Morgunblaðið - 22.03.1969, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MARZ 1969
Með hárri röddu
EFTIR TÉKKNESKA LJÓÐSKÁLDID JAROSLAV SEIFERT
tíma staðið föstum og örugg-
um fótum me’ðal þjóðarinnar
gera þeir það nú. Verkamenn-
imir skilja þetta og þeir hafa
ekki hikað að láta það í ljós.
Við erum þeim þakklátir fyr-
ir það. Við erum tengdir þjóð
okkar sterkum böndum og
bregðumst ekki.
Ég ætla ekki að endurtaka
það hér, sem Alexander
Dubcek hefur sagt um föður-
landsást. En ég vil nota taeki-
færið og halda því fram, að
okkur er ekkert fjarlægara en
hávaðasöm og innantóm þjóð-
ernisstefna. Ástin á landi okk-
ar og þjóð, tungu okkar og
öllu því, sem einhvers virði
er í þessu landi, á sér svo fast
an sess í hugum okkar, að þar
fær ekkert breytzt. Og allt
miðast við að efla og styrkja
sósialismann.
Ymsir forystumenn í öðrum
sósialiskum ríkjum, sem ættu
að standa okkur nær, hafa
gert samvinnu okkar og þeirra
beizkju blandna um sinn. Við
höldum áfram samvinnu við
þá og við stöndum við ailar
skuldbindingar okkar á al-
þjóðavettvangi, til ábata fyrir
friðinn, sósialismann og okkar
eigið land. Margir eru þeir,
sem hafa styrkt okkur og tal-
ið í okkur kjark á örlaga-
stundum. Við munum aldrei
gleyma því. En af því meiri
krafti höfnum við áróðri og
ósannindum, sem engu góðu
geta komið til leiðar, heldur
aðeins sundurþykkju.
Okkur hafa verið gefin há-
tíðleg loforð um að okkur
verði leyft að halda áfram á
vegi sósialismans, eins og við
kjósum að framkvæma hann.
Ekki hafa þessi loforð verið
efnd enn. Okkur hefur ekki
miðað. Kannski megum við
það ekki. í>að sýnir sig að i
gamlar afturgöngur skjóta
upp kollinum, afturgöngur
þeirra tíma, sem við viljum
gleyma og sættum okkur ekki
við að komi nokkurn tíma
aftur. Ok'ur var heitið því að 7
enginn utanaðkomandi öfl \
skyldu skipta sér af innan- (
ríkismálum okkar. Við sjáum i
engan lit á því að þessi loforð /
verði uppfyllt. \
En fyrir okkur rithöfunda \
kemur ekki annað til greina 1
en halda áfram á þeirri braut, (
sem leiðtogar okkar hafa i
markað á síðasta ári. Ekkert ;
okkar vill né getur horfið 1
aftur til fortíðarinnar. (
Við verðum að láta rödd 1
okkar hljóma. Við höfum rétt i
til þess og erum sífellt minnt
á að þagna ekki. Við viljum
segja sannleikann, af vörum
okkar má ekki falla ósatt orð.
Og verði okkur settir kostir
vitum við öll viðbrögð okkar.
Það var þetta sem ég vildi
segja ykkur öllum, segja ykk-
ur þetta með hárri röddu.
Jaroslav Seifert er fædd-
ur árið 1901. Hann er eitt
fremsta ljóðskáld Tékka af
eldri kynslóðinni og er
nú formaður tékkneska
rithöfundasambandsins.
Greinin, sem hér fer á eftir
í lauslegri þýðingu, birtist
í málgagni rithöfundasam-
takanna „Listy“ fyrir
nokkru.
