Morgunblaðið - 11.05.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1969
Stórauka þarf fjárveit-
ingu ríkisins til Háskólans
Samtal við Ármann
Snœvarr, háskólarekfor
FRUMVARP að nýjum Háskólalögum var afgreitt frá Al-
þingi fyrir nokkrum dögum. Að því tilefni átti blaðamaður
Mbl. samtal við Háskólarektor, Ármann Snævarr, um það
sem efst er á baugi í Háskólanum um þessar mundir. Barst
talið fyrst að þróun Háskólans á undanförnum áratugum:
Á fimmtíu ára afmæli full-
veldisins gerði ég samanburð á
þvi, hvernig umhorfs var í Há-
skólanum á fu'llveldisárinu, og
hvernig þar esr umhorfs nú. Há
skólaárið 1918—19 voru hér við
Háskólann 87 stúdentar. Þávar
læknadeild fjölmennust með 43
stúdenta, í guðfræðideild voru
19, í iagadeild 17 og fæst-
ir stúdentar voru í heimsptki-
deild, aðeins 8. Þá voru tíu
prófessorar starfandi við Há-
skólann, fjórir dósentar og tíu
aðrir kennarar, eða samtals 24
og komu 3.6 stúdei.tar á hvem
kennara. Nú eru stúdentar við
Háskólann um 1300 og skipt-
ing þeirra milli deilda er nr.eð
allt öðrum hætti en 1918. Heim
spekideild er fjö'lmennust með
440 stúdenta, næsi er lækna-
deild með 288, þá lagadeild
með 241, í viðskiptadeild eru
172, 118 í verkfræðideild og 33
í guðfræðideild Það er athygl
isvert, að veturinn 1918—19
sátu aðeins 3 stúlkur í Háskól-
anum, þ.e. 3,5 prs. nemenda, en
nú eru þær 26,4 prs. af tölu
skráðra nemenda. Hitt er, að
tiltölulega fáar stúlkur ljúka
háskölaprófum.
— Hve stór hundraðshluti
skráðra stúdenta lýkur burt-
fararprófi frá Háskólanum?
— Skýrslur eru fyrirliggj
andi um þetta, er ná yfir fimm-
tán ára skeið, frá 1950 til 1965.
Á þeóm árum luku 48 prs.
skráðra pilta burtfararprófi frá
Háskólanum, en aðeins 10 prs.
skráðra stúlkna. Þetta eru ó-
neitanlega ekki nógu glæsileg
ar tölur, en þær segja að vísu
ekki alla sögu. Margir þessara
stúdenta munu hafa lokið burt
fararprófi frá erlendum háskól
um. Á þetta einkum við um pilt-
ana, en einhverjar stúlknanna
líka. Skýrslur eins og þær, sem
hér hafa verið gerðar, gefa því
ekki rétta mynd. Og hér við
bætist að margt þessara stú-
denta hefur innritazt aðeins til
þess að ljúka prófi í forspjalls
vísindum svo að ekki er hægt
að segja um þá stúdenta, að
þeir hverfi frá óloknu námi. Ég
er þeirrar skoðunar, að það
þyrfti að koma á viðtölum við
stúdenta þegar þeir koma til
skrásetningar, og fá fram hvað
fyrir þeim vakir með skrásetn-
ingunni. Ef þeir ljúka síðan
því sem stefnt er aö hefur Há-
skólinn ekki undan neinu að
kvarta.
— Hve mikið hefur kennara
liði Háskólans fjölgað á síð-
ustu fimmtíu árum?
— Nú eru prófessorsembætti
við Háskólann 49 þar af eru
6 óveitt, dósentar eru nú 27,
en lektorar 12, þar af 6 fastir
starfsmenn. Aukakennarar eru
einnig margir, og er kennara-
liðið al’lt um 140 manns. Á kenn
arafjölgun hin síðustiu ár ekki
hvað sízt rót sína að rekja til
þess, að ríkisstjóm samþykkti
áætlun Háskólans frá 1964 um
kennarafjölgun, og hafa allmörg
prófessorsembætti verið lögfest
á grundvelli hennar. Hlutfall
milli kennara og stúdenta er
nálægt 1:9 og þykir það hag-
stætt hlutfall eftir alþjóðlegum
viðmiðunum. Þess ber þó að
gæta, að hér við Háskólann
Ármann Snævarr
starfa hlutfállslega fleiri
stundakennarar en við marga
aðra háskóla.
