Morgunblaðið - 21.10.1970, Blaðsíða 11

MORGUNBLAEHÐ, MIÐVTKUDAGUR 21. OKTÓBER 1970
11
BÓKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
Skeggjaður engill
Eftir Magnús Jónsson
OG höfundur annast sjálfur
lei'kstjórn eiins og Eskýlos,
Móliére og Brecht. Sem sa<nnar
eiklkert armiaið en það, að góðir
Ihöfunidar geta veirið góðir leik-
stjórar. Geta verið, ein þttrfa
ekki að vera, og góðir leikstjór-
air geta verið góðir höfundar, en
þuirfa þaið elkíki endilega.
Hvað uim höfundiinin Maignús
Jónsson? Stendur hanin fyrix
síniu?
„Skeggj'aðuir engili“ á, að því er
uindinrifcuðum akilst, að fjalla um
árekstur einis og filest góð leik-
rit. Áreksturinn á að viera milii
ynigri hróðurins, Batldvims Njáls-
soraar, seradiráðsritara af Laxár-
ætt og Stórólifs Njálssomar, sendi-
herra atf Laxárætt. Legar ieik-
ritið hefst, er frú hins fynr-
inafnda nýkomin að heiman,
hefur verið nókkuð lenigi í burtu
og er nú komin tii að sækja
maran siinin og fara mieð hanin
heim í lieyfi. (Skyldi ríkið boriga
afftam þenmm ferðakostmað?)
Baldvin Nj'álssom hefur sem sagt
leragi verið kionulaus og maruni
á að skiljast, að hamm hafi
druk’kið mikið, koniunmi fimmst
ekki ósenmilegtt að hanm sé kom-
inm með áferagiseitrum — þaminig
hlýtiur hún að geta séð allam
þ'eninam drykkjuskap á honum.
Við hin, sem horfum á sk'erm-
inmi merktum ekkd neitt slíkt.
Þ-aó var ekkert í begðum hams,
sem berati til þess og útliit harná
benti á eittihvað anmað, Baldvin
Njálsson leit út eiras og hann
h-efði verið á skemmtisiglirugu
um Miðjarðairhafið og í sóllbaði
á hverjum degi, haran vair sól-
bremmdur — eða ofsminkaður í
samainbu'rði við hin? Nú, sivo
hlýtur maður að spyrj-a, af
hverju va-r maðurimm að drekka?
Af því að fconan var í burtu? Það
var ekkiert sérstakt, sem benti
til þess. Af einhvenri amnarri
ástæðu? Jú, mianmi átti helzt að
Skiljast það. En þá hverri? Það
fcom aldrei nógu skýrt í ljós —
persóraam fær aldrei raeima dýpt
frá heradi höfumdar og það var
því ek'ki heldur á færi leikanains,
Guðmumdar Pálssaraar, að gefa
henma dýpt, gera hama mamm”
egkjulega, og verður Guðmund-
ur ekki ásak-aður fyrir það.
Korna hams, frú Álfheiður, vill
fara með hamn heim, það er
hiemmar aðalvilji í verkimu, Hún
hefur látið son sinm kníga sig
til að skritfa umdir mótmæli
heima, sem aJ!ls ekki var henmar
vilji. Hún virðist vema eitthvað
veik fyTÍr syni síniurn — skieggj-
aða eraglirauim — að öðru leyti
bragðdaiutfiur og óinlteressamt
k.venmaðuæ. Magmús Jónssom
virðist ekiki hafa meira álit á
kverafólki en StóróMur Njálssom
— nefnillega ekkiert. Að ein-
hverju lieyti á frúin samt að
vera ýmislegt, hún á að vera
líífsglöð, hafa gamam af að
dainisa miýjustu darasama, þ.e.a.s.
það er talað um að svo sé, em
það er eklkert í því sem gerist,
sem beradir til þess að svo sé.
Það er líka tiæpt á því að húm
hafi skoðun, en þegaæ á á að
herða hefur hún eraga Skoðum.
Frá hendi höfundar er persónam
uppkaist að einhverju, sem hefði
kanmski getað orðið — en varð
ekki amiraað em þetta yfirborðs-
foga uppkast. Og Guðæúniu Ás-
mumdsdóttur bar engin skylda
til að gema roeira úr þessu.
