Morgunblaðið - 20.11.1969, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. NÓV. 196®
— Lífeyrir
Framhald af bls. 14
magni þeirra með svipuðum hætti
og sparifjáreigendur nú hafa
gagnvart innstæðum í bönkum
og sparisjóðum.
5. Að gerðar séu ráðstafanir,
sem fyrirbyggi, að stjómmála-
valdið geti þjóðnýtt sjóðina eða
dreifi fjármagni þeirra í lítt arð-
bænar lenigri tima fjárfestinigar.
Guðmundur H. Garðarsson
benti síðan á, að þegar samning
ar ASÍ og vinnuveitenda um að-
ildaskyldu að lífeyrissjóðum
kærau til framfkværrwia á neestu
þremur ámm og síðar, yrði um
gífurlega sjóðmyndun að ræða.
sem haft gæti skaðvænleg áhr’f
á efnahags- og atvinnulíf lands-
ins, ef ekki væri rétt á haldið.
Hann sagði:
Landslífeyrissjóður Svía, sem
stofnaður var með lögum árið
1959, gefur nokkra vísbendingu
um hvers megi vænta í þessum
efnum hérlendis, þegar svo til
allir landsmenn hafa öðlazt að-
ild að lífeyrissjóðnum. Fyrsta
heila starfsár sjóðsina árið 1960
kom einn milljarður sænskra
króna í hann. f árslok 1966 var
sjóðurinn orðinn um 14 milljarð-
ir ssenisikra kiróna eg útgjöld inn-
an við 1 milljarð. Á þessiu
eina ári var aukningin 4 millj-
arðir sænskra króna. Til saman
burðar má geta þess, að á sama
ár ruámiu hieildiarverðibréfavið-
skipti í Svíþjóð 7 milljörðum
sænskra króna. Gefur þetta
nokkra hugmynd um stærð líf-
eyrissj óðskerfisins í fjármiálalífi
Svía. Þá má geta þess, að í lok
þrítugásta starfsársins árið 1990
er áætlað að sjóðuirin/n verði orð-
inin 176,2 mdlljarðar sændkra
króna og útgjöldin aðeins 15
milljarðar.
Sænska landslífeyrissjóðnum
er skipt í þrjár deildir og er
sérstök stjóm fyrir hverja
deild. Fyrsita deildin fær til uma-
ráða öll iðgjöld, sem ríkið sveit-
arfélögin og opinberar stofnan-
ir og fyrirtæki greiða: Er það
um 20 prs. heildariðgjalda. í
aðra deild fara iðgjöld meiri
háttar atvinnurekenda, þ.e.
þeirra, sem hafa 20 launþega
eða flleiri í þjónuistu sánmá. 50
prs. iðgjalda fara í þessa deild.
I þriðju deildina fara iðgjöld,
sem eru frá smærri ativiininiuinek-
eradiuim og er það um 30 prs. ið-
gjalda.
Iðgjöldin renma öll í sérstak-
an sjóð, Almenna eftirlaunasjóð
inn, sem greiðir lífeyri og ömn-
ur útgjöld trygginganna. Skulu
iðigaö'ldiin við það miðuð, að þaiu
ásamt öðrum tekjum nægi til
þess að greiða útgjöld á hverj-
um tíma og til þess að safna
hæfilegum sjóði til að mæta vax-
andi skuldbindingum framtíðar-
innar. Jafnframt er sjóðnum ætl
að það hlutverk að efla heildar-
þróun og framfarir atvinnuveg-
anna. í því skyni er honum
heimilað að aðstoða þá, sem ið-
gjöldin greiða, en þar eru fyrir-
tækin í atvinnulífinu stærst, til
að auka framleiðslu og fram-
leiðni með fullkomnari vélakosti,
tækni og hvers konar vinnuhag
ræðingu. Lánastofnanir, sem
ávaxta fé sjóðsins, veita slíka
aðstoð í formi endurlána, sem
mega nema allt að 50 prs. af ið-
gjaldagreiðslu lántakandans yf-
ir ákveðið tímabil og endurgreið
ist á 10 árum.
40 prs. af ráðstöíumarfé iamn-
arair og þriðju diei'ldiar fer ár-
lega aftur í atvinnureksturinn
og um 60 prs. í byggingarstarf-
semi. f Danmörku mun þessi ráð
stöfiunarrprósenitia túl atvinmu-
reksftursins vera ura 60 prs.
Það er einkennileg tilviljun,
að á næsta leiti eru líklegast
þáttaskil í sögu íslenzku þjóðar
innar í tvenns konar skilningi.