— Hverjar eru helztu breyt-
ingar á náminu sjálfu?
— Kennslugreinum hefur
fjölgað allmikið á þessu tíma-
bili, svo sem kunnugt er. Mest
varð fjölgunin á styrjaldarár-
unum, þegar hafin var kennsla
í verkfræði og viðskiptafræði
og í nokkrum greinum til B.A.
prófa og hafizt handa um
kennslu í tannlækningum. Síð-
ar var bætt við lyfjafræði lyf-
sala, sem áður var kennd í sér
stökum skó'la. Á síðari árurn hef
ur svo smám samar. verið bætt
við ýmsum greinum til B.A.-
prófa og er það síðast, að haf-
in var kennsla í náttúrufræði
sl. haust. Kennsla í landafræði
og að nokkru jarðfræði hafði þó
farið fram um nokkurt árabil.
— En hvað er um félagslega
hagi og námsaðstöðu stúdenta
að segja nú, miðað við það sem
áður var?
— Fyrir nokkrum áratugum
var mjög fágætt, að stúdentar
væru giftir, en nú eru um 43
prs. stúdenta giftir og hlýtur
það að setja mark sitt á há-
skólalífið. Félagslegar þarfir
stúdenta verða allt aðrar. Nú
er mjög brýnt að veita úrlausn
í húsnæðismálum giftra stú-
denta og tryggja þeim í aukn-
um mæli afnot barnaheimila. Fé
lagsstofnun stúdenta, sem ný-
lega hefur verið komið á fót,
hefur þegar unnið gagnlegt
starf og tel ég, að mikils megi
af þeirri stofnun vænta. Stjórn
Félagsstofnunar stúdenta er
þannig skipuð, að þrir fulltrú-
ar eru frá Stúdertaráði, einn
frá Háskólaráði og einin frá
menntamálaráðuneytinu. Um
þessa stofnun hafa sameinazt
þeir aðilar, sem einkum láta sig
varða félagslega hagi stúdenta.
Bygging stúdentaheimilis er
mikið nauðsynjamál, en kjarni
þess er mötuneyti og einnig
munu ýmis félagasamtök á veg
um stúdenta fá þar inni með
starfsemi sína. Tel ég, að stofn
un þessi hafi ákaflega núkil-
vægu h'lutverki að gegna og
dregst vonandi ekki lengi að
hún rísi af grunni. Vonumst
við til, að hægt verði að byrja
framkvæmdir í sumar.
Nú blasir við feikileg fjölg-
un stúdenta, og Háckólinn þarf
að vera við því búinn að mæta
þessari fjölgun. Veldux hér bæði
hækkandi hundraðstala þeirra,
sem stúdemtspróf taka og eins
hitt að fjölmennir árgangar
eru að komast á stúdentsald-
urinn á næstu árum — miklu
fjölmennau-i hlutfallslega en á
hinum Norðurlöndunum. Nú í
vor munu um 480 stúdentar út-
skrifast, en árið 1975 verðuir
tala þeirra stúdenta, sem ár-
lega útskrifast, komin yfir 900.
Ég er í hópi þeirra, sem fagna
því, að svo margir ljúka stú-
dentsprófi árlega, ein þó held
ég að hér verðum við að staldra
við. Stúdentspróf e,i ekki eina
menntunarleiðin, sem eir góð
og gild, og ég held að það sé
illa farið, ef menntaskólar og
Háskóli soguðu til sín allan
þorra vel gáfaðra ungmenna á
landinu. Ég lít svo á að fleiri
stéttir en þær akademísku
þurfi á því að halda að eiga
gáfumenn innan sinna vébanda.
