Morgunblaðið - 27.09.1969, Blaðsíða 18

18
MORCxUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. SEPT. 196©
Þórhallur Jónasson
— Minningarorð —
Œ>órhallur Jónasson hrepp-
stjðri á Breiðavaði í Eiðaþinghá
andaðist að kvöldi hins 17. þ.m.
Hann var fæddur á Ketilsstöð-
um í Hlíðarhreppi, 27. júlí 1886.
Þar bjuggu þá foreldrar hans,
Jónas Eiríksson og Guðlaug
Margrét Jónsdóttir. Árið 1888
gerðist Jónas skólastjóri Eiða-
skóla og var það í 18 ár. Ættir
þessara hjóna stóðu djúpum rót-
um í sögu Fljótsdalshéraðs og
sumra nærliggjandi byggða. Jón
as var sonur Eiríks bónda á
Skriðuklaustri Arasonar og
Þóru Árnadóttur frá Litla-
Sandfelli Stefánssonar. Ari var
Arason en móðir hans Gróa var
dóttir Eiríks prests á Kolfreyju-
stað Einarssonar er var ríkur
maður, enda tengdasonur Guð-
mundar prests á Kolfreyjustað
Pálssonar, sem talinn var á fyr-i
hluta 18. aldar einn auðugasti
maður í landinu. Kona Guð-
mundar prests var Þórunn dótt-
ir Páls prests á Valþjófsstað,
Högnasonar, er átti Þóru dóttur
séra Stefáns skálds í Vallanesi,
Ólafssonar. Móðir Eiríks Ara-
sonar var Guðríður Bjarnadóttir
frá Þverhamri í Breiðdal, Þór-
arinssonar, Einarssonar lög-
réttumanns, „Ádí” Jónssonar.
Móðir Þóru Árnadóttur var
Hallgerður Grímsdóttir bónda
á Seljalandi í Fljótshverfi, Orms
sonar prests á Keldum, Snorra-
sonar prests á Görðum á Akra-
mesi, Jórussoniar pnesits á Mos-
felli í Grímsnesi, Snorrasonar
t
Maðuirinin miim, faðir okkair
og tengdafaðdr,
Vigfús Kristjánsson
frá Kirkjubóli í Vaðlavík,
Alfheimum 38,
lézt í Borgainspítailainium
fimimtudaginn 25. sepiteimiber.
Málfríður Jónsdóttir,
börn og tengdabörn.
t
Faðiir okfcair, tengdafaðir og
afi,
Gísli Hermann
Guðmundsson,
fyrrv. vörubílstjóri,
andaðisit að Hraifnisitju 25. þ.m.
Börn, tengdaböm
og barnaböm.
t
Karuan min og mólðir ofckar,
Aðalheiður Bjömsdóttir,
Reynihvammi 7, Kópavogi,
verður jaæðsiuingin frá Fosis-
vogskirkju mániudaginn 29.
þ.m. og hefsit aitihöfnin kl. 3.60
síðdegis.
Gunnar Valdimarsson
og böm.
t
Faðir okfcar,
Björn Jónsson,
Grettisgötu 78,
verður jarðsiuniginn frá Foss-
vogskirkju mámjudjagátnm 29.
sept. kl. 1.30.
Unnur Bjömsdóttir,
Svanhildur Bjömsdóttir,
Ragnar Bjömsson.
smiðs á Hæringsstöðum í Flóa
Jónssonar, en þeir Guðni prófess
or Jónsson og Ragnar forstjóri
Jónsson eru af honum komnir.
Guðlaug M. Jónsdóttir móðir
Þórhalls var dóttir Jóns bónda
á Eiríksstöðum á Jökuldal Jóns-
sonar frá Möðmdal, en Jón var
bróðir þeirra Sigurðar, þjóð-
kunns bónda í Möðrudal, og
Metúsalems sterka ó s. st. móður-
föður þeirra Metúsalems bún-
aðarmálastjóra og Halldórs frv.
