Morgunblaðið - 11.05.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1969
tíitgieifiandí H.f. Árvafeuir, Eeykjavík.
Fnamkvæmdaistj óri Haraidur Svetnssion.
•RitstjóraP Sigurðui' Bjarniason- frá Vigur.
Maifch’ías Joihaniiesslen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Bitsitjámarfullltrúi Þorbjöm GuðlraundsBon.
Frétta&tjóri Bjöm Jóhannsson'.
Auglýs inga'sitj öri Árni Garðar Kristinsson.
Kitstjórn og afgreiðs’Ia Aðalstræti 6. Sími 10-109.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Ásbxiftargjald kr. 150.00 á xnánuði innanlands.
í lausasjöiu kr. 10.00 eintakið.
ALMENNINGUR
KREFST SAMNINGA
t'yllsta ástæða er til að ætla,
■“ að samningar um kjara-
málin dragist ekki öllu lengur
úr þessu. Enda er nú svo kom
ið, að fólk getur ekki lengur
unað við þá óvissu og spennu,
sem skapast hefur vegna þess
hversu mjög samningar hafa
dregizt á langinn. Óhætt er
að fullyrða, að almennings-
álitið í landinu er þess mjög
hvetjandi að samið verði al-
veg næ®tu daga og ætla má,
að helztu útlínur nýrra kjara
samninga liggi fyrir í grófum
dráttum, þótt enn sé ágrein-
ingur um nokkur atriði. Þeg-
ar þessir kjarasamningar eru
um garð gengnir er þungu
fargi létt af landsmönnum
öllum. Þeir eru síðasti lið-
urinn í þeim efnahagslegu
ráðstöfunum, sem hófust með
gengisbreytingunni í nóvem-
ber sl. og einn mikilvægasti
þáttur þeirra. Skynsamir
kjarasamningar, sem bæta
hag láglaunafólks án þess að
íþyngja atvinnuvegunum um
of, eru forsenda þess, að þær
víðtæku ráðstafanir, sem rík-
isstjórnin hefur beitt sér fyr-
ir í efnahags- og atvinnumál-
u-m, beri þann árangur, sem
til er ætlast.
Sérstök ástæða er til að
vekja athygli á því, að at-
vinnuleysið er nú mjög í rén-
un. Atvinnulausum mönnum
fækkaði mjög í sl. mánuði og
ástæða er til að ætla, að tak-
ast megi að útrýma því al-
gjörlega um leið og nauðsyn-
leg festa hefur skapast á
vinnumarkaðnum. Þær ráð-
stafanir, sem ríkisstjórnin hef
ur beitt sér fyrir í því skyni
að örva atvinnulífið, hafa ber
sýnilega borið verulegan
árangur og á næstunni má bú
azt við að hin góða afkoma
á vertíðinni segi til sín í efna
hagslífinu í vaxandi mæli.
Þegar á heildina er litið verð
ur því ekki móti mælt að
najög er nú tekið að birta til
í málefnum lands og þjóðar
og fullvíst má telja, að um
leið og kjarasamningar hafa
vérið gerðir, fari hjólin að
snúast fyrir alvöru. Sú
ábyrgð, sem hvílir á herðum
samningamanna er því mikil
og nú næstu daga bíða lands-
menn þess í eftirvæntingu,
að fréttir berist um að samn-
ingar hafi tekizt.
SKÓGRÆKT OG
BÚSKAPUR
¥ ráði er, að bændur í Fljóts-
dal hefji skóggræðslu í
sumar, sem þátt í búskap og
hefur verið gerð 25 ára áætl-
un um þessa skóggræðslu. Að
undirbúningi þessa máls hef-
ur verið unnið að Skógrækt-
arfélagi Austurlands, Skóg-
ræktarfélagi íslands og Skóg-
rækt ríkisins og jafnframt
hefur fé verið veitt á fjárlög-
um til þessarar starfsemi.
Ástæða er til að vekja at-
hygli á þessu framtaki enda
er hér um nýmæli að ræða að
gera skógrækt að þátt í bú-
skapnum. Mikill áhugi er hjá
bændum í Fljótsdal á þessu
máli, en hugmyndin er að
sjálfsögðu sú, að þegar fram
líða stundir hafi bændurnir
nokkrar tekjur af þessari
skóggræðslu.
„GRÓFAR
MÓÐGANIR"
FVéttamenn sjónvarpsins
hafa sent frá sér yfirlýs-
ingu vegna ummæla Ólafs
Jóhannessonar, formanns
Framsóknarflokksins, á Al-
þingi fyrir nokkrum dögum
er hann lét að því liggja að
ráðherrar hefðu áhrif á frétta
mennina í störfum þeirra.
