Morgunblaðið - 12.10.1968, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1968
Rafmagnsveitur ríkisins:
Um raforkumál Vestfjarða
AÐ tilhlutan „Félags rafveitu-
•tjóra sveitarfélaga", sem sam-
•nstendur af einstaklingum, raf-
veitustjórum nokkurra baejar-
rafveitna, hafa að undanförnu
verið allmikíl blaðaskrif um
raforkumál Bíldudals og nú síð-
*r einnig Patrekshrepp3.
Sem kunnugt er af blaðaskrif-
um þessum hættu Rafmagns-
veitur ríkisins öllum fram-
kvæmdum við endurbætur á raf
veitukerfi Bíldudals í bili.
Af þessu tilefni þykir nauð-
eynlegt að gera hér grein fyrir
málinu frá sjónarhóli Rafmagns-
veitna ríkisins.
ORKUVEITUSVÆÐI
VESTFJARÐA
Á Vestfjörðum, sunnan Arnar
fjarðar, hafa Rafmagnsveitur
ríkisins á hendi raforkusölu
beint til allra raforkunotenda,
að undanskildum íbúum Pat-
rekshrepps, en Patrekshreppur
hefur sína eigin sjálfstæðu raf-
veitu, sem kaupir orku í heild-
sölu frá Rafmagnsveitum ríkis-
ins.
Til þess að fullnægja raforku-
þörf Vestfjarða byggðu Raf-
magnsveitur ríkisins á árunum
1955—59 vatnsorkuver við Mjólk
á í Arnarfirði og Reiðhjallavirkj
un við Bolungarvík. Þá yfirtóku
þær jafnframt allar dísilstöðv-
ar á svæðinu, nema í Patreks-
hreppi og ísafirði. Jafnframt
voru byggðar aðalorkuflutnings
linur milli allra þessara stöðva,
alla leið sunnan frá Patreksfirði
og norður til ísafjarðar með við
komu í öllum byggðaplássum og
orkuverum á orkuveitusvæðinu.
Þá voru dreifikerfi ýmist keypt
eða byggð upp að mestu í öllum
kauptúnum og þorpum Vest-
fjarða, að undanskildum Patreks
hreppi og ísafirði, en þar var
haldið áfram rekstri bæjarraf-
veitna.
Til suðurhluta Vestfjarða er
orkan flutt um sæstreng yfir
Arnarfjörð með landtöku i
Bíldudal. í þessum hluta fjórð-
ungsins hafa Rafmagnsveitur
ríkisins varastöðvar i Bíldudal
og á Sveinseyri, en Rafveita Pat-
rekshrepps hefur einnig vara-
stöð á Patreksfirði, sem er eign
hermar.
KRAFA RAFVEITU
PATREKSHREPPS
Fyrir um tveimur árum byrj-
aði Rafveita Patrekshrepps að
gera þá kröfu til Rafmagns-
veitna ríkisins, að þær greiddu
allan rekstrarkostnað disilstöðv-
ar sinnar, þ.e. mannahald, við-
hald, fjármagnskostnað, olíu
o.s.frv. og auk þess 15% álag á
heildarkostnað.
Árið 1966 var skipting á notk-
un orku frá dísilstöðinni á Pat-
reksfirði þannig:
Hvar ætti að fá tekjur til að
mæta slikum kostnaði? Þar er
aðeins um tvennt að ræða, ann-
ars vegar að hækka heildsölu-
verðið og auka þannig mismun
á aðstöðu bæjarrafveitna á land-
inu, eða að hækka verðið til
hinna beinu raforkukaupenda
Rafmagnsveitnanna, en þeir búa
aðallega í strjálbýlinu, og búa
auk þess við raforkuverð, sem
nú þegar er of hátt, miðað við
verðlag í þéttbýlinu.
MÁLEFNI BÍLDUDALS
Nokkrum árum áður en Raf-
magnsveitur ríkisins yfirtóku
Rafveitu Bíldudals, höfðu Bíld-
dælingar, svo sem mörg önnur
sveitarfélög farið full geyst í raf
veitumálin. Byggt hafði verið
upp rafveitukerfi og reist mynd-
arleg dísilstöð út frá áætlun um
mikla aukningu í raforkunotkun.
