Morgunblaðið - 22.03.1969, Blaðsíða 17

MORGUNB'LAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MARZ 1969
17

NATO TUTTUGU ÁRA
islenzka sendinefndin heimsótt
* Framhaldsstyrkur til gróðurrannsókna
á hálendi íslands
• Afmœlisins minnsf \ öllum aöildar-
ríkjunum
Brussel, 16. febrúar.
ÞAN\ 4. apríl n.k. verða liðin
20 ár síðan Norður-Atlantshafs
sáttmálinn var unðirritaður af
ráðherrum 12 landa í Washing-
ton. Með undirskrift sáttmál-
ans stofnuðu ráðherramir Atl-
antshafsbandalagið og lögðu
grundvöll að einstæðu samstarfi
rikja á sviði stjórnmála og
varnarmála. Þáverandi utanrik
isráðherra Islands, Bjami Bene
diktsson, var einn þeirra 12,
sem undirrituðu sáttmálann
þennan dag. Þar með hafði fs-
land tengzt nágrannalöndum
sinum traustum böndum og lagt
sitt af mörkum i sameiginlegu
átaki til tryggingar friðar í
okkar heimshluta.
Á næstunni mun verða leit-
azt við hér í blaðinu að gera
nokkra grein fyrir starfi Atl-
antshafsbandalagsins síðustu
20 árin og áformum þess í fram-
tiðinni. Er vel við hæfi að hef ja
þennan greinaflokk með heim-
sókn i íslenzku sendinefndina
hjá bandalaginu.
Skrifstofa sendinefndarinnar
er í aðalstöðvum bandalagsins
hér í Brussel, byggingu, sem
reist var á sex mánuðum í út-
jaðri borgarinnar og upphaf-
ilega var ráðgerð sem tímabund
in lausn, en allar líkur benda
nú til þess, að bandalagið hafi
þar aðsetur til frambúðar. Það
er raunar ekki heiglum hent
að komast inn í íslenzku senidi-
FYRSTA GREIN
nefndarskrifstofuna, fremur en
aðrar slíkar skrifstofur banda-
lagsþjóðanna. Öryggisverðir
krefja hvern þann, sem þang-
að vill fara, um sérstök skil-
ríki. Þegar þeirra hefur verið
aflað í anddyri byggingarinn-
ar, eftir að verðirnir hafa ráðg-
azt við viðkomandi sendinefnd,
fylgir einn þeirra gestinum inn
í skrifstofuna.
Þrír íslendingar starfa í
sendinefndinni auk enskrar
skrifstofustúlku, sem starfar
hálfan daginn. Níels P. Sigurðs
son, sendiherra, veitir nefnd-
inni forstöðu, en auk þess er
ihann sendiherra íslands hjá
Belgíu og Efnahagsbandalag-
inu. Níels hefur starfað í utan-
ríkisþjónustunni síðan 1952 og
var deildarstjóri í alþjóðadeild
hennar, áður en hann varð
sendiherra árið 1967, þegar Atl
antshafsbandálagið flutti höf-
uðstöðvar sínar frá París til
Brussel. Ingvi Ingvarsson er
sendifulltrúi. Hann hefur starf-
að í utanríkisþjónustunni síð-
an 1956 og áður gegnt störf-
um í Moskvu, Washington og
París. Svanhildur Sigurgeirs-
dóttir annast daglegan skrif-
stofurekstur sendinefndarinnar.
EIN STÆBCR
SAMSTARFSVETTVANGUR
Starf sendinefndarinnar við
bandalagið er fjölþætt. ísland
tekur þátt í störfum nefnda
bandalagsins jafmt á sviði
stj'-rnmála sem varnarmála,
enda þótt mannaflinn leyfi ekki
furdarsetu nema í þeim helztu.