Annað er það að þó að menn
ljúki stúdentsprófi, er ekki þar
með sagt, að menn eigi endi-
lega að fara háskólaleiðina.
Mér þykir vænt um að hafa
kynnzt nokkrum bráðgáfuðum
mönnum, sem lokið hafa stú-
dentsprófi en síðan gerzt bænd
ur og ekki lagt út á háskóla-
leiðina, þó að þeir hefðu haft
alla burði til þess. Ég held
að skólarnir í landinu verði að
stuðla að því að styrkja undir
stöður athafnalífsins og það er
vafasöm þróun ef greindari
hluti hvers aldursárgangs varð
ur afhuga athafnalífinu. Há-
skólinn vill leggja sitt af mörk
um til að hindra slíka þróun
og mun því reyna í vaxandi
mæli að gefa stúdentum kost
á að velja námsgreinar sem
stuðla að tengslum þeirra við
athafnalíf landsins. Yrðu þess
ar námsgreinar á sviði fisk-
veiða, landbúnaðar og iðnaðar.
Hlutur Háskólans er ekki mik
ill nú hvað snertir matvælaiðn
að landsins, en æskilegt væri
að koma upp kemnslu, sem búi
menn undir störf í þessum mik
ilvægu atvinnugreinum, bæði á
sviði tækni og rekstrar.
— Hverjar yrðu nýju
ken nál u grein arnar, nánar til-
tekið?
— Hugmyndum hefir verið
hreyft um að hef ja hér vísi að
kennslu í fiskifræði, haffræði
og veðurfræði og einnig í land
búnaðarvísindum. Er nú unnið
að athugun á þessu í einstök
run deildum Háskólans, með það
fyrir augum m.a. að dreifa ný
stúdentum til fleiri greina en
nú er unnt. Fleiri nýjar mennt
unarleiðir eru einnig í undir-
búningi. Á sviði félagsvísinda
er áformað að hefja kennslu í
félagsfræði, félagsráðgjöf og fé
lagssýslu innan tíðar. Helzt hef
ir verið um það rætt, að sú
kennsla verði í tengslum við
viðskiptadeild Háskólans. Þá
er nú einnig rætt mikið um sér
menntun þeirra manna, sem fást
við opinbera stjórnsýálu á veg
um ríkis og sveitarfélaga. Þykir
ekki lengur einhlítt að slíkir
menin afli sér lögfræði- eða við
skiptafræðimenntunar. Að sínu
leyti eir einnig í sjónarfæri
könnun á menntun starfsfólka
á sviði heilsugæzlu, annarra en
lækna, en sú athugun er á frum
stigi. Þá hefur í vetur komið
tii umræðu kennsla löggiltra
endurskoðenda og kemur fylli-
lega til greina, að sú kennsla
verði á háiskólastigi
Á sl. hausti hófst kennsla í
náttúrufræðum eins og áð-
ur sagði. Hefur verið mjög góð
aðsókn að þeirri kennslu og
stúdentar í náttúrufræðum
hafa verið mjög áhugasamir.
Leggur Háskólinn á það mikla
áherzlu að hlyruna að þessari
kennslugrein bæði á sviði
kennslu og rannsókna. í því
sambandi tel ég mikilvægt að
náin tengsl skapist á milli Há-
skólans og Náttúrufræðistofn-
unarinnar, bæði vegna kennsl-
unnar og rannsóknanna.
f sambandi við rannsóknar-
stofnanirnar er það ríkjandi
skoðun háskó'lakennara, að hag
anlegast sé, að sem nánust
tengsil séu á milli Háskólans
og vísindalegra rannsókmar-
stofnana, helzt þar.nig, að þær
verði háskólastofnanir. Við telj
um, að með þeim stjórnartengsl
um nýtist vísindalegur mann-
afli bezt og við teljum einnig
að margvísleg rök mæli með
því, að kennsla og rannsókn-
ir tengist sem nánast saman.
