Morgunblaðið - 20.11.1969, Blaðsíða 25

MOROUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAG-UiR 20. NÓV. 1069
-10 ára
saga
FramJiald af bis. 17
stjómiin fraim á Allþtnigi tillllöigu uim
lausn þesaarar dei'Iu, sem sam-komutag
bafði náðist uim viS Breta. Helstu atriði
samikomiUllagsins voru þessi:
1) Bretar viðurken.ndu þá þegar 12
smilna fiskveiðilandhe]igi íslands.
2) Bretar viðurkenndu þýðinigarmikl-
ar grun.nllínulbreytingar á fjórum stöð-
uim umhverfis landið, en af því leiddi
auikningu f iskve ið ilögsögunnia r um
rúma 5000 fierkílómetra.
3) Brezkum skipojim var heimilað að
stunda veiðar á takmörkuðuim svaeðum á
mi’Illi 6 og 12 mílnanna nokkuirn tkna á
ári næstu 3 árin.
4) Ríkisstjórn íslands lýstii þvi yfir,
að hún mundi halda áfram að vinna að
útfærsta fiiakveiðita'kmar'kenna.
Viðlbrögðin við þessu samkorrnulagi í
Bretlandi voru á þá leið að brezk
dagblöð lýstu því ssm uppgjöf brezkra
stjórnarvalda fyrir íslendingU'm og
brezkir togaramenn köilluiðú það svik
við brezka fiskimenn.
í ræðu, sem Bjanni Benedliktsson helt
á geysifjölimennum fundi Landsmáliafé-
lagsins Varðar sama dag og saimkomu-
lagið var lagt frarn á Alþingi sagði
hann m..a.: „Hér er ekki hægt að rekja
viðræðiumar í einstökum atriðum en
tvö tímamörk skipta þar miíkliu. í fyrsta
lagi viðræður Ólafs Thors við Mac-
millian forsætisráðhtrra Breta á Kefla-
víikurfliuigve'llli, skörnimu áður en sam-
bomu.lagsumlieitanir hófust og síðan íör
G-uðmu’ndair í. Guðm.uncLsson ar, utan-
rJkisráðherra á fund AtlanbslbaÆsbanda-
lag&ráðisins og vúðræður hans í London
og París við Homie lávarð. Með þessum
viðræðum æðstu mian.na tóbst að gera
Bretjum grein fyrir hve alvarlegt
ástandið væri og skapa réttaui anda tnd
lausnar mélsins.“
Búrfell og álbræðslan
Með sam.ningum við svissneska álfé-
iagáð um byggingu áilbræðstu í
StrauTr.iSVÍk var fjárhaigsleiguir grand-
völllur iaigður að -byggingu m.esta orku-
vers á íslandi til þessa.. Báðum þessum
framkvæmdum er nú að nnestu lokið og
þær era mönniuim í svo fersku minini að
ástæðulaust er að rekja aðdraiganda
þeirra hér. Með þesaum samningum var
fjmsta skrefið stigið til iðnvæðingar
landsins í samivinn.u við erlenda aðila
og þ-:gar fram í sækir mun þessi ákvörð
un vafaiaust teljast til tímamóta í iðn-
þróunarsögu íslendin.ga, í>að tókst
ekki átakalaust að korma þessum stór-
framkvæmdum fnam.
Báðir stjórnarandstöðuflokkarnir,
Fraims.ó.knarfk>kkuTÍnn og kommúnistar
iögðust eindregið gegin þeim. Að vísu
var heimiid um byggingu Búrfeliisvirkj-
unar samþykkt án mótatkvæða á Al-
þingi, en sú heimiild hafði en.ga þýð-
inigu nemia tækist að seimja um söiu á
veuuieguim hluta orkunnar frá þessari
stórvirkjun, Báðir st j ó r n a r andstöðu-
flóklka.rnir lögðust gegn samningum um
þá orkusölu.
Þótt ekki sé langt um liðið finnst
mönnum þó röksemdir stjórnarandstæð-
inga gegn þessum fra.mkvæmdum hjá-
kátlegar. Því var mjög haldið á loftá,
að ekki miætti ráðast í þessar fram-
bvæmdir vegna þeiss, að þær væiru srvo
vinmuiaflisfreka.r. Af hálfiu ríkisstjórnar-
imnar var því haldið fra-m að ekki
mætti gera ráð fyrir að uppgangstímarm-
ir 1965 og 1966 héldu áfram endalauist
og reyndust það orð að sönn.u fyrr em
nokkuim. gruimaði. Fraimkvæmdirniar við
Búnfell og Straumsvík hafa bjargað
miklu í þeirn erfiðleQcum, sem lands-
menn hafa átt við að etja síðustu 2 ár-
in. Ólíklegt er að frekari stóriðjufram-
kvæmdir mæti jafn mikilMi andstöðu og
þessi fyrsta, svo góð er reynsla ís-
lendinga af samskiptum við hið erlenda
fyrirtæki í Strauimsvíik.