F iráðið er æðsta stofnun
b í'ags' Það ræður dag-
legum rekstri þess, en stefnu-
mótandi ákvarðanir eru tekn-
ar á ráðherrafundum, sem
haldnir eru tvisvar til þrisvar
sinnum á ári. Fastafúlltrúarn-
ir hittast nokkrum sinnum í
viku hverri bæði á fundum
ráðsins og til óformlegra við-
ræðna. Um störf ráðsins al-
mennt segir sendiherrann: „Þar
eru rædd öll mál, sem efst eru
á baugi alþjóðamála hverju
sinni. Aðildarríkin láta í ljós
hugmyndir sínar um þau og
skiptast á skoðunum. Þar koma
fram upplýsingar, sem ó-
gerningur væri að afla á ann-
an hátt fyrir jafn fámenna ut
anríkisþjónustu og íslendingar
hafa. Þar eiga íslendingar að-
ild að einstæðum samstarfsvett-
vangi ríkisstjórna, þar sem all-
ar ákvarðanir eru teknar með
einróma samþykki aðilanna.“
Ingvi Ingvarsson situr fundi
stjórnmá'lanefndarinnar, sem er
mikil'vægust undirnefnda fasta-
ráðsins á sviði stjórnmála. Þar
er unnið að nauðsynlegum frum
verkefnum, áður en þau koma
fyrir ráðið. Raunar má segja,
að starf bandalagsins á þessu
sviði sé ekki mjög þekkt meðal
almennings, þar sem það eðli
sínu samkvæmt fer fram í trún
aði og miðast fremur við skoð-
anaskipti en opinberar ákvarð-
anir.
íslenzku fulltrúarnir sitja
einnig reglulega fundi varnar-
málanefndarinnar, sem fer með
æðsta vald í varnarmálum
bandalagsins. Áður fyrr var
fjallað um varnarmá'lin í fasta-
ráðinu, en er Frakkar drógu
herafla sinn undan sameigin-
legri herstjórn bandalagsþjóð-
anna, var varnarmálanefndin
stofnuð og eiga fulltrúar 14 að-
ildarríkja sæti í henni. Her-
málanefndin er -undirnefnd
varnarmálanefndarinnar, sem í
eiga sæti háttsettir herforingj-
ar aðildarríkjanna, þar eiga ís-
lendingar engan fulltrúa, en
sendinefndin hefur aðgang að
gögnum hermálanefndarinnar,
og fylgist hún sérstaklega með
öllu, sem kann að snerta varn-
ir íslands. Skortur á íslenzk-
um herfræðingum mun eðlilega
há nokkuð virkri aðild að þess-
um mikilvæga þætti í starfi
NATO.
SAMSTARF A
ÖðRUM SVIðUM
En samstarf NATO-þjóðanna
innan bandalagsins takmarkast
ekki við stjórnmál og varnar-
mál. Á vegum bandalagsins
starfa nefndir á fjölmörgum öðr
um sviðum og má þar t.d. nefna
vísindamálanefndina, efnahags-
málanefndina og almannavarn-
anefnd. Er það einkum í verka-
hring Ingva að sitja fundi þess-
ara nefnda eftir því sem tími
og aðstæður leyfa. Hann skýrir
mér frá því, að nýlega hafi
verið tekiin ákvörðun urn það
í vísindamálanefndinni, að
veitia 10.000 dala framhalds-
styrk til íslands til þeas að
Ijúka þár gróðurrannsóknum á
hálendinu, sem Ingvi Þorsteins-
son og Gunnar Ólafsson hafa
undanfarið unnið að fyrir
styrk frá NATO. Nýlega út-
gáfu gróðurkorta og gerð
þeirra má rekja til þessarar
styrkveitingar.
Enginn fslendingur starfar í
þjónustu bandalagsins í höfuð-
stöðvum þess. Nokkuð strangar
kröfur munu gerðar til umsækj-
enda og verða þeir helzt að
hafa starfað í þjónustu eigin
ríkis áður, einkum utanríkis-
þjónustunni. Þá er þess kraf-
izt, að starfsmennirnir séu jafn
færir í ensku og frönsku..
Er við ræddum um
starf efnahagsmálanefndarinn-
ar barst talið meðal annars að
samþykkt þeirri, sem gerð var
á síðasta fundi þingmannasam-
bands NATO eftir tilögu nokk
urra þingmanna, um efnahags-
aðstoð aðildarríkjanna við fs-
land. Sendiiherrann benti á, að
samþykktir þingmannasam-
bandsins væru einungis ábend
ingar um málefni, sem vert væri
að gefa gaum. Fastaráðið hefði
nýiega fjallað um ahar sam-
þykktir síðasta fundar sam-
bandsins og ákveðið að fylgj-
ast með framgangi þeirra, en
það væri á valdi einstakra rík-
isstjórna að hefja frekari um-
ræður um þær innan ráðsins.