Sú áætlun brást og rafveitan
lenti í fjárþröng_ af þeim eök-
um. Um svipað leyti voru Raf-
magnsveitur ríkisins að byggja
upp kerfi sitt á Vestfjörðum.
sem sömu aðilar óskuðu að losna
við fyrir áratug síðan.
Því er haldið fram, að Bíld-
dælingar muni hagnast á endur-
heimt rafveitunnar.
í fyrrnefndum blaðaskrifum
er birt tafla, sem á að sanna, að
„nærri 5 millj. króna séu burt-
flutt fé úr byggðarlaginu". Tafla
þessi er í verulegum atriðum
röng og skal hér birt önnur tafla
til samanburðar, sem sýnir hver
greiðsla Bíldudals hefði raun-
verulega orðið, ef þar hefði
starfað sem sjálfstæð rafveita
og orkan verið keypt af Raf-
magnsveitum ríkisins í heild-
sölu. í síðasta dálki eftirfarandi
töflu er síðan til samanburðar
útreikningur í áðurgreindri
töflu um „orkukaup í heildsölu“..
út frá því sjónarmiði að hafa
sama heildsöluverð frá Raf-
magnsveitum ríkisins til allra
bæjarrafveitna, sem af þeim
kaupa, hvar sem er á landinu.
Þetta verðjöfnunarsjónarmið
verður því, að sumar bæjarraf-
veitur í öðrum landsfjórðungum
greiða of hátt heildsöluverð mið
að við kostnað til þeirra einna,
og þetta þekkja viðkomandi raf-
veitur mæta vel, og una því illa.
Ef nú fleiri á Vestfjörðum fet-
uðu í fótspor Bíldudals í von um
hagnað af slíku skrefi, þá myndu
enn aukast greiðslur til verðjöfn
unar frá þeim bæjarrafveitum,
sem raunverulega leggja fram
fé í sjóðinn.
f þessu máli er verið að vekja
AR Afl. notk. kW AXX. gjald kr/kW Orku- notkun kWh Orku- gjald kr/kWh Helldsölu- verff kr. "Orkukaup i heildsölu" kr.
1959 220 600 660.000 0,2o 264.000 194.000
1960 340 600 732.000 O,2o 350.000 203.000
1961 340 690 737.000 0,23 404.000 245.000
1962 34o 690 744.000 0,23 406.000 279.000
1963 290 690 882.000 0,23 403.000 278.000
1964 251 690 801.000 0,23 357.000 276.000
1965 283 690 912.000 0,23 405.000 309.000
1966 283 980 701.000 0,25 453.000 379.000
1967 267 950 787.000 .0.25 450.000 405.000
Samtala kr. 3.492.000
kr■ 2.558.000
Rafveita Patrekshrepps notaði sjálf ......... 180.570 kWst.
Inn á kerfi Rafmagnsveitna ríkisins ......... 57.840 —
Samtals framleiðsla stöðvarinnar ................. 238.410 kWst.
Rafveita Patrekshrepps setti'
fram þá ófrávíkjanlegu kröfu,
að Rafmagnsveitur ríkisins
greiddu fyrir þessa orku, —
57.840 kWst. — kr. 531.653.62
eða kr. 9.19 fyrir hverja kWst.,
sem inn á þeirra kerfi fór. Til
baka ætlaði Rafv. PatrekShrepps
að greiða kr. 0.25 fyrir þær
kWst., er hún notaði sjálf, eða
kr. 45.142.50. Þetta ár var rekstr
arkostnaður dísilstöðvarinnar
kr. 462.307.62.
Árið 1967 var skipting á notk-
un frá dísilstöðinni þannig:
Það varð því að ráði, að Raf-
magnsveitur ríkisins yfirtækju
rafveitumál Bíldudals, kerfi og
dísilstöð, og varð síðan sam-
komulag um rúmlega 1 millj. kr.
yfirtökuverð.
Síðan hafa Rafmagnsveiturn-
ar starfrækt rafveitukerfið,
ásamt dísilstöðinni sem varastöð
og er þetta einn þáttur í rekstri
þeirra á Vestfjörðum, og jafn-
framt tengiliður til annarra not-
enda við Arnarfjörð.
Rafveita Patrekshrepps notaði sjálf ......... 269.110 kWst.
