Morgunblaðið - 09.04.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL 1999
17
Bjarnveig Bjarnadóttir:
Kvensjúkdómadeiid
Landsspítalans
SÍÐASTLIÐIÐ sumar dvaldi
ég í fyrsta sinn á ævinni á
sjúkrahúsi, en þá naut ég m.a.
hjálpar 'hinna frábæru laékna og
hjúkrunarliðs á kvensjúkdóma-
deild Landssipítalans, sem er í
tengslum við fæðingardeildina.
Dvöl mín þar varð mér lær-
dómsrik lífsreynzla. Komst ég i
snertingu við hið mikla sjúkdóms
böl, sem marga konuna hrjá á
þessum stað, og vil ég með fáum
orðum, og umbúðalausit, segja
frá hvers vísari ég varð, en
síðan þá verðuir mér oft hugsað
til þeirra kynsystra minna, sem
þurfa á bráðnauðsynlegri hjálp
að halda á þessuim stað, en hjálp
in oft ekki fáainleg fyrr en um
síðir vegna rúmleysis.
Við hlið mér 'lá miðaldra bónda
kona. í nökkrax vikur beið hún
eftir spítalaplássi, og lá á meðan
í blóði 9Ínu heiroa 'hjá sér.
Einn daginn var hún flutt úr
rúmi sínu í annað herbergi á
enda spítalagangsins. Er ég spurði
hjúkrunarkonu um ástæðuna, var
mér tjáð að í þessu herbergi
væri hún í geislameðferð (radí-
um). Skömmu etftir að ég vair
komin heil h-eim frétti ég lát
þessa elskulega og hjálpsama her
bergisfélaga míns.
Síðar lá við-hlið mér önnur
kona, sem einnig hafði beðið
fleiri vikur eftir plássi, og lí'kt
var ástatt með. SMk bið er
margri konunni andleg ofraun,
því að oft vill sá grunur og
kvíði gera vart við sig, þegar
um óeðlilegar biæðingar er að
ræðá, að alvara sé á ferð.
Mér var tjáð að biðtími sjúkl-
inga væri oftast nokkrar vikur,
gæti orðið mánuðir. Og ósjald-
an mun það hafa komið fyrir að
læknar deildarinnar hafi orðið
að útvega kon-um utan af landi,
sem enga áttu að hér í borginni,
gistingu á hótelum, meðan þær
biðu eftir spítalaplássi.
Kvensjúkdómadeildin er furðu
leg deild. Sami rúmafjöldi er þar
nú og var í upphafi, 16 að tölu
fyrir allt la,ndið, — engu við
bætt þrfttt fyrir mikla fjölgun
Sjónvarpiö
Ég gat ekki setið á mér að
sbinga niður penna, þagar ég
las dagskrá sjónvarpsins yfir
bænadagana. >ví er ek'ki hægt
að gera meira fyrir bömin í
þessu annars ágæta fjökniðlumar
tæki eins og t.d. á föstudaginn
langa? Þetta sjónanmið miJtit vil
ég skýra með eftirfaramdi. Ég er
einn af mörgu foreldri, sem eiga
börn á aldrinum 3 til 10 ára og
spurningar, eins og þessar, af
hverju er skírdagur og föstudaig
urinn langi, þekkja allir. Jú við
reynum hver og eimn að skýra
þetta, hver á sinn átt eftir beztu
getu en ég 'tel, að hefði Sjón-
varpið sýnt helgimyndir eða eitt
hvað það, sem hefði hjálpað þess
um litlu fróðLeiksfúsu kristnu
sálum, sem eiga jú mörg hver að
minnsta kosti í náinni framtíð að
boða kristna trú, þá hefði árang-
urinn orðið allt annar og betri.
Þar sem þetta er aðeins vinsam-
leg ábending og ég hef þá trú á
hinum ágætu ráðamönnum ís-
lenzka sjónvarpsins að þeir séu
mér að mörgu leyti sammála, þá
vona ég að þessu verði breytt
að einlhverju leyti í framtíðinni.
Með fyrirfram þökk.
Guðmundur Arason.
landsmanna á þessum árum. Og
rúmleysi deildarinnar veldur því,
að þar ægir saman konum með
hin margvíslegustu mein, afbrigði
lega vanfærum konum, sem bíða
þess að stundin nálgist, og ung-
börnum. Spítalagangurinn er eina
athvarfið fyrir þær konur, sem
rólfærar eru stund úr degi. Og
óvíða á einkaiheimilium munu
vera rúm-minni salerni en þarna,
aðeins tvö fyrir sjúklingana. Oft
er því erfitt að komast þar að
á morgnana. Og á deildinni var
undarlegur og óþægilegur súgur,
þegar vind hreyfði úti. Oft dáð-
ist ég að hjúkrunarliðinu, sem
lagði sig fram um að hlynna að
Þegar harðnar á dalnum eins
og gerzt hefur hér á 'landi und-
anfarin tvö ár, fyrst og fremst
vegna aflabrests og verðfalls á
helztu útflutningsvörum lands-
ins, þá er augljóst, að minna fé
verður til umráða, en áður vair,
hjá atvinnuvegunum og þjóðar-
búinu í heild.