alþm. og þeirra mörgu og merku
systkina og Metúsalems á Hrafn
kelsstöðum Kerúlf. Móðir Guð-
laugar var Guðrún, sem lengi
bjó á Eiríksstöðum ekkja eftir
Jón Jómlsisom, við málkinn orðstír,
Gunnlaugsdóttir bónda á Eiríks-
stöðum, Þorkelssonar, en það er
hin gamla fjölmenna og merka
ætt sem komin er af Þorsteini
Jökli á Brú á 16. öld. Móðir
Guðrúnair á Eiríksstöðum var
Guðrún Finnsdóttir bónda á
Skeggjastöðum, Guðmundssonar,
en Finnur var dóttursonur Finns
sonar Böðvars prests á Valþjófs
stað d. 1712 Sturlusonar. Móðir
Guðæninair Fkmisdióititiuir var
Jarþrúður Hallsdóttiæ bónda í
Njarðvík Einarssonar f. 1715, en
kona Halls var Vilborg Eiríks-
dóttir prests í Þingmúla, Sölva-
sonar, en móðir Eiríks pæests
var Helga dóttir séra Sigfúsar
í Hofteigi Tómassonar. — Sýnir
þessi ættfærsla hvílíkum ættar-
rótum Þórhallur stóð í héraði að
hér er talinn fjöldi af þjóð-
kunnu fólki á fyrirfarandi öld-
um í því marki. Svo sem fyrr
sagði fluttust þau hjón Jónas og
Guðlaug í Eiða 1888. Þá voru
fæddir 4 synir þeirra af 6 og
var Þórhallur þeirra yngstur.
Eiðaskóli var á þeim dögum lít-
il stofnun, sem Múlasýslur
héldu uppi og höfðu eigi nóg að
leggja. Skólinn hvíldi á skóla-
stjóranum, mannskap hans og
heiðri og Eiðaskóli var á dögum
Jónasar fyrst og fremst heiður-
samleg stofnun, sem hafði góðar
virðingar og áhrif í samræmi við
það. Hann var fyrirmyndar heim
ili og uppeldisstofnun í samræmi
við það. Það var nýja öldin,
sem var að koma og vorboðar
hennar gerðust glöggir á Eið-
um, þess nutu þeir bræður syn-
ir Jónasar fyrst og fremst en
þó allir nemendur. Þeir urðu
nýrrar aldar menn og sá elzti,
Halldór, varð umsvifamaður í
ísfenzkri pólitík út í Ka/up-
mannahöfn og hóf fyrstur skiln
aðarmerkið á loft. Það mátti
segja um Jónas, að hann var
bjartsýnn áhugamaður um fram-
farir fslands, vel menntur í sínu
starfi, stefnufastur eljumaður
við hvert verkefni og hafði allra
manna traust og velvilja um sín
verkefni og hugðarmál, en Guð-
laug var frábær skörungskona
að allri gerð, glaðlynd og
skemmtileg og hafði heimanbún-
að góðan í menntum og víðar að.
Á slíku heimili ólst Þórhallur
upp. Hann gekk í skólann er
hann hafði aldur til og útskrif-
t
Inmlegaæ þakkir fyrir samúð
og viruarhug við fráfall og út-
föæ móður okkar, tenigdamóð-
uæ o g öimimiu,
Sigríðar Jónsdóttur,
húsfreyju,
Eyvindartungu.
Sérstakar þaklkir fæiruim við
læfcmum, hjúkrumaækomum og
öðæu starfsfó'lki sj úk:rahú.ssins
á Selfossi.
Böm, tengdabörn
og bamaböm.
aðist þaðan. Ekki kann ég það
í áraröð hvað á daga Þórhalls
dreif á þessu skeiði, en hann
lærði bókbandsiðn og leikfimi.
Árið 1906 sleppti Jónas Eiða-
skóila og fúiutti á eáigruarjöirð sína,
Breiðavað, stutt innan við Eiða.
Hið sama ár féll kona hans frá
og var þá Þórhallur tvítugur.
Hann fluttist með föður sínum
að Breiðavaði og hóf bókband
með öðrum störfum sem féll til
á búi. Hann flutti þó brátt það-
an burtu og var við lögreglu-
þjónsstörf á Seyðisfirði. En er
Metúsalem frændi hans gerðist
skólastjóri á Eiðum 1910 flutti
Þórhallur í Eiða, rak þar bók-
bandsstörf á vetrum og kenndi
leikfimi í skólanum, en var ráðs-
maður við sumarstörf á skólabú-
inu. Árið 1915 flutti hann heim
í Breiðavað með heitkonu sinni,
Sigurborgu Gísladóttur Hannes-
sonar, skaftfellskri í föðurætt,
en í móðurætt af hinni frægu
Galdra-Imbu komin, en hún var
niorðlenzk prestkona er margs
þurfti að neyta og er kynsæl.
