Morgunblaðið - 30.08.1970, Qupperneq 11

MOKGUNBLAf>IÐ, SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1970
11
<A slofíi
um
croaieioQsitts
Þorsteinn Matthíasson:
Um Bjarnar-
fjörð og Bala
Yzt á Bjarnarnesinu milli
Steingrímsfjarðar og Bjarnar-
f jarðar er lágur klettahöfði, kal)
aður ValshöfðL
Nokkuð út og austur frá nes-
inu eru Þorkelssker. Þar eru
selalátur og vorkópaveiði stund-
uð frá Kaldrananesi. Var þá oft
áður fyrr legið yfir netunum
náttlangt í fyrstu lögn.
Matthías Heigason, sem i
meira en fjóra áratugi var bóndi
á Kaldrananesi lýsir útsýni frá
skerjunum á þessa leið:
— Breytilegt var um að litast
í skerjunum meðan sá siðurhélzt
að liggja frammi. Stundum gekk
í hvassviðri með úrkomu, sjór
varð úfinn svo að draga mátti
bátinn upp á skerin. Þykkur
þokukúfur mokaðist upp og
byrgði aila fjallasýn, nema þau
sem naest voru og þá aðeins hið
neðra. En oft var öðruvísi um
að litast. Ógleymanlegastar voru
lágnættisstundimar um vorsól-
stöður. Sólin kom fram undan
norðurfjöllunum, aðeins nýstig-
in frá haífletinum sló hún roða-
glóð yfir lognsléttan flóann.
Ekkert rauf lágnættiskyrrðina
nema einstaka selur sem með
mestu varfæmi teygði kollinn
upp úr sjónum, seig svo með
bláma fjarlægðar eða glit-
skikkju sólarlags.
1 útnorðri risa svo Strandafjöll
há og svipmikil. Þarna mætast
andstæður. Fyrir fáum stundum
var einskis annars gætt en þess,
að verða sem mest ágengt í að
svipta það ungviði lifi, er ekki
virtist til annars fætt en að
verða mönnum bráð. Svo kemur
móðir lífsins i sínu fegursta
veldi og breiðir gullna friðar-
blæju yfir alla hina sýnllegu
náttúru. Getur það haft svo
mildandi áhrif, jafnvel á sigg-
skinna útskagakarla, að þeim
finnist fátt um unnin drápsverk.
En um sólnætur finnur maður
þetta allt betur en hægt er að
segja frá. —
Bjamarfjörður liggur vestur
úr Húnaflóa milli Valshöfða og
Bala-fjalla. Inn frá botni fjarð-
arins gengur fagur dalur grasi
og viði vaxinn. Hann kallast
einnig Bjamarf jörður.
Yfir dalinn, byggð hans og
hlíðar beggja megin, austur um
Húnaflóa og út til hafs er fag-
urt útsýni af veginum, sem ligg-
ur um norðurbrún Skarðsfells.
Þessa sama útsýnis nýtur sá ef
til vill ennþá betur, sem leggur
neðan brattann upp frá Bakka
legur. 1 norðri bera tindar
Strandafjalla hátt við himin og
til austurs Skagastrandarfjöll,
en opið haf til útnorðurs.
Sunnar á hálsinum liggur veg-
urinn um háan kjöl austan Bæj-
arvatna. Sér þaðan inn eftir háls
inn og suður um Húnaflóa, til
innfjarða og heiðanna að baki
Húnaþings. Ber þar bjartan koll
Eiríksjökuls hæst yfir.
Þessi leið er ekki ökufær, en
ráðlegt er ferðamanni, sem njóta
vill náttúrutöfra að fara þama
um. Leiðin frá Kaldrananesi að
Bæ á Selströnd er aðeins einnar
og nálfrar stundar ferð fótgang
andi manni.
1 suðurhlíðum Bjamarfjarðar
eru hjallar vaxnir skógarkjarri
og eru í brúnum þeirra hvassar
kletta bríkur. Norðurhlíðin er
hærri og stórskomari, þó er
þar viða talsverður skógur. En
hið svipmikla yfirbragð Strand
anna leynir sér ekki.
Fyrir fáum árum var láglendi
dalsins sunnan árinnar niður frá
Bakka meðfram hliðarfæti gras-
gefið brokengi út að fjarðar-
botni. Fékkst þar oft góður hey-
skapur og mátti sjá margt fólk
að verki. T.d. grasleysisárið eft
ir frostaveturinn 1917—1918, þeg
ar tún öll bmgðust, voru heyj-
aðir á þessu engi á annað þús-
und hestburðir og þó ekki nærri
gengið.
Tveir dalir liggja fram frá
Kaldbakshorn og Kleifin.
hægð niður aftur og skildi eftir
gullhúfuna, sem hann hafði orð-
ið að setja upp, þegar hann
horfði móti sólu. Heim var hlý-
legt til lands að lita. Glampar
þar á húsin á Kaldrananesi, ber
þar mest á kirkjunni, enda er
hún leiðarmerki þeirra, sem inn
f jörðinn sigla.
Þegar innar dregur ris Grims-
ey eins og drottning í mynni
Steingrímsf jarðar, ihá og tíguleg.
Þá standa höfðamir þrír, Hvals-
árhöfði, Ennishöfði og Víkur
höfði, sem verndarvættir hinna
gróðursælu og hlýju byggða þar
innfrá. Ennishöfði þeirra mestur,
enda situr hann í öndvegi með
hina sinn til hvorrar handar. Er
það ekki nema á svo ljósgjöf-
ulum vornóttum að lýst er í hið
ófríða andlit hans. Fjarlægðin
sléttar úr öllum hrukkum, sést
aðeins fyrir hina hvössu brún
en Stigaklettur hvílir eins og
krakki við fótskör risans. Utar
tekur við Vatnsnesið og Skaga-
strandarfjöllin, en þau auka
tign og fegurð útsýnis austur um
flóann, hvort sem þau skrýðast
Kaldbaksvík.