Vinnufriður
Með jún.ísamkomu.laginu, sem gert
var 1964 voru mörkuð þáttaskil í sam-
skiptum ríkisvalds, verkalýðsfélaga og
vinnuveitenda. Þá tókst að koma á
kjarasamiminguim án verkfalla en um
langt árabil höfðu verkföll verið at-
vinniuiífinu þun.g í skauti. Segja má, að
samfeffldur vÍTOiufriður hafi að mestu
leyti staðið í landinu frá þessum tima
og fram á vetuir 1967, þegar tveggja
vikna verkfail skall. á í byrjun þessa
árs stóð sjámainnaverkfall í nokkrar
vikur en hin verkalýðsfélögin töldu sér
ekki fært að hefja almennt verkfall í
sambandi við samningaviðræður þær,
sem stóðu fná vetrd og fram á vor, heid-
ur efndiu þau til tíma.bundinna vinnu-
stöðvana í einstökum atvkvnuigreinuim
svo sem kuinniugt er.
Þótt ekki hafi tekizt að forða vinnu-
stöðvunum með öllu síðuistu tvö árin í
kjarasaimningum, sem fremur stóðu um
það hverniig s.kipta ættii kjaraskerðing-
umnd ndðuir en uim kjarabætur, stendur
sú staðreynd eftir að tekizt hefur að
skapa betra andrúmsloft milli aðila á
vinnumia.rkaðinum. Þar ríkir nú traust í
stað tortryggni áður.
Baráttan við erfiðlcikana
Fyrstu ár Viðreisnairsitjórnari.nnaT
vora mi’klir uippganigstímar, sem náðú
háimianki á árun/um l'96ö og 1966 þegar
velmegun vacð meiri en nokkru sinni
hafði þekkzt áður.
Á miðju ári 1966 varð fyrst vart verð
falls á útflutningsafurðum þjóðarinnar
á erlendum mörkuðum. Rikisstjórnin
gneip þá til veirðstöðv'uimair um eins áns
skeið. Þá þegar og ja.fn.an síðan hafði
ríkisstjórnin það markmið að lieiðarljósi
í aðgerðum srinuim gegn erfiðieikun.um
að forða því í iengstu lög að örðugleik-
arnir kæmiu fram í alvariegni kjarar-
skerðingu hjá almemningi.
Verðfaliið hélit áfram á árinu 1967.
Jafnframt kcm til aflabrestur á vetrar
vertíð 1967. Þegar kom fram á haust
það ár var orðið ljóst, að grípa yrði til
sérstakra ráðstafana til þess að iétta
byrðar undirstöðuatvinniu'vegainna. Rík
isstjórnin var þó staðrálðin í að reyna
að komast hjá gengisbreytingu. Hún
varð þó ekki uimiflúin í nóvamber 1967,
þegar Bnetar læikkuðu gengi sterlings-
pundsins. Enn hélt verðfallið áfram
1966 og við bættist alvarleguir afla-
brestur á síldveiðum það ár. Jafnframt
hafði skreiðarverkun orðið fyrir miklu
áfaiili _ vegna borgarastyrjaldarinnar
1968. í nóvember það ár var því grip-
ið til gengisbreytingar á ný og aðrar
róttækar ráðlstafanir fylgdu í kjölfarið.
Að liðnum 10 árum
Á þeasu ári hefur aftur tekið að birta
til í efn.ahags og atvinnumálium lands-
manna. Gg margt bendir til að nýtt
blic.maskeiið geti verið framundan, ef
rétt er á haldið. Enn er þó við mikijvn
vanda að etja í atvininuimálum, sem unm-
ið er að lausn á.
E.n þegar litið er til baka yfir þesisi
10 ár er ljóst, að ríkisstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Allþýðuflokks, sem Ólafur
Thors myndaði fyrir 10 árum, hefuir
reynzt sannköliuð umibóta- og framfara-
stjóm. tsi. þjóðfélag hefur breytzt mieina
á þesigum 10 árum en á niokikra öðra
jafnlöngu tímabili í sögu þjóðarinnar.