Þau giftust brátt og hófu bú-
skap á Breiðavaði. Þórhallur og
Sigurbong eignuðust tvö börn,
Guðlaugu og Borgþór, en þá
lézt Siigtuirboæg, aðeimis hiálffeæt-
ug að aldri. Þórhallur hélt á-
fram búskapnum en ekki kvænt-
ist hann síðan. Jónas var hrepp-
stjóæi Eiöaiireppis etn niú féil
hann frá áæið 1924, gerðist Þór-
hallur þá hreppstjóri og hélt því
starfi síðan til hinztu stundar.
Þórhallur stundaði bókbandið æ
síðan og enn í vetuæ sem leið.
Bú hans var þrifabú og afurða-
gott, en heimili með sérstöðum
snyrtibrag og virðulegt. Var það
einkennandi um Þórhall, að allt
sem hann snerti á hafði eins og
faæilð gleigm um meistaralhendur,
eftir því var regla og háttvísi
og var þó frjálshyggjunni
hvergi þröngvað. Það var
gleggst um þetta allt hve ágæt-
lega Þórhallur færði bækur.
hreppsbækur og önnur skjöl við-
víkjandi hreppstjórninni sýndu
listahandbragð. Hann skrifaði
ágæta rithönd, fasta og hreina
og sikaæ svipbnagOið friaim úæ fín
heitunum, en það var sjálfstætt
og eftirtektarvert. Hann var
lengi í stjóm Kaiupfélags Hér-
aðsbúa og getur þesis í sögu
þess, hversu vel Þórhallur, sem
var ritari félagsins, gekk frá
allæi bókun stjórnar og öðru þvi
sieim til h'ennar þrufti að taka í
þeirri grein. Hamn gerðisf líka
ágætlega ritfær og ritaði ^ í
„Gerpi” ágrip af sögu Kaupfél-
aigls Héraðsbúa, og sarndi nokk-
uæt ágrip af sögu Eiðaskóla o.fl.
Hann samdi markaskrár Múlna-
sýslna, tók við þvi starfi af föð-
uæ sínum og kom ný skrá á 5
ára fresti. Varð enguæn manni í
Múlaþingi betur trúað fyriæ þvi
verki, en Þórballi og var her
uim prentvillulausar bækuæ að
ræða.
Þegar kom fram yfiæ 1940 og
fjárhagur bænda rýmkaðist, hóf
Þónhallur miklar endurbætuæ á
jörð sinni í ræfctun. Hanin hafði
þó alltaí haldið í það horfið frá
því að hann byrjaði búskapinn
og verið mikill garðræktarmað-
ur. Börn hans voru nú vaxin á
legg, og gerðist Borgþór rann-
sóknaælögreglumaður í Reykja-
vík, en Guðlauig giftist Jóhanni
Magnússyni frá Uppsöluim í Eiða
þimighá og var það nú brátt, að
þau tóku við búskapnuim á
Breiðavaði. Gerðist nú ræktun
stórfelld og kornyrkja hafin,
sem þótti lánast betur á Breiða-
vaði en víða annars staðar. Á
þúi geæðust nú gripir arðsaimiæ
og sauðfé var allt af Jökuldals-
kyni og hélt sínurn eðliskositum
þar sunnan við Lagarfljótið, en
þvi trúðu menn, að mi'klu mun-
aði á landgæðum þaæ á og Jökul
dal. Nú sást að það var gömul
firra en átti sínar orsakir. Þetta
var siguæ Þórhalls. Hann fékk
að þreskja korn og strjúka gló-
gula hnakkana á hrútunum, sem
voru eins og kynbótalhrútarniæ
hans Gunnlaugs langafa hans á
Eiríksstöðum fyrir miðja 19. öld.
Það vaæ snemma sem Þórhalli
voru bækurnaæ kærar, og hann
byrjaði snemma að safna þeim,
og nú er bókasafn Þórhalls
mjög veæðmæt eign. Mikill stofn
í þessu bókasafni er, bókasafn
föðuæ hans, útflendar og innl'end-
aæ fræSibækuæ og í því eru bæk
ur, sem hvergi eru til annars
staðar eiins og Árni Magnússon
sagði uim sínar bækur sem stóðu
í ljósum loga. Ég nefni þaæ til
bækur, sem Jónas hefur sjálfuæ
samið til afnota fyriæ pilta við
lærdóminn á Eiðum. Búnaðar-
sagan í landinu á þarna dýr-
gripi. Hór getfst etoki um þetta
að ræða, en ég get borið uim það
af góðum kunnugleika, að Þór-
hallur safnaði bótoum af mennt-
uðum skilninigi í bókfræðum,
batt bætouæ og hirti með ástúð.