Þetta vkðist mönnum vera ljóst
þótt þedr séu margir, sem vilja
í lengstu lög reyna að forðast,
að þrengimgarnar bitni á þeim
sjálfum eða þeim hópi eða stétt,
sem þeir teljast til.
Það er augljóst, að fari til-
kostnaðurinn við fram'leiðsluna
til tengdar fram úr því, sem fyr-
ir hana fæst á innlendum eða
erlendum mörkuðum, þýðir það
taprekstur og skuldasöfnun, er
kemur fyrst fram innanlands, en
áður en lýkur í vaxandi erlend-
um skuldum þjóðarinnar. Slík
skuldasöfnun fær ekki staðizt
nema takmarkaðan tíma, og leið-
ir til samdráttar og lömunar
framleiðslunnar og það aftur ti'l
stórfeMds atvinnuleysis.
Til þess að koma í veg fyrir
stöðvunina, verða þeir, sem fara
með stjórn landsins og fjármál-
anna að reyna að skapa jafnvægi
milli tekna og útgjalda undir-
stöðu atvinnuveganna. Mistakist
það, er voði fyrir dyrum.
Þessu jafnvægi hefur nú verið
leitazt við að ná með gengisfell-
ingu krónunnar og ýmsum hliðar
ráðstöfunium, eins og stundum áð
ur, þegar um mikinn hallarekst-
ur hefur verið að ræða hjá at-
viminuvegunum.
Þó að margir gal'lar séu á geng
isfellingu sem leið út úr ógöng-
um í þjóðarbúskapnum, hefur
hún þó reynst betur en haftaleið
in, sem hél't við hér á landi
kreppuárum og ófremdarástandi
miklu lengur en þekkst hefur í
Ookkru öðru menningarríki á þess
ari öld. Flókið og margbrotið upp
bótakerfi með mismunandi gengi
trónunnar svo tugum skipti, bætti
ekki úr skák og leiddi til margs-
konar spillingar.
Þegar uim er að ræða jafn
stórfellt og langvarandi áfáll í
þjóðarbúskapnum og raun ber
vitni, hlýtur það að bitna á þjóð
arheildinni, að mestu leyti í rýrn
aridi lífiskjörum, en þó mismun-
andi mikið, eftiir því hvaða leið
sjúklingunum við hin erfiðustu
vinnuskilyrði.
Á sinrii tíð beitbu konur sér
fyrir byggingu Landsspítalans
og lögðu fram féð. Það var mik-
ið átak að koma þes9u nauðsynja
máli áleiðis. En draumur kvenn-
anna rættist, og hefur Lands-
spítalinn orðið mikil blessun fyr
ir þá sem sjúkir eru. Annar draum
ur kvenna í sambandi við Lands
spítalann hefur einnig rætzt, en
það er tilkoma barnadeildarinn-
ar, sem HringSkonur hafa sleitu
laust unnið að undanfarin ár.
Konur hafa unnið ómetanleg
stönf í þágu líknarmála. Ýmsar
líknarstofnanir væru elkki til, ef
konur hefðu ekki lágt þar hönd
á plóginn.
Hin síðustu ár hefur margt á-
unnist í heilbrigðismálunum, ’en
fæðingar- og kvensjúkdómadeild
in virðast hafa gleymat á veltu
árunum. En nú álítum við kon-
urnar að komið sé að „skulda-
er farin tifl. að koma í veg fyrir
stöðvun og hrun atvinnuveganna
Á árunum 1960 fram á haustið
1967 var kaupgjaldið hækkað
jafnhliða vaxandi tekjum þjóðar-
innar og í raun og veru að lok-
um viðað við mesta góðærið.
Þess vegna nægir ekki meðal
framleiðsluár til þess að halda
uppi því kaupi og þeim tilkostn
aði og eyðálu í einkarekstri eða
opinberum rekstri eða hjá ein-
taklingum, sem unnt var að bera
meðan allt lék í lyndi og út-
flutindngsverðmæti voru í há-
marki.
Þetta eru einföld sannindi.
Við erum þó miklu betur á
vegi /stödd till þess að mæta örð-
ugleikunium en við vorum upp
úr 1930, þegar hliðstæðir örðug-
steðjuðu að.
Ástæðan til þess er hin mikíla
uppbygging atvinnutækjanna á
sjó og landi, sem framkvæmd
hefur verið á þessum ánatug.