Inn á kerfi Rafmagnsveitna ríkisins ......... 106.380 —
Fleiri og fleiri nota Johns-
Manville glerullareinangrun-
ina með álpappírnum
Enda eitt bezta einangrunar-
efnið og jafnframt það
langódýrasta.
Þér greiðið álíka fyrir 4”
plasteinangrun og fáið auk
þess álpappír með!
J-M glerull og 2V4” frauð-
Jafnvel flugfragt borgar sig.
Sendum um land allt —
Jón Laftsson hf.
Hringbraut 121. - Sími 10600
Samtals framleiðsla stöðvarinnar
Sama krafa gerð, Rafmagnsv.'
ríkisins greiði fyrir 106.380
kWst. kr. 839.467.32 eða kr. 7.89
fyrir hverja kWst., sem fór inn
á þeirra kerfi. Til baka ætlaði
Rafv. Patrekshr. að greiða kr.
0.25 fyrir þær kWst., sem hún
notaði sjálf, eða kr. 67.277.50.
Þetta ár var rekstrarkostnaður
dísilstöðvarinnar kr. 729.971.58.
Sala Rafmagnsveitna ríkisins
til Patrekshrepps er um 1.9 millj.
kWst. á ári, en árið 1966 var
þeim gert að greiða fyrir þessa
orku kr. 956.000.—, en 1967 kr.
946.000.—.
Um þetta verðlag er búið að
þvarga í um 2 ár, en þá gáfust
Rafmagnsveiturnar upp og af-
þökkuðu slík viðskipti, enda var
þess engin brýn þörf, en Raf-
veita Patrekshrepps getur hald-
ið áfram að kaupa orku af Raf-
magnsveitum ríkisins eftir þörf-
um fyrir sama verð sem áður,
eða á því verði, sem almenn há-
spennugjaldskrá þeirra segir til
um á hverjum tíma.
Hér er þó um víðtækara mál
að ræða en Rafveitu Patreks-
hrepps eina. Rafmagnsveitur rík
isins selja raforku í heildsölu til
alls 16 bæjarrafveitna á landinu
og allar hafa þær rétt á sömu
kjörum. Allar gætu þær, með
sama rétti sem Patrekshreppur,
byggt sér dísilvarastöðvar og ætl
að Rafmagnsveitum ríkisins að
bera allan kostnað, að viðbættu
15% álagi.
375.490 kWst.
Nú er þess óskað að snúa blað-
inu við og yfirtaka aftur það,
Hér kemur fram skekkja,'
sem nemur 934 þús. kr. á heild
sölukaupunum einum.
í útreikningum sínum að öðru
leyti láist einnig m.a. að reikna
fjármagnskostnað til gjalda, og
starfsmannakostnaður til staðar
manna töluvert fyrir neðan það,
sem raunverulega hefur orðið.
Varðandi fjármagnsflutning
inn eða út úr héraði má enn-
fremur benda á, að Rafmagns-
veitur ríkisins hafa flutt inn til
Vestfjarða 166 millj. kr. í formi
stofnkostnaðar mannvirkja
þeirra, en auk þess þarf árlega
að flytja inn í fjórðunginn álit-
lega upphæð vegna halla á
rekstrinum, og nemur sá halli á
árinu 1967, um 6.7 millj. kr.
Athugandi er að þessi halli
stafar svo til allur frá kostnað-
arsömiím rafstöðvum og aðal-
orkuflutningslinum í fjórðungn-
um, en ekki frá dreifingu í kaup
túnum og þorpum.
Heildsöluverð til bæjarraf-
veitna í fjórðungnum, þ.e. tii
Patrekshrepps og ísafjarðar er
því mikið of lágt, miðað við til-
kostnað, en verðlagning er sett
upp draug liðins tíma í raforku-
málum. Hinar mörgu smáu, sjálf
stæðu og einangruðu bæjarraf-
veitur hafa runnið sitt skeið
með vaxandi þróun raforkumál-
anna. Hvarvetna í löndum
Evrópu hefur verið unnið mark-
visst að því að sameina hinar
smáu rafveitur í stórar heildir,
eða í eina^ rafveitu fyrir hvert
land, og þetta gerist vissulega
ekki að ófy*4rsynju.
VELJUM ÍSLENZKT
Fermingar á morgun
Fermingarbörn í LanphoItssöfnuSi
13. október 1968 kl. 16.30. Prestur
Volvo Amazon
rauður, fallegur til sýnis og sölu að Laugar-
nesvegi 118. — Verð kr. 105 þús.
