Morgunblaðið - 12.09.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. SEPT. H969
21
Gamalt hús við Þingsnes.
er skáldið og baráttium aðurinn
Nólseyj’ar-Páll, en eiifct frægasta
kvæði hans er Puglafcvæðið,
sem er táknrænt kvæði uim yf-
Irdrofctruum embættis- og kaiup-
mairuuia í Færeyjum. Fugliakvæð
ið er alls 229 erindi og viðlag
er sungið milli erinda. Fugla-
kvæðlið er vinisælt í færeysfoux
dansur og er þar efoiki um að
ræða nieitt hopp og húlluimhæ,
heldur þrunginn ta'kbfastan
darnis fáiks sem leggiuir tíilfinti-
ingu í flu'tning textans jafnit
danissporinu sjálfu.
Fyrsta erindi Fuglakvæðis-
ins er svona:
Gevið Ij'óð og lýðlið á
ieggið væl í mininá,
meðan ég kvöði um fuglagleim
alt á eimuim sinni.
Viðiag:
Fuglin í f jöruni
við sírauim nevi reyða,
mangt eitt djór og höviskan
fugl
hevur hann greitt frá deyða,
'fuiglin í fjörumi.
Og eftir að hafa sungið 229 er-
indi og viðlaigið 228 sinmum
endar kvæðið á þessum ljóð-
línium:
Rest man vera a't halda upp,
fara miður at sita.
Latið nú rímaran hvíla seg,
tíðin samlar vitið.
f ÞórShöfn býr um þriðjumg-
ur Færeyiniga búsettra í Fær-
eyjum, eða um 12000 manns. Ár
ið 1584 töldust íbúar Þórshafn-
ar vera um 101, árið 1850 voru
þeir orðnir 840, 1901 hafði þeim
fjölgað í 1656 og nú eru þeir
nærri 12000 eins og fyrr getur.
Það er rnjög gott að kynnast
Færeyingum, bæði er það fljót-
legt og svo hitt sem meina er
um vert að hér er um að ræða
listagott fólfo sem rmaðiur verð-
ur ríkari af að kynmaist. Af
þeim fjölda Færeyinga sem ég
kynntist ætla ég aðeins að
segjia lítillega frá þeim þrem
sem ég kynntist bezt.
Maríus Johanmesen lýðhá-
Sfoólastjóri er formaður Nor-
ræna félagsins í ÞórShöfn.
Hann er á sjötugs aldri, vörpu
legur á velfi ,vífokigur og höfð-
ingi í framkomu og í víglínu
fyirir fsereysku þjóðlífi og sjálf
stæði. Bimistiafoiur maðuir, stór-
brotin manngerð, sem efcki er
hæigt að gleyma og hinm
ákeimmtiíliegasti í öllu viðmóti.
„Þetta er allt í lagi“, og „Já,
já“, var oft viðkvæðið hjá
Maríuisi, því allra vanda vildi
hann leysa og saimnirugslipurð
á hamn í rífbum mæli, en í þjóð-
málum stóð han-n fastu.r fyrir
og enginn skyldi van-virða þær
skoðamir hamis, og það varrð
efofoi miikið úr dömSku blaða-
mönnunium þegar þeir ræddu
við hanm um sijáfstæðismál
Færeyjia. Auðvitað stofnuðum
við Maríus mieð okfoux fóst-
bræðralaig í þessu norræna
blaðamannablandi til staðfest-
ingsir á spakmæliniu um bróður
og bert bak.
Við heimisóttum Maríuis og
konu hans á fallegt heimdli
þeiirra, búið mörgum persónu-
legum mtunium og málverkaisafni
með verkum eftir allia helztu
málara í Færeyjum. Maríus Jó-
hannesen er bæði sveitábarn
og heknsborgari, það eirnia sem
skipti veruieigu mái voru Fær-
eyjar, en samt tók hamm fullt
tillht til alls mannlegs í spjalli
okfoar um saimstkipti og lífs-
stöðu annarra þjóða.
Knut Wang ritstjóri Dag-
bliaðsinB var sá Færeyintg-
ur, sem við kymntumist einna
bezt í þessari ferð. Hamm er
þingmiaður Fóllksifloikíkisins í
Færeyjum og mdkill þjóð'ernis-
sinmi. Kniutt vil'di laflllt fyrir okk-
ur gera og niutuim við góðs af
fyrirgreiðslu hams. Oft heim-
sóttum við Knut í vinalegt hús
hams við eima af þröngu göt-
unurn í hjarta Þórsthafmar, þar
sem maður várðist vera komimm
lamgt upp í sveit, svo kynrt er
þar. Knut var einlbúi um þess-
ar mumdk því konan hans var í
sumarleyfi. Og þó, köttiurinn
þeirra, sem er stærsti köttur í
Færeyjum, að sögn Knu'ts, var
einnig heima og reymdar er
hanm ástæðan fyrir því að hjón
in geta dkki farið saman í sum-
arleyfi. Kötturinn heitir Elvis
Presley.
