Morgunblaðið - 20.11.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. NÓV. 11909
17
mannahöfn, en Magnús Jón.sson frá Mel
fcók við emibætti fjármálaráð'herna. Síð-
ujsibu breytin.gar, sem gerðar voru á
stjórninnii, urðu þær, að Guðlmiunduir í.
Guðlmuindsigon lét af emibætti utanrik-
isráðttierra oig varð sendilbsrra ísliands í
Londo'n, en Bmil Jónsson varð utanrík-
isráðherra oig Bggert G. Þorsteinsson,
sjávarútveigs- og féliagsmálaráðlherra.
Stefna Viðreisnarstjórnarinnar
fara
um-
bóta
Magnús Jónsson tekur við fjármálaráðherraembætti af Gunnari Thoroddsen.
Þegar Ólafur Thors kynnti hina nýju
ríkisstjórn fyrir Alþiingi gerði hann
grein fyrir stefnu stjórnarinnar og
sagði: „Að undanförnu hafa sérfræð-
ingar unnið að ýtarlegri nanmsðkn á
efnahagsimiáluim þjóðarihnar. Skjótlega
aftir að þeirri ranneókn er lokið, mun
ríkisstjórnin leggja fyrir Alþingi tillög
ur um lögfestinigu þeirra úrræða, sem
hún telur þörf á. Atthuiganir hiafa þó
þagar leitt í ljós, að þjóðlin hefur uim
lainigt sikieið litf að um éfinii firiam, að hæittu
lega miikiOJl hialilii heifir verið í við-
skiptium þjóðarinnar við útlönd, tekin
hafa verið llán erlendis til þess að
greiða þemnan halla og að erlend llán
til stutts tíma eru orðin hærri en heil-
brigt verðluir talið. Munu tillögur rík-
isstjórnarininiar miðasit við að ráðast að
þessium kjarna vandamiálanna, þar eð
það er meginstiefna rílkisstjórniarininar
að vinna að því, að efnaíhaigslíif þjóð-
Frá ríkisráðsifundi er Bjami Benediktsson var orffinn forsætisráffherra og Jó-
hann Hafstein, dóms- og iðnaffarmálaráffherra.
10 ára saga
fram-
arinnar komist á traustan og heillbriigð-
an grundivöll, þannig að sikilyrði skap-
ist fyrir si£m örastri framlieiðlalluiauikin-
ingu, allir bafi áfram stöðuiga atvinnu
og Hílfiskjör þjóðarinmar geti í framtíð-
inni emn farið batnandi f því sam-
bandi leggur ríkis&tjórnin áherzlu á, að
kapph] aup hefjist ekki á nýjian leik milli
verðlags ag feaupgjalds og að þannig
sé háldilð á efnahaigsmállum þjóðarinm-
ar, að efeki leiði tii verðbóiigu. Tffl þesis
að tryggja að þær heildarráðstafandr,
sem giera þarf, verði sem réttllátaS'fcar
gagnvart ölilum almemningi hefiur ríkiB-
sbjórnin áifeveðið:
1) að hækka verulega bætur al-
mannatryigginga, einkium fjölsikylduibæt
ur, ellfflílfieyTi og örorifeulífieyri,,
2) að aifla aulfeiims iláinisfjiár til íbúða-
bygginga almiemniinigs,
3) að koma Mmasjóðum atvinmuiveg-
annia á trauistan grundivöil,
4) að endursfeoða skatta-feerfið rrueð
það fyrir auguim fyrst og fnemst að af-
nema tekjuiskatt á almennar laumatekj-
ur.
Varðandi verðlag landbúnaðarafurða
miun reynt að fiá aðitta tíffl að semja sím
á mfflii um málið. Bllia verðlur skipuð
n.efmd sérfræðimiga og óhlultdrægra
manna, er ráði fram úr því. Riíkiisstjórm
in miun taka upp samningu þjóðhags-
áætlana er verði leiðarvíisiir stjóm-
arvalda oig bamka um ma.rfevisisa sbefinu
í efmahagsmiálium þjióðiarinmar, belita sér
fyrir áiffiambaidiamdi uppbyigginigu at-
vin.muveganna um lamd allt og undir-
búa nýjiar framfevæmdir tffl' hagnýting-
ar á nátbúruauðlinduim Jandisiinis. Þá
þykir rikiisistjórnimni rétit að taka frarn
að stefna hennar í lancJbelgiismiálinu er
óbreytt eins og hún kermur fram í sam-
þykllct Alþinigiis himn 5. miaí 1959.“
Viðbrögðin
Þegar Ólafiur Thiore hafði llokið máli
síniu á Al'þiingi þonnan dag tófeu tffl miális
tveir leiðtogar stjórmiaranickstöðunnar,
þeir Eyisteinn Jómsson og Einiar O’lgitirs
Kikisstjórnin eins og hún nú er skipuff á ríkisráffsfundi meff nýkjörnum for-
seta, iherra Kristjáni Eldjám.