Hé.r að fram.an hefur ver.ið getið þeirra
atburða, sem Morgunblaðið telur aff
beni hæst í störflum þessarar ríkia-
stjóm.ar. Margir munu telja, að hún hafi
sýnt mestan styrk og framisýni í viður-
eign sin.ni við efnahagsáföll síðuistu ára.
Síðari tímair munu þó betur geta mietiff
það. En víst er, að þeir menn og flokk-
a.r, sem haldið hafa um stjórnvölinn á
þessum áiruim, þurfa eikki að kvíða þeim
dómi.
— Apollo
Framhald af bls. 1
saigði Canirad, siem sat viSð út-
sýniisgJiuiglga Initinep'id á mieðan
Ðean fylgdist mieð tækjabúniað-
inium um borð á Iieiðiininii niðúr.
Intnepid leuti síðain aðeiinis um
200 raetnjm frá gíig þeim, þar
sem hið manmiliausa, bandiaríska
tuingliíar Surveyor 3. liglgur, em
geimföruinom er ætiað að koma
mieð sýnishom aif þvi geimflari
aftur till jiarðiar.
Lendingarstaðuir Intrepíd er
um 1540 km. vestam þeœ sáalðar,
þair sem þeir Neii Armistromg og
Edwin Aldirin stigu miainina fyrist
ir á tunglið fyrár fjórum raám-
uðuim.
Aldirei var niein hsetta á því,
að of milkið genigi á eldisneytis-
birgðir tumglferjumniar í lend-
inguininii, en þeiir Airimigtrionig og
Aldrin eyddu railkllu eldsneyti í
að svífa yfir grýttu iendingar-
svæði síniu í sumiar.
„Þú heiflur feikimág elldsnieyti,
flei/kinág“, sagði Bean við Can-
rad er þeir sviflu niiður að yfir-
barðinu.
Þegar eldtumgurmar flná hneyfli
flerjunmiar þyrliuðu upp ry'ki við
sjiálfa lendiniguma, saigði amntar
geimifanainma: „Þvílíkt ryk!“
Eftir sijálfa liendimgiuinia sagöd
Conrad: „Drottinm minm dýri
hvað er fagurt hár niðri!“
Richaird Gordom, sem nú er
einin um borð í raóðurskipimu
Yamkiee Clipper á braiuit um-
hverfis tnjmgfliilð, ballllaði tii þeinna
og óskaði þeim tiil hamiinigju.
„Þákfca þér fyrir, Dick. Yið
hofum það stórfímt hérma niðri.“
Eftir hin fyrst-u sp'Cimniam'di
augnabliík eftir temdimguna
heyrðisit ekkert fná þeim Conriad
og Beam um stumd á raeðam þeir
fconmnuðu öil tæki um borð og
geragu úr skugga um að allit
væri í lagi.
Fná Moskvu báirust þær fregn
ir, áð Tass-fréttastoflam hafði
sagt fná iendiiragu Apolllio 12. að-
eiras tveimur raímútum efltir að
hún áittd sér stað. Mosvfcuút-
varpið sagðd frá ienidiraguranl flá-
eirnum rraínútum síðár.
Alls eiga baindiairísikiu geimtfar-
amir tveiir að dvelja í 32 klst. á
yfiirborði turaglsiiras áður en þeir
hefjia iság á loflt á raý til iraóbs við
Riöhiaird Gordian og Yamfcee
Ciiipper.
MifciUsvert er, hversu raærri
Surveyor 3. turaglflerjiain ieinti, eu
það var reyndar aðalmarkmið
fiarðariinmar a!ð lendia með sem
mestri raákvæmini hjá gigraum,
sem geymiir hið miajnmlauisa geim-
far. Samfcv. upplýsiingum frá
Houstom er fjarlaegðdm flrá Iratre-
pid til Surveyor aiðeims 250—265
metnar.
Iniraan. tveggja klsit. frá lemd-
iragu Iratirtepid tilfcyranti: „Ciipp-
er, Iratnepi'd heflur kiomið auga á
Þig.“
Riohaird Gordon tilkynmti eiran
iig, að hainin hefði kiomið auga á
bæði Intnepid og Surveyor 3. úr
móðuirfarimu, er það bar yfir Haf
Stonmianma.
FYRRI TUNGLGANGAN
Fyrir hádegi að isl. tíuraa klœdd
uisit þeir Conirad og Bean hirnum
sénstökiu búniimgum, sem þeiir
nota á gönigu siimrai á yfirborði
turaglsiras. Fymri göraguiferðin, sem
taka átiti 3% klist., fór flnam í
daig, hin á mongun.