Efnahagsmálanefnd NATO
fylgist náið með efnahagaþró-
un einstakra aðildarríkja og
undirbýr tillögur í þeim efnum
fyrir fastaráðið.
Um almennu starfsemina í
höfuðstöðvunum sagði sendiherr
ann: „Fyrir 10 árum starfaði
ég í sendinefnd íslands í París,
sé starfsemi NATO nú og þá
borin saman blasir við gífur-
leg aukning hennar. Sama þró-
un hefur átt sér stað hjá
NATO og öðrum alþjóðastofn-
unum, starfið verður æ víðtæk
ara eftir því sem einstakir þætt-
ir þess komast í fastari skorð-
ur. Hjá NATO hefur aukning-
in sérstaklega átt sér stað, sem
þáttur í viðleitni bandalags-
þjóðanna til þess að bæta sam-
búðina milli austurs og vest-
urs.“
SAMSKIPTIN Vlð
EFNAHAGSBANDALAGIÐ
OG BELGÍU
Eins og þegar hefur komið
fram er sendiherrann fulltrúi
íslands hjá fleiri aðilum en
NATO, enda þótt það eitt virð-
ist nægt verkefni. fslenzka
sendiráðið fylgist einnig með
störfum Efnahagsbandalagsins.
Það tíðkast, að ríki þau, sem
ekki eru aðilar þéss, skipi sendi
herra til þess að koma fram
fyrir sína hönd gagnvart því.
Á þann hátt fá þau tækifæri
til þess að fylgjast náið með
starfi Efnahagsbandalagsinis,
enda þótt þau hafi ekki rétt til
beinnar íhlutunar í málefnum
þess. íslenzka sendiráðið fylg-
ist einkum með meðferð reglna
um innflutning sjávarafurða
!tíl efnahagsbandalagslandanna,
en eins og kunnugt er geta
ráðstafanir bandalagsins á því
sviði ráðið miklu um afkomu
okkar fslendinga.
Um samskiptin miili íslands
og Belgíu sagði sendiherrann:
„Aður fyrr var algengt, að
belgískir togarar angruðu okk
ur með áleitni sinni inn íland-
helgina, en. Belgar virða fisk-
veiðimörk okkar nú betur en
áður, þannig að þetta vanda-
mál er að mestu úr sögunni.
Verzlunarviðskipti landanna
eru ekki nægilega mikil, en ég
tel, að hér séu mögúleikar á
auknum markaði fyrir íslenzk-
an fisk og einnig fyrir lamba-
kjöt, ef sölumennska yrði efld.
Reglulegar samgöngur eru milli
landanna á sjó, þar sem skip
Eimskipafélagsins koma til Ant
werpen á viku til tíu daga
fresti. Auk þess veitir flug
Loftleiða til Luxembourgar
möguleika til fjölbreyttari við-
skipta en nú eiga sér stað.“
20 ARA AFMÆLISINS
MINNST
Þá ræddum við nokkuð um
20 ára afmæ'Ii Atlantshafs-
bandalagsins og ráðagerðir til
hátíðabrigða. Dagana 10. og 11.
apríl n.k. verður vorfundur ut-
ríkisráðherra bandalagsins
haldinn í Washington, en fund-
inn muniu að þessu sinni einn-
ig sitja varnarmálaráðherrar
flestra aðildarlandanna. í til-
efni afmælisins hefur m.a.
þeim, sem undirrituðu sáttmála
bandalagsins 1949, verið boðið
til Washington á þessum tíma.
Er í ráði að efna til sérstaks
hátíðarfundar til þess að minn-
ast tímamótanna.