Naumast gerist þörf að
minna á, að nær óhugsandi
var, að í landi okkar sprytti
upp velskipulögð borgarastétt,
hliðstæða við það, sem er í
vestrænum löndum. Fátt var
um sanna kapitalista og flest-
ir voru þá útlendingar. Þjóð-
félag okkar hefur löngum
byggt á verkamönnum. Þar af
leiddi tvennt: lýðræði átti
mjög auðvelt uppdráttar og
sósialisminn hlaut að fá hér
góð vaxtarskilyrði. Þetta sést
glögglega á bókmenntum
okkar. Rithöfundar okkar
hafa fyrst og fremst fundið til
samkenndar met hinum vinn-
- HEYRÐIRÐU EI,
Framhald af bls. 20
Við spjölluðum stuttlega
við Kolfinnu Sigurvinsdóttur,
einn af dönsurum Þjóðdansa
félagsins. Hún sagðist vera
búni að starfa í félaginu í
6 ár alltaf á hverjum vetri
og oft á sumrin þegar verið
hafa sýningar fyrir erlenda
ferðamenn. Þá hefur hún
einnig tekið þátt í utanlands
ferð sem farin var til Sví-
þjóðar á þjóðdansamót Norð
urlanda. í þeirri sömu ferð
var farið í sýningarferðir til
Þýzkalands, Belgíu og Hol-
lands og þar kynntir íslenzk
ir búningar og dansar.
Kolfinna sagði að það færi
mikill tími í æfingar, full
tvö kvöld í viku, og þar fyr
ir utan færi mikill tími í að
gera búninga, en „þetta er
allt þess virði, það er svo
skemmtilegt“, sagði hún. Kol
finna sagði að það væri mik
ill áhugi hjá dönsurunum og
að það virtist alveg ó-
mögulegt að hætta fyrir þá
sem einu sinni byrjuðu. „Við
komum oft saman", sagði Kol
finna“, „og skemmtum okk-
ur. Þá er yfirleitt alltaf dans
að eitthvað og það er skemmti
legast að dansa, hreyfingin
og að hrífast með dansinum,
virkja hina villtu tóna.“
í íslenzku dagskránni á
sýningunni er sett upp skemmt
un með íslenzkum dönsum í ís
lenzkum búningum og inn í
fléttast dansar álfa, skrípi-
trölla og huldufólks. Flestir
erlendu dansarnir eru frá róm
andi stéttum og viðhorfum
þeirra, og þetta kemur fram í
verkum þeirra.
Sú þróun, sem hófst í átt til
sósialisma, á árunum eftir
heimsstyrjöldina fyrri hélt
áfram og stöðvaðist að sjálf-
sögðu ekki að lokinni síðari
heimsstyrjöldinni árið 1945. Á
árunum eftir fyrri heimsstyrj-
öldina var nær alla rithöfunda
okkar að finna meðal stofn-
enda og forystumanna tékk-
neska kommúnistaflokksins.
Því verðum við að mótmæla
öllum rógi og eyða öllum
grun, sem beinist að því að
telja fólki trú um, að bylting
gegn kommúnistaflokknum
hafi verið í aðsigi, né heldur
að nú hefur sú skoðun við
nokkur rök að styðjast að
heimvaldastefna gæti skotið
rótum í röðum tékkneskra rit
höfunda. Slíkar hugsanir og
áætlanir eru okkur framandi.
Þær eru allri þjóðinni fram-
andi. Við höfum ekki gleymt
þrengingum okkar undir jám
hæl. nazista og við höfum
ekki gleymt svikum vest-
önsku Ameríku og eru af
spænskum uppruna, en þó
eru dansar af mjög gömlum
indíánskum uppruna t.d. frá
Perú þar sem dansararnir
túlka forna guðadýrkun og
þá gjarnan sólguðadýrkun.
Einnig er dans þar sem túlk
aðir eru hjarðmenn og lama-
dýr.
f dansi frá Panama gætir
sterkra áhrifa frá Afríku og
grunntónninn er ekki spænsk
ur. f sérkennilegum dansi frá
Argentínu túlka dansararnir
riddara og hesta. Riddararn-
ir fara með hestana úr þurrk
um sléttnanna og að vatnsbóli
þar sem þeir sleppa hestun-
um og mynda hring um þá
meðan þeir svolgra í sig vatn
ið. Þegar hestarnir hafa feng
ið vatnið skvetta þeir úr sér
og hálf tryllast, en um síð-
ir er ferðinni haldið áfram
og í þessum dansi eru karl-
mennirnir hestarnir og kon-
urnar riddararnir. Þá er t.d.