Efni hafði hann ekki til að gera
eiinis mitoifl og huguæ hiams stóð
til. Það var homum sárt og hann
lét lítið af og duldist af merki-
legu starfi og ágætæi eign.
Menntastofnun þaæf að fá þetta
bókasafn sem fyrst. Á Breiða-
vað'i stenduæ myndarlegt timbuæ
hús, sem Jónas byggði þaæ 1906.
í því toefur Þórhaliur búið alla
sína tíð og dkort rúm fyrir bæk-
uæ símar. Timbuilhúsuim eir bruina
Ihætt og þarf hér skjótra aðgerða
við. Ég kynntist Þórhalli fyrst
er ég kom námssveinn í Eiða
haustið 1911. Þar var hann leik-
fimistoennari. Kom í Ijós, að Þór-
hallur vaæ ramur að afli og
snar og liðuguæ og lágu bolta-
strákcir flatir, ef hann snerti á
þeim. Síðan hafa kynni okkar
haldizt og orðið meiri, enda er-
um við firændiuæ, þaæ sem faðdir
hans og cnóðurfaðir mimn voru
hálfbræður að móðerni. En eftir
1957 eæ ég hóf að rita tvær bæk
uæ um huigþekfct eifni í lífi Hér-
aðsbúa, þuirfti ég margt til Þór-
halls að sækja. Kynni okkar
urðu náin yfiæ etfni þessara bóka
og það svo sem bræðralag vææi
og mér beæ að þakka honium
margvíslega liðsemd við bóka-
gjörðina, margs konaæ fyrir-
greiðslu og gistivináttu á þeim
tíma. Var það nú svo, að er ég
bafði lokið þessum störfum að
ek'ki var svo aðveldlega af sér
hirundið, því sem eftir sat aí
anda þessara hiuigþektou mála á
Héraði. Hóif ég þá bréfaisfcriiftir
við Þórhall, var það eins konar
framhald af því, sem oktouæ Þór-
halli varð að bræðralagi um
þessi mál. Þessi bréfaiskiifti hafa
nú staðið í rníu ár og hafa farið
milli okkar 3—5 bréf árlega og
síðasta bréf Þórhalls er dagis.
27. des. 1968. Þetta varð nánaist
í oktaar islkiptuim. Brétfin lýsa Þór
haíllli veil, gáfuðum hlédrægrum
Framhald á bls. 21
Jakob Adolf Sig-
urðsson -
Faeddur 29. ágúst 1901.
Dáinn 20. sept. 1969.
I DAG veæðtuæ tii moldiar boæimm
frá KetfiLavíkiurkirktjai Jalkolb Ad-
oltf Sigurðssom. Það eæ eklkt ætl-
um mnn, eæ eg ritia þessaæ líniuæ,
að relkoia ævifeiril hans itarleiga,
em vil þó í Æáailniuim orðuim
mimmiaist hjiarttoææs hróðuir og
þafcka honium ástiník kynini og
aliaæ góðaæ miimniinigiaæ. — Jalkób
var fæddur í Rtayfcjiavík 2ia
ágúst 11901, og voæu tfofneíldirar
hiarns Sigurðuæ Bjiarmaison, akiip-
stjóni tfná Nieðna-Hneppi í Stoorra
dlail, fædlduæ 27. júl'í 1073, dláimn
26. miaí 1915 í Hatflmanfirði og
komia hiams ViTbotng Þorsteins-
dlóttir frá Akraitooitd á Áiftamiasn,
fædid 14. sept. H876, dáin 17.
júin/í I94'9 í Batfraarfirði.
Jalk'ób ólgt uipp hijá forel'dinuim
sínlum í Hafruarfirði, ásaænit ökk-
ur hiiniuim systíkinuirauim, Jóni oig
Ghuðnúniu, og var hiamm 13 ána
að aldri, er faðir ofctoar ainidiað-
ist, og stóð þá móðir ofctoar ein
uppd mieð okkiur börniim þrjú,
hdð elzta 115 ána.