í yfirlýsingunni, sem frétta
stjóri og allir fréttamenn
sjónvarpsins undirrita, segir
m.a.: „Hvorki ráðherrar né
aðrir utanaðkomandi hafa
nokkru sinni sagt okkur fyrir
verkum um fréttaval eða
fréttaviðtöl í fréttum sjón-
varpsins. Við undirritaðir,
fréttastjóri og fréttamenn
fréttastofu sjónvarpsins, telj-
um aðdróttanir hr. Ólafs Jó-
hannessonar grófar persónu-
legar móðganir við okkur
sem fréttamenn og opinbera
starfsmenn og mæiumst til
þess, að hann taki þessi um-
rnæli aftur“.
UTAN UR HEIMI

MINKURINN
TILDRÖG greínankorns þessa
eru skri'f niokikur að uindaniförniu
gegn minika'haldi hér í lamdirau.
í einiu daigblaðanma t. d. lét
greinanhöfunduir í ijós ótta um
að sá minfcur, sem fluitfcur yrði
inn í landið, ef til vill stærri og
öflugri en sá minkur sem fyrir
er í Landinu, Á þessu verður þó
að teljast lí'fcil ’hætta, vegna þess
að Kanadiski Yukominfcurinn,
sem fluttur var hinigað inm á ár-
unuim, mum vera meðai stærstu
og Ófluigust tegunda, sem til eiru
í heiminuim og er af stotfni Norð-
ur-Ameríkuminka (Mustela
vison, 50—70 sm á lenigd).
Evrópuminfcurinin Mustela luit-
reola er 37—45 sm á lengd).
Þessar tegundir eru orðmar sjald-
gæfar í heimlkymmium sínum sök-
uim ofveiði. Mairminburinn (Muist
ela macrodon) var eitt simn til
á stramdsvæði Nýju Brunsvíkur
og Maime. Vegna ofveiði dó
þessi tegund út um 1860. Þessi
teigund var enm stærri heldur en
Norður-Ameríkuminkurinm.
I THE ILLUSTRATED ENCYC
LOPEDIA OF ANIMAL LIFE
segir að villlimin'kur þurfi við
beztu skilyrði að haifa uim 8 fer-
kílómetra landssvæði sér til lífs-
viðurværis og að hann drepi ekki
meir em honuim er lífsnauðsyn
út í hinni . vililfcu náttúru. Island
er um 104 þ úsund ferkílómetrar
að flatarmjá'li og gætu þá sam-
kvæmt því li'fað hér villlt um
12.500 villiminkar. Senni'lega er
þessi ta'la sarat mi'kið lægri, því
laindið er fremur hrjóstnuglt og
snautt af dýralífi, samanborið
við flest önmur lönd þar sem villli
minfcur er. Það er nú ljóst að
viilimin'kur er nú þegar alls
staðar á meginlandi ísdands og í
flestum eyjuim umhverfis lamdið
einnig. Þær tilraum'ir, sem reymd
ar hafa verið hérlendis til eyð-
ingar honum h-afa ekki borið til-
ætlaðan árangur. Samfcvæmt töl-
um frá veiðistjóra eru um 300
miukar drepnir árlega og hefur
svo verið um mörg umdamfarim
ár. Ef aðstæður væru fyrir dýrið
til frekari útbreiðslu, myndi tala
drepinna dýra fara vaxandi, en
því hefur efcki verið þanmig
farið. Minkur þarf ákveðna stærð
arf landssvæði til að geta litfað.
Það verður að telj'ast með ólík-
induim að tiikoma alimimfca, sem
geymdir væru að bafci þrefaldri
vírvörn, hefði nokkuir teljandi
áhrif a fugla eða dýralíf hér-
lendis. Mangir bændur eiga nú
orðið mjög góða minkahunda,
sem halda minkasfcofninum miðri,
þainnig að á mörgum stöðum
verður nú lítið sem ekkert vart
við dýrið.
í mjög fróð'legu viðtali, sem
m g minnir að ég heyrði í sjón-
varpi fyrir nokkruim vikumx
minntist sá ágæti búhöldur, Gísli
VagnGSon frá Mýruim við Dýra-
fjörð, e'kkert á minfcinm sem
skaðvaild í æðarvairpi sínu. Hinis
vegar miun máfuirin'n vera að-
sópsmi’kil'l við að drepa andar-
ungana og munu martgir Reyk-
ví'kimigar kamnas't við, hvernig
hanm hagar sér við þá iðju hér
á Tjörninni.
