Morgunblaðið - 23.11.1968, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1968
13
„Ég bið þig, drottirn, vertu góð-
ur við hann
(ég veit hann Jézt í drykkju-
skap og synd)
og opna dyrnar: — Ef hann
skjögrar, styð hann. —
Og endurskapa hann í þinni
mynd
Því hann á enn þá — enn þá
rokkra drætti,
svo upphalega myndin stundum
sést;
og eflaust hana endurbæta mætti
því almættið er sagt að geti
flest.
Þýðingar Sigurðar Júlíusar Jó
hannessonar eru svmar hverjar !
vandaður skáldsk ,pur, eins og!
til að mynda Tré, eftir Joyce
Kilmer, sem byrjar þanr.ig:
Það eitt er víst: ég aldrei sé |
jafn indælt kvæði og fagurt tré. '
En það getur komið fyrir að
smekkvísin bregðist skáldinu,
eins og til dæmis í hinu geð-
fellda ljóði Tennysons Út yfir
grandann. Sigurðiu talar um „þá
síðst úr höfn er stýrt“, og læt-
ur orðið „síðst“ spilla töfrum
ljóðsins.
Ég geri ráð fyrir því, að marg
ir hafi gaman af að kynmast
ljó’dskáldinu Vilhjálmi Stefáns-
syni. Sigurður þýðir ljóð hans,
Heimspeki tvítugs manns, en þar
segir, að engin virðing komi til
jafns við konuást.
Trú mín er sú, að þeir sem
kynna sér skáldskpp og ljóða-
þýðingar Sigurðar Júlíusar Jó-
hannessonar af alúð, muni finna
þar margt við hæfi, og ekki
gleyma skáidinu auðveldlega eft
ir það.
Úrvalsljóð er tjórða bókin í
afmælÍ3bókaflokki ð?skunnar. áð
ur hafa komið út þessar bækur:
Móðir og barn, eftir indverska
skáldið Rabindranath Tagoire,
í þýðingu Gunnars Dals; Hjálp-
aðu þér sjálfur, eftir séra Ólaf
Ólafsison; og Dæmisögur Esóps
í Ijóðum eftir séra Guðmund
Erlendsson á Felli í Sléttuhlíð.
Bókaflokkurinn er forvitnilegur
hvað snertir efni, og ytra útlit
mjög til fyrirmyndar. Vonandi
verður þessari útgáfu haldið á-
fram og ekki slegið af kröfun-
um.
Jóhann Hiálmarsson.
Bragi Ásgeirsson:
Sýning Ágústar Petersen
Það er lítill vafi á því, að
Ágúst Petersen málar framar öllu
af innri þörf. Um það ber sýn-
ing hans í Bogasal Þjóðminja-
safnsins ljóslega vitni, en þar
sýnir hann 32 málverk og stend-
ur sýningin út þessa viku. Að
vísu eru þetta mjög misjafnar
myndir, og áhorfandinn finnur
greinilega áhrif frá nokkrum vel
icu.1. uim 'hértendum m'al-ur-
um í ýmsiuim málvevkuim 'ha-ns.
os cvnir-P'iTi'P nrvðp ."iiik
þess sterk dönsk áhrif. En þar
sem Ágúst er persónulegastur,
og myndrænan persónuleika á
hann vissulega til, nær hann
tvímælalaust jákvæðustum ár-
angri. Ég nefni hér myndirnar
nr. 16 „Framliðinn á ferð“, nr.
18 „Sól og sorti“ og nr. 28
„Vetur í Vatnagörðum. Ágúst sýn
ir í öllum þessum myndum til-
þrif, sem sannfæra mann um það,
að hann þarf fátt til annarra að
sækja til að ná ágætum árangri.
Þessar myndir eru magnaðar í
útfærslu og auðsjáanlega málað-
ar af mikilli alúð og að þær
hafi átt sér nokkurn aðdrag-
anda. Einfaldar andstæður, mjúk
ar og lyriskar, með hóflegri en
yfirvegaðri beitingu litanna, þar
sem gjarnan kemur fram eitt-
hvað ákveðið og sterkt í mynd-
heildinni, þykir mér vera at-
hyglisverður styrkur þessa mál-
ara, og við sjáum slíkar myndir
reglulega frá hendi hans og
stöldrum við þær, hvar sem þær
verða á vegi okkar. Þær þrýsta
burt úr vitundihni hinum laus-
ari myndum frá hans hendi, sem
einnig bera fyrir augu. Á þess-
ari sýningu eru nokkrar slíkar,
þar sem Ágúst leitast við að
mála á léttan, ósjalfráðan ogmal
erískan hátt, en hið létta verð-
ur gjarnan laust og hið maler-
iska sannfærir ekki að jafnaðL
Því hygg ég, að þetta sé heim-
ur, sem þessi málari eigi að fjar-
lægjast til hags dýpri lífæðum
myndir rjúfa heildaráhrifin, gera
sýninguna ósamstæðari en hún
þyrfti að vera.
