Morgunblaðið - 15.03.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. MARZ 1999
11
Berum
bossum
beitt
ivið
andamærin
Taka nú fallbyss-
urnar við?
LANDAMÆRADEILA Rússa
og Kínverja á sér langa sögu.
Þar hefur í fjöldamörg ár
verið háð hugmyndafræðileg
barátta milli varðsveita land-
anna tveggja, og hinum furðu
legustu vopnum beitt. Rússar
kvörtuðu t.d. mikið undan
einum hópi Kínverja sem
gerði „árás“ á þá daglega.
Kínverska hersveitin marsér
aði niður á fljótsbakkann á
hverjum morgni, leysti þar
niður um sig og sneri sínum
gulu rössum í átt til Rúss-
anna. Rússum þótti þetta að
vonum hin herfilegasta móðf
un og mikil ólga ríkti í búð-
um þeirra, þar til einn for-
ingjanna datt niður á frá-
bært leynivopn. Næsta dag,
þegar lærisveinar Maos
beindu sínuni kínversku bak
hlutum að Rússum, skýldu
þeir sér bakvið heljarstórar
myndir af Mao Tse Tung.
Kínverjarnir girtu upp um
sig í snatri.
Bardaginn við Ussuri ána
fyrir rúmri viku er hinsveg-
ar miklu alvarlegri eðlis og
óvinátta landanna tveggja hef
ur blossað svo upp að marg-
ir óttast frekari hernaðarað-
gerðir. Báðir aðilarnir kenna
hinum um upptökin og það
er erfitt að gera sér grein
fyrir hver á sökiná í raun
og veru. Þeir sem halda að
Kínverjar hafi átt upptökin
færa aðallega tvennskonar
rök fyrir máli sínu. „í fyrsta
lagi“, segja þeir, „Gerðu Kín
verjar sér fulla grein fyrir
að Rússar voru um þær mund
ir í erfiðri aðstöðu hvað for-
setakosningunum í Berlín við
vék og ákváðu því að neyða
upp á þá nýjar vígstöðvar
sem myndu gera þeim enn
erfiðara fyrir. í öðru lagi er
það svo fyrirhugað þing Kín
verska kommúnistaflokksins.
Flokkur Maos er að vísu við
völd, en hann á í erfiðleik-
um og getur sannarlega not-
að alla þá hjálp sem hann
getur mögulega fengið. Og ekk
ert eykur eins þjóðerniskennd
manna og sameiningu, og blóðs
úthellingar."
„Vitleysa". segja þeir sem
telja Rússa eiga sökina.
„Moskva var í miklum vand
ræðum vegna Berlínar, þar
sem Austur-Þýkaland virtist
ætla að flækja Rússa í upp-
gjör við Bandaríkin. Ein leið
til að leysa þau var að
muldra eitthvað um hversu
mikið þá iangaði til að vera
harðir við vesturveldin, en
hvernig í ósköpunum ættu
þeir að fara að því með 700
miilljón geggjaða Kínrverja við
bakdyrnar?"
Austustu héruðin voru skil
in frá Kína á miðri síðustu
öld, Manchu keisaraættin ríkti
þá, en veldi hennar fór hnign
andi og Kínvarjum tókst ekki
að standa gegn útþenslu Rúss
lands. Afsal landsvæðanna í
hendur Rússurn var gert lög-
legt í samningunum 1858 og
1860.
Fjöldi Kínverja vill nú
endurheimta þetta land, og
landamæraspursmálið hefur
orðið að alvarlegu ágreinings
efni nokkur síðustu árin. Her
vörður hefur verið aukinn í
báðum löndum og varasveitir
eru jafnan reiðubúnar að
halda til landamæranna ef
þörf krefur.
Margir stjórnmálasérfræð-
ingar halda því þó fram að
Kínverjar séu í rauninni alls
ekki að gera kröfur til skil-
yrðislausrar afhendingar land
svæðanna. Þvert á móti séu
þeir reiðubúnir að leysa vand
ann með samningaviðræðum
sem byggðar verði á þeim
grundvelli að Rússar fái að
halda þeim. Hinsvegar vilji
þeir láta líta svo út að samn
. ingar hafi verið teknir upp
aftur, en ekki að þeir séu
einfaldlega að samþykkja fyrri
samninga.