Á fundi, sem ha/ldinn vair í
Reykja'vík fyrir mokkmuim dög-
uim, sagði einn fumdarmanma mér,
að Svíar hefðu allt aðra aðferð
við eyðingu villiminks en hér
þekkist. Um fengitímanm eru
settar upp svomefndar sæðislykt-
ang'Jtdrur, sem dýrið sœfcir mjög
í í marzmámuði. Þessi aðtferð er !
sögð geíast vel og enu dýrin síð-
am sett inn á loðdýragarðania,
en e'kki drepin, eins og hér tíðk-
ast, F.g mundi Leggja til við Ná/tit-
úruverndairmefnd að húm kymm'ti
sér þeissa veiðiaðlferð og hvort
að hún hentaði hér.
Um öryggisbúmað á minfcabú-
um segir í frumrvarpi því, sem
hefur legið fyrir háfctvirfcu Al-
þingi að undamförmu um loð-
dýrarækt: 8. gr. „Loðdýrabú þar
sem mirikar eru geymdir, skal
hafa þrefalda vörn vírnetsbúr
með hreiðurkassa, lokaðan dýr-
heldan skálá á steyptum ramma
og dýrhelda ytri girðingu úr
traustu og viðurikennidu efni, til
varnar því að dýr geti siloppið
úr haldi. Flutningur Mfdýra mállli
loðdýrahúa og flutninigur dýra til
slátrumar sfeai fara fram í net-
búrum og í lofcuðu flutnimgatæki.
Um nánari gerð loðdýra'búa,
rekstur svo og framkvæmd laga
þessara að öðru leyti skail skipað
með regiugeirð.“
I 6. gr. segir meðal ammars:
„Þeir, sem ósika að etofnsetja,
loðdýrabú hér á landi, skulu
senda lamdbúnaðarráðumeytimu
umsókn 'Um_ það efni . . . Að
fengnu áliti veiðimálastjóra um
þessi gögn, tefcur laindbúmaðar-
ráðuneytið ákvörðum um viður-
kennimgu loðdýrabúsims, með
skilyrði um að loðdýrarækít hefj-
ist þar eikki fyrr en gerð þess
er ölil í samræmi við fyrngreind-
ar áætlanir, og tryggt sé, að loð-
dýrabúinu veiti fonstöðu kunm-
áttumiaður mieð a.m.k. eins árs
reynslu í hirðinigu, fóðrun og
meðlferð dýranna, og úttekt hefur
farið fram af veiðistjóra eða um-
boðsmanmi hans.“
Telja verður að í fruimvarpinu
sé gert ráð fyrir allt að 100%
öryggi um að dýr sleppi ekki úr
haldi, nema við óviðráðamfleg
slys, sem alltaf gefca hemt. En
hér er gengið mjög lanigt til
mófcs við óskir þeirra, sem mót-
faflnir eru minikaeldi í landinu,
og nokkur hópur manma mun
eiga beinma hagsmuna að gegna
í þessu samtoandi.
Ég vildi einnig hér vekja at-
hygli á því fyrir'kamuiagi, sem
Hermann Bridde, bakarameist-
ari, og félaigar hains hafa barizt
fyrir, en í því kemur eimnig
fram 100% öryggi á minfciagörð-
um á að minikar sleppi ekki,
nema þá við náttúruihamfarir, en
við slíkt getiur auðvitað enginm
ráðið.
I Danimör'ku eru örygigisráð-
stafanir taldar strangar, en þær
eru þó hreinn barnaleiikur miðað
við það sem loðdýraræktarfrum-
varpið 'gerir ráð fyrir. Danir nota
svonefnda tvöfalda vörn, þ.e.a.s.
minkhelt búr og dýrhelda girð-
ingu umhverfis ö'lll búrin. Girð-
ingin hjá þeim nær þó aðeine 20
sm niður í jörðinmi og 1.80 m
á hæð. í Noregi er sá háttur
hafður á að niotast aðeims við
einifal'da vörn þ.e.a.s. dýrheil't
búr, sem oftast ’stendur á staur-
um, sem refcnir eru niðui* í jörð-
ina, emda eru slys tíð hjá þeim.
í greinargerð með loðdýra-
ræktarírumivarpintu fcemur fram
að hér feilur árlega til fiiskúr-
gamgur, sem nægir til að fram-
leiða mil'li tvær og þrjár millj-
ónir skinna, sem miumtdiu gefa
okkur eftir núverandi genigi 2—3
mi'lljarða króna á ári, sem væri
mjög heppileg nýting á fisikúr-
gangi. Athyigli s/kal hér einmig
vafcin á því, að Danmörk, Sví-
þjóð og Finmliand verða að fly’tja
ir.n fisíkúrgamig í sín minkatoú,
par á meðaíl frá ísiamdi. Þetta
þýðir svo það að þeissar þjóðir
geta ekki aufcið framleiðslu sína
veruilega úr því sem komið er,
þrátt fyrir milkla markaðsmögu-
leika. Sú þjóð, sem mest hefur
aukið minikaskimm'arfraim'leið'alu
sína að unidanförnu, er Rúss-
land, og þeirra möguileikar eru
sjálfsagt um 12 milljónir skinnia
á ári. Núverandi ársframleiðsla
þeirra er um 3 mililjónir skinna.
