Morgunblaðið - 23.09.1970, Blaðsíða 5

5
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. SEPT. 1970
„Eftirlitsmaðurinn“
á næsta leiti
NK fimmtudag, þann 24. þ. m.,
verðuir fyrsta frumsýningin á
þessu leikári í Þjóðleikihúsmú og
er þá frumsýning á gamanleikn-
um Eftirlitsmanninum eftir Ndk-
olaj Vassiljevitj GogóL Leikur-
inn er þýddur af Sigurði Gríms-
syni. Leikstjóri er Brynja Bene-
diktsdóttir og er þetta fyrsta
leikritið, sem hún stjómar á
aðalsviði Þjóðleikhússins. Leik-
myndir eru gerðar af Birgi Enigil
berts, en Messína Tómasdóttir
gerir búningateikninigar. Milli
40—50 leikarar og aukaleikarar
taka þátt í sýningunni og koma
þar fram flestir af leikurum
Þjóðleikhússins.
Helztu hlutverkin eru leikin af
eftirtöldum leikurum: Erlingi
Gíslasyni, Val Gíslasyni, Þóru
Friðriksdóttur, Guðrúnu Guð
laugsdóttir, Árna Tryggvasyni,
Bessa Bjamasyni, Baldvin Hall-
dórssyni, Rúrik Haraldssyni og
fleirum.
Eftirlitsmaðurinn er tvímæla-
laust merkasta leikrit Gogóls og
eitt snjallasta verk sinnar teg-
undar. Segja má að leikurinn sé
ádeiluskopleikur og sú ádeila er
jafn fersk enn þann dag í dag
og efni leiksins á erindi til allra,
jafnt ungra sem gamalla. Slikt
er eðli góðra verka.
Uppfinningasemi Gogóls er ó-
tæmandi. Hann er meistari að
Málspjöll og misrétti
draga í fáum línum spaugilegar
myndir af mannfólkinu og af-
hjúpa kjarna persónuleikans. En
umfram allt er Eftirlitsmaðurinn
gamanleikur í orðsins fyllstu
merkiingu.
Myndin var tekin á aefingu í
Þjóðleikhúsinu sl. laugardag og
er af leikurunum Þóru Friðriks-
dóttur og Eriingi Gíslasyni í
hlutverfcum sínum.
Ávísanahefti
stolið
Á FÖSTUDAGSKVÖLD var brot
izt inn í raftækjavinnustofu að
Ármúla 32 og stolið eitt þúsund
krónum og ávísanahefti á Sam-
vinnubankanum. Eyðublöðin í
heftinu er frá númer 97402 til
97425 og sennilegt, ef þjófarnir
nota þau, að á þeim sé stimpill:
Peran sf.
Ráðstefna í Vínar-
borg um útgáfu og
dreifingu Biblíunnar
BIBLÍUFÉLÖG í Evrópu halda
ráðstefnu í Vínarborg dagana 21.
—25. september, þar sem mörk
uð verður stefna næsta áratugar
í Biblíuútgáfu og Biblíudreifingu
Kjörorð ráðstefnunnar er: „Bibl
ían í veröld framtíðarinnar“. Alls
munu um 70 fulltrúar frá 25 lönd
um sækja ráðstefnuna, en einnig
verða með um 30 aðrir gestir og
aðstoðarmenn. Fulltrúi fslands
á ráðstefnunni er sr. Jónas Gísla
son, en hann á sæti í stjórn Hins
íslenzka Biblíufélags.
Víða í Evrópu var Biblían tek-
in að fyrnast á undanfömum ár
um, en nú er hún aftur tekin að
breiðast út. Þótt dregið hafi úr
áhrifum kirkjunnar og lífshættir
man'ia séu veraldlegri en áður.
þá eru traustar sannanir fyrir
vaxandi áhuga margra manna á
Biblíunni. Biblíudreifing jókst
skyndilega um þriðjung á síðasta
ári, en hafði áður verið nokkurn
vegin jöfn um sex ára skeið.
Nú er fyrirhugað að framleiða
kvikmynd til að glæða áhuga
manna á boðskap Biblíunnar og
heimfærslu hans til manna nú-
tímans. Evrópsku Biblíufélögin
ætla sér að breyta um aðferð, svo
að dreifing Biblíunnar verði ekki
eingöngu í höndum sérhæfðra
manna, heldur taki allir kristnir
menn einhvern þátt í henni, og
verður fjallað um þessi mál öll
á ráðstefnunni í Vínarborg.
(Fréttatilkynning frá
Hinu ísl. Biblíufélagi).
RÍKISÚTV ARPIÐ — SJÚN-
VARP óskar að ráða kven-
þuli til kynningar á dag-
skrá. Aldur 20—35 ár.
Stúdentspróf eða hliðstœð
menntun nauðsynleg . . .
Umsóknum með mynd sé
skilað til Ríkisútvarpsins —
Sjónvarps . .
Auglýsinig sú, sem hér er
prentaður úrdnáttur úr, hefur
orðið mér tilefni til að komia á
fraimfæri eftirfajramdi hiugleiðin'g-
uim, seim rau.nar fjalla um tvö
óiskyld máL en hvorutvegigju
snerta kveinþularstarf.
1. Málrækt Ríkisútvarpsins
f hljóðvarpeiþátfcum um daiglegt
miál er um þessar muindir barizt
hetjulegn baráttu gegn mengun
íslenzks beygingakerfis með því
að baminfæra flestar þær ný-
myndir sem upp hafa komið í
tuingunni eftir að landsmenin
fóru að skrifa á pappír — og
jafmvel sumar sem þóttu full-
góð íslenzka þeigar á 14. öld.