Stórólfur Njál-sson hefiur eitt-
hvað breiðara yfirborð en hinir,
em heldur eniga dýpt. Hanm er
arðimm hálifgeðbilaður ag bregzt
geðvei'kislega við nýja tímamium
ag öllu, sem ©erist í dag, og er
ekki eins og það var í gær —
sem er mláttúrulega bara della,
þvi það sem gerðist í gær var
eiklki vitund betra eða miirana
brj á'lað em það sem er að gerast
í dag. Það vantar sökkulinm í
geðbiiiumiinia í manninium. Ættar-
stoltið og frasarnir, sem hann læt
ur út úr sér, er ekfci nóg. Það var
of immihaldslítið og yfirborðslegt
ag miaðurinn ekki orðinin nógiu
geðbiliaðuæ ti'l aðgefa því kmihald
stofnað og það var sérstakiega
fátaeklegt hvað Baldvini Njáls-
syni viðkom. Ytri Stjórm hams
var heldiur ekki gaUalauis. í upp-
hatfi kiom Stórólfur eitthvað
ankamnalega inn í verkið, utan af
svölium að því mér sýndist helzt.
Leikstjórinn lætur þá taila sam-
am hlið við hlið, teygjandi sig
ailla og sperramdi til að geta
horft hivor á ammam, en til þess
var eragin nauðyn, þeir sátu ekki
í fullium jármibrautarkilietfa. Ég
trúi ekki að moskóvítískir pró-
fessorar hatfi ekki öskrað á meram,
sem igerðu svona skyssur.
Meðan á útsendiragu stóð,
heyrðust ýmis aukahljóð, sem
feragu mamm til a-ð halda að eira-
hver óboðiran gestur væri á
næstu grösum, em hanm kom
ekki, svo þetta hatfa semmálegia
verið upptökuhljóð.
Þorvarður Helgason.
Hugmyndim um drauiminn, sem
svo verður að veruleifca, er
kannski ekki svo slæín í sjálfu
sér, en þvi miður dýpkar húm
verikið ekiki mikið. Hemmi hefði
verið betur sleppt og ofckur sýnd
rauraverul'eg átök á milllá persón-
amiraa eða inmi í persónuruum sjáltf
um. Af hiverju getfst Báldyin
upp? Er haran svoraa lítill bógur?
Af hverju er hanm svoma lítill
bógur? Hamn hafði kjamk til að
ta'ka ekki í hönidina á böðilinium
— hugsaiði haran a'Mriei raeitt
meira, ag hvað er það þá í hon-
utm, sem fær hanm til að kæfa
það allt?
Að mínu viti, er þetta verk
efcki siærnt uppkast, grimd, sem
eitfhvað hetfði mátt gera úr —
gefa því líf og rök í persóraum-
um sj'álfum, en það var ðk'ki gert.
og festu hamdam skila geðheilsu
ag geðveilu. Mér fininst sem sagt,
að hamm heíðd amnað hvort þurtft
að vera enm brjálaðri eða þá
skynsamari og færa skynsam-
legri rök fyrir sárau rraáli. Svoma
IStið brjá'laður en samt svona
yfirborðslegur og imniamtómiur
etftirapi raáði ek'ki að rista djúpt.
Vaiur Gíslason risti eiras og etfni
stóðu tíL
Leilkstjóm höfundar var eðh-
lega í samræmi við verfcið, í
persórausköpun eins og til var
Guðmundur Pálsson sem Baldvin Njálsson og Guðrún Asmunds-
dóttir sem Álfheiður kona hans.
ÍSLENZK LEIKRIT í SJÓNVARPI
Jóhann Hjálmarsson
skrifar um
BÓKMENNTIR
Stefán Hörður Grínisson:
Önnur útgáfa, endurskoðuð.
svartAlfadans.
Helgafell,
Reykjavík 1970.
Svartálfadans eftir Stefán Hörð
Grímsson kom út fyrir raítján
árum og er ein þeirra ljóðabóka,
sem breytt hafa svip íslenskrar
ljóðagerðar; tvímælalaust hef-
ur þetta litla kver haft meiri
áhrif en liggur í augum uppi.
Svartálfadans er nýkominn út i
endurskoðaðri útgáfu, en í ár
kam einnig ný ljóðabók frá
hendi Stefáns Harðar: Hliðin á
siéttunni. Stefán Hörður Grims-
son er af kynslóð „atómskáld-
anna", sem lengi voru nefnd
„ungu skáldin", en Stefán Hörð-
ur varð fimmtugur 31. mars s.l.
og gaf út fyrstu ljóðabók sína
1946.