í da.g, 20. nóvember 1969, eru liðin
nákvæmlega 10 ár síðan Viðreisn-
arsbjórmin var mynduð. Þanm dag árið
1959 myndaði Ótefiur Thors, s«m þá var
fiormaður Sjáflflstæðisfloklksins nýja rík-
iisstj-órni, Sjá'lifistæðiisflokks og Aliþýðu-
fllokk-s, sem tók við af minmilhliuitastjóm
Alþýðufllófefesins, sem setið hafði undir
fiorsæti Bmilis Jónssonar frá því í dtes-
emiber 1958, er vinstri stjórnin hrökkl-
aðist firá völdum við Mbinm orðstír.
Sú rflkilssitjórmi, sem Ólafiur Thors
miyndaði þá, befluir setið að völdlum sið-
an. Að vlsu hafa orðið brieytingar á skip
an ráð'herra'emibætta, ein-s og síðar verð-
ur greimit frá, en samistjórn Sj'álfistæðis-
fWkks og Alþýðiu'flokks heflur tvívegis
hllotið trauetsyfiirlýsinigu þjóðarimnar í
aJþingiislkosningum, 1963 og 1967. Heflur
engin rílkisiS'tjórni á fslamdi setið jafn
lengi að völdum og hloibið jafn ítrekað-
ar traustsyfirlýsimigar þjóðarinnar og
mjúverandi rílkiisstjórn.
Viðreisnarstjómin
f hinni nýju ríkisstjórn Ól-afls Thors,
sem myndiuð var fyrir 10 ánum átitu
þessir m)emn sæti: Ólafur T’hors, fiorsæt-
isráðlherra, Bjarni Benedifcbsison, dóms-
og iðnaðiarmóilaráðherra, Gunmar Thor-
oddisen-, fjármál.aráðherra, Inigólfuir
Jónsson, landlbúniaðarráðlberra, Emil
Jónsson, sjávarútveigs- og félagsmála-
ráðlherra, Gylfi Þ. Gíslason, viðbkipta-
og mienntamálaráðherra og Guðmunduir
f. Guðmumdssom, utamríkiiisráðh'erra, Síð
ari hlu'ta árs 1963 urðu þær breytimgar
á rtkisstjórninni, að Ólafiuir Thors lét af
ráðlherradómi og tók Bjarmi Bemedikts-
son við embæbti forsætisráðlberra, en
Jóhann Hafistein alþimgiismaður og
bamikaistjóri varð dóms- og iðm-aðlarmiála
ráðheirra. Vorið 1965 lét Gunnar Th-or-
oddsen af embætti fjármóla'ráðlhieirra og
gerði®t send iherra íslands í Kaup-
son, Eysbeinn Jónsson lýsti því yfir, að
Fram.sókn'a'rflokfeuirimn rnundi hivorki
styðja þessa ríkisstjórn né veita henni
hJutleysi. Hann sagði að fldkkur sina
hefði talið heppilegasit, að mynduð yrði
samstjórm Framsókn arfiloikks, Alþýðu-
fillokks og Alþýðuibandalags. Einar Ol-
geirsson sagði, að flokfeur simm væri I
amdstöðu við þessa ríkisstjórm og teldi,
að alþýða nnamna mætti vænta árása á
Mflskjör sin af hennar hendi. Sérstak-
leiga taldi hann vá fyrir dyrum, er rflk-
isstjórnin boðaði rannsókn sérfræðinga.
