Morgunblaðið - 11.07.1970, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JÚLÍ 1970

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
R itstjó ma rf u lltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 165,00 kr.
I tausasölu
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveirvsson
Matthias Johannessen.
Hyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhanrtsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði 'mnanfands.
10,00 kr. eintakið.
BJARNI OG SIGRIÐUR
A Þingvöllum hefur íslenzka þjóðin
safnazt saman í gleði og sorg.
Einhver mesta gleðistund hennar á
þessum stað var endurreisn lýðveldis
1944. Fáir áttu meiri þátt í þeirri
gleði en Bjarni Benediktsson,
sem ótrauðastur allra stóð vörð um
fullveldi ísJands og sjálfstæði. ís-
lenzku þjóðinni helgaði hann líf sitt
og störf, enda var honum farsæld
hennar og menningarleg reisn í blóð
borin. Um þessar hugsjónir hans stóð
Sigríður Bjömsdóttir, kona hans,
ávallt dyggan vörð, enda átti hún til
þeirra að telja, sem hörðnuðu af hafi
og vindum. Nú stendur íslenzka þjóð-
in agndofa andspænis þeim örlaga-
tíðindum, sem hún hefur spurt af
Þingvöllum, þar sem forsætisráð-
herrahjónin létust í eldsvoða ásamt
gjörvulegum dóttursyni þeirra, Bene-
dikt Vilmundarsyni, ungum sveini,
yndi þeirra og augasteini.
Mörg tíðindi hefur þjóðin spurt af
þessum helga stað, en engin svo
átakanlega sorgleg sem þau, er hún
nú hefur heyrt. Hugur hennar sam-
einast nú í þögn og bæn. Þaðan sem
áður spurðust gleðitíðindi lýðveldis-
stofnunar berast nú þau sorgartíð-
indi, sem vart er unnt um að fjalla,
hvað þá skilja. Og þó er þessi helg-
asti staður íslenzkrar þjóðar verðug
umgjörð um örlög forsætisráðherra-
hjónanna. Þar átti líf þeirra rætur,
hugsjón þeirra og stolt. Engan stað
elskuðu þau meir að fæðingarstað
sínum, Reykjavík, undanskildum.
Um mikla stjómmálamenn næða
stormar. Hæstu tindarnir verða að
þola misjöfn veður. En oft standa
þeir einnig upp úr skýjaþykkninu,
vaxa inn í bjartan himin. Bjarni
Benediktsson kynntist stríði og
stormum, en átti einnig því láni að
fagna að um hann lék heiðríkja
stórra sigra. Hann var mikiH og ein-
arður baráttumaður, sannur fulltrúi
þess bezta í menningarlegri arfleifð
þjóðarinnar, en jafnframt einarður
málafylgjumaður. Hann barðist fyrir
sjálfstæði þjóðarinnar og varðveizlu
þess eftir þeim leiðum, sem hann af
mikilli yfirsýn og frábærum gáfum
taldi líklegastar til árangurs. Og
aldrei bugaðist hann, þótt á móti
blési. Þegar þjóðin átti hvað mest í
vök að verjast ekki alls fyrir löngu,
lét hann enga-n bilbug á sér finna,
en var staðráðinn í að leiða hana
gegnum brimgarðinn. „Skipstjóri yfir
gefur ekki skip sitt þegar verst
gegnir,“ sagði hann, þegar efnahags-
erfiðleikar og önnur óáran lágu eins
og mara á þjóðinni. Og hann sigldi
skipi sínu inn á kyrrari sund.
Um Bjarna Benediktsson eins og
aðra tinda lék næðingur, stundum
stormur. En þó var hamn fyrst og
síðast friðarins maður, sáttasemjar-
inn í fjölskyldu okkar litlu, fámennu
þjóðar. Það hlutverk stóð áreiðanlega
hjarta hans næst. Og með eindæm-
um var, hve langt hann nóði í þess-
um þætti stjómmálabaráttu sinnar.
Geta þeir sem eftir koma dregið mik-
inn lærdóm af árangri hans. Enda
hafði hann ávallt eitt markmið:
frið og öryggi þjóð sinni til handa.