Fytrtri hieiænsstyrjiölidiim stóð þá
sem ihiæst, og miargir voætu erfið-
leikiaæmir við að etjia, fátæklt ag
dkortur á miargis koraar niauðsymj-
uim, miatvseiuim, eldliviði og
fleiirn. Þetrba viðhioætf mótaðii eðli
lega hdma uppvaxamidfi 'kyra^Lóð
þessa tímafbiils. Lítfsbaráttain var
þess vegrna hiörð og fjöldkyldiam
varð að standa saimiam og leggja
'hairt að sér við virarau. — Jaltooto
flór þá í sveilt uipp í Borgarf jlörð
að Sólhieiimaituinigiu til vimalfóliks
oWkar og var þar í molkftouæ
suimur. Að loitorau banraaskó'la-
mámii gekk hairan í Flendborgar-
dfcóda og laiuik þaðain prófi. —
Sraemæraa hinieigðiist hiuigiur hians
að ýmisium félagsmiáluim og var
hianm viætour þátttataaradii í Góð-
tempilaæairegliuiranli ag stairfaði
mfikið að íþróttamiáOiuim og var
stofnamdi Fó'tlboltaifélaigisiins 17.
júní, sem staæflaði iem/gi í Hatfm-
arfirði. — Jatoob var kaippsamur
íþróittaimiaðiur og tólk oft þáJbt í
kappihiiaupuim í Hafraaætfirði ag
var ævitn/l'aga fyrstur. — JalflnT
fnaimit þessu lagði hamm milklLa
rækt við suiradíþróttima og var
sumidlkeminiari í H'aflniarfírðii á ár-
uirauim 1920—1929, ag etftir að
hamm fluttist frá Haflraairfinði
suðlur á V artmisiLeysusitrönid og í
Voga, benmdi hanm sumd, bæði
þar ag í Keflaivík í m&rg áæ.
Jakoib stuindaði varzkuniarstörf,
rak eigim veæzlum í Halfraairfirði
og Kefflavík. Féklkst við verk-
stjórn, búskap og útgerð.
Árið 1923 kvæmltiist Jakob
Miargiréti Kridtjámisdióttur frá
Minma-MiosiflelM, hiirani áigætiustiu
Minning
korniu, seim var homuim siaimlhient
í einu ag öffllu og stynkur hiams
og stoð í lífirau og hirnn trygig-
aáti föirumaurtur, em hún amdað-
ist fyrir tæpu ári og tók ihiainm
sér aradlilát hernnar m{jög raææiri
og það svo að hainm vaæ ekki
saimiuæ miaðuæ etftiæ það, en böæm
þeiirra Jalkobs og Maægrétar enu
þessi:
Siigníður Vilborg, gift AgSfi
Siæmumidssynii, MSmmi-Voguim. —
Kristím, 'gfiflt Gumdiioe, Bamda-
ríkjiamiaranii, Kefliaivílk. Mairíia,
gitflt Magtnúsi Þargteimssyrii,
Reykljiaví’k. Biirraa Vffiboæig, gfift
Guðlflinmi K. Gfislaisynd, Kefflia-
vik. Gúsbaif AdioJlf, kvæntur Guð-
núnlu Ragnarsdóitlbur, Reyikja'viílk.
Mangæét, giflt Hjeæði Jóhiainmssiyn'i,
Kefllarvík, Bjöm Hafsteinm,
kvænitur Sj'öifn Erliragsdióltrtiur,
KieflLaivík.
Síðuistu ár ævinmiar gelklk Jak-
ob eigfi 'hieii/1 tii skógaæ. Hiaifðfi
haran fcenmt afflvarlegs sjúíkdióims,
er sfkymidá'iaga varð homiuim að
aldiuinbilLa hiinm 20. þ. m. 68 áma
að affldri. — Með hiomæum er tii
mioldar hmiiiginm atlhaiflraasaimuT og
ö'tuíll diuignaiðanmiaður og dmemg-
uæ 'góðuæ, sem ölluim viffldfi veJ,
og eæ hanm því ekki aðeims 001-
uæn símiuim mánuisltu mdlkiHl harm-
diauði, heldluæ og öiilum þedm
fjiölmiömgu er honum kynmitiust oig
hanin átti saimlleið og samidkápltfi.
við. — Því vdl ég íyð lefiðaæfflok-
uim, bæði jærsómiufflega og í miaflni
alilra nlámulsitu ættimigja og anmj-
anrta góðæa vinia, þaklka horauim
liðlnia tíð oig iblessa miimmiimigu
hams. — Guð hiuiggi og styæki
'böim hiams öH, tenigdia- og bamraa-
bömn og aðma niánustu ættinigjia
og vimi og igmeiði þeiim ölffluim
gæfurílkam veig.
Faæ hieiílil þróðdtr og vimur og
hjamtamB þöklk fyrir alfflt og afldit
Blessuð sé mdinmiinig þím.
Jón Sigurðssom.