Fimm mál ber hæst
Þegar litið er til baka yfir störf rík-
isatjórmarinn'ar á þe-ssum 10 árum ber
árangur af starfi hennar á fimim m-ál-
efmasviðum hæst. í fyrs-ta laigi aðgerð-
irnar í efnahagsmiálum 1960 — Viðreisn
im — sem liagði grundvöll að hin-u ótirú-
lega öra fr.amfarastoeiði þjóðairimnar á
þessum ánatug og færðu hemni batri lífis-
kjör en nokkru simrni fyrr í sögu henn-
ar. í öðnu Lagi lausn landheilgisdeffl-
unnar við Breta, sem að flestra dómi
er einihver mesti stjórnmálasigur, sem
íslendingar hafia unnið í samskiptum
við önnur rflki. í þriðja Lagi ákvörðun-
in um virkjum Búrfieills og sammingar
vlið sviissmeska áliflélllagið um byggingu
áiversins í Straumsvík, sem marka tíma-
mót í iðnvæðinigu landsins. f fjórða lagi
viðleitni og umtaltsverðluir áramgur rík-
isstj'órmiarinmar við að komma á vinnu-
friði í tendimu, en óhætt er að flullyrða,
að á þeesuim áratuig befiur befeizt betra
samstarf milli rflkisvaldisims, verkalýðls-
félaga og vinnuiveitenda en nokkru
sinni fyrr. Og í fimmta og síðasta lagi'
átök ríkisstj'órmiarinmar við þá efnahagB
erfiðll'eika, siem fyrst fór að gæta með
verðfiafll á útfilultn'ingsafiurðum okfcar á
miðju ári 1966, en hélt ófram á árumum
1967 og 1968. Þegar llitið er yfir þessi
erfiðllefflcaár verður ekki hjá því komiizt
að vilðurfcenna, að vonum fram-ar hefur
bekizt að ráða fram úr þessum mikJlju
erfiðleilfeum, sem eru einbverjir hinir
miestu í sögu þjóðarin-nar.
V iðreisnartillögurnar
Rílkiisstjórn Ólafls Thora lagði tillög-
u>r sínar um aðgerðir í efn ahagsmáluim
fyrir Alþimgi 3. febrúair 1960. Var það
í fiormi frumvarps tffl l'aga uim efnaihagu-
mál, en í kjölfarið fyiigdu fleiri frum-
vörp veturiimn 1960 um einstök má'llefni.
Það eru þessar tiiUögur í hieffld sinni,
sem síðan hafa gen.gið undir nafniniu
Viðtaeismartillögurnar.
Helstu atriiði Viðreisnaraðigerðanna
voru þesai:
1) Upplbótakerfli var afnumið og
skráningu krónunnar breyt't þannig að
útfl'u'tninigsframilieiðslan yrðd r.ekin halla
laus án styrkja eða upplbóta. Bandartkja
d'Olllar v-ar sfcráður á króniuir 38.00.
2) Bætuir almianmatrygginga, sérstak-
l'ega fjölskytdubætur og elli- og ör-
oirkiulMifleyriir voru hæ'klkjaðair stórfllega.
Við þessar aðgerðir tvöflöldiuðust bóta-
greiðsllur almannatrygginga. Hafin var
grieiðsla fjölsikylduibótia með fyrsta
barmi.
3) Tekjusikattur af atonenmuim launa-
tekjurn var feflldur niður.
4) Gagngarð endursfeoðum var h-afin
á f já'rmálum ritoiisims.
5) InnfLuittningsskrifstofan va-r lögð
ni-ður og ÖM höft afmuimiin af 60 pra.
innfilútmáingB tffl landsims.
6) Ráðgerð var myndium allt að 20
milljón dolttara gjialdeyrisivarasjóð's.
7) Gerðar voru ráðstafamir tffl að
boma á jafnvægi í peningamálum m.a.
með hælklkfun innláns- og útlánsrvaxta.
ViðreisnartiMlögurmar gjörbreyttu i»-
lenzku þjóðféfliagi á stiuttum tíma. At-
vinnulífið tók mikinn fjörtaipp, verzlan-
ir fylltust af nýjum vöruim, sem efeki
höfðu sézt bér nem-a endrum og eins um
langt árabttl, líflsikjör almennings bötn-
uðu stóriega og aflmennt blómiastoeið fiór
í hönd. Mikffl hagsæild tffl sjiávar og
sveita átti að sjálfsögðu. verulegan þátt
í þessari þróium en ljóst er að viðreism-
araðigeriðirmar gerðu þj'óðiimni mögulegt
að hagnýta til fufc þau tæikifæri til
framfarasókmar, sem buðuist á n.æstu ár
U'm.
Lausn landhelgismálsins
Eibt af þeirn ú.rlauismarefn'um, sem
Viðneisnanstjórnin fékk í arf frá vinstri
stjórninmi var landlhieligiisdefflan vi0
Breta, sem staðið h/afiði allt frá því, að
fistoveiðilllögisagan var íærð út í 12 sjó-
mifllur 1958.
Þanm 27. fiebrúar 1961 lagði nflkiis-
Framhald á bls. ZS