Ágúst sýnir vaxandi styrk sem
málari, og með þeirri staðreynd
verða stöðugt gerðar auknar kröf
ur til hans sem listamanns, og
vonandi þykir honum það frek-
ar kostur en ókostur — maður
dæmir málara á öðrum grund-
velli en byrjanda.
Myndir Ágústar af fólki og
börnum eru málaðar af falslausri
Framhald á bls. 20
Erlendur Jónssoa
skrifar um
NÝ LJÓÐ FRÁ VILBORGU
Vili org Dagujartsdóttir:
DVERGLILJUR.
Hclgafell. Rvík 1968.
ViLBORG Dagbj-air-ti'dó' i i' só-
air ekki skáldgáfu simni. Tvær
lióðabækur hefuir hún sent frá
\ sér á ábta árum, hvoruiga mikla
að síðuibali. Laufið á trjánjuim
heitir hin fyrri. Dvergliljur heit-
ir hi-n seinni, nú nýkocmin fyrir
aimenninigs sjóniir. Nöfnin eru
yfirl-ætisliaus. Heit'i tsei-nni bókar-
imnar — Dverglilj-ur — er auk
- þess fadl-egt, þokka-fuílt. Það er
- líka vel til fundið m-eð hliðsjón
af efninu. Beztu Ijóð Viltooirgar
! eru bletbal-aus ei-ns og hvítar
- liljur. Bn þau eru eininig nebt og
! sm-á og fíngerð og því rébbnefnd-
i ar Dvergliljur.
Vil'borg fór alllved a-f st-að
með Laufinu á trjánuim. Dverg-
liljuir eru eins og fraonhaild þeirr-
, ar bókar. Vifborg á sér persónu-
i 1-ee'ain tón. Kanmski tvo fremur
en einn. 1-ióð henmar hafa ekki
hin-gað til tekið neinum stökk-
breytiniS'um .Munurinn á bókun-
Vinnustofusýning
Hjónin Gestur Þorgrímsson og
Sigrún Guðjónsdóttir hafa undan
fama daga haldið sýningu á
nokkrum höggmyndum, máluðu
og innbrenndu postulíni og skart
gripum í vinnustofu sinni að
Laugarásvegi 7. Þau hafa bæði
um langt skeið fengist við listir
og listiðnað, en þekktust munu
þau tvímælalaust vera fyrir hlut
sinn í fyrirtækinu „Laugarnes-
leir“ á meðan það fyrirtæki var
og hét. Sú starfsemi var merki-
leg viðleitni og gekk í fyrstu
allvel og blómstraði, en markað
urinn reyndist of takmarkaður til
lengdar, og samkeppnin við fá-
nýtan erlendan glervarning varð
fyrirtækinu að lokum ofraun.
Hefði annars verið fróðlegt að
vita, hvað orðið hefði úr fyrir-
tækinu, ef það hefði lifað leng-
ur og fengið svigrúm til aukins
þroska og viðameiri starfsemi. Á
síðari árum hefði það vafalítið
fengið að dafna lengur og jafn-
vel náð varanlegri fótfestu, því
að svo hafa aðstæður og smekk-
ur fólks breytzt til betri vegar.
En Laugarnesleir heyrir til liðna
tímanum og yrði naumast vak-
inn til llfs aftur nema í mjög
breyttu formi.
Gestur Þorgrímsson sýnir
nokkrar höggmyndir útfærðar i
grástein, marmara og leir. Grá-
steinninn virðist vera honum hug
leiknastur, enda mestu tilfinning
una þar að finna að mínum dómi
hann nær skemmtilegri áferð í
einföldu samanþjöppuðu formi
og lifandi samspili steins og trés.
Gestur var forðum einn af þeim
ungu myndhöggvurum, er mikl-
ar vonir voru bundnar við, en
hann hefur lítið látið til sín
taka á því sviði um langt skeið
en kannski táknar þetta breyt-
ingu þar á?
Sigrún Guðjónsdóttir hefur
fína og næma tilfinningu fyrir
mjúkum línum og artistískum
vinnubrögðum, og kemur það vel
fram í postulínsflísum hennar og
skartgripum á sýningunni. Þetta
er þó nokkuð einhæft, enda í-
wi • T'.’mo, em vsfa"í-t'ð en- bað
óraunhæft hér að geta sér til
um það hver árangurinn yrði,
ef öllum kröftum væri beitt.
Möguleikarnir eru alla vega mikl
ir einkum í stærri verkefnum.
Skartgripirnir eru vel eiguleg-
ir gripir og látlausir í formi —
þeir munu vera módelskartgrip-
ir (orginal), og vafalaust gera
- h> -' m'i’Tgia hofróSumig ffma o-g
vekja athygli fyrir sérkennileik
Þetta er lítil en óvenjuleg sýn-
, ing í sýningarflóði haustsins og
vel þess virði að vera heimsótt
af fólki sem hefur áhuga á list-
rænu handverki.
Bragi Ásgeirsson.
um er ekki giska mikill. Aðeins
n-ær Vilborg nú fa-~t?iri ■tö.kium á
efni 'ániu, ræður betur við fornn
si'tt. í seinn-i bóki-n-ni fyrirfiininaist
ljóð. sem eru betri en hin beztu
í fyrri bókinni. Hinis vegar er
þar ek'kert ljóð, seim telst ekki
að min-n-sta kosti beitra en lök-
ustu ljóðin í fyrri bókinini. Því
Ijóð Vil'borgar erú ekíki öll jafn-
góð. Lamgur vegur er á milli
þess. sem Vilborg yrkir bezt, og
þess, sem hún yrkir la'kiasit.
Á káp u a-uglýcrn-gu segir rétrti-
leg-a um Ijóð Villbor.gar: „Málfar
ljóða he-nnar er tært, form þeirra
óþvingað ,en hrynjandi þeirra og
h-ugblær sver sig stundum í ætt
við þjóðkvæði í íullu samræmi
við yrkisefniin. En sú óbrenigllaða
tilfin'ning fyrir fegurð uppruna-
legs lífs, sem hún túl-kar svo oft
m-eð sýn barnsiins, á sér aðra
hlið, því a-ð hún skynjar líka
vaim-arleysi þess. Og þess vegna
yrkir hún stu-ndum uim pólifísk-
ain verulei-ga samtímiainis“.
Þessi umsögn er svo greina-
góð og sönn, ef miðað er við
beztu Ijóð Vilborga-r, að litlu -má
við hana bæta. Vilborg á sér
ljóðræna rödd, sem hljómar
einkar þýtt í aÆmönkuðum
stemmingum. Vilborg -getur líka
brugðið sér í valkyrj-uh-aim og
sagt áli-t si-tt ófregið „om póli-
ti -kan v-eruleika samtíimiainis“. En
henn-i lætur ékki v-el að blanda
því tven-nu samam, svo sem hún
leitaðist við að gera í sdnni
fyrstu bók. Pólitíkiin, sem k-rim.g-
uim okk-ur hrærist ,er lík-a á svo
lágu plani, að skáld, sem gera
hana að yrkisefni, verðia bók-
staflega að faeraist í auikamia, eigi
þeim að verða ei-ttihvað úr slik-
um efnuim.
Mér fiminst Vil’borg slieppa
mun betur frá isínum póli-tísku
vamd'amáhiim í seinmi bókinmi
held-ur en í hin.ni fyrri. Og enn
sem fyrr — svo nefniisit Ijóð um
stríð Israelsmanin-a og Araíba.
Það er hu-gvitlega uppbyggt, en
væri samt enm betra, ef eim lína
væri n-umin brott úr því, sem sé
hin sextánda. Mætti segja mér,
að skáldkoniain hafi hreimleg,
gi'°ym't að strika h-ana út.
Og þó. Þegar öllu er á bot.nimn
hvolft, er fl-eiri líniuim ofaukið i
Ijóðum Viiborgar; límium, seim
valda því með tilviist simmi, að
suma ljóðrn eru aðeims sæmileg
eða góð, en væru — að þeiim lín
um fjairlægðum — ágæf. Ég
nefni fyrsta ljóð bók’ari-nm-ar,
Páskaliljur, serni er svona:
Morguninn eftir komu konurnar
til þess að gráta við gröfina.
Og sjá: Þær fundu gul blóm
sem höfðu sprungið út um nóttina.
Voiið var komið
þrátt fyrir allt.
Væri þetta litla ljóð ekki
fallegra, áhrifamieiira; skildi það
ekki meira eftir ,ef ekki væri
síðasta líniarn? Mér fimmst arðim
þrá'tt fyrir alit“ vera eims og
stri-k, sem hefur af slysni verið
dregið þvert yfir áður fiulilgeirða
mynd.
Em slík óþairfa istrik spilla ekki
hverju Ijóði Vil-borgar. Hvað
skal t.d. segja um ljóð, sam heiit-
ir Ja.kov Flíer leiifeur sónötu í
b-moll eftir Chopim:
Hvítar rósir vefjast um svartan múr
í tunglskini rennur lækur
Tvö fiðrildi milli rósanna flögra
Blakandi vængjum
hrapar annað í angist
straumurinn flytur það burt
Blár tunglgeis-li fellur
á stakt fiðrildi
á rós.
Þetta ljóð er hrein, tæir og
skínandi fantasía. Saanit er það
hlutlægt .Skáld-ið bregður töfra-
ljósi sírnu yfir 'hluti seim eru
„sýn.i'legir“ og ábyrgilegdr. Saima
má segja um ljóðið Á Vestdals-
eyri, seam mamgir munu feammast
við, þar eð þaið hefur verið
pren-tað að minmsita kositi tvíveg-
is áðu-r. Það er lí-ka hluitliægt. En
frumpartar þess eru direifðari.
Ef til vill er það síðma áður-
nefndu ljóði fyrir þá sök eina,
að það er lengra. Stutt ljóð eru
ofitar of löng en of sbuiit.
Sumiardagur heitir eitrt ljóð
bók-arinnar. Þar leiitaat skáldið
við að sjá hlutina imeð aiugum
barns:
Sólin: stór rauSur sleikibrjóstsykur
Skýin: þeyttur rjómi
Aldan: hlæjandi smástelpa
l>ú
í f jörnnnf
bakar sandkökur
hún eltir þig
lengra, lengra
upp undir malarkambinn
gleypir kökurnar
eina eftir aðra
og hrekkjótt
skvettir á
Þig
Steinarnir brosa líka.
Og svo er ljóð, sem heitir: Á
fjórðu hæð við umferðargötu:
Bílarnir hnipra sig á stæðinu
eins og hræddar skjaldböknr
eða mýs.
Mig langar niður til þeirra
að strjúka þeim.
Þetta ljóð felur í sér tvær
líkinigar: „einis og hræddar
Vilborg Dagbjartsdóttir
skjaldbökur/eða mýs. Sögm-inni
að „hnipra" er lífea ætlað að
bafa my-ndrænit gildá; er raunar
hluti líkimgamnia.
Til emu svo eindregnir moderm-
istar að þeir haMa því bláíkalit
fram að svoma lagaða-r líkingar
séu niú jafnúrel-t.ar og rímið tald-
ist vera fyrir tuttuigu, þrjátíu
árum. Hafandi í hiuga þetta
stutta ljóð Vilborgar, finmst mér
næstu'm þeir hafa rétt að mæla.
Sú gam-aikunma tilhmei.ging
skálda að gæða dauða hluti lif-
anda lífi höfðar ekki beimt heppi-
lega til nútímans.
Ég bemdi ekki á þetta ljóð
vegna þess, að líta megi á það
sem eittlhvert al-gitt dæmi um
líkin.gas>míð í ljóðagerð Vilborg-
ar.. Öðru nær: það telst til umd-
amitekniinga og isam-raar það eitt,
að Vdlborg er ekki erun komin
all-a ieið að settu mamki, ekki
enm búin að skí-ra allam ski'n
máim.
Reykjavíku-rstemiminig heiitir
síðasta ljóðið í Dvergliljum. Það
gæt'i verið sammefnari fyrir öll
ljóð bókarm'nar, jaínast ek-ki á
við hi-n beztu, að vísu, en stefmir
þó fram á við til þeirrar futl-
kommunar, sem m-aður getiur gert
sér í hugarlumd, að Vilborg
kuinni að ná á ljóðformimu, áður
en lamgt um líður.
Því Vilborg er búin að sýna
fram á, að hún getur ort ekki að-
eins vel, heldur prýðilega. Vom-
arndi á hún eftir að senda frá sér
bóik, þar sem hún islakax hvergi
á kröfunum.
Eimhver sló því eimhverju
sinmi fram, að þriðja bók skáflds
markaði oft emdamlega stöðu
þ-ess, þar með væri fulireynt,
hvað það gæti, hvað í því byggi,
o.g þar með hlotnaðist því 3Ú
viðurikenming, sem það gæti gert
sér vonÍT um fyrir skáldiskap
sinm Að sjálfsögðu er lítið mark
takamdi á elíkum fullyrðinguim.
Aðeins minnist ég þessa hér af
þeim sökum, að naesta bók Vil-
borgar verður him þriðja í röð-
in-ni, og get ég vel hugsað mér,
þó emigu sé hér með spáð, að áð-
urnefnd fullyrðing kumrni í því
einstaka dæmi að verða ekfei
með öllu marklaus.
Erlendur Jónsson.
- LISTIR
- USIIR
BÓKHTIR - LISTIR
- LISTIR