f fyrsta lagi: Að með hugs-
anlegri aðild að Fríverzlunar-
svæði Evrópu, sem þýðir útvíkk
un þeirrar efnahagsheildar, sem
þjóðin verður að starfa í um
ófyrirsjáanlega framtíð, verður
að stefna að fækkun og stækk-
un fyrirtækja, sem geta betur
staðizt samkeppnina á heims-
mörkuðunum. Það þýðir fækk-
un eignaraðila í atvinnurekstri,
nema íslenzkum skattalögum
verði breybt á þanm veg, að eft-
irsóknarvert verði fyrir ein-
staklinga að eiga hlut í at-
vinnurekstri svipað og á sér
stað í Bandaríkjunum. Þá er
hugsanlegt, að fólkið myndi
vilja setja sparifé sitt í at-
vinnurekstur frekar en íbúðL',
eims og evrið hiefur á umdan-
förmum árum. Hvað sem því líð-
ur, er fyrirsjáanlegt, að fram-
leiðsluheildimar í atvinnu-
rekstri stækka og þær þarfnast
mikils fjármagns. Hugsjón hins
takmarkaða og einstaklings-
bundna einkaframtaks hefur
runnið sitt skeið. Að vísu verða
starfandi áfram hundruð smáfyr
irtækja, en í framtíðinni verður
lögð megináherzla á, að byglgja
upp stóirfyrirtæki eða sam-
steypur með hundruðum ef ekki
þúsundum starfsmanna. Eð’i
aukinnar verkaskiptingar þjóð-
anna og harðnandi samkeppni
gerir slíkt óumflýjanlegt.
Er þá komið að öðru atriðinu
— : Fjánmögnun þessara miklu
uimibreytimiga.
Með tilkomu lífeyrissjóðanna,
sem nú er verið að semja um,
myndast ákveðinn og hugsanleg
ur fjármögnunargmndvöliur fyr
ir stórfyrirtæki framtíðarinnar,
ef vilji eir fyrir hendi af h/álfu
þeirra, sem ráða yfir sjóðunum.
Auðvitað þýðir það ekki að
miranii fyrirtæiki eigi að vera aif-
akipt ga/giravart fjármögnun/ar-
möguleikium úr þessurn sjóðum.
Fyrirsjáanlegt er, að eftir örfá
ár munu árlegar tekjur lífeyris-
sjóðanna og ráðetöfunarfé verða
mun meira en árleg auikning í
spariinnláinum banka og s/pari-
sjóða við óbreyttar aðstæður.
Greiðslubyrði sjóðanna verður
tilbölulega litil fyrstu áratuigina,
og ta/kist að halda verðlbólguinni
niðri, verður þarna fyrir hendi
gífurlaga miikið ráðstöfunarfé.
Erfitt er á þessu sfigi að gera
nákvæma grein fyrir, hversu
mikil fjármagnsmyndunin verð-
ur. En gróft reiknað má gera
ráð fyrir, að innan fárra ára
verði árlegt ráðstöfunarfé líf-
eyrissjóðanna á annað þúsund
milljónir króna. Þegar haft er i
huga, að áætlað er að sparifé í
viðskiptabönkum og sparisjóð-
um muni aukast um rúmlega
1000 milljónir króna í ár, er umnt
að gera sér í hugarlund, hvaða
áhrif fyrirhugaðir og núverandi
lífeyrissjóðir muni hafa á fjár-
magnsstrauminn í íslenzka pen-
ingakerfinu.
Notkun þessa fjármagns getuir
ráðið miklu um framtíðarþjóðfé-
lagsskipan á íslandi. Það hvort
við hneigjumst til sósíalisma í
gegnum „sentraliseraða“ fjár-
magnsnotkun undir stjórn
vinstri sinnaðs rikisvalds og
stofnana þess, eða hvort við
hneigjumst í átt til aukinsfrjáls
ræðis svipað og á sér stað í
Bandaríkjunium, byggist á því,
að samningsaðilar vinmumark
aðsins hafi sem frjálsast ákvörð
unarvald yfir rekstri, stjórn og
ákvörðunum um ávöxtun á fjár
magni líf ey r issj óða'nraa. Þuirfa
þeir vissulega að starfa í sam-
ræmi við ríkjandi efnahags-
stefnu á hverjum tómia. f vissum
skilnimgi skapa sjóðirnir ný
tækifæri fyrir þátttöku fjöldans
í atvinnu'Uppbyggingu þjóðar-
innar, ef ráðstöfunarfjárm.agni
þeirra er beint til atvinnufyrir-
tækjia/nnia í miargfaneytiiegu
form/i. Stofnun framkvæmdafé-
laga, almenningshlutafélaga og
fyrirheit um heilbrigðari skatta
löggjöf gagnvart atvinnurekstr-
inum, vekja vonir um nýjan
tíma, en til þess að þær megi
rætast, þarf djörfung og kjark
til að fara inn á nýjar brautir í
atvinnumálum og á fjármálg-
sviði þjóðarinnar.
bládburðTr*foik
>
OSKAST í eftirtalin hverfi:
Sjafnargata
Laufásveg frá 2-57
TALIÐ VIÐ AFGREIÐSLUNA í SÍMA 10100
SPARIÐ OG VANDIÐ VALIÐ * VERZLIÐ
I KAUPFELAGINU
Mayacornflakes!
hollur,
bragdgúður og
údýr morgunmatur
ÆWfA
ODYRT
OG
GOTT

Personna
ÚRVALS
RAKVÉLABLÖÐ
KAFFI

TEREX
Vöruvaííð er miðað við þörf yðart
að þér fáið gœðavöru á
hagkvœmasta verði mögulegu.
Alíar þessar vörur og míhíð fieíra
fáið þér í KAUPFÉLAGINU.
SPARIÐ OC VANDIB VALIÐ - VERZLIÐ I KAUPFÉLAGINU
C-11
lágfreyffandi
tivottaelni fgrir
jniottavélina.
TRULL
stálullarsápa
med lanolíni