Gjaldeyrisvarasjóðurinn afstýrði
því á annað ár, að aflabrestur
og markaðshrun leiddi til skerð-
inigar 'lífskjaranna, en var þá
þurausin, þar eð hann út af fyrir
sig, gat ekki hindrað hinn stór-
felda taprekstur sjávarútvegsins.
Nú hefur verið valin betri leið
til að mæta vandanium og kom-
ast út úr ógöngunum en hafta
og skömmunarleiðin, sem farin
var á krepputímunum, og gefur
það einnig vorn um skjótan bata,
ef næg samstaða næst um að
fylgja henni.
Engum ætti að dyljast, að auka
þarf fjölbreytni atvinnuveganna.
Lítt stoðar það að telja stóriðn-
að „óþjóðlegan atvinnuveg", sem
beri að forðast.
Við Mendingar höfum lært
það af 1-arigri reynsLu, að „svik-
ull er sjávar afli“ og því valt
að treysta á hann nær einvörð-
ungu, til öflunar útflutningfeverð
mæta, sem okkur fslendingum
eru nauðsyndegri en nokkurri
annarri þjóð í okkar harðbýla
landi, sem þó býr yfir miklum
náttúruauðæfum í fossum og jarð
hita, er bíða virkjunar í mörg-
hundruðfiallt ríkara mæli en til
þessa. f bráð kemur ekki til
nýrra stórframkvæmda á þessu
sviði, neima með og í samvinnu
við þá, sem ráða erlendu fjár-
magni. Stóriðnaður er undirstaða
Bjarnveig Bjarnadóttir
dögunum". Fjárveitingavaldið er
eingöngu í höndum karla.
Kannski er skilningsskorbur
þeirra á vandamáLum kvenna í
sambandi við hina svonefndu
kvensjúkdóma sprottin af þeirri
ákvörðun skaparans, að losa þá
við ýmsa kvilla og sjúkdóma sem
konur hrjá.
í umræðum þeim á Alþingi sem
nýlega fóru fram um þessar
gleymdu deildir er biðtíminn
áætlaður nokkur ár þar til hægt
verður að hefjast handa um ný-
byggingu, eða þar til fullnaðar-
velmegunar hverrar þjóðar nú á
dögum.
Þess finnast dæmi meðal at-
vinnurekenda, kaupmanna, sam-
vinnufélaga, launþega, bænda og
þeirra, sem fara með mál sveitar
félaga og bæja, borgar eða rík-
is eða bankanna og lánasjóða, að
þeir gæti ekki ætíð þeirrar var-
færni í fjármálum, sem sjálfsögð
er, og stofni til óþarfa útgjalda.
Hitt er þó miklu algengara og
elmennara, sem betur fer, að gætt
sé hófs og ráðdeildar.
Það er ekki óalgengt, að ein-
stakir menn séu ásakaðir og gerð
ir að syndahöflrum fyrir alla ó-
hófseyðslu og misnotkun á láns-
fé, og er þá stundum skeytunum
beintað þeim, er sízt skyldi.
f síðustu Lesbók Morgunblaðs
ins virtist slíkum ásökunium vera
beint að framkvæmdastjóra út-
gerðarfyrirtækis hér í bænum,
sem kunnur er að flramúrskar-
andi dugnaði og ráðdeild í með-
ferð fjármuna fyrir sjálfian sig
og fyrirtækið, sem hann starfar
við.
Fyrir þremur árum seldi þetta
fyrirtæki gamla bifreið, sem fraim
kvæmdastjórinn hafði til afinota
og keypti nýja bifireið í staðinn,
fyrir rúmum eitt hundrað þús-
und krónum hærra verð, en
söluverðinu nam. Heflur sú bif-
reið síðan verið til afnota fyrir
framkvæmdastjórann. Sami fram
kvæmdastjóri seldi eigin íbúð og
byggði sér einbýfchús í staðinn
og vann sjálfur við bygginguna
í tómstundum sínum í hálft ann
að ár. Ekki fékk hanin eyrislán
hjá fyiriirtækinu til byggingarinn
ar. Eru því ásakanir í garð þessa
framkvæmdastjóra um misnotkun
stöðu sinnar með öllu ómakleg-
ar.
Orsakimar fyrir núverandi
efnahagsörðugleikum íslenzku
þjóðarinnar stafa að langmeatu
leyti af stórfelldum breytingum
til hinis verra á ytri aðstæðum
í rekstri þjóðarbúsins, sem urðu
sneggri og meiri en nokkur önn
ur Evrópuþjóð hefur orðið fyrir
á tveim síðustu áratugum.
Erfiðleiku/num þurfum við að
mæta á þann hátt, sem skynsam-
legast er, að áliti og yfirsýn
þedrra, sem bezt kunna skil á
efnahagsmáhim.