í framlkomu Knuts spegliaðist
ve'l stolt Færeyingsins, þegar
hann gekk í skrúðgömgunni á
Ólafsvökudag fá kirkju til
þinghússins í fylktu liði þing-
mianna og klerka. Þar fór um
augnsvipur þjóðar, sem gefcur
staðið fyrir sínu.
Hanm var klæddur færeydka
þ j óðbúnimignum.
Þó lýsir stutt ferð sem éig fór
mieð Kmuit, ef til vill bezt hjálp
semi hans: Ég kom ganigandi
nieðan frá höfninni frá því að
sipjaíla við sjómenn þar. Gekk
rólegia oig damglaði til höfðinu
og kíkti á húsin við höfnina,
sem leyndu mörgum orðum,
gömiui hús. HyrU'VOgnur smar-
hemlaði, Kinuit Wang stiakk
höfðiniu út um gliuiglgann og kall
aði: „Ég býð í bíltúr.“ Við ók-
um upp bæinm í gegn uim þamn
hluta hans sem er nýbyggður
og Kniut átti erindi. Hanmihafði
nefnil'ega tekið að sér að líta
eftir kindum vimar síns sem
var í sumarleyfi með fjöl-
skyldu síma og dagl'ega fór
hann upp í tún og taldi stofn-
imn,
Við klömgruðumist yfir girð-
iniguma og töldum sauðina. Eina
kimdiraa vantaði og eftir mikii
hlaup yfir girðingar og jarð-
borur fundium við rolluna og
komuim henná í fjárgirðimguna.
Mér þótti þefcta atvik sýna vel
hjálpsemi Færeyinga í garð
hvers amnars.
Kmu't hefur oft komið til ís-
lands og er fjölfróður um ís-
lenzlk málefni og sem dæmi um
mikimn íslamdsáibuga hamis má
nefna gott bókasafn hans með
íslenzkum bókum n,ýjum og á
formmáli.
Ólaf Michelsen ritstjóra 14.
september hittum við víigreifan
strax á flugvellinium í Færeyj-
um. Ég hélt fyrst þegar é>g sá
hann og- heyrði hann tala is-
lenzku að þar væri á ferð skip
stjóri sem hefði verið á íslands
miðum oftar en ednu simni. Það
sagðist Ólafur blaðstjóri aldrei
hafa veirið, en hann sagðist hafa
lesið eima íslemzka bók og þess
vegna kynmi hann íslenzíku. Ól-
afur var alltaf hress og alltaf
drjúgur.
14. septamber, eða Fjórtándi,
eins og blaðið er kallað í dag-
legu tali og er málgagn sósíal-
ista, kemiur út einstöku sinm-
um eftir því sem Maríus
háskólastjóri sagði og glotti við.
Ólafur tók strax miikinmkipp
þegar hanm heyrði að við vær-
uim blaðamenn Morgunblaðsins
Grindadráp
og taldi það vera mjög á móti
símum anda. Með þessiu hófust
hjá okkur skemmtileg og góð
kynni sem enduðu auðvitað með
því að Fjórtándd kom út imnan
fárra daga með mjög frjáls-
lymdum anda í efnismeðferð
og máttum við vel við una. Ól-
afur sagðist viss um að ástæð-
an fyrir því að íslendingar
hefðu hloitið sjálfstæði og kom-
izt undam stjórn Dama væri sú
að ísilendimgax hefðu aldrei
viljað né getað lært dönslku og
því hefðu Darár gefizt upp .
Eitt síðdegi fór ég með rit-
stjóramum sitjandi aftan á
skellimöðnumimi hams í ökuferð
um bæinm og ég hef aldrei séð
jafin miarga hrædda vegfarend-
ur, en ökuferðinni lauk án
nokkurra líkaimlegra meiðsta og
ég gat í ró og næði skoðað ný-
byggt hús hanis^með geysitmiklu
baðstofiuilofti. Éig spurði hann
hvort allir sósíalistar í Fær-
eyjum gætu byggt svo glæsi-
legt hús, sem hlyti að kosta
mikið. Btokert gaf hanm út á
það, en hann var höfðingi heim
að sækja.
