanna á úrtökumótinu
Hann hét Guinn Smith. Annar varð einn
ig þekktur stangastökkvari Morcom og
þriðji varð hinn lítt þekkti og ungi
Robert Richard. Hann háfði náð sínu
draumatakmarki að komast á Olympíu-
leikana. Áður en Bandaríski fTokkurinn
hélt til leikanna, kallaði lands’liðsþjálf-
arinn, Dean Cromwell, þátttakendurna á
sinn fund og eggjaði þá lögeggjan og
jafnframt brýndi hann fyrir þeim aga-
samt líferni, sjálfsafneitun og erfiði.
ATlir tóku þátttakendurnir mikið til'lit
til þessara ummæla, mest þó Richard.
Úrslitakeppnin í London fór fram í
ausandi rigningu og varð brautin brátt
þung og erfið. Keppendur fóru fljótlega
að hellast úr lestinni. 4,10 metrar stukku
aðeins 4 menn: Tveir Bandaríkjamenn
Karaja, Finnlandi, Kaas Noregi og Lund
berg Svíþjóð. Þá var hækkað í 4,20
metra. Kataja og Smith fóru yfir í
fyrstu tilraun en Richard í annarri.
Hinir fel'ldu. Finninn og Smith fóru síð-
an yfir 4,30 metra, en Richard felldi
í ÖTI skiptin, Hann hafði eigi að síður
hreppt bronzverðlaunin, og mátti það
sannarlega teljast frækileg frammistaða.
Róbert Richard sló ekki slöku við æf-
ingarnar næstu fjögur ár Þegar hann
hafði lokið við guðfræðilexíur sínar,
hljóp hann út á íþróttavö'llinn með stöng
í hönd og æfði og æfði. „íþróttimar eru
heimur krafta og vilja, hugar og sálar,
hjartalags og skaphafnar", sagði Rich-
ard.
Þegar kom að OTympíuleikunum í Hel
singfors 1952 var öllum ljóst, að keppn-
in um gullverðlaunin í stangastökkinu
mundu standa fyrst og fremst mil'li Rich
ards og landa hans Don Laz. Þeir báru
höfuð og herðar yfir aðra keppinauta
sína og sumarið áður hafði Laz bezt
stokkið 4,61 metra, en Richards 4,58.
Undankeppni stangastökksins í Hel-
singfors hófst 20. júlí. Keppendumir
voru 32 og til þess að korrmst í aðal-
keppnina þurftu þeir að stökkva 4.00
metra. Það reyndist þeim félögum Rich-
ard og Laz næsta auðvelt. Daginn eft
ir fór svo aðalkeppnin fram — ein harð-
asta stangarsíökkskeppni sem sögur
höfðu farið af fram til þess trma. Olym-
píumetinu, 4,40 metrum, var hnekkt af
hvorki fleiri né færri en fjórum mönn-
um, þeim Denísenko, Rússlandi, Lund-
berg Svíþjóð og Bandaríkjamönnunum
Richard og Laz. Þá er hækkað í 4,50
metra og yfirburðir Bandaríkjamann
anna koma í ljós. Þeir fljúga báðir vel
yfir en Rússinn og Svíinn fella.
Næsta hæð er 4,55 metrar. Allra augu
beinast að köppuinum tveimur. Báðir
fella nokkuð grófTega í tveimur fyrstu
tilraununum. Laz reynir á undan í
þriðja og síðasta sinn. Hann gefur sér
góðan tíma til undirbúnings, og Rich-
ards virðist ekki rótt, þar sem hann
situr á grasflötinni og fylgist með keppi-
naut sínum. Svo hleypur Laz til. Augna
blik virðist hann yfir ránni, en síðan
sjá menn að hún fylgir honum í gryfj-
una. Richard á næsta leik. Þögn slær
á áhorfendur þegar „svífandi sáluhjálp
arinn“ tekur sér stöðu á atrennubraut-
inni og á ránna. Síðan hTeypur hann til
og stekkur. Ráin haggast ekki á okun-
um. Richard hefur hreppt gullverðlaun
in og ærður af fögnuði hleypur hann og
dansar um, faðmar viðstadda og veifar
til áhorfenda. Þegar svo rússneski durt-
urinn, Densísenko, gengur til Richards
og óskar honum til hamingju ættar allt
um koll að keyra á áhorfendapöllun-
um. Og Laz tekur innilegan þátt í fögn-
uði félaga síns og landa.
f Melbourne 1956 er Richard enn á
ferðinni. Sem fyrr er það landi hans
sem er erfiðasti keppinauturinn. Að
þessu sinni Robert Gutowski, hávax-
inn og spengilegur sitökkvari af Pólsk-
um ættum. Báðir fara 4,53 metra. Síðan
er hækkað í 4,56 metra og nú endur-
tekur sagan frá Helsinki sig nærri ó-
breytt. f þriðju ti'lraun fer Richard yf-
ir. Hann kemur vi’ð rána og hún iitr-
ar ískyggilega á okunum. En niður fer
hún ekki. Presturinn hefur bætt annarri
gullmedalíu og öðrum lárviðarsveig
í safnið
Richards var einnig ágætur tugþrautár-
maður og margir spáðu því að hann
ætti möguleika á verðTaunum í þeirri
grein í Melbourne. En nú var Richard
ekki eins heppinn og áður. Hann náði
ekki sem beztum árangri og hafnaði í
12. sæti.