Geiimifaranrair voru hálifri
k'lukikiuistuinid á eftir áætl'uin áð
hefja fyrri turaglgömiguiraa þar
sem þeir raotuðiu meimi tíma tii
þess að lýsa umhverfiirau fyrir
vísiradaimönmum í Houston, en
náð hatfði verið gert fyrir. Var
þetta 'gent svo neiíkraa mætti út
með sem mestri raákvæmmd stað-
setnúragu teradimgainstaðariras í
Hafi Stormiainmia.
Kl. 11:44 að ísl. tíma varð
Charies Comirad þriðji maðuriran
til þess að stíga fæti síraum á
tuinigfliiið.
Noktoruim amdiartölkjum efitir að
haran var kamdmtn nfður þnepim,
tillkyranti hamn að hamm gæti séð
Surveyor 3., sem iegið heflur á
turagliirau frá því í apríl 1967.
„Þetta getur eiklki verið raerraa
60i0 fet (um 200 miebnar) —
Surveyor liggur eigimáega í
bnattri hrekku“, sagffi Coranad.
Fynstu litsjómvarpsmymidirraar
vonu élkiaflieiga óskýrar. Sást að-
eimis mairfca fyrir ógmeiraifliegum
skiuggum, em eragin smáatriði sá-
uist. Erantfnemur var erfiibt að
heyra til geimfaranmia í fynstu.
Þó heyrðist er Contnad sagðd
Beam, að haran syfciki ekiki mjög
djúpt. „Mór veitiist auðvelt að
garaga, en ég ætflia að veira ró-
lieigur og Ilíta í krinigum mig,“
sagði hamin.
Eitt hilð fyrsta, sem Coranad
gerði, var að taftoa upp tumgl-
stein, bunsta atf horaum rykið og
setja bann í sénstatoam vasa á
geiimbúraimgi sírauim.
Það, siem eiraraa fynst vatoti at-
hygii hairas á yfirborðiniu, voru
smáhlutir, sem Mtobust „fllitlium
glerperlum", að sögn Corartadis.
Conmad raiufliaði fyrir miuinmd
sór á meðam hamm geklk um og
satfnaði sýraishiorraum. Þá skelílá -
Mó harrn, og saigði eitt atf öðra
við sjáilfam sig, eiiras og t.d.: „Ég
verð að paissa xniig á að dietta
etalci nilður í þessa gigholu ....
hraps .... öranur gígholia ....
þetta er eiras og hiradirumiar-
hiaiup.“
„Ég er að verða skituigur (atf
tuniglrykii)“, sagði hamin eim-
hverjiu s'iinmi.
Kl. 12:11 að ísl. tímia steig
Aian Beam eiraraig út úr tuiragl-
flerjurani.
Er Conrad Iieiðlbeiiradi Bean nið
ur þnepin, saigði hainm:
„Qkey, þú ferð rótt að. Því
rraeir sem þú haflllar þér áfram,
því betra . . . “
Síðan stoellti Corarad upp úr:
„Ef ég hafði ierat 20 fletum frá
þessum stað hetfðum við hatfmað
í gíg!“
Þegar Bean kom raiðúr á yfir-
borðið hmópaði Corarad: „Vel-
komiran um borð!“ Síðam benti
hamm Beam á Surveyor 3. og
sagði: „Sjáðu, það hefur ekki
eiinu simmd komið gat á það!“
Bean sagðisrt sjá liitia, gljáamd i
steiraa. „Já, ég er búiinm að segja
frá því,“ sagði Conrad og bætti
við: „Hér eru næg vertoefrai."
Síðan bætbi haran vilð: „Þú verð-
ur að gæta þín vefl, þegar þú
ferð in í Skugganm.
Því miður fyrir iraillljómir
Bandiaríkj amairaraa sem sáitu við
liibsjóravarpstæki sín tiá þess að
horfa á samliairada símia reisa
bamdarcskia fáraamm á buragliiniu og
starfa þar, bilaði Ilitsjóiravarps-
vélin eftir um 45 mín. og tótost
geimföi'uraum tvekraur etoki að
toomia heninii í laig aiflbur, jaiflravel
þótt þeir gripu um síðir til þess
gamllla búsráðs að berja í haraa,
skiv. fyrirmæl’uim frá Houstxm.
Síðam stöirfulðu þeir að því að
'koaraa fyriir vísiiradatækjum, en
sj'óravairpsáhorferadur gábu ekk-
ert s&ð, og heyrðu aðeiras orða-
skipti millli þeinra á stamigli.