einn sýningardans frá Kali-
forníu dansaður í mjög
fögrum búningum. f einum
Mexíkanska dansinutn túlka
karlmennirnir asna í venju-
legu spænsku þorpi, þar sem
þeir ráfa um og spretta úr
spori. Þá er t.d. japanskur
dans þar sem geisur stíga létt
fættar. í ftölsku dönsunum
koma fram tarantellur, en
það eru til gömul sögn. um
tarantellur á Ítalíu þar sem
segir að ef menn verða fyrir
biti kóngulóarinnar tarantu-
la, er dans eina ráðið til
bjargar lífi mannsins. Og eft-
ir því sem dansað er hraðar
eru meiri líkur til bjargar og
rænna bandamanna okkar við
skammarfriðinn í Munchen.
Það er næstum hlægilegt að
láta sér detta í hug að við
getum gleymt þessu.
Og við getum ekki varizt
brosi, þegar við heyrum orðið
gagnbylting. Þegar rithöfund-
ar okkar og menntamenn og
allt skapandi afl í þjóðfélag-
inu hafa fagnað þeirri lýtS-
ræðisþróun, sem hefur orðið
síðasta ár, þá tel ég fullvíst,
að hugsjón sósialismans komi
fam skírari og fullkomnari.
Þetta langar mig til a'ð
hrópa hárri röddu. Það er
fjarstæðukennt að ætla að rit
höfundar okkar vísi þeirri
þróun á bug, þróun sem greip
um sig ekki aðeins í kommún-
istaflokknum heldur og með
vinnandi stéttum og hjá þjóð-
inni allri. Nú er það skylda
allra skapandi listamanna að
leiðbeina þjóðinni og taka
þátt í þeirri baráttu, sem er
óhjákvæmilegt að við heyjum.
Þetta eru ekki innantóm
orð, heldur merk sannindi, og
hafi rithöfundar nokkurn
þá tryllist fiðlan enn á ný
og villtir tónar hrífa hvern
þann sem hlustar. f gömlu
erlendu þjóðlagi segir: „Fran
ziska, Franziska, flýttu þér
í skóna, heyrirðu ei, heyr-
irðu ei, hina villtu tóna", og
dansarar ÞjófJdansafélagsíns
hrífast í túlkun dansins, pils
faldar sveiflast og augun
loga.
áí'
- NÍGERÍA
Framhald af bls. 10
sprengjum varpað á hverri
nóttu.
Hann segir frá fluginu til
baka frá Uli-flugvelli, þegar
þeir þurftu að bíða í þrjár
klukkustundir á flugbrautinni
í ausandi hitabeltisrigningu
og eldingum, en flugvélarnar
gátu ekki lent fyrr vegna veð-
urs. Loks lentu þær, öll-
um til mikils léttis. Flestir
farþegarnir voru . prestar —
bæði kaþólskir og mótmæl-
endur — sem voru að snúa
aftur úr stuttu fríi, Rauða
kross starfsmenn og nakkrir
blaðamenn. Þeir áunnu sér
alla mína virðingu, segir
brezki þingmaðurinn.
í Time er sagt frá svipaðri
fluigferð, og frá sprengjuflug-
vél Nígeríulhers með „þjóðar-
morðingjann" i flugmanns-
sæti. Blaðamaðurinn segir að
í matvælaflutningunum séu
flugvélar af gerðunum DC-6,
C-46 Super Constellation og
loks nýkomnar C-97 strato-
fre'ghter flugvélar frá Banda-
ríkjunum. Áhafnirnar séu af
álíka fiölbreyttu þjóðerni og
flugvélarnar. Þar séu Svíar,
Finnar, Bandaríkjamenn og
Skoti — en hann nefnir ekki
íslendinga.
Time-blaðamaðurinn lýsir
m. a. þrengslunum, sem eru
í loftinn kringum flugvöllinn
í Biafra, meðan Truflarinn er
þar. Hann segir: — Þegar flug
vélarnar koma inn á völlinn
verða þær að fljúga myrkv-
aðar nema síðustu 30 sekúnd-
urnar áður en þær snerta
jörðina. — Ef fJugmennirnir
kveiktu allir á ljósum sínum
einhverja nóttina og lýstu
upp uimhverfið, þá mundu
þeir deyja úr hræðslu við að
siá hve nálægt þeir eru hver
öðrum, hefur hann eftir
sænska flugmanninum í flug-
vrélinni sinni.