Starflsemi bandalagsins verð-
ur einnig kynnt sérstaklega í
tilefni afmælisins. Einkum
verður lögð á áherzla á sam-
vinnu NATO-ríkjanna á öðrum
sviðum en varnarmálum í þessu
kynmingarstarfi. Gefin verða
út fræðslurit um starf banda-
lagsnis og aukablað af „NATO
Letter“, mánaðarriti þess, mun
koma út á tungumálum allra
bandalagsþjóðanna. Fjölda
blaðamanna frá ölium banda-
lagsríkjunum hefur verið boð-
ið til höfuðstöðva bandalags-
ins nú í marz.
Auk þess verður afmælisins
minnzt í bandalagsríkjunum á
einhvern hátt og má nefna, að
í Portsmouth í Bretlandi verð-
ur í maí efnt til mikillar flota-
sýningar, sem Elísabet, drottn-
ing verðúr viðstödd ásamt
fastaráðinu, og í Belgíu verður
efnt til flugsýningar á sumri
komanda. En væntanlega verð-
ur skýrt frá frekari hátíða-
höldum síðar.
- UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 16
hafnar á ný. Bandaríkin njóta
ekki mikiMar samúðar á
þessu sviði heldur.
Á friðarviðræðumar í París
er litið xneð tilliti til þess
hvað þær séu, og hvað þær
séu ekki.
„Við sjáum, að það er
mi'kið talað, en ekkert gert,
mjög, lítið gefið“, sagði bíl-
stjóri nokkur. „Svo við mið-
um þetta við okkar eigin
reynslu. Við veltuim fyrir
okkur hversu mikinn raum-
verulegan áhuga Bandaríkin
hafa á því að binda enda á
styrjöldina og við vitum að
þótt styrjöldin stæði í þúsund
ár, mynöy Vietnamar ekki
hætta að berjast.“
Al'lar tilraunir til þess að
koma á friðarviðræðum milli
Nígeríustjórnar og Biafra-
manna 'b^jfa farið út um þúf-
ur. Helzti ásteytingarsteinin-
inn er sá, að Lagosstjórnin
hefur sett það skilyrði fyrir
vopnahléi og viðræðum, að
Biafra hætti við aðskilnaðar-
stefnu sína frá Nígeríu.
Biaframenn erú ekki reiðu-
búnir til að ga.nga að þessu.
Allir þeir, sem ég átti tal
við 'hér, æsktu þess að styrj-
öldinni í Vietnam lyki, fyrst
og fremst — og þetta segir
fólkið í Biafra án þess að
slagorðakeimur sé af — að
þeir hefðu viðbjóð á styrjö'ld-
um.
Biaframönnum er einnig
Ijóst, að á meðan bardagarnir
í Vietnam halda áfrarn, eru
hendur Bandarí'kjanna bundn
ar gagnvart Biafra.
Hermaður, sem ég hitti á
veitingaihúsi, sagði: „Við bú-
umst alls etóki við því, að
Bandaríkin vilji dragast inn
í aðra styrjöld á erlendri
grund. En við vituim hverju
Bandaríkin gætu fengið
áorkað varðandi frið hér og
að viðbrögð bandarísfcs al-
mennings eru taikmörkuð
vegna bardaganna í Vietnam.
Þetta kann meira að segja að
hafa áhrif á hjálparstrfsem-
ina við okku.r ,svo fyrir alla
munj^látið Bandaríki.n binda
enda á styrjöldina í Vietnam.“
Vonast eftir
undirritun
í sumur
Bonn, Þýzikalandi,
20. marz, AP.
WILLY Brandt, utanrikisráð-
berra, sagði í dag að hann von-
aðist til að Vestur-Þýzkaland
verði reiðubúið að undirrita
samninginn uim bann við dreif-
ingu kjarnar'kuvopna fyrrilhluta
sumarsins 1969. í ræðu, sem
hann hélt í þinginu, kvaðst hann
vona að þá yrði búið að fjalla
um imálið á grundvel'li utan-
ríkis- og innanríkisstefnu stjóm-
arinnar. >
Biörn Bjarnason
skrifar f rá Brússel
Ingvi Ingvarsson, sendifulltrú i, og Niels P. Sigurðsson, sendi-
herra, í fundarsal fastaráðs Atl antshafsbandalagsins.
(Ljósm: NATO)