Bjarnarfirði inn undir Trékyllis
heiði sem er að byggðabaki milli
Selárdals og Reykjarfjarðar.
Var hún áður fjölfarin alfara
leið.
Sunndalur, sem vestar liggur
er talsvert hærra frá sjó en aðal
dalurinn. Að honum eru lágar
brúnir og aflíðandi inn til heið-
arinnar. Bærinn stendur austan
undir Sunndalsbungu vestan ár-
innar.
Goðdalur er þrengri og dýpri
og stefnir til norðurs. Að hon-
um eru hlíðar hærri og brattari,
skriðurunnar og grýttar á
köflum. Niður í dalinn falla
þrjú gljúfragil austan af Tré-
kyllisheiði, eru þau stundum ill-
fær í vatnavöxtum.
Árið 1948 i desembermánuði,
varð það hörmulega slys, að
snjóflóð féll úr austurbrúninni
og tók af bæinn í Goðdal, fór-
ust þar sex manneskjur. Bónd-
inn einn, Jóhann Kristmunds-
son, bjargaðist, þjakaður og
skaðkalinn. Neðarlega í dalnum,
austan undir Tungukotsfjalli, er
talið að séu rústir af býli, er
hét Tungukot og munnmæli
herma að eyðzt hafi í snjóflóði
úr Goðdalshyrnu, fjallinu aust-
an við dalsmynnið. Það er hátt
og bratt og byrgir alla útsýn
niður til fjarðardalsins. Verður
ekki annað sagt, en náttúran
hafi skapað byggðinni í þessum
dal myrk örlög.
Ár samnefndar dölunum falla
eftir þeim og renna saman fram-
an við múla Tungukotsfjalls í
eina á sem eftir það heitír Bjam
arfjarðará. Hún liðast niður
Bjarnarfjörðinn í ótal bugðum
lygn en oft talsvert vatnsmikil.
Séð frá brúnum liggur hún eins
og bjart silfurband um lágdal-
inn milli grænna, gróinna bakka.
Hún fellur að ósi slsammt innan
við býlið Ásmundarnes, sem
stendur við norðurhorn fjarðar
botnsins.
Fyrr á árum var veiðin i ánni
nytjuð frá býlunum í Bjarnar-
firði og fékkst oft góður máls-
verður þegar liða tók á sumar.
Framhald á bls. 12
og staðnæmist á efstu brún
Bakkaborgar. Kaldrananes ligg-
ur í norður frá suðurströnd
Bjarnarfjarðar. Nesið, sem end-
ar í klettahöfða úti við sjóinn,
skýlir fyrir hafáttinni, svo inni
á firðinum er ágæt höfn.
Kaldrananes var áður eitt af
höfuðbólum Vestfjarða. Þar bjó
á Sturlungaöld Ásgrímur Berg
þórsson, mikill höfðingi og vit-
ur. Á Kaldrananesi hefur verið
útkirkja frá Stað í Steingrims-
firði síðan í byrjun 13. aldar.
Jörðin er mikil og nytjagóð
bæði til lands og sjávar og hef-
ur þar oftast verið tvibýli og
þríbýli. Henni fylgdu fyrrum
þrjár hjáleigur. Sauðhúskot, Urr
iðasel og Bakki, sem nú er vel
setið myndarbýli í Bjarnar-
flrði.
Frá Kaldrananesi var áður
fjölfarinn vegur um Bæjarháls
,til Selstrandar. Er útsýni frá
þeirri leið fagurt og tilkomumik
ið. Hvort sem farið er upp brún-
ina að norðan um Bæjarskarð
ellegar Þórisgötu er sjónhring-
urinn þaðan víður og fjölbreyti-
I meir en hálfa öld hefur
HEMPELS
skipamálning haft forystuna á heimshöfunum
Yfir 50 ár eru liðin, síðan J. C. Hempel í Kaupmanna-
höfn hóf framleiðslu á skipamálningu. — HEMPEL's
skipamálningin er nú framleidd i 19 verksmiðjum og
seld úr birgðastöðvum við 185 hafnir um allan heim.
HEMPEL’s MARINE PAINTS rekur umfangsmikla rann-
sókna- og tilraunastarfsemi, ekki aðeins i Kaupmanna-
höfn, heldur einnig i Bandarikjunum, Svíþjóð, Eng-
landi og viðar. Þar er stöðugt unnið að endurbótum
málningarinnar.
Miklar kröfur eru gerðar til skipamálningar, sérstak-
lega af flokkunarfélögunum. Stærstu flokkunarfélögin,
eins og t d. Lloyd's, Norsk Veritas, Germanische
Lloyd's o. fi. hafa öli viðurkennt hinar ýmsu tegundir
HEMPEL's skipamálningar.
Slippfélagið i Reykjavik h.f. hefur einkaleyfi til fram-
leiðslu á HEMPEL’s skipamálningu hérlendis. Það fær
þvi nýjar formúlur og upplýsingar um endurbætur send-
ar frá aðalstöðvum HEMPEL's jafnótt og þær eru gefn-
ar út.
Þannig tryggir Slippfélagið sér — og yður, beztu fáan-
legu vöru á hverjum tíma.
Framleiðandi á íslandi:
Málningarverksmiðjan Dugguvogi - Símar 33433 og 33414