Þennan frið tryggði hann út á við
með nánu samstarfi við þær þjóðir,
sem næst okkur standa að menningu
og arfleifð, en inn á við með því að
bera klæði á vopnin, þegar úfar risu
með þjóðinni. Ekki báru allir gæfu
til að meta þessa lífsköllun Bjarna
Benediktssonar, því að sitt sýnist
hverjum, eims og alltaf er í lýðræðis-
ríki. En þó voru allir á eitt sáttir
um það, að tilgangur hans var í sam-
ræmi við upplag hans og þann arf
sem hann hlaut í foreldrahúsum:
„Faðir minn“, sagði hann í samtali
við Morgunblaðið í júní 1967, „vandi
okkur ekki aðeins á að lesa Islend-
ingasögur .... heldur las hann fyrir
okkur í bernsku Heimskringlu og
Sturlungu, sem hvorttveggja eru
ótæmandi brunnar fyrir þá, sem
vilja kynnast mannlegu lífi“.
Enginn íslenzkur stjórnmálamaður
gerði sér eins mikið far um að kynn-
ast mannlegu lífi og Bjami Bene-
diktsson. Þau kynni urðu honum
mikill styrkur í störfum hans. Forn-
ar og nýjar bókmenntir urðu honum
aflgjafi og uppspretta til skiln-
ings á högum þjóðarinnar. Og „ís-
lenzkar bókmenntir verða ávallt bak-
hjarl tungu okkar og menningar á
öllúm öldum“, sagði hann. Þó vissi
hann að mannlífið sjálft, samtíðin
og skyldan við framtíðina sat í
fyrirrúmi. I því voru þau Sigríð-
ur og Bjarni svo samhent að vart
mátti á milli sjá, hvort þeirra stóð
nær fólkinu í landinu. Það hefur
verið gæfa íslenzkrar þjóðar.
„Fullveldinu megum við aldrei af-
sala okkur“, hefur Bjarni Benedikts-
son sagt. „Við eigum að skila land-
inu betra en við tókum við því. Aðal-
atriðið er ekki hver verða kosninga-
úrslit hverju sinni, heldur hvaða
úrslit við eigum skilið.
Aldrei, aldrei bindi þig bönd
nema bláfjötur Ægis við klettótta
strönd“.
Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson.
„Persónuleikinn
mikill og sterkur“
— sagði Sigurður Bjarnason,
sendiherra, í ávarpi
í danska útvarpinu
Kaupmannahöf.n 10. júlí —
Einkaskeyti til Mbl.
CARL Hermansan, fyrrver-
andi kirkjumálaráffherra, s«m
um árabil var vinur Bjarna
Benediktssonar, ritaði í dag
minningaroxð um hann, og
seg-ir þar m.a.:
„Bjarni Benediiktsson var
einn þeirra, sem skýrast sáu
að ísland yrði að tengjast
Norðurlöndum til þess að það
yröi efckli fyniir otf miilkl-
uim bamdiaráisibuim ábriifuim.
Fyrir honum var fastheldni
Islands við norrænt satmstarf
hvorki meira né minna en
spurnin.g um líf eða dauða.
Af Norðlurlöndumwm var það
ekki sízt Danimörk, sem hon-
um var hugleikin."
í diaig blafcitd fánlimm í hálfia
stöng við íslenzka sendiráðið
í Kaupmannahöfn og til sendi
ráðsins komu margir til þess
að láta í ljós samúð sína. Á
mánudag og þriðjudag mun
lilggjia fnaimimii bók, þar sem
menn geta látið í ljós samúð
sína möð því að nita þar inöfin
sín.
Sigurður Bjarnason, sendi-
herra, flutti hér í dag stutt
ávarp. í fréttatíima daniska
ríkisútvarpsirus kl. 12,30 flutti
sendiilhierrainin imlirjniinigarorð
uim Bjiarma Beniedifctissan og
sagðli þá m. a. :
„Persómuileifci Bjarna Bene-
diktssonar var mikM og
stetkiur. Hann lagði mikið af
mörtóum til norrænnar sam-
vinnu og átti persónulega
vini bæði hér í Danmörtóu
og á hinum Norðurlönduinuim.
Bjarni hafði mitóla áot á Þimg-
vöilium og hann og fjölskyldia
hans dvöldu eins oft og tóostur
var á í hinu gamia konumgs-
húsi. Það eru sor.gleg örlög að
endir skyldi verða bundinn á
líf hans, hinnar giaesilegu
konu hans og dóttursonar, á
þesisium stað.
Mikilil stjórnmálamaðlU'r er
horfinn a.f sviðdmu. Á íslandi
ríkir sorg. Við erum mijöig
þalkklátir fyrir þá samiúð, sem
hinni íslenaku þjóð hefur
verið sýnd hér í Danmörtou
vegna hins mikla missis okfk-
ar.“
- Líf og störf
forsætisráðherra-
hjónanna
Framhald af bls. 3
Ólafs Thors. Þega.r Ólafur
Thors lét af embætti forsætis-
ráðherra í nóvember 1963 var
dir. Bjarni Benediktsson skip-
aður forsætisráðherra og
gegndi því starfi til dauða-
dags.