Geiimflararnár fóru að fyrir-
mækim er þe:r IiosUðu sjóravarps
myndavéliraa frá tunigllferjunini,
en í sörrau airadrá og Corarad
spurði: „Hverraig er mymdin?“
tók hún að byigjast á móttöku-
stoermiumium í Houston. Stuttu
síðar lagaðdisrt þetta þó, og mátti
sjá tumiglflerjunia greiiraiilieiga. Síð-
ar biiaði myradavéfliin aftur.
Corarad sraeri atftur imin í turagfl-
ferjuraa kll. 14:28 að ísd. tíma
eftir að hafa verið í 3 klst. og
44 miín. úti, og Beam kl. 15:15
eftir að hafa verið úti í þrjár
sturadir.
„Við vetðum öruggflega í erag-
um vairadræiðum iraeð að sofa í
raótt“, tiiikyninti Comrad til
Housitoira.
Síðasta verk Beanis áðiur ein
haran hélt atftur iran í Intrepid,
var að reyraa enin eirau sinrai að
laga sj ómvarpsmynidavéltnia, en
eran án áranigurs.
Eiitt aí því, sem þeir féliagar
gerðu á mieða/n þeir dvöldust ut-
an ferjummar, var alð æfia sig fyr-
ir föriraa að Surveyar 3. en þarag
að aiga þeiæ að haidia á morg-
un, fimmtudag, ag tatoa sýnis-
horn af hirau mammflausa geröm-
fa/ri.
SNERI VÉUINNI ÓVART
t SÓLINA!
í gæitikvöldi var tilfcynirat í að-
alistöðvum Geimvísiradastotfnunar
BaradarJkjianraa í Housbon að 'það
sem valdið hetfði bikimáinmi á
sjónivairpsmyradavéliinmii hefði
greimilega verið þaíð, að ALam
Bean, geimtfari hetfðd óvairt beint
l’j'ósopi vóiariinmar beimt mót
sófliu, oig hefði „myndiatúba" vél-
arinmair orðið fyrir Sbemimdum.
Eklki yrði því um tfretoairi sjón-
varpsjienidiragar að ræðá frá
tuiniglimu.
Þegiar etftir biiundma var baift
sambamd við framflieiðaindia vél-
arimraar, rafmagrasvélafyriirbækið
Westinighouise, og sögðu fram-
Iieiðemdiur að Ijóst væri að flijós-
raæimur hiuti , .myradia túbuin.ruar ‘ ‘
hefði stoemmzt, bruraniið í sumd-
ur að Mkdmdum vegna milkiillliar
ofbirbu, sem trúfliega væri hæigt
að rekja tál þass að vélimmd hiefðd
i ógáti verið beiinit að sóflrjrani
— Italía
Framhald af bls. 1
Það voru ekfci aðeins vertoa-
miemin, sem þártt tótou í vedktfall-
irau, heflidur raáði það til ffliegtra
sbétita 'animairra, þar á mieðal til
opiraberra gtarfsmisininia. Þaramig
voru brunaKðsmenm í vertoflalli,
flesrtiuim Sbó'iuim var loikiað ag að-
einis raeyðartiilfielli voiru tefcim til
mieðfierðar í sjúfcrahúsuim. Gas-
stöðvar siem kvitomynidlalhús voru
loflauð. startfsemd pósts og ritsiimia
lá ndðri, opimlbeirar storifstofur
vonu lotoaðar og járnlbrautiairliest-
ir stöðvuðuist í fjórar kliufclhu-
stiuraddr. Eragin blöð kumtu út
Inraan£tainidisifi]/ug jafirat gem fliug
til útlainidia lamaðist.
Hópar verflcflallsfó.lfcis söfiniuiðutít
samian á aðaltorguim sitærsbu
borga laradsimis eiras oig í Rúm,
Mílairao, Toiriirao, Geraúa og Napoli
í því Skymi að fyllgj a eftir kröf-
uirauim uim lægri húsaleigu og
aulkiniar Jbúða/bygginigar.
Vertofiaflftið var háð þrártt fyrir
það að stjóm iaradsáins bar fram
fyrir tveimur döglum tillögu uim,
að 9215 málljörðum líra sfcylidi
varið til þess að tyggjia 100.000
nýjar íbúðir á raæstiu þnemiur
ámuirru
Opið hús
Kvikmyndakvöld
í félagsheimilinu
í kvöld kl. 20
FélagsheimiUsnefrad.