Um tvö þúsumd manna þarf
til fiuilra starfa við framileiðlslu
á 2—3 millljómium minkaiskiiMiia.
Talið er að verðtniætaSkapandi
atvinniuigrein kalli til sím þrefait
ti'l fjórfalt mammaifl'aimagn í
þjónusfcua'tvinm'uvegumim, mat-
vælafraimileiðendur, iðmaðar-
menn, verz'lunarmenin, kenmara,
laekma og stjórnum. Þetta þýðir
að main'natfli að fjölda 2000 við
verðmætaskapandi starf af
: fyrstu gráðu, skapaði atvinnu
fyrir 6—8 þúsund mamnis í þjón-
uistuatvinnugreimuinum.
í ræðu, seim Steinar Júlíuseon,
feildskurðarmeiistari, hél’t á Sel-
fossi nýlega um firamtíð'arhorfur
í simni atvinnuigreim, benti hamm
á að út frá minkarækt hér gæti
þróast stórfelld skinmasútum og
saumaskapur úr minkaskinmum,
sem síðam væri hægt að selja á
mjög góðu verði till útlanda sem
fuilhimna vöru. Hanm bemti einmig
á, að íslendimgar hefðu staðið
siig með afbrigðum ved í refa-
rækt og máð út refaaifbrigðum,
sem hefðu verið á heimsmæli-
kvar’ða. Ekki væri því að efa
að mi'klir möguileifcar væru fyrir
hendi í sambandi við mimlkarækt.
Ég he'fi orðið var við mjög
mikimn áhuiga á mdnlkaeldi að
umdanfömu og margir spurt mig
uim, hvar hægt væri að aifla
kenn'S'lu'bóka um þefcta efmi.
Skandináviska Loðdýraræktar-
somba'ndið hefur Jiátið gefa út
keninislutoók um mimkaeldi, sem
ti'l er á öl'lum norðunlandamál-
umuim nema íslenzku og vil'di ég
eindregið benda áhuigamöninum á
að koma sér sem bezt inin í þessi
mál. Á dönsku heitir bófcin:
„Minkopdræt“ og kostar 43.45
da.nsfcar krómiur, og fæst hjá Det
Kongelige Danske Landhiuisholdin-
intgsselskab Rolighedsvej 26, DK-
1958, Copenhagen V. Danmark.
Hæg't er að pamta bókiina hjá
bókaverzlun'Uim hérlendls. í bófc-
inni eru meðal annans þessir
kaflar: Þróun minkaeldis og
umifang, eldi, fóður og fóðruu,
fóðuráætlanir, geymisla fióðurs,
gæzla og meðferð, smitsjúikdóim-
ar, fæðuiskortssjúkdómar, stað-
setning og bygging minikabúa,
skinnið og meðferð þess, salan
og a'uglýs imga nhe rferð i r, nafna-
listi yfir fiskitegundir, vítamín-
magn í mismunand'i fióðu.rtetg-
unduim, og hin efnarfræðilega
sam'Setninig fóðunsins og nærimg-
argitdi. Bókin er 320 biaðáíður,
í góðu bandi. Það er mjö'g mikil-
vægt að þeir, sem hugisa sér að
hefjast handa um minlkarækt, nái
frumvarpið fram að gamgta, hafi
sem ítarilegasta þefcfcinigu á
vandamálunum, því öðru vísi er
ekki hægt að ruá góðum árangri.
Maðuir, sem rekur 300—500
læða minfcabú, á að geta hatft upp
úr sér svipað og stórbóndi með
ailit að 1000 kindur. Um 100 læða
bú þarf um 3 kliuk'kutíma vinnu
ein.s m.anns á dag og getur gefið
rf sér dáliaig'legan auika.skildinig
þeim, sem stunciar slíkt sem auka
S’arf eða bónda, sam stuindaði
slílkt ásamit öðrum búgreinum
sínu.m. Slí'kuir ’ smábúrekstur er
aligemgur á Norðunlöndumuim og
rau.mar koma flest skinnin frá
smíábú'umim.
Skúli Skúlason.
211ovj5imt>Taí)i^