Svartálfadans er óne.tanlega
iifseigt verk. Sum ljóðin gleym-
ast ekki auðveldlega: Bifreiðin
sem hemlar hjá rjóðrinu, Óttan
flelldi sín blátár, Steinninn, Vetr
ardagrar, Ilalló ldtli villiköttur-
inn minn, Sumar og Kvöldvísur
um sumarmál. Stefán Hörður
Grimsson er ljóðrænt skáld með
ríka tiífinnimigu fyrir þvi myst-
iska, eins og ég hief áður bent á
í grein um hann. Ljóð hans láta
lítið yfir sér, en orka sterkt á
lesendur, sem verða fyrir galdri
þeirra. Lesandinn finnur að
þessi ljóð eru ort af nauðsyn.
Stefán Hörður Grímsson.
Þau búa yfir sefandi afli eins
og allur góður skáldskapur.
Hliðin á sléttunni hafa ekki
jafn mikið aðdráttarafl og Svart
ál'fadans. Aftur á móti er fjarri
þvi að Stefán Hörður sé einnar
bókar skiáld þótt umbyliting sé
ekki sýnileg i skáldskap hans.
Svartálfadans hefur ekki verið
fáanlegur í bókaverslunum i
mörg ár. önnur útgáfa bókarinn
ar er því fagnaðarefni og tilefni
til að rifja upp gömuil kynni, auk
þess grunar mig að Stefán Hörð-
ur hafi eignast marga nýja les-
endur, en töluverður áhugi virð
ist einmitt vera á skáldskap
hans um þessar mundir.
Endurskoðuð útgáfa Svartálfa
dans er efcki mjög frábrugðin
fyrri útgáfu. Eitt ljóð hefur ver
ið fielit burt, nokkrar ljóðl'inur
horfið úr stöku Ijóði og orða-
lagsbreytingar verið gerðar.
Nýja útgáfan vitnar um smekk-
vísi skáldsins. Ég sé ekki betur
en flestar breytingar séu til bóta.
Það verður aftur á móti að hafa
í huga að stundum er erfitt að
sætta sig við ljóð í nýrri gerð.
Stefán Hörður Grímsson hefur
leitast við að gera ljóðin í Svart-
álfadansi meitlaðri, strangari að
byggingu. Hann er ekki feiminn
við að fileygja óþarfa skrauti
eða setningum, sem segja of mik-
ið á kostnað myndar, sem frekar
á að skynja en skilja. Hann forð
Strengjaspil tímans
ast hvers kyns tilfinningasemi. 1
ljóði samnefndu bókinni er er-
indi, sem er á þessa foið í fyrri
útgáfu:
Kvöldið réttir að nóttinni
strengjaspil timans
og blóðdögg af sitrengjunum
fel'lur
á hendur okikar og í vtnið
sem hlær i kristallinum.
Við lyftum glösum
og drekkum stundarskál.
í endurskoðaðri útgáfu er er-
indið aðeins þrjár línur:
Kvöidið réttir að nóttinni
strengjaspil tímans
við lyftum glösum
og drekkum stundarskál.
Þaumig eru vinnubrögð l'jóð-
skálds.
■lóbann Hjálmarsson.
Leiðarlýsingar
á ökuleiðum
Höfn, Hornafirði, 19. október.
KLÚBB URINN „Öruggur akst-
ur“ í Austur-Skaftafellssýslu
hélt aðalfund sinn laugardaginn
17. október. I skýrslu stjómar
kom fram, að starfið hefur verið
ailfjölþætt. Klúbburinn hefur
látið gera leiðarlýsingn af öllum
helztu ökuleiðum í héraði; allt
frá Skaftafelli í Öræfum til
Egilsstaða á Fljótsdalshéraði.
Hreirasun á hvers kyns nusU
heifiur verið framkvæmd að
u'ndaníörniu. Framvegis verður
síðasti lau'ga'rdagur fyrir 17. júní
valinn til þesaa starfa. Á vegum
klúbbsins hefur verið komið upp
itjaldstæðum í Nesjahreppi til
afraota fyrir ferðiamie'nn. Fund-
uirinin beinir þeim tilmælum til
útvarpsráðs að aukira umferðar-
fræðsla verði tekin upp í sjón-
varpi. Arshátíð klúbbsins var
haldin að Hótel Höfn að lokraum
aöailÆu'nidi og var hún mjög.fjöl-
sótt.
Stjórn klúbbsins var öll erad-
uirkjörin en formaður er Hatf-
sbeinin Jónsson, vegaverkstjóri
Höfn. — guiranar.
Fjaðrir, fjaðrablöð, hljóðkútar,
púströr og ffeíri varahhitir
I margar gerðér bifreíða
Bflavörubúðin FJÖÐRIN
Laugavegi 168 - Sími 24180