Æskilegt væri að málvemdar-
áhuigi Ríkisiútvarpsiihis beindist
ekiki síður að fluitniinigi þess
sjálfs á íslemzku máli, en að mín-
um dómi eru daiglega framin
málspjöU bæði í hljóðvarpi og
sjónvarpi við flutniing frétta og
tilkynniiniga.
Anmiairs vegar á ég við sömgl-
anidi flutninig kveniþular i hljóð-
varpi, þar sem ammarleg áberzla
er lögð á síðari liði samsettra
orða, en iðulega brunað fram/hjá
punkti, þaminig að óskyldar máls-
greinar renirua saman í hinn
furðuleigasta samsietninig.
Hinis vegar á ég við sérstakian
lestrarkæk sem mieira kveður
að í sjónivarpi en hljóðvarpi,
bæði hjá kvemþulum og karl-
fréttamönnum. Kæbur þessi er í
því fólginn, að lögð er þumg á-
herzla á ýmis smáorð sem í venju
legu mæltu máli eru áherzlulítil:
samtenginigar, forsetningar og til-
vísuniarfomöfn.
Sumir telja aíð þama sé um
engilsaxnesk áhrif að ræða, en
mér hefur kiomið til hugar að í
þessu ofuTvaldi smáorðannia birt-
ist ávöxtur af iðju þeirra ís-
lenzbukeininara sem hafa þrönigv-
að nieimendum sírnium til að læra
uitanbókiar í þuluformi flokka
samteniginiga og forsetninigar sem
hverju einstöku falli stjórna.
Hvað seim því líður, er fullvist
að í einni grein bitna skaðvæn-
leg áhrif skólalærdóms á upp-
lestri í útvarp: Rernbzt er við að
kenna nemienduim lögboöna
greinarmierkjasietningu, en hitt
vill gleymaist, að kiommur þær,
sam samkvæmt henini eru settar,
eru hvergi nærri allar lestrar-
merki, heldur þjóna þær þeim
tilgangi einium að vera vitnis-
burður nofcenda um fæmi í hefð-
bundinni setninigafræði. í flutn-
ingi útvarpsmanna slíta þessar
setnimgafræðiikiommur iðulega í
sundur samfellt mál.
Ástæða er til að ætla að með
sfcuttu endurhæfinigiarnámskieiði
í lestri gæti Ríkisútvarpið lagað
þeasia ágalla hjá flestum þeirra
starfsmaninia sem þeim eru haldn-
skeiðs, seint á sunnudagskvöld.
Fernt var flutt í slysadeild Borg
arspítalans en meiðsl fólksins
reyndust ekki alvarlegs eðlis.
HARÐUR árekstur varð á Suð- I Bílarnir skemmdust báðir mik-
urlandsvegi, rétt ofan Sand-1 ið.
Árekstur
ir, en takist þa!ð eikki verður að
finina þeim önnur störf. Að láta
reka á reiðanum í þesisum efn-
um eru málskemimdarverk.
2. Kvenþulir í sjónvarpi
Þagar aiuglýst er eftir þulum
til sjóravarpsstarfa og skilið á um
aldur þeirra og kyn, vaknar sú
spumiinig, í hverju starf þeirra sé
eða ætti að vera fólgið.
í sjónvarpimiu uniga birtist
hreinræktuð verkaskiptimg kynj-
anna í samræmi við aldaigamla
hefð: Karlmenn segja fréttir,
stjórna umræðum, eiga viðtöl,
lýsa kappleikjum, eru þýðendiur
og þuiir fræðislumynda; koniur
lesa dagsikrá kvöldisins og kynna
einistaka dagskrárliði, oftast nær
melð sömu orðum og horfendur
eru búnir að lesa í dagblaði sánu.
Karlmienn eru skapendur og
miðlemdiur sköpuinarverks —
brúnaþunigir og ábúðarmiklir;
konur vinma þjóniustustörf — og
brosa.
Mér er fjarri að ætla að Ríkis-
útvarpið hafi bæigt komum frá
þeiim störfum í sjónvarpi, sem
karlmenn gegna, og mér þykir
ótrúlegt að einsikorð'un þular-
starfs við kvemþjóðinia sé árang-
ur vandlegrar íhuguniar, heldur
sé hún eftiröpun eftir sjónvarpi
Dana og fleiri þjóða, sem margt
bet.ra má af læra.
Að mímum dómi er um tvo
kosti að velja. Annar er sá, a'ð
leggja þularsitörf sjónvarpsins
niður og kynna þess í stað dag-
sikrárliði með texta. Með því
rnætti spara fé og nota það til
að leigja eða framleiða betra
sjónvarpsefni. Mótbárur gegn
þesisuim kosti eru ugglaust þær,
að tilbreytimg sé í því að sjá
kvenimaminsandlit öðru hvoru oig
að sjónvarpi beri eð'li siíniu sam-
kvæimt að flytja lifamdi orð, en
ekiki dauðan bókstaf. En dauður
bókstafur lifnar ekki fjarska
mikið, þó hann sé lesimn af mis-
vel læsum stúlkum. Hinn kost-
urimn er þá sá, að dagskrána
kynni fólk sem hefur hæfileika
og heimild til að gera það á
sjálfstæðan og persómulegan hátt,
eims og fram hefur komið í morg-
undagskrá hljóðvarpsimis að hægt
er að gera. Og þetta fólk á ekki
áð velja á grundvelli aldurs eða
kyns.
Með núverandi tilhögun þula-
mála hefur verið komið á sýndar-
iafnvægi kynjanima í sjónvarpi.
I henmi felst óréttlæti gaginvart
körlum og móðguin við konur.
Stefán Karlsson.
r