Eftir þessa Olympíuleika hætti Rich-
ard íþróttakeppnum að mestu og snéri
sér að öðrum verkefnum. Um hann hef-
ur verið sagt að hann sé einasti prest-
urinn sem leitast hafi við að ná til
himpa af eigin mætti.
da Silva. Hinn frábæri þrístökkvari er
setti heimsmet í Helsingfors og sigraði
einnig í Melboume eftir harða keppni
við Vilhjálm Einarsson.
Tvenn gullverðlaun da Silva
Leoníd Sérbakov, Rússilandi, var
nafn sem flestir rituðu niður, þegar
þeir spáðu um sigurvegara í þrístökki
á Olympíuleikunum í Helsinghvors. Vcir
það að vonum, þar sem Sérbakov var
þá talinn fremsti þrístökkvari heims og
hafði höggvið nærri heimmsetinu. En
meðal keppenda Brasilíumanna á leik-
uirnm var hávaxiinn og krangalegur
svertingi, Ferreira da SiTva, að nafni
sem átti eftir að setja strik í reikn-
inginn og gera álla spádóma haldlitla.
Da Silva var þó langt frá þvl að verá
óþekktur sem þrístökkvari. Hann hafði
náð mjög góðum árangri í greininni og
vakið athygli.
í úrslitakeppnina komust 6 menn: Da
Silva, Sérbakov, Devonish frá Venézú-
ela, Iimuro Japan, Nilesen Noregi og
Asbaugh, Bandaríkjunum. Fyrstu þrjár
umferðirnar voru tíðiindalitlar og tókst
engum að bæta sinn fyrri árangur. En í
fjórðu umferð dró til tíðinda. Da Sil-
va, náði frábæru stökki, er mældisit
16.09 metrar. Nýtt heimsmet. Og Serba-
kov lét ekki á sér standa og stökk
15,98 metra, sem var nýtt Evrópumeit. Við
heimsmetið var sem Brasiilíumaðurinn
tvíefldist og í næstu umferð stökk hann
16,22 metra og í síðustu umferð 16,05
metra. Hann tók rækilega af allan vafa
hver væri bezti þrístökkvari í heimi.
Fáir menn hafa fagnað sigri á Olym-
píuleikunum jafn innilega og Da Silva í
Helsingfors. Hann hljóp meðfram á-
horfendastúkunni og veifaði gríðarstór
um blómvendi. Og áhorfendur fögnuðu
honum einnig konungTega. 60-70 þús-
und manna kór kallaði í takt: da Silva-
da Si'lva-da Silva.
Eftir þetta var da Silva ókrýndur
konungur þrístökkvaranna næstu tvö.til
þrjú ár og bætti met sitt verulega. Að
vísu var hans bezta afrek nokkuð dreg-
ið í efa, þar sem það var unnið í
þunnu lofti langt fyrir ofan sjávarmál,
eða í svipaðri hæð og Mexíkóborg. Da
Silva lét hins vegar efasemdir ekkert á
sig fá, heldur héTt áfram að æfa og æfa,
staðráðinn að verja sinn olympiska tit-
il á leikunum í Melbourne.
ölympíuárið 1956 náðu margir þrí-
stökkvarar frábærum árangri. Da Silva
veit að róðurínn verður þungur í Mel-
bourne, en hann er ákveðinn. Ætlar að
sanna að heimsmet hans var engin til-
viljun — að hann er enn fremsti þrí-
stökkvari heims.
Meðal kappanna sem keppa í þrístökk
inu er Sérbakov, sem nú er betri en
nokkru sinni fyrr og hefur fullan hug á
að sigra da SiTva og eignast gullpen-
ing til viðbótar silfurpeningnum er
hann hlaut í Helsinghvors. Serbakov
hefur stokkið um sumarið 16,46 metra og
sett með því nýtt Evrópumet. Þá eru
þarna einnig Japanarnir tveir Kogake
sem stokkið hefur 16.48 metra og Sak-
urri sem einnig hefur náð frábærum ár-
angri.
f undankeppninni nær Kogake beztum
árangri 15,63, Sérbakov stekkur 15,59
metra og Sakueri 15,49 metra, da Silva