Dr. Bjarni Beniediktsson var
allla tíð einn fremsti forystu-
maður Sj'áifstæðisflökksi.ns.
Hamn var fcjörinm í miðstjórn
Sjállfstæði af lofcks i ns 1936 og
var varafonmaður flokksins
um langf árabil. Þegar Ólafur
Thors lét aif formieransku Sjálf-
stæðisflokksins á Laradstfumdi
fiofcfcsins 1961, var dr. Bjarmi
Benediktsson kjörinn formiað-
ur Sjálfstæðistflokfcisims og
mun sá atburður liða seintf úr
mirani þeinra, sern þar voru,
er úrslit í atfcvæðagneiðslu
meðal Landsfundarfulltrúa
voru tilkynrat og þiragheimur
reis úr sætum til þess að hylla
hiran nýja leiðtoga. Dr. Bjami
Beraediktsson var ætíð síðam
endurkj örinn formaður Sjáltf-
stæðisflokfcsins, síðast á Lands
fuiradi flokksims sl. hamst.
ÖNNUR STÖRF
Aulk þessara tnifcilvægu
ábyrgðanstarfa gegndi dr.
Bjarrni Bemedifctsson fjölmörg-
uim öðrum störfumi á araraa-
samri ævi. Haran var aðal-
hvataimaður að stofraun Al-
meninia bókaféia'gsinis og stjóm
arformaður þess frá stofnun
þess 1955, til dauðadags, átti
sæti í stjórn Eimskipafélags
íslands um 10 ára skeið og
einnig var hann í stjórn Spari
sjóðs Reykjavífcur og nágrenn
is um nokfcurt árabil. Þá átti
hann sæti í stjórn Árvakurs
h.f., útgáfufyrirtæikis Morgun
blaðsins frá 1955.
Dr. Bjarni Benediktsson var
fulltrúi í fyrstu sendinefnd ís-
lands á Allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna í nóvember
1946 og sat í milliþinganefnd
um stjórnarskrármálið frá
1942 til 1945. í útvarpsráði
sat hann 1934—1935, í stjórn
fyrsta happdrættisráðs Há-
Skóla íslands 1933 og var for-
maður Nýbyggingarsjóðls.-
nefndar 1941-’44i. Fortmaðuir
Landsmálafélagsins Varðar
var hann 1945—1946. Jafn-
framt þessurn umfangsmiklu
störfram skrifaði dr. Bjarni
Benediktsson mikið um
menningarmiál og stjórnmál í
tímarit og blöð og þá ekfci
sízt í Morgunblaðið. Tveggja
binda rit, Land og lýðveldi
með ibelztu blaðagreinum
hans og ræðum kom út hjá
Almenna Bókafélaginu fyrir
nofckrum árum.
Dr. Bjarni Benediktsson var
sæmdur fjölda heiðursmerkja,
bæði innlendra og erlendra,
og var sæmdur heiðursdokt-
orsnafnbót í löguim á hálfrar
aldar afimæli Háskóla íslands
1961.
Sigríður Björnsdóttir, eigin-
kona dr. Bjarna Benediktsson-
ar, sem fórst með honum á
Þingvöllum var glæsileg kona
og manni sínum traust stoð
og sterkur bakhjarl á storma-
sömum stjórnmálaferli hans.
Hún var fædd árið 1919 dótt-
ir hjónanna Björns Jónsson-
ar, skipstjóra í Ánanaustum
og Önnu Pálsdóttur. Eins og
að fraiman greinir giftist hún
dr. Bjarna árið 1943 og eignuð
ust þau 4 börn. Hún var mik-
il húsmóðir og bjó manni sín-
um, fjölskyldu og vinum hlýtt
og fagurt athvarf, þar sem
heimili þeirra hjóna var. Gest
risni þeirra var við brugð-
ið og bar landi og þjóð glæsi-
legt vitni.
Benedikt Vilmundarson, dótt
ursonur þeirra Bjarna og Sig-
ríðar var aðeins 4 ára að aldri,
fæddur árið 1966, sonur Val-
gerðar dóttur þeirra og Vil-
mundar, sonar dr. Gylfa Þ.
Gíslasonar, menntamálaráð-
herra og frú Guðrúnar Vil-
mundardóttur, konu hans.
Beraedikt var óvenju skýr og
efnilegur drengur.