Til sölu í dug
Ford Bronco árg. 66.
Skipti óskast á Ford
Bronco, árg. 67—68,
milligjöf staðgreidd.
Plymouth Belvedere árg.
66, mjög lítið ekinn og
fallegur bíll. Gott verð
og góðir skilmálar.
Opel Record caraban árg.
68, lítið ekinn, skipti
koma til greina á ódýrari
bíl.
Moskwitch árg. 66, lítið
ekinn, gott verð.
Opel Record árg. 65, 2ja
dyra.
Citroen árg. 67 M, DL, lít-
ið ekinn fæst fyrir
skuldabréf.
Taunus Station, 4ra dyra,
árg. 67, ýmisleg skipti
koma til greina.
Volkswagen árg. 66.
Bedford vörubifreið árg. 63
I sérflokki með vökva-
stýri.
Höfum einnig mikið úrval
af öllum tegundum og
árgerðum bifreiða.
Bílasala Matthíasar
Sími 24540, Höfðatúni 2.
séra Árelíus Níelsson.
STÚLKUR:
Bergljót Erla Ingvarsdóttir
Hellulandi 19,
Bjarnína G. Garðarsdóttir
Stóragerði 12,
Brynhildur Bjarnadóttir
Hraunbæ 32,
Guðrún S. Eyjólfsdóttir
Gnoðarvogi 14,
Sigríður Eyjólfsdóttir
Gnoðarvogi 14, .
Guðrún Guðmundsdóttir
Gnoðarvogl 42,
Ólafía Áslaug Guðmundsdóttir
Gnoðarvogi 42,
Helga H. Hafsteinsdóttir
Hraunbæ 30,
Hólmfríður G. Einarsdóttir
Háteigsvegi 1,
Margrót Theódórsdóttir
Nökkvavogi 32,
Ólína G. Gunnarsdóttir
Fossvogsbletti 52,
Svanhildur Erlingsdóttir
Suðurlandsbraut 103H,
DRENGIR:
Guðmundur Guðbjörnsson
Skólavörðustíg 9,
Kristján Kristjánsson
Nökkvavogi 15,
Kristján Þór Sigurðsson
Hraunbæ 190,
Ólafur Sturla Hafsteinsson
Hraunbæ 30,
Viðar Guðmundsson
Glaðheimum 4,
Fermingarbörn í Langholtspresta-
kalli sunnudaginn 13. oktdber kl.
13.30.
STÚLKUR:
Guðrún Sigurðardóttir
Ljósheium 22,
Gunnhildur Ólafsdóttir
Barðavogi 14,
Jóhanna Margréit Aðalsteinsdóttir
Ferjubakka 4,
Sigríður Hrönn Sigurðardóttir
Ljósheimum 22,
Valgerður Morthens
Sólheimum 27,
DRENGIR:
Gunnar Theodór Gunnarsson
Selvogsgrunni 25,
Gylfi Ámason
Fellsmúla 2,
Hinrik Morthens
. Sólheimum 27,
Jón Guðmundsson
Glaðheimum 24,
Pétur Guðmundsson
Glaðheimum 24,
örn Daníel Jónsson
Skeiðarvogi 139,
Fermlng í Neskirkju sunnudaglnn
13. október, kl. 2. Séra Jón Trorar-
STÚLKUR:
Anna Hallgrímsdóttir
Fellsmúla 10,
ína Salóme Hallgrímsdóttir
Fellsmúla 10,
Bára Bragadóttir
Austurnesi v-Skildinganes,
Heiðbrá Jónsdóttir
Melhaga 11,
Sigríður Gröndal
Einimel 10,
Sigrún Ása Sturludóttir
Skildingatanga, Skerjafirði,
Þóra EUen Þórhallsdóttir
Reynimel 26,
DRENGIR:
Guðlaugur Kristinn Óttarsson
Tómasarhaga 51,
Guðmundur Sveinn Kristjánsson
Kvisthaga 18,
fsak Kjartan Pétursson
Barðaströnd 14,
Kolbeinn Sigurjónsson
Hofsvallagötu 62,
Ólafur Jóhannesson
Framnesvegi 61,
Pétur Pétursson
Meistaravöllum 9,
Stefán Sigurðsson
Skólabraut 19.