Þetta á auðvitað fyrst og fremst
við á sviði undirstöðurann-
sókna, en getur einnig tekið til
hagnýtra rannsókna, enda eru
engin meginskil þar á milli.
— Hvað er að frétta af hús-
næðismáluim Háskólans?
— Á árunum 1960—68 var
lokið við eina 'stórbyggingu á
vegum Háskólans, Háskólabíó,
sem er veigamikið fyrir bæjar
félagið og landið í heild að
njóta. Á sama tíma var einnig
lokið við raunvísindastofnun
Háskólans, sem er geysilega
mikilvæg bygging vegna þeirr-
ar rannsóknaraðstöðu, sem
raunvísindamönnum er þar
sköpuð. Að þriðju byggingunni
Árnagarði, er enn unnið, og á
hún að verða tilbúin til notk-
unar í haust. Um húsnæðismál
er það að segja að öðru leyti,
að húsnæði Atvinniudeildar Há-
skó'lans kemur vonandi til
kennsluafnota innan skamms
tíma en þar hefur náttúrufræði
kennsla farið fram og áformað
að hún verði þar í framtíðinni.
Þá hefur verið ákveðið að
reisa rannsóknar- og kennslu-
byggingu á milli Háskólans og
Nýja garðs, og er við hönnun
þess við það miðað, að það
verði ætlað lagadeild. Er
stefnt að því að hefja fram-
kvæmdir við það húsnæði á
þessu ári. Þá hefir einnig verið
rætt um byggingar fyrir
Læknadeild, Tannlæknadeild
og Verkfræðideild. Er bygg-
ingum Læknadeildar og Tann-
læknadeildar ætlaður staður
skammt frá Landsspítala, sunn
an Hringbrautar. Hefur mikið
verið unnið að því máli að und
anförnu og verður vonandi
hægt innan skamms að hefja
vinnu við teikningu þessara
bygginga. Er geysi'lega brýn
þörf á þeim byggingum öllum.
Annars eru húsnæðisvanda
mál Háskólans fyrst og fremst
fjárhagslegs eðlis og íslenzka
ríkið hlýtur að taka upp sömu
stefnu og öll önnur norræn
ríki, er á hverju ári verja tug
um og hundruðum milljór.a tiil
háskóla sinna. Og ég vil leggja
áherzlu á það að lokum, að
ekki dugir að hvetja men.i til
menntaskó'lanáms, nema jafn
framt sé hugað að framhald-
inu og nemendum búin aðstaða
til náms í háskóla. En það verð
ur ekki gert með öðru mióti
en því að stórauka fjárveit-
ingar til Háskólans af ríkisfé.
— Það er alfa og omega þessa
máls. Að öðrum kosti kiknar
Háskólinm undir nafni —hann
veldur þá ekki kennsluhlut-
verki sínu, hvað þá rann-
sóknarhlutverki sínu, en það
tvennt þarf að tengjast betur
og nánar en nú er. Háskóla-
kenmisla, sem ekki hefir rann-
sóknir að bakhjarli, er á eng-
an hátt viðhlítandi.
Bifvélavirkjar
Tveir bifvélavirkjar eða menn vanir bifvélavirkjun óskast, á
verkstæði í Neskaupstað. Góð kjör.
Upplýsingar í síma 362 Neskaupstað.
Loftpressa
Viljum kaupa loftpressu er hefur 10—12 kg. vinnuþrýsting á
fercm og með 2—300 lítra loftvél.
OFNASMIÐJAN, RUNTALOFNAR hf.,
Siðumúla 17. símar 35555 og 34200.
PSBVOLVOVOLVOVOLVOVOLVC
TIL SOLV
N 88 vörubifreið, árgerð 1966
L 465 vörubíll, árgerð 1962.
Tökum notaðar bifreiðir í umboðssölu.
0
!
í
I
HíVOLVOVOLVOVOLVOVOLVOl
Skrifstofuherbergi
til leigu, Austurstræti 17 (Silla og Valda húsi).
Einar Sigurðsson. sími 21400, 16661.