Við verðlum að varast að láta
glepjast af sleggjudómum eða
blekkinguim, sem höfða til ósk-
hyggju manna, en sniðganga stað
reyndir.
Að láta blekkjast af fagurgala
'leiðk til ófarnaðar fyrr en varir.
Skipulag Landsspítalalóðar og'
Hringbrautar er lokið. En til
bráðabirgða verður byggt yfir
hin dýrmætu kópal-geislatæki við
hlið röntgendeildarinnar. Sú
bygging bætir á engan hátt úr
rúmleysi kvensjúkdóma- og fæð-
ingardeildarinnar. Konur geta
ekki beðið eftir slíkum ákvörð-
unum í skipulagsmálnnum.
Ég hefi frétt að til sé teifcn-
ing af viðbótarbyggingu við fæð
iingardeildina (í norður?), þar sem
ráðgerð er jafnframt stækkun
kvensjúkdómdeildar. Hér þarf að
hefjast handa strax. Þetta mál þol
ir ekki ára bið eins og nú er
rætt um. Af samlhug, skilningi
og góðvild ber ráðamönnum þjóð
arinnar að leysa þetta vandamál
konunnar nú þegar, — alþingis-
mönnum, stjórnvöldum, og öðr-
um þeim sem þeaaum málum ráða.
Og hefi ég þá bjargföstu trú, að
það muni þeir gera.
Á páskadag.
Póstgöngur
við útlönd
í REYKJAVÍKURBRÉFI Morg-
unblaðsins sl. sunnudag 30. marz,
í æðir bréfritari seinagang á póst
samgöngum og nefnir dæmi um
póstsendingar, sem verið hafi
óhæfilega lengi á leiðinni frá
Bandaríkjunum, eða um tvo
mánuði. Bendir hann réttilega
á, að skýringarinnar sé að leita
í verkfalli hafinarverkamanna
í New York, en það hófst sem
kunnugt er um miðjan desern-
ber og stóð í a.m.k. tvo mánuði.
Fyrsta skip, sem kom með póst
hingað eftir áramót frá Banda-
ríkjunum, kom 24. marz (Brúar-
foss).
Það munu víst flestir virða
bandarísku póststjórninni það
til vorkunnar þótt henni hafi
ek’ki tekizt að koma pósti með
skipum til íslands meðan ekkert
skip fékk afgreiðslu vegna verk-
falls. Sama yrði upp á teningn-
um hér (og hefur orðið, eins og
allir vita), ef verkamenn við
Reykjavíkurhöfn færu í verk-
fall. Alþjóðlegir samningar
breyta engu um þetta. Ef flutn-
ingatæki póstsins, ihvort spm það
eru flugvélar, skip eða bílar,
sitarfa ekki, tefst póstur að sjálf-
sögðu ekki síður en annar flutn
ingur. Gildir einu hverja-r ástæð
ur ery fyrir þessu, þær geta ver
ið hinar margvíslegustu, og
óþarfi að fjölyrða um það.
Þá ræðir bréfritari um, að
tveir blaðapakkar, póstlagðir í
Englandi 27. febrúar sl., hafi bor
izt viðtakanda mánuði síðar. Á
umræddu tímabili komu tvö
skip frá Englandi með póst
(Askja 8. marz og Laxfoss 25.
marz) og hafa umræddar send-
ingar komið með síðari ferð-
inni, enda fyrra skipið farið frá
Englandi þá er sendingarnar
voru póstlagðar.
Svo rætt sé um póstsamgöng-
ur almennt, má nefna, að á ár-
inu 1968 kom póstur 27 sinnum
með skipum frá Bandaríkjunum,
en 33 sinnum frá Bretlandi. Þeg
ar þessar strjálu skipaferðir eru
hafðar í- huga, auk tímans se.m
siglingin tekur, er ekki að undra
þótt mönnum þyki stundum
langur tíminn frá því sjópóst-
sending er póstlögð og þangað
til hún berst viðtakanda í hend-
ur.
Eins og bréfritari drepuir á,
eru flugferðir nú orðnar mjög
tíðar milli íslands og annarra
landa. Segir bréfritari sijálfur,
að flugsendingar frá útlöndum
séu ofit komnar í hendur hon-
um sólarhring eftir að þær eru
póstlagðar. Ekkert er því nær-
tækara en að nota fLugpóst, ef
fólk vill, að sendingar berist
flljótt til viðtakenda. Flutnings-
hraðinn er alveg á valdi se-nd-
andans, svo framarlega se.m
hann vill greiða óhjákvæmileg-
an aukakositnað (flugpóstgjald),
en flugflutningur er eins og all-
ir vita margfalt dýrari en sjó-
flutningur. Gildir það reyndar
um fleira en póst.
Að endingu skal tekið fram,
Framliald á bls. 16
Sveinn Benediktsson:
Orsakir erfiÖleikanna og
úrlausn þeirra