Matvælafluginu lýsir hann
sem nokkurs konar sam-
keppni, hver flugmaður reyni
að ná þremur férðum á nóttu,
sem sé næstum ógerlegt, því
Truflarinn tefji og svo geti
flu'gvöllurinn aðeins afgreitt
8 flugvélar, og gangi herflutn
ingavélarnar £yrir. Það sé
líka áberandi að þegar komið
sé að annarri og þriðju um-
ferðinni, þá sé dregið af Bi-
aframönnum á fluigvellinum
við affermingu, enda kraft-
arnir litlir vegna hungurs og
fasðuskorts.
Lífið í Sao Tome segir
blaðamaðurinn bæði rándýrt
og leiðinlegt. Flugmennimir
fái sér morgunverð eftir næt-
urflugið og venjulega wisky
til að slappa af, og svo sofi
þeir, syndi og sendi heim pen
inga. Þegar byrjar að skyggja,
borða þeir aðalmáltíð dags-
ins, flutningavélarnar leggja
upp, gömlu flugvélarnar fara
hóstandi í gang og flutning-
arnir byrja aftur.
-í NORÐURSKAUT
Framhald af bls. 10
aska. Um daginn var haft eft
ir honum er hann benti út á
ísbreiðuna: — Þarna lifa menn
irnir á ísnum: setjast að í
tjaldbúðum, gefa hundunum,
brjótast með sleðana yfir ís-
inn. Þetta er þeirra daglega
líf.
Leiðangursmenn hafa lent í
ýmsu. síðan þeir lögðu af stað
fyrir meira en ári. Nýlega
elti þá ísbjörn. Einn leiðang
ursmanna, Wally Herbert,
sem var aftastur, leit við og
sá að gríðarstór björn elti
þá, og færði sig sífellt nær
þeim. Erfiðlega gekk að
skjóta úr byssunum vegna
kuldans, en það tókst og
björninn lagði á flótta — því
miður. sögðu leiðangursmenn.
Hann hefði verið gott fæði
handa hundunum, en við mátt
um ekki skjóta hann svo
snemma dags, því hann var
of þungur til að flytja með
sér til næturstaðar. Bezt
hefði verið, að hann hefði elt
okkur allan daginn í hæfi-
legri fjarlægð. Það sem eftir
var dagsins þurftu leiðang-
ursmenn að höggva ofan af
íshrvggjum til að komast á-
fram og voru þreyttir er þeir
settust að um kvöldið. En ekki
varð svefnsamt, bví sprunga
kom í ísinn nærri undir þeim
og þeir urðu að flytja tjald-
búðirnar.
Leiðangurinn hefur átt við
eilífa erfiðleika að stríða, en
nú gera mennirnir sér vonir
um að það erfiðasta sé bú-
ið. Þó gerir austlægur vind-
ur. sem lætur ísinn reka 5
km. á dag, þeim enn erfitt
fyrir. —
— Við ættum að verða á
Norðurpólnum í mánaðarlok,
fyrstu mennimir sem ná þang
að frá strönd Alaska segir
leiðangurstjórinn. Wallv Her
bert. En hann hefur þó enn-
þá meiri áhuga á að komast
á áætlun þaðan til Spifcs-
bergen, sem er 1300 km vega-
lengd. — Við ætlum að kom-
ast alla leið til Spitzbergen,
og hafa þá farið lengstu ferð
yfir heimskautaísinn, sem
menn hafa nokkum tíma far-
ið, segir hann.
HÆTTA A NÆSTA LEITI eftir John Saunders og Alden McWilliams
Ertu brjálaður, Angelo, legðu byss-
una frá þér. Og láta Raven og Troy
Ijóstra því upp að Axtel Athos sé dá-
inn? Nei. paó j)ér fyrir. íí. n'ynut. Vegna
blaðorsins i þér mín kæra systir, verð
ég að skipa áhöfninni að vinna svolitið
verk. (3. mynd). Passaðu að hann
sökkvi strax, við erum að leggja úr
böfn.