Á baðstofulofti hans dönsuð-
um við eina nótt færeyiökur
danisur og varð ekfcert lát á
fyrr en við sólarupprás að
gemgið var upp í fjall og horft
á sólkomiu úr hafþoteu. Margt
fólk um morgunin.
Einnig Ólaf teenmdi til í ýmsu
er varðaði samiband Færeyin.ga
við Dani.
Árla morguns
Ekki lamgt frá húsi Ólafs rit
stjóna er Plantagen .lystigarð-
ur 'giróiskumáteill, sem er mikil
bæjarprýði. í miðjum garðimum
gnœfir stytta á háum stalli,
stytta af sjómanmi og er húm
til miinmis um þá færeysteu sjó-
memn sem létu lífið í sityrjöld-
inm síðusfcu. Þetta mimmismej'ki
reisti færeyska þjóðin. í garð-
irnum eru götur og troðningar,
lækjarsytrur og ilmnsterkur
gróður andar í lautium og
Skormiiniguim. í gegnium garð-
inm renmir Hafnará og í hon-
um eru anda- og svanatjiarnir.
Sagt er að Skamsimn sem reist
ur er á klöppum austan meg-
in við höfnina í Þórslhöfn hafi
verið röistur um 1580 af
Maigniúsi Heimasyni tál þess að
verjast áganigi sjóræningja.
Upphafleg virkisgerð mun
hafa rústað fljótfega, en Skans-
inn var endumreisfcur á 17. öld.
Llfcil not hafla orðið af Skans-
imium í hervíigum, nema þá hélzt
Færeyingum í óhaig því varð
lið sem þar var í edna tíð var
helzt beitt gegn Færeyingum
sjálfuim. Fjórar stóirar kopar-
fallbyssur stara stjörfum aug-
um út tii hafsins frá Steansin-
um og einnig eru þar tvær fall
byssuborur eiklki eins virðuieg-
ar, ef hægt er að fcala um virðu
leg vopn.
Nokkrar mílur í suðurátt frá
Skansimum hafði grimd verið
retein á land daiginm áður en
við fcomum til Færeyja. Því
miður var sl'agurinn um garð
gemginn og kjötið jafnvel kom-
ið í frystigeymisfliur strax næsta
dag. Fjöruborðið var ektei leng
ur raufct eins og á vígvelli, en
sögmin lifði.
Þeir höfðu orðið varir við
griod um morguninm. Ekki mik
ið magrn, en slatta. Grindasag-
an flauig einis og eldur í sirnu.
Köll mamna á milli í bygigðum
bera söguna og í seinmi tíð hef-
ur úfcvairp Færeyimiga slegizt í
leikimm. Fjöldi báta retour
grindima til lamds og vaðan
etr rekim é grymmkígar. Þar
hefst síðan bnífaatið og er
stuingið ótt. Útlendingar
hneyksiast stundum á grinda-
drápi Færeyinga, en þedr gera
sér ugglaust ekki grein fyrdr
því að drápið er bjangræðis-
vegur og á hiverjum sfcað er
skylt að nota þær veiðdiaðferð-
ir sem helzt duga og fljótast.
Það er ljótt að sjá grind
stungna, fýi rotaðam og súlu,
en þær veiðiaðferðir eru fljót-
virkastar og þá um leið heið-
arlegaistar ef einhver vill husisa
mannlega fyrir þessi dýr.
Dagar liðu. Úfcbafsaldan lélk
sér við hamra. Veðurguðdrnir
léku tíl slkiptís á tónlborð sól-
ar, regns og vindhörpu.
Kvöld. Ég sat framrni á
klöppumum á Þingsnesi, Úða-
slæða og hæg aiustamiátt. Ljós
frá hryggjustaiurum og ljós frá
húsunum í kring um höfnina
teygðu sig niður á hafflötinn
og léku sér þar í típlamdi dansi.
Skipim hvíldu hljóðlega við
bátalægin, en toguðu annað
veifið í festar af gamlium vana.
Það væri jafrn erfitt að ætla
sér að fceija hve oft þau tog-
uðu í festarnar eins og að ætla
sér að skrifa tæmamdi um líf
Þórslhafnar. Þokan gekik nær
og rigminigin hljóp hraðar. Ég
fékk allt í einu lausn á vamga-
veltu sem ég hafði dyfctað að í
nokkra daiga. Það var eikki ó-
svipað því að vera í Færeyjum,
eins og að koma á ísle nzkan
sveitabæ og kynnast þar lífl
fóllksins .Maður var út af fyrir
sig, í firiði og ró frfá aimBtri
veraldarinnar.
Frá Þórshöfn,
Ljó'smynd Mbl. á. johmsem.