Á nokkrum undanförnum
árum hefur Kínverjum tekist
að leysa landamæradeilur við
fimm nágrannaríki á þessúm
grundvelli. Rússar virðast
hinsvegar líta á þetta sem
bragð af hálfu Kínverja og
að það sem þeir séu raun-
verulega að sækjast eftir sé
endurskoðun landamæraspurs
málsins í heild, sem yrði þeim
einum hagstætt áður en yfir
lyki. Svipuð afstaða Inverja
leiddi til landamærastríðsins
1962. Kína sýndi þá framá
að það væri reiðubúið að
mæta hernaðarlegri ögrun ná
grannarikis með miskunnar-
lausum refsileiðangri. Rússar
hafa tvívegis gert það sama,
farið yfir Amur og Ussuri
árnar. í fyrra skiþtið, 1929,
voru þeir að refsa stjórn þjóð
ernissinna í Kína, en í síðara
skiptið, 1938, gáfu þeir Jap-
önum ráðningu, en þeir réðu
þá Mansjúríu.
Þessi fordæmi hafa vakið
menn til umhugsunar um
hvort annarhvor aðilinn sé
nú að undirbúa samskonar
refsiaðgerðir, vegna árásar-
innar fyrr í þessum mánuði,
og vegna annarra minniháttar
árekstra sem sífellt koma fyr
ir. En þar sem hvorugur að-
ilinn getur vonast eftir skjót-
um sigri eða áfallalausri heim
ferð aftur, virðist ólíklegt að
til stórátaka komi. Megin-
hluti þeirra herja sem Rúss-
ar halda í austustu héruðun-
um er staðsettur milli Khab-
arovsk og Vladivostok þann-
ig að þeir hafa hernaðaryfir-
burði á því svæði. Og ef
stórstyrjöld brytist út myndu
yfirburðir Rússa í lofti, og
vélaherdeldir þeirra gera út
um málið. En þess ber að
gæta að Kínverjar tóku lítið
tillit til slíks í Kóreu, og ef
til alvarlegra átaka kæmi á
landamærunum er erfitt að sjá
hvernig hægt væri að stöðva
þá.
Líklegast er að smáskærur
eins og við Damanski eyju,
verði haldið áfram, en ekki
hætt á stórátök. En byssurn-
ar eru nú hlaðnar meðfram
öllum landamærum, og búið
er að taka öryggin af þeim.
Þar sem sjálfstjórn Kínverja
er máske farin að bila eitt-
hvað eftir menningarbylting-
una, þar sem um er að ræða
tvo volduga andstæðinga, og
þar sem verið er að deila
um „heilagt“ landsvæði, er
erfitt að finna leið til að setja
öryggin aftur á fallbyssurn-
SVEINN KRISTINSSON SKRIFAR UM:
Háskólabíó
ÍJtför í Berlín
(Funeral in Berlin)
Brezk kvikmynd
Leikstjóri: Guy Hamilton
Kvikmynd þessi -gerist mest-
megnis þar, sem spenna hefir ver
ið einna mest meðal stórveld-
anna á síðari árum (og ekki
hvað sízt síðustu vikurnar) þ.e.
í Berlín. Múrinn frægi kemur
þar mjög við sögu. Myndin hefst
meira að segja á því að sýna,
hvernig manni nokkrum er vipp
að á hugvitsamlegan hátt vestur
3rfir múrinn, með aðstoð vél-
gröfu Kommúnistar halda uppi
látlausri skothríð, en tekst ekki
að hindra flóttann. — Maður-
inn hreppir frelsi við mikil fagn
aðaróp nærstaddra.
Þessi atburðúr snertir reynd-
ar lítið aðalefnisþráðinn. Það er
ekki fyrr en rússneskur ofursti
í Austur-Þýzkalandi hyggur á að
reyna flótta vestur yfir múrinn,
að hin margbrotna og flókna at-
burðarás hefst. Koma þar mest
við sögu fyrrverandi hermaður
brezkur, Palmer að nafni (Mic-
hael Gaine) og „Johnny Vulk-
an“, þýzkur vinur hans í Vestur
Berlín, með allgrugguga fortíð.
Hafði brezka leyndþjónustan
þvingað þá báða til samstarfs við
sig með „black mail“ aðferðum.
Palmer hafði nefnilega ekki
heldur hreinan skjöld, og er það
reyndar ekki algengt, að aðal-
söguhetjan í myndum af þessu
tagi sé sakamaður frammi fyrir
borgaralegum lögum. — Þá kem
ur þarna undurfögur Gyðinga-
stúlka ein við sögu, og sam-
kvæmt gamalli hefð í æfintýra-
legum kvikmyndum hefði kom-
ið til mála að dubba þau Palmer
saman í sögulokin, eða senda þau
að minnsta kosti til Mallorca eða
á annan flottan skemmtistað.
Þannig hefði líklega farið fyrir
James Bond .— En Palmer hrepp
ir annars konar „happy end“ en
tíðastur er meðal hetjunjósnara
kvikmyndaheimsins.
Þetta er skemmtileg njósna-
og gagnnjósnamynd, og þótt hún
gerist á þessum viðkvæma snerti
punkti austursins og vestursins,
þá verður ekki sagt, að teljandi
pólitízks áróðurs gæti í henni.
— Hinn aldraði rússneski of-
ursti verður blátt áfram skemmti
legur, þegar hann er að rekja
ástæðurnar fyrir því, að hann
óskaði eftir að flýja vestur fyrir
múrinn.
Hann var jú kommúnisti enn-
þá, en af gamla skólanum. Nýir
menn með nýjar hugmyndir og
aðferðir voru að verða æ fyrir-
ferðameiri í heimalandi hans, að
honum fannst, — Hefur kannski
uppgötvað þá staðreynd á valda
árum Stalíns, að gamlir „rétt-
trúaðir" bolsjevikkar urðu, jafn
vel öðrum fremur, hreinsunun-
um að bráð.
Mynd þessi jafnast ekki á við
fremstu njósnamyndir, eins og
til dæmis „Njósnarinn, sem kom
inn úr kuldanum“, sem Háskóla-
bíó sýndi fyrir rösku ári. En
hún er í betri flokki mynda af
þessari gerð, margbrotin, hröð og
sérlega spennandi, svo leiðindi
munu engan ásækja, meðan hann
ber hana augum.
Hún er í heildina vel leikin,
en þó ber Michael Caine, í hlut-
verki Palmers af og er það greini
lega ekki að ástæðulausu, að
Viðurkenndu
Arafot
Kaíró, 13. marz — NTB.
Utainríkisráðherar Araba-
landanna héldu heimleiðis frá
Kaíró í dag eftir að hafa stað-
fest stuðning sinn við hin skipu-
lögðu Frelsissamtök Palestírnu,
er Iúta stjórn Yassuf Arafat. —
Mikilvægasti árangur fjögurra
daga viðræðna ráðherranna er
sagður vera að þeir hafi stað-
fest rétt þann, sem „Palestínu-
menn hafi til þess að frelsa föð-
urland sitt“. — Á fundinuim kom
fram gagnrýni frá samtökum
Palestínumanna, sem telja sig
hafa fengið of naum fjárfram-
lög til starfsemi sinnar.
hann er einn af dáðustu kvik-,
myndaleikurum Breta um þess-
ar mundir.
S. K.
15 sovézkir sjö
menn farost
Portsmouth, Virginia, 13. marz
AP
OLÍUFLUTNINGASKIP frá Pan
ama og rússneskur togari rákust
á í myrkri eldsnemma í morgun
með þeim afleiðingum að sov-
ézki togarinn sökk og herma
fregnir að hann hafi farizt með
manni og mús. Talið er að 15
manns hafi verið á togaranum.
— Tilkynnt var um slys þetta af
yfirmanni sovézka fiskiskipaflot-
ans, sem hefur verið undan
ströndum Bandaríkjanna að und
anförnu, að því er bandaríska
strandgæzlan segir. Strandgæzl-
an sendi hraðbát þyrlu og flug-
vél á slysstaðinn en ekkert var
að sjá annað en olíubrák, brak
og tóman björgunarbát. Olíuskip
ið mun lítið sem ekki hafa
skemmst, og var á slysstaðnum í
5 klst. til aðstoðar